장음표시 사용
91쪽
mani generis pro iuris naturae principio habuerunt tum celeberrimus Leibnitius, tum omnes, qui eum laudatissimo Thomasio commendarunt pro positionem fundamentalem: Facienda esse omnia, quae vitam hominis reddant et maxime diuturis nam,.et felicissimam, et euitanda ea, quae Viram reddant infelicem, et mortem accelerent. Τh mas Funae. iur. nat. et gent. I. o. as. Theocratiam quamdam moralem singulari dissertatione, Ultrat. MDCXCuli. edita, pro fundamento iuris naturae habuit Io. Shute, Anglus, ex qua differtatione, satis ingeniosa, quaedam excerpsit illustrissimus sAM. DECOCCEI. de princip. iun nat. et stent. diff. I. auaest.
Ut ergo, quid nobis, rem omnem paullo
accuratius expendentibus, in mentem Venerit,
perspicue ostendamus: primo omnium obseruamus, 31 Deum, tamquam ens infinitae sapientiae ac bonitatis, nihil aliud velle, quam ut homines, quos condidit, vere felices sint ac beatissimi. Quum enim ipse tamquam ens persectissimum nulla re indigeat: homines, qui soli ex rebus creatis, nobis notis, felicitatis capaces sunt, non suae felicitatis caussa Condidit, sed, ut eos verae felicitatis participes redderet. '
' Non quidem excludimus finem primarium, gloriam ipsius creatoris, suarumque perfectionum, quae Ex tot rebus quam sapientissime conditis Haiarissime eIucent, manifestationem. Sed iste quidem finis est generalis, et ad totum hoc uniuer sum pertinet. Cel. Wolff. von den Abiebten derDinge. Cap. I. k II. Cap. II. g. I. Speciatim h minem ad quem finem condiderit Deus, ex partibus esientialibus, quas ei dedit, est iudicandum.
92쪽
CAP. III. DE NORMA A ION. IIvMAN. cet. S9Quemadmodum ergo intesiectum accepit, ut Deum
naturam, omneque Verum bonum cognosceret, voluntatem . ur Deo veroque t Ono frueretur, corispus, ut varias actiones, quae ad adquirendam con- ,
1eruandamque veram felicitatem pertinent, ede ret: ita exinde manifesto patet. hominem ideo condidisse Deum, ut veram cum eo felicitatem
Quum ergo haec Dei voluntas sit, ut ho- Αdeamomines, quos condidit, vere felices ac beatista que nos
simi sint, f. LXXVII. voluntas vero Dei
sit norma actionum humanarum liberarum, obligati adeoque fons iuris naturae ac iustitiae: g. LXII.) consequens est, 32 ut quum humani legislatoreS, tamquam variarum rerum indigi, in ferendis legibus, non minus suam, quam ciuium suarum, utilitatem ob oculos habeant: Deus contra leges naturae hominum causia condiderit, nec 33 iis quidquam intenderit aliud, quam ut homines vera felicitate perstucia
rentur. ' Non vero ideo cum Carneade aliisq- g. LXXVI. solatu utilitatem . iusti prope matrem et aequi esse
contendimus. Ita enim ius naturae, ex sola utilitate natum, non esset obligatorium, quippe cui unusquisque, vel saltim totum humanum genus, iure renunciaret, ceu praeclare docuit vir lauda
tissimus. Sam. de Cocceiis die L quaest. II. q. IX. seqv. Sed quidquid verae nostrae felicitatis caussa
secundum ius naturae agimus, id omne agimus volente ac iubente Deo, adeoque ex obligatione, non modo interna, sed et externa, ac proinde tantum abest, ut renunciare quisquam suae utilitati possit, ut potius non minus poenam mereatur, qui legem suo bono conditam violat, quam qui in rein publica contra legem omnium singulorumque cumum
93쪽
IVR. NAT. ET GENT. LIB. I. uium bono latum, vel in eius fraudem aliquid tacit.
Illa felliscitas in fruitio ne boni
sita est: adeoque principium I. N. est
Si ergo veram hominis felicitatem intendit Dei voluntas, ad eamque consequendam tu Snaturae comparatum est, . LXXVII l.) vera vero felicitas in fruitione honi, maliqueat, sentia consistit: Elem. philos mor. I. CXXXVIII. consequens est, 3 ) ut et lege naturae id intendat summum numen, ut vero hono Per fruamur, malumque euitemus. Quandoquidem vero bono perstui non possumus, nisi per AMOREM : Phil . mor. g. CLXXXXVII. inde porro inferimus, 3s Deum nos obligare ad AMOREM, eumque 36) et principium iuris naturae, et 37) eiusdem veluti compendium esse. ')' En mirifieum legis Diuinae reuelatae ac namraris concentum. q. XVI, 19 Illius suminam Seruator his paucis comprehendit: Diliges Dominium, Deum
tuum, ex toto corde tuo, et ex tota anima tua , et ex omnib- viribus tuis, et ex omni mente et cogit.
tione tuae et proximum tuum sicut teipsum. Matre. XXII, . Lue. X, 27. additque: εν ταυlως δυσινεντολος Oλος ο νομιος κροματα Ab istis duobus praeceptis tota lex pendet. Quemadmodum et Apostoli amorem alibi vocant ἀνακεφαλαιωσιν τουνο λου, summam legis, nec non πληρωμα νοαου, legis impletionem, Rom. XIII, p. ro. alibi συνδε- σμγον της τελειοτλῆος, vinculum perfectionis, Col. III. δή. alibi το τελος τῆς τr αγγελίας, finem praecepti. s. Tim. I, s. Idem ergo vero ratio docet, non aliud inculcans iuris naturae principium, quamam rem, quippe quo solo medio felicitate seu vero bono, quod Deus Iege sua intendit. perfrui
94쪽
CAP. III. DE NORMA ACTION. HUMAN. cet. 6 Imur. Unde et Leibnit. praef. Tomo L. Cod. iurigent. dipl. praemissa P. X. s numerra, iustitiam earitatem sapientis definit.
ΑΜost nobis est appetitio boni, cum per- Quid aiscepta ex eius perfectione et felicitate delecta- mor et tione coniuncta: ODIUM auertatio mali, cum odium percepta ex eiuS infelicitate voluptate coniuncta. itaque, 38) quod amamus, ex eius praestantia et felicitate voluptatem capimuS, eamque, quantum in nobis est, amplificare vel conseruare connitimur. 39) Quod Contra odio prosequi inur, id infelicissimum potius, quam felix ac beatum, esse CupimuS.
Quum ergo quod amamVS, eX eius prae- Amoestantia felicitateque voluptatem capiamus: sesteri LXXX, 38. per se patet, Ο amantem nihil Regre aegre facere velle ei, quod amat: immo potius 4 i) dolorem inde concipere, si quis alius tale quid audeat. Quia enim qui aegre alicui facit, vel id fieri aequo animo patitur, voluptatem ex alterius infelicitate capit, voluptatem vero ex alterius infelicitate capere idem est, ac odisse, I. LXXX. denique simul amare, simul odisse, contradictionem inuoluunt, adeoque una Consistere non possunt: Elem. philol. rat. β. LXXI. consequens est, ut et consistere non possint amare aliquid, et eidem aegre facere, vel ut id fiat, aequo animo pati.
95쪽
IVR. NAT. ET GENT. LIB. I. Inde a moris Primus gradus, quem
9. LXXXII. Aegre alteri fit dupliciter, vel aliquid,
quod eum infeliciorem , quam natura est, reddit, faciendo: vel felicitatem, quam iam habet, eidem interuertendo. Iam quum facientes aliquid, quod alterum reddit infeliaciorem, quam natura est, sit LAEDERE; interuertere alteri aliquid, quod iam sibi iuste adquisiuit, et ad eius felicitatem pertinet, SuVM ALICvI AUFERRE Uel DENEGARE: sequitur, 42ὶ ut is quam maxime contra legem amoris peccet, qui alterum laedit, quodque eius est, aufert, interuertit, ac denegat, Mi vi contra infimus sit amoris gradus neminem laedere, et silum cuique vel tribuere, quod debetur, vel quod iam habet, relinquere: quem ') amoris gradum nos quidem vocamuS AMOREM IUSTl IAE. I Animaduertit hoe Seneca dum Epis XCV. ait: suantulum es ei NON NOCERE cui debeas prodesse pQui alteri non nocet, tantum non sceleratus est, nondum autem eo iustitiae genere legi amoris satisfacit, quae, ut et prolimus aliis, iubet, adeoque de virtute gloriari non potest. Unde et illustris Leibnit. in praef. Cod. iur. gent. diplom. p. VII. tres statuit iuris naturae gradus: ius strictum , quod neminem laedere, aequitatem, vel caritatem, quae suum cuique tribuere, et pietatem, quae omnem honestatem seruare iubeat. At in gradu secundo ab eo discessionem facimus, quia et i, suum cuique tribuit, qui alteri, quod iure stricto debetur, tribuit , adeoque illud suum cuique tribuere non ad solam iustitiam distributivam referendum vid
Deinde ex eo, quod amans ex alterius selicitate voluptatem capit, I. LXXX. Conse- . quitur,
96쪽
CAP. III. DE NORMA ACTION. HUMAN. cet. 63quitur, q4 Vt ei, quem amat, et illud liben- gradus, ter tribuat, quod iure stricto non debet, et quem a- tamen ad eius felicitatem pertinere animaduertit, isque multo sublimior sit amoriS gra- tati, ei
dus, quem nos AMOREM HUMANI TATIS et B E- benefi-NEFiCENTIAE adpellamus. Quum vero δε- centiae
cultatem, discernendi ea, quae ad nostram aliorumque felicitatem pertinent, SAPIENTIAM vocemus: facile patet, sis) hunc amorem ii manitatis ac beneficentiae directricem veluti habere debere sapientiam.
Ee ita quidem differunt Ilum lΤAs et BENEFICENωTiA, quod ex illa aliquid sine detrimento nostro tribuamus alteri, quod ei profuturum animadueristimus; haec nos subigat, ut ne nostris quidem reinbus parcamus, ut utilitatem adferamus alteri, adis eoque et cum detrimenis nostro alteri prodesse studeamus. De priori Cicero de o c. I, cs. Omnia communia bominum τidentur ea, quae sunt generis
eius. quod, ab Ennio positum in una re, transferri iumultas potes: Homo, qui erranti comiter monstrat Gam, Onas lumen de suo lumine accendat, facit: bilominus ipse lueeat, quum illi accenderit. Vna ex re fatis praecipit, ut , quidquid sine detriamento possis commodari, id tribuatur vel ignoto. Ex quo sunt illa communia o pati ab igne ignomeaper e, si qui velit e consilium fidele deIiberanti δε-re: quae sunt iis utilia, qui accipiunt, danti non molesta. De posteriore Seneca totum librum comis posuit, quem de beneficiis inscripsit.
Ceterum quum, qui AMOREM IUSTITIAE al- que a. teri negat, sit sceleratus, contra, qui negat moris AMOREΜ HUMANlTATIS et BENEFICENT1 Ag, tali Mym'
tum virtutes non praestet, I. LXXXII. ad ' .si
97쪽
virtutem vero cogi nemo possit, quum contra scelera poenis Cocrceri omnino oporteat: I. VIIII. facile patet, 46) ad AMOREΜ iv STtTIAE homines cogi polle, non autem q7 ad AMO
vocctur: j. VIlII.) merito inde colligas, 48 ad remorem iustitiae perfecte ; ad amorem
manitatis et benescentiae imperfecte tantum nos esse obligatOS. I Qui obligationi perfectae satisfaciunt, ad legem honi esse dicuntur benecae. Id vero exiguum quid esse docet alibi: a sapiente vero multo plus exigi, nempe vr amorem heneficentiae ostendat. etiam ubi sese nihil iure stricto debere nouerit. Multa, inquit, legem non babent, nec actionem, ad quae consuetudo vitae humanae, lege omni valentior, dat aditum. Nulla lex iubet amicorum ρcreta non eloqui r nulla lex faem etiam inimico praesare. suae lex ad id praestandum nos, quod alicui promisimus, alii at 3 suerar tamen eum eo, qui arcanum sermonem non continudit, et fidem datam, nec Itiuatam, indiguubor. Sen. de benef. V, 2ι.
Am. QHum porro AMOR semper adpetat bonum, quomo- g. I .XXX.) id vero, quod tamquam bonum do ratio' amplectimur, vel sit ens perfectius, vel nobis . ue quoia, Vel denique inferius ac minus praeis I, stans: primi generis amorem DEvOTIONIS Uel OBEDiENTIAE, secundi AMICITiAE, tertii BENEVOLENTiAE UOCamus. Elem. philos morol. I. CC.
98쪽
CAP. III. DE NORMA ACTION. INHAN. cet. 6,
Amor DEvOTIONIS vel ORE DIENTIAE est amor Quia entis praestantioris persectiorisque, cuius amor praestantia ac felicitate ita delem mur, ut it vu''lud ideo omni veneratione atque obsequio pro P. sequendum censeamus. Amor ΑΜICITIAE amor dientiae, entis nobis aequalis, cuius felicitate aeque ac amici nostra delerum ur. Amor denique ΒΕΝΕvo. xi e et LENNAE amor entis Inferioris atque imperie ientiae.
Etioris, cuius felicitate ita delem mur, ut illam seruare, et quantum in ens istud cadit, amplificare studeamus.
g. LXXXVII. Ex quibus definitionibus colligimus, q9 Amoris
non polle nos aliquid amore deuotionis vel deuotio. obedientiae prosequi, nisi cuius de maiore ni fpersectione et superioritate conuieti sinus: ' so Nec amorem hunc locum habiturum, nisi ladoles. ens, quod illo amplectimur, ita Comparatum sit, ut amari a nobis velit. SI) Eum amorem
semper Cum ea veneratione atque obedientia, .
quae ente illo eiusque persectionibus digna sit, coniunctum esse debere. 'bEst enim vENERATio vel HoNon iusta persemonum, quae alteri insunt, aestimatio, OBEDIENTιΑ , procli-- uitas mentis ad ea omnia, quae alter tamquam superior a nobis iure exigere potest, facienda, et quae fieri vetat, omittenda. Quum ergo et perfectionum et superioritatis gradus quam plurimi strat; etiam venerationis atque obedientiae totiisdem gradus esse, et, quo maior est entis perfectio ac sublimitas, eo maiorem ei venerationem ac lobedientiam exhiberi oportere, facile patet.
99쪽
Domque amoris amicutiae Nee non amoris beneuo Ientiae.
Praetcrea inde patet, s2 amorem amicitiae ex aequalitate nasci. Aequalitas est vel NATv-RAE, vel PERFECTIONVM. Hinc, illa quidem posita, B aequalia etiam amoris ossicia debentur: ac proinde s inter omneS natura aequales obtinere debent regulae incomparabiles,
cuod tibi non vis fleri, alteri ne feceris: nec non s3 uuod vis tibi ab alio fieri, id alii feceris,
Matth. VII, la. Luc. VI, 3I. Tob. IIII, Issi quOrum prior amoris iustitiae, posterior humanitatis ac beneficentiae verum ac genuinum fundamentum est. Quia tamen, si vel maxim ciaequalis subiecti amantis et amati natura sit, alterutrum tamen vel persectius, vel imperse
Elius esse solet: s6) fieri potest, ut hominem,
tamquam nobis natura aequalem, amore amicitiae, simulque, tamquam perfectiorem imperfectioremve, amore vel deuotionis et obedientiae, vel beneuolentiae prosequi teneamur.'
I Sic quamuis princeps, tamquam superior, Ueneram tionem atque obedientiam a nobis iure exigat: id tamen non prohibet, quo minus nobis ossicia, quae ex aequalitate naturae promanant, debeat, E. g. vi ne quem nostrum iniuria occidat, nec illi damnum det iniuria, nec contumelia nihil talo meritum adficiat, denique ut id praestet, quod in Traiano laudat Plin Paneg. Cap. II. ut non minus hominem se, eram hominibus praeeste, meminerit.
Denique quum amor beneuolentiae entis impersectioris felicitatem, quanta in illud cadit, seruare atque amplificare studeat: I. LXXXVI consequens est, sy ut nec ens inserius, illum-
100쪽
CAP. III. DE NORMA ACTION. HUMAN. Cet.
ue, cui in illud ius est, laedere, aut ius ei denegare debeamus: s8 Ut illi benefacere teneamur, sed adhibita prudentia: adeoque s 9 profusio, et quidquid potius, quam liberalitas et beneficentia, existimanda sit, cui ratio non
Iam si entia, quae nos circumstant, omnia Quot paullo accuratius consideremus: non nisi tria sint hu- reperimus, quibus amoris quaedam officia N: ' φ' praestare possimuS, DEVΜ, rerum omnium con- ie hi clitorem, NOS IPSOS, qui nobis sane sumus proximi, ac denique ALIOS HOMINES, quos nobis natura aequales esse, animaduertimus. Quod enim ad spiritus, veluti angelos, attinet, eorum naturam ratio sola non ita pei spectam habet, ut iis certa a nobis Officia deberi, intelligat. Brutis vero cum hominibus nul-
Ia est iuris communio, ' adeoque ipsis nihil
officii; sed Deo tantum, eorum conditori, id debemus, ne rebuS ab eo creatis peruerse Utamur. Pusend. de Iure nat. et gent. IIII, 3, α
Illam enim iuris communionem, ceu infra patebit, ex pacto osse oporteret. At obligationis ex pactorum activae, tum passiuae, bruta prorsus incapacia sunt. Nee QTragari possumus Pyliragoraeis et Porphyrio in libris περι αποχης, qui non solum
sensum et memoriam, sed et mentem ratione praeditam bi utis tribuebant. Quatenus tamen homi innes ad itiam quemdam in brutis animaduertunt, eatenus illis amorem quemdam beneuolentiae redindunt , ut nec facultate sua in illis occidendis abutantur, et commodiore eorum vita delectentur, ceu exemplo catellorum domesticorum deprehen indimus. Eleganter Plutarch. in Catone maι. p.