장음표시 사용
281쪽
X PELOT Angelus timorem, pastoribus tu quieto animo divina mysteriaciuntnatianda percipiant; nec enim animus perturbatus valet coelestia apprehendere. Et ideo ait : Nolite timere. Notat D. Bonavent. Haec est disseremia inter boni malum Angelum. Bonus assecurat , malus 'aliter terret. Immo a vertit Hugo Mos est mali Angeli te ritos magis terrere. Textus Ecce enim, ac si praetentialiter dicat, EPaugelie , onus Angelus, ut ait D. Hiero in P .ioi, semper bona , de gaudia profert, alii legunt antrunciamus, tanquam si hic coelestis para nymphus, nomine totius coelestis curiae loquatur, Vobis, scilicet pastoribus , ob rationes data . inest si Origenes hom i 1 in Lucam per hos vigilantes supra gregem, non solum intelligit hos homines vile , verum etiarn Angelos custodes provinciarum qui ex nativitate Christi ingentem perceperunt laetitiam ob magnu in incrementum quod in suos populos resultavit, antea enim paucissimi erant, qui Deum agnoscerentu post vero Christi adventum integra regna, provinciae Deum adorant ita ait Origenes Vere gaudium magnum erat his quibus hominum fueratu, pro
vinciarum chra commissuri Christum enisse in mundurn uittim utilitatis accepit Angelus , qui dispensibat, gyptias res,pinc ita Dominus descendit de caelo ut it E Dpm Christianiserent. Coelestes illi spiritus nostro bono maxime laetantur. Quod erit omni opeso Aci dicat Angelus, vobis anm ntio, sed non erit vobis, pastores proprium; sed coinmune omni populo. Per populum, Toletus intelligit populum iudaicum,cam Christum spectatabat. Tamen D. Ambro j r. i. de natibit. Leo seres de nativit. Theophyl. Beda Hugo, de omni populo credenti hoc explicant, quia audita Christinativitate magno gaudio perfusus est. Et ideo Angeliis dixit. omni populo. Gaudium alitem appellat magnum, id est, praebens materiam magni gaudii. Et ita legit Syriac. toti nundo.
R pondeo primo Quae major potest esse aeri
litia, quam ubi adest natalis Domini releganter ponderat D. August. erm L . de tefmpore, S. Leo fer. de natioit. D. .maidaeas hom. de partu Virgin. D. Ephrem oratione de Abraham, ad hunc die iacie ser risum Salce Gen. i8. n. O. Non prompte Isaac , ait , risit Sara , sed propter uatim ex grat si iusti vine. Et sicut Joannes exultabit ira festimitis, daragavaitim significauest. In signum laetitiae ominicae nativitati Sara ridet Ioannes, figuram agens totius natura saltibus exultat.
Unde merito ait D. Chrysost in oratione pro Philogone , de hac die Festum est omnii in festorum maxime benerandum , quod si quis appellet omnium festorum Metropolim, haude aquam aberret.
Sophron. 3. Sophron. s. a. q. ait Dominus Detis tuus in medio
in fontis gaudebit spe te in titia tibi in dile
d Zione sua, exulta it stipe te in laude Septuaginta Exultabit super te, ut in die olemni. is est enim dies Natalis Domini, non solum hominibus de Angelis estivus, sed etiam ipsi Deo. Secundo. Ex eo hoc gaudium dicitur magnum quia tanta exultationis materia praesens erat; hoc enim indicat illa particula: Ecce illa magnum gaudium ingerunt , in quibus praesentialiter ipsa bona videntur. Dum Christus Dominus suos discipulos instruit de praemio uniuscujusque beatitudinis, dicebat. Beati qui lugent, quoniam ipsi consolabuntur. Beati , qui esuriunt , quoniam ipsi siturabuntur. Beati misericordes , quoniam ipsi eam
videbunt. Et tandem concludit Beati estis, cum maled erint vobis, gaudetaeis exultate , quoniam mercessiestra Opiosa est in coelis Matth. c. s. ni L. Sed quare in aliis palma, ac corona in futuro apponitur, consolabuntur, saturabuntur, hic vero depraesenti dicitur. Agerces dema copiosa est y Caiet. In hac sola beatitudine,ait, appositum est praeceptum gaudendi mec sola magnitudo sed praesentanea .s exhibenda felicitas est ratiosingularis in hac beatitudine praecepti In hae ulti in coelesti excellentia mandatum est gaudere,in exultate , hoc autem completum et sectumque esse non potest si in
spe tantum, S non in executione bonum , ac laetandi causa exhibeatur. Tertio. Inde hoc gaudium imagnum quia labia peculiare, sed commune erat omni populo de quo infra. Quarto. Gaudium magnum, qui in aeternum , dein perpetuum duraturum erat. Multae in Scriptura mulieres steriles inemorantur Rachel , Anna Samuelis mater , Sara sed sola Sara post editum parium, ait. Risumfecit mihi 'eus, Gen. c. I. n. 6. sed cur ex omnibus haec sola ridet Acacius in Catena Graeca .Hujus titia firmittatem ostendens; mihi inquit fecit Deus , quidquid enim est a Deo, perpetuum est. Erae matronae filios pati uriebant, quorum generationes finiendae , ac limitandae. Sara vero in lucem dabat filium , cujus progeis nies ratione Christi nascitur , in aeternum erat
habitura firmamentum . merito ergo inter omnes
haec sola de pei petuitate prolis exultat aeta
Qtiliato. Simon Cassian. lib. I. c. . dicitur gaudium magnum,quia illam primam mansonem , m c. nibus bonis fultam , quam homo tenuit in Eden pro voluntaria culpa amisit , ratione cujus versuras est in luctum gaudium ejus nunc in gaudium redit ipsa corruptari s multata natura in nativitate Salvatoris. Sed quaero. Quare in ilio primo statu felicissimo non legitur de communibus parentisius quod laetati essentu nec hoc unquam eis est inandatum, licut in Christi nativitate omnibus est impositum praecepti inri .EDangelie vobis gaudium. Merito sane , tum ob multitudinem gratiarum, quae ex adventu Christi nobis advenere tum qia primi parentes inexperti malorum , illam bono-rnm suavitatem possidebant nunc vero in lita: Hi citas stilaativitate natura liberatur humanari Diaboli qr cola lyra imici rima peccatorum miseriis, quibus opprii iebatur. Et felicitas post perpessos rebores adveniens multo jucundior, ac gratior Q ci aerit D. Austos . Qtia recto seph tam dure S asperetra ctae ctaverit fratres suos antequam eis se manifestaret ait illis Exploratores estis, Gen. cap. r. n. ii Simeonem ablegavit in carcerem , n. 1s Benjamin furto arguit, Genes. c., . . ir. Respondet et S. Pater .
Genes. Et, Acacius. Bonus e petuum
282쪽
Ialitiam parit. Hugo. August. Ambros
S .Pater in quaestionibus super Genesim apud
Lypoman. Non autem negligenter considerandum puto tantam miseriam in hac pertubatione fratrum suorum, quos Ioseph, quamdiu voluit , tenuit, non eos utique faciens calamitosos , quando tanta etiam ipsorum futurae latitia exitum cogitabat totum hoc, quod agebat, ut eorum gaudium differretur, ob hoc,quod agebat, ut eadem dilatione cumularetasa r.Quae enim major poterat esse laetitia , quam quod Christi nativitate natura humana ae tantis calamitatibus liberaretur. Unde ait Simon Ca sanus cstatus. Ecce gaudium dicitur unde causetur: quia natus est bobis Saloator Nulla gaudii materia
poticr, quam de magna periclitatione sat vatio. Vide
Lucae a. U. I I. Quia natus est vobis hodie Salvator qui es Christus Dominus in civitate David. VERSIONES.
Vatallu Natus est vobis hodie Re
Sariacus Natus est vobis hodie Sal
D. Anatias . Natus est vobis hodie Chriunmta lib. stus. in Hexa m les aliqui apud D. Carth.
Aut ii motiva apponit Angelus quia natus est a dator, ad distinactionem, quia qui ab aeterno genitus est Deus Creator , hodie natus est homo Salvator. Vobis, id est , ut exsilit cat D Bonaventura , ad utilitatem vestram; seu ut ait Jans enitis, vobis hominibus, seu natui aehumaniae. Aliqui ita legunt, quod dixerit Angelus, Natus est nobis , quod explanans D. Dionysius Carthus 1st, Fatetur Angelus Chrisum natum non solum ob hominum salutem, seu etiam ob Angelicia
quoque reparationem ruina. Teo .Hodie, non ait hac nocte, non pro luctu, tribulatione accipitur dies pro laetitia, ut advertunt B cda Aymon. Velait,hodie,ad majus gaudium, quia bonum, seu nativitas nuntiata,non erat antiqua, sed praesentanea novitas rei magnam laetitiam parit. Salvator,
seu Redemptor .Qti id majus dici potuit ab Angelo, jucundius audiri ab homineri praecipue cum natura humana reor, tantisque miseriis opprimeretur. Et dicitur Salvator absolute quia ab omniiDalo erat Iliberaturus. Et explicans, quis sit iste Salvator, ait, i es Christus Dominus Christus, id est, unctam habens suam humanitatem divini, tale,& per hoc, quod dicitur unctus,notatur ejus dignitas; quia solum Reges in Sacerdoicis unge
bantur,ut advertit Hugo. Dominus, nomen est divit,itatem significans io.U. SO. Hierem. 2. U.
c. d. Et nota, quod hic infans natus prius di
citur Salvator,quod est nomen meriti, issicit; postea vel Christus Dominus, quod ejus ex pri m=ptum
mi dignitatem;quia semper meritum praecedere aut digni, debet dignitatem, quae sunt muneris,ante ocu intem los priora esse debent omni excellentia. Vide lib. I. c. I.U. l. c. 6.n. s. In civitate David.Fae, litis erat dicere. In Bethleem, sed ut probet,verum esse Messiam ex genere David natum , ideo tali modo civitatem nominavit. Vides .i .c. 2. Num. 2O. EI.
QILAE UT 1 o XVII. are non dixerit Angelus , natus es omni populo
OU n o Angelus gaudium dominicae nativitatis annuntiavit, dixit : Quod erit omni populo. Cur etiam modo non dixita natus est omni populo Salvator, sed tantum ait, natus est obis Respondeo, quod populus erat somno, videliciis missis, deditus; Pastores vero vigilantes noctis incommo nativit da sustinent C Gaudium dominicae nativitatis ingl- commune erit vobis, omni populo,nempe prae 'rat prum 'destinatis, Ureprobis; at vero nativitas ista , quoad utilitatem, ut notavi ex D. Bona v. secundumessicaciam erit vobis vigilantibus , ac labori instantibus,ne enim aliter percipitur fructas istius stilis sanctissimi adventus,Psal, 6.n as Satiabor , cum apparuerit gloria tua. Aliqui ex Hebrae legunt. Satiabor,cum evigilatierit similitudo tua. Ac si dicat, dum dormiero, non satiabor ex bonis tuis, sed dum vigilavero.Quod magis explicans inius in c. I T. Daniel. ala, Satiabor, cum sicJus fuero ad si Pinx is militudinem tuam. Et quomodo fieri potest, quod Christus Dominus sit lachryiDans in piae epio reclinatus, rigore frigoris tremensi homi es deislieatissimis linteis, ae delitiis indulgentes cum eo habeant haereditatem EPi l. s cujus titulus est. P 'isai ea, quae haereditatem consequitu: seu ut alii legunt, Pro haereditatibus oem. s. inquit Regios Vates, Mane seu, ut est in Hebraeo,diluculo, ab tibi, ct videbo Nec enim aliter haereditas filii Dei consequitur, nec ejus gloria videtur, nisi dum maxime vigilatur,corques, terrenis separatur. D. At g.
ibi, Adstabo,quid est, nisi non aeos. Quid est ati dygrum'
tem aliud jacere,nisi in terra quiescere , quod est in terrenis voluptatibus beatitudine n ouaerere'Astabo V .
inquit, Sisidebo. Non est ergo inhaerendum t rrenii, , th a se si olumus Deum videre,qui tindo corde conjici parandi .
Erit hic Simon Cassian . hanc quaestionem movet lib. I. c. . Ille idem Angelui, ilicet Cassiiii. Gab iel, ali qui Icarii dixit . ut vocaret eum esum nunc pastoribus declarat eum esse Chrisum, ne
ipsi caeteri alium Acessam e eiulanilo, fallantur. esui dicitur Hebraice , Latine Salvator qui pro omnibus natus est. Ubi satis docte duas ponit
283쪽
rationes Unam ex aetymologia inominis Hebia ieiquae est ident ac Salvator; alteram , tio Beatissumae Virgini, qua hujus sanctissimi Infantis excellentias optime noverat , vocandum dicit Jesuiu pastoribus vero loquens eum appellat Christum, Acce ' quod apud omnes Messiae commune & vulgare
artiis iis nomen erat, ut amputaretur ansa, ne hi rustici ho-etii quo hine aliquam errandi occasionem haberent ex viribus. mutatio ii nominis Valde observata apud probatos viros consuetudo est, suorum auditorum viribus proportionari, fortioribus maiora ,debilioribus minora proponendori in viniim meum cum Cantie s lucte meo, Cant. s. num. I. Sed quomodo una cum vino lac potatum est 3 Constat enim experientia haec duo si in ut mixta valde insipidam efficere potionem, juxta Medicorum dogma, intra stomachum habere repugnantiam a quod majus est, lac potus infantium, vinum virorum , iuerulis valde noxium , ut docet Aristoteles lib. desomno, S digitia. tio modo ergo liaec conjungientur; Cassiodorus , Beda hic intelligunt magiitium, ac Praedicatorem L, ex Dei illurninatione accipit, quae suis auditoribus eructat, de hoc non est idena omnibus, sed vinum, xlac adultis in via virtutis, tanquam viris, fortiora, id est, vinum insipientibus Cassiodor vero, ut piletis a c. Et ideo ait Cassiod Cm hormnoita dioersis studiis agatur , ct horum omnim bo- intem ione sponsus pascitur delectatur ideo ait Bibita iniim citim lacte meo. Nec enim eadem omnibus danda est nati quae aliquibus salu- Psalm .igi taris , aliis est noxia. Ait Regius Vates sal. 8 i. n. ii. In corde meo abscondi eloquia tua , ut noli B unobius peccem tibi. Ubi eleganter . tu non ius Episco R. Nam sicut decet , ait, delibus praecepta Dei praedicare etsi non credentibus oportet abscondi sicut in Ediauegetiosi Matth. . III dederit sanslum canibus, nec margaritas porcis , ess enim peccati genui, i natis eloquia Domini praedicare Magna sapientia, doctrina sancta credentibus danda est, infidelibus
Lucae a. u. t r. Et lao vobis signum , invenietis infantena pannis involutum , positum in praesepio 'E vi S. Euthymius. Invenietis infantem fasciis involutum, positum in praesepio.
VLT Angelus comprobet vera esse , quae nuntiaverat , in fidei argu mentum signa
profert , ut est in Scriptura valde frequen alta idem Gabriel Tachatiae, Luc. r. n-ero o. Beatissimae Virgini numero res Angelus Geleoni ii dic. 6. misero 36. O . Sam iiii Sauli I. Reg. I o. umero 1 Ex eo , quod pro sigia dat pasto libus puerum positum in praesepio , costigiant an senius , Caietanus , Batradas illud suill eunicum ac omnibus commune , . alde notum pasto libus, ac per antonom siam praesepe appellatum taliter si illud peculiare isset, e multa ibi darentur praesepiam alio signo indicari ipsum Sotae, in Eoaet Tom. l. oportebat. At haec conjectura muli is viris doctis, .mihi non probatur Eimmo est oppositum' quia
locus, in quo natus est Christus Dominus erat valde augustus, mi tanta hominum frequentia ualde celebre esset animalibus multum occupa, tum , inibi commode Beatissima ligo esse non poterat. Dicendum est ergo cum D. Cyprian. r. Cyprian, de Christi natioitate , quod pasto te devenerunt ad illum sanctissimul locum ab Angelo invisibili lumine edocti. Et nota , cpio Angelus pasto libus ait : In dienietis. In domo Dei invenit in turbona , in suorum salutem.
a pro signo nati Domini detur ejus humilitas 'CU Angelus pro natalitio ipsius Dei illius o.
demonstrationem non dederit aliquod magnum prodigium in coelo, vel in terra; sicut sactaci eduntur in manu Moysi , Aaron, Eliae, Ac Elisaei, ac aliorum Prophetarum. Quare pro signo dantur viles panni rectiliatio in stabulo , quae majestatem potius occultabant quam manifestam
ostendebant, potaus contempturi , quam reverentiam suadebanto Pro re soliti ione. Nota , duplex esse signum, unum probationis , alterum cognitionis, Se distinctionis primum fit in probationem alicujus rei , ut Christus Dominus dixit: autem sciatis, quia filius hominis habet potestatem in terra dimittendi peccata , tunc ait paral/tico. Surge, Mattha. s. nu. s. Alterum signum est ad cognoscetidam rem ali quam; eamque ab aliis dita cernendam. Ut Christus Dominus dixit Discipulis suis, ii in de Antichristo loqueretur . Ch misideritis haec omnia scitore , quia prope est in anuis,
Primo Maldonatus existimat , quod signum 'fuisset datum pastoribus ab Angelo in probatio Maldonatanem eorum , quae dicebat , quod in eo consistit Angelum scillic et futura praedicere , ut clim pastores venerint ad eum locum, insantem praesepipositum inveniantra nam quamvis de praesenti puer esset reclinatus in stabulo, tamen illud, quod erat futurum, quando pastores erant venturi, non poterat Angelus divinare , nisi eis et Deo is sus poterat enim a matre inter uhaas accipi. Ita Mai donatus adducit pro se Euthymium, Idetin WD Cyptianum. Haec sententia est probabillis. mihi tamen multum non placet. Primo Qtii a Angelus totus erat in eo , ut pastores Christum agnoscerent. Quia ad probationem eorum , quae dicebat sufficiens erat ipsa Diei claritas , in qua Angelus apparuit, ac militiae celestis multitudo, quae cum eo acta est. Nec Euthymius favet huic sententiae; nam tantum ait , quod Angelus dixerit gHoc vobis sigmm,m argianaen tum eorum quae dicebat vera esse, de illud non explicat. D. Cyptiami ius nil facit pro hac parte ejus vel ba postea reo
Secunda sententia est , quod hoc signum in
paupertate, de humilitate datum fuit ad cognoscendum puerit Jesum, ut Salvat olim; de verum Deum. at a Beda,caii am Nolandim solertius,quod
Siguum nati Statim oris datur infanssi non Tyrior 3 exceptiis Matth se
284쪽
exceptus ostro sed pannis qua leni ibus in Dolutus
non in ornatis auro stratoriis , sed in praesepitas in-ub , --. Penicradui Similiter D. Bern .serm de nativit. D. Catilia, Dionysius, Carth is D. Bona v. Hugo se alii Sed Hugo hic adhuc est explicandum. Ex quo motivo Druspati pertatem sibi elegit in signum' Respondeo 2 β primo. Ut denotate turri quam pretiosa erat illi
i , i paupe ita . Unusquisque assumit sibi pio signo ilis histi, sud quod in fagi, est cordi, ac in quo major illius Christi gloria restilendet secundo Ut veritas correspon-Zachar et et prophetiae Zachar. s n. s. dictum est : Ecce
Rex tuus veniet tibi justus, ipse Didatores ipse
pauper Tertio , ut reprobaret falsarn Judaeorum opinione iri, qui venturum in majestate , ac regio cultu i essiam ex oechabant. Quarth. D. Bona v.
Pastores erant pauperes implaces , ct corat emptiυ,-les. Ideo ne timerent accedere , datum est eis in
Christo infante signum paupertatis , si humilitatis. Calec. Quinto Caiet Vere omnia, a re disponit suaviter divina Sapientia et ruralibus siquidem hominibus Lgnum dedui sens bile , quo tu promptu comperi-
ent, quod dicebatur , velites volens eorum tenuit a. Hugo. ii coli descendere. Sexto Hi isto. Sienum Domini humilitas signum diaboli superbia Levati signum insitati a i lioraibui procul Isai l . n. is Septimo Ad confundendam hominis superbiam. D. Bernar d. ser m. I. de nati vitate. od enim magis indignum , ait, quid gravius uviendum , quam , ut videns Deum coeli parvulum fastum , ultra apponat homo magnificare se super terram Intolerabilis impudentia es , ut ubi se exinanivit majestas , vermicului
Tertio dico, quod infantis paupertas datur pro signo diuinitatis sed hoc non quibuscunque, sed vobis : Hoc signum vobis , vobis credentibus, cnon incredulis. In Christi humillitate fideles agnoscunt ejus divinitatem, duae sapientiae, potentiae, amoris infinitum thesaurum citi fideles vero ut 1. Cor. r. caeci, scandalum, ut ait Paulus a Corinth. s. n. s. Nos autem praedicamus Christum crucipixum dat quia em scanda tum , euribus autem uitii iam, vocaDitisero Chrissum Dei irtutem , sapientiam. Exinanitio Christi inci edidis videtur stultitia, nobis credentibus Dei virtus diario Pata pertas Christi datur pro signo illius divinitatis ab Angelo, qui in claritate Dei apparebat. Huc spe- pyian etant verba D. Cypriani se im de nativit. Hunc, ait, in cunabulis adoraberunt pastores, si pardulum constentes , Deum mpliciter argumento si in spi
ritu, S Teritate quem adoraverunt , noPerunt, De
rat quidem miraculum , quod apertis coelis lux fui. goris in solita notite stuper eos fulserat , quod uiuii Angeli , ct conspe lita quod ab ipsis fuerant edocipi. h. . . ct instrud ira storei optimo sane argumento. aliis tam Ide, cujus ministri in claritate Dei apparebant, dare , sibi ipse in tanta humilitate ostendebatur non homo, morvieme Deus erat Agnovit bonus latro Christumi pendenteni in Cruce, Luc. s. n. E. Sed Unde co-Gaudent gnovit M. Gaudentius ad Neophytos et Agnooit Cruci xum Deum. Dum Judaei clamantes dicebant Alios salvos fecit se pilum sidum faciat. Seu , ut
seipsum. Ex improperii Judaeorum introspexit latro divinitatem in Christo latentem. Dicebant Judariti Alios salueos fecit, tamen intuebatur Christum seipsum morti tradere. Divinus Philosophus nova Dei sapientri instructus agnovit mysterium, quod ille, qui sibi mortem, crucem, ac opprobria amplectebat aliis vitam, ac saluistem dabat, non hoino, sed Deus erata haec est ingenita natura Christi Salvatoris nostri in docti Bonus ex
mentum optimi Regis , ut se ipsum morti subit
ciat, ut nobis vitam largiatur. Vidit Joannesici fuit d. t. filiis in sub figura agnitam accepit de dextera Dei Patris librum, hoc est, sacram Scripturam, seu regiam potestatem , ut aliqui volunt, statim canistabant seniores , .animalia. Dignus es Domine accipere librum tam aperire signacula ejus , quoniam occisus es redemisti nos Deo in sanguine tuo ex omni tribu, si lingua , populo, , natione is fecisti nos Deo nostro regnum Apoc. s. n. p. Et sub Aroequa forma erat ipse agnus , Vide agnum tanquam occisum sibi d.n. 6. Sed, ut notant August seu Ty August.chonius , pro voce occisim , juxta vim nominis Tychori. Graeci haberi signatum , quasi quod idem valeret, quod Christus Dominus esset a Patre signatus in
Regem totius universi , a quod esset occisus, ita enim hae voces inter se copulantur , ac si eandem significationem obtinerent. Transferamus huc praeclara verba Othonis imperatoris dum pro suorum vita propriis manibus mortem subiit , ita ait apud Cornet Tacitum. Faciam, ut omnes in te Cornet ligant , quem Imperatorem elegeritis , qui non vos
pro se , sed se pro vobis dedit.
o re pro signo bripi infantis datur
paupertas . admenientis vero in
SIgnum paupertatis Christi nascentis satis de ei
monstrat praesens textus: Thronum, a qtae apparatum venientis ad judicium , se ait h. g. n. 3 o. Matth. et .
ex Christo Domitio dicente Fidebunt lium bo- minis enientem in nubibus coeli cum viri me ubi , ct majestate Hracino aestionem nobis excita Chrysost .viti. Joannes Cht ysos . in Gaim. s. ad illa verba et Deus manifeste veniat. Respondeo primo , quod Christus Dominus infans nascitur in praesepio, ut munda uam contunderet, ac condem Daret superbiain, vanitatem; ideoque ut pauper, ac dudem mc pia temptibilis apparuit' in extremo autem judi T.
cio adveniet ut j id ex , t ac de causa inuriae Da limbis- reverentia , ac veneratione vult ab onmibus ha-tur. beri, talis enim fututus est judex erga suos; in humsus rei argumentum , multarum erat i)ation Umconsuetudo, magno respectu , ac ceremonia alloqui ad iudicem , ut testantur Philo Hebraeus in Philo Heb. legatione ad Caium , Aristoteles, in OEcora omicii ,
Plutarchus de mulierum irtutibtis Exficat Daniel Nabuchodonosori somnium , in sub ime extollitur , magna veneratione afficitur , a. num. 8. Mittitur in lacum leonum , ex quo inmtactus educitur , nullo tamen honore insignitur Daniel. s. num a . Unde hos Daniel inter leones erat, veluti calcans mundi , ac Diabrili superbiam de ideo in lacu inferiori repositus fueratri a Nabuchodonosor autem tanto apparatu prosequebatur, ut notat Lyranus et Constituebat eum LI δη-
principem ad jussitiam exercendam. Et ideo in
ta Uta veneratione erat , hanc enim maxime ex
quirit rectum judicis mutatis , ut illius dicta,&imperia exequantur. Secundo
285쪽
Secundo. Infans ostenditur in forma servi,quia ad nostram venerat redimendam servit tuem , de ut verus Medicus aegroto se voluit proportionari, ut jam supra dixis at in fine mundi in majestate tanquam sti premus dominus , ac ut rectus judex in Ie pendens ab omnibus intuebitur Deprimis paretatibus dicitur tum audissent vocem Domini Dei , Genesis num . . Caietanus legit: Audierunt ocem Elohim ehodia Cur hic po- nitur duplex Dei nomen , nonis sussiciebat histi, is unum .' Feha lia nomen est Dei de significat ejus in is p n esse independens i Elohim, id est, Deus judex; medens rito ergo haec coniunguntur , ubi ventum est ad sudicium, ut inde ejus rectitudo innotescatu quae tunc maxime apparetra quando judex est independens.
Quare tantium puer positus in praesepibdtaur pro si mo j
8s. Atio dissicultatis est sequia ubi prinium pa-
I stores ad stabulum accesse iunt , plures viderunt. Et in Denerunt Mariana, O Foseph Infautem positum in praesepio Cur hos omnes nota dedit pro signo, sed tantum de puero mentionem tacito D. Bem ardus hanc quaestionem excitat, duplirciter solvit , serm. . de natioit. Et prinio sic
ait et Quid est , quod sola Angelo commendari vi
detur humilitas nec tamen sola a pastoribus inbeniri vorte pecialius commendat Angelus humilitatem , iani a ruentibus caeteris per superbiam ipse in i litatem stetisset. Mali Angeli per superbiam a sua se de , ac felicitate dejecti sunt , boni vero
per humilitatem, qua se inferiores Deo agnoscebant in suo statu perstiterunt , atque Dei gloria donati sunt. Inter omnes virtutes, quae in Christinativitate radiabant , praecipue Angeli annuntiant humilitatem , atque pro ejus nora , eam signa utra maxime enim unusquisque assicitur ad eam virtutem, in qua ipse resplenduit ac ejus ductu ad magna sublimatus est. Secundo. Idem
Bernardus cir Aut propterea certe, ait coelitus humilitat ara Uuratiatur humilitas , ausa haec quase propria
gloriatur, virtus ditiinae exhibenda sit majestati infinita bonitas Christi Domini omni virtute, ac dono maxime abundabat tamen ejus humilitatem Angeli praedicant , quia de ea peculiariter gloriatur Cbris, tanquam propria virtus quae exhibenda P. Athanas sit diuinae majestali Tertio D. Anastasius Sinaiia lib. . Hexae meron et uomodo enim , ait , non plus
P, .i, ssccb t humiliata sublimitas , exinanita immen ait ahit. si ac, ct diue initas incarnata I Ua 5arietate quidpulabrius ' Quid mirum , quod puer reclinatus in
praesepio pannis involutus detur pro signo, quando in hoc mulia , multa mysteria mira varietate nitebant rapparebat divinitas Incarnata , sublimitas Dei, quae ambulat super pennas e illo rcina, A sedet super Cherubin reclinata, Ac immensitas Dei , quae nupo capitur loe , parvis panniculissa sciata, ac constricta .
g Qxiarto. Datur Jesus pro signo , ut dum ad
Ch istis, Ipsum dirigunt mentem , illuris inen .ur , ut eum ij luminat agnoscant, ae videantri ipse enim est dux , lix nostra. Q sint o. D. Augustinus ser m. p. de tempo-
Augustui ri est gratis tu delectabilesque vagitu , per quoi
Priacus, stridores dentium aeternosque ploratus T imus , o felices panni , quibus peccatorum sordes exte Zmui Christus pannis nivolutus datur pro sono, Bene cem
sumus ab omni peccatorum inquinamento, d Christi. nulla major Regis demonstratio, quam saluti, vitae ac suorum commoditati inclamberes, ac Paper tractare. Ut Samuel compiobare Sauli illo messe electum in Regem , dixi ei et Et hoc tibi g. graum , quia unxit te Deus in Priticipem C m ab eris hodie si me , inDeniens duos viros iuxta sepulchrum Rachel in sinibus Benjamin , dicent tibi: Pater tulisslicitus est pro vobis i. Regui ita. n. a. I. Reg. lo. Sed cur pro Regis signo satur sepulchrum Rachel, s licitudo patentis Rachel, ut filium pa
reret , ac ut uti daret in lucem, mortua est , Ge-
nec 3 s. num i T. Merito haec dantur pro regni indicio, quia ibi principatus auspicatur, ubi eximia beneficentia, ac solicitudo erga populum adum-.bratur. Unde eleganter ait D. Hilbertus Coeno Hildeb, manensi Episcopus Epist. s. de tu , Regeri Novit ille regiam manum melitis donatio Hylendere, nam sepiro. Nullum maius indicium rcgiae majestatis, quam beneficentia.
Lucae a. a ris. Et subito facta es cuni Angelo muli itudo mili tiae coeles is laudantium
Deum de dicentium. VERSIONES. Et repente apparue nicii
Et subito adjunxit se Angelo mola itudo exercitus coelestis.
tum Christum ala nuntiaverat ininens
Angelotum multitudo pastoribus apparuit in hanc nomine multitudinis, rex dic I tu exaggerat Evangelista , critius Syriacussi mrilli exercitus , quasi per varia agmina Angeli in coelo volabant. S. Leo sermon. s. s Le a. de nativitat existimat , quod erat innuine rabilis multitudo Salmeron om . . rustatuo S. subseribit illo tum sententiae , qui asscrunt , Ori ne Angelos de coelo descendisse , juxta Psal. . 6 psalm .s numero . Adorate eum omnes Ah geli eji s Et, dhoc referunt et ba Pauli ad Hebr. i. numero 6. Heiu . i. Et cum iterum introducit primogenitum in orbem terrae , dicit , et adorent eum omnes Angeli ejus. Manifestarunt se Angeli non ad conficilia dum dictum Gabrielis cum pistolibus loquentis , urat D. Bonaventura , rin: erline ab Sittam Ulai potia,
Dato Domino , Angeli in coelo fesso, i pote. Intelliii.rant continere, sed cunei ipsos convocant , ut ad terram descen ant. Origenes Onas l. i. in Erectet Od pq
Obseq/iuntur, sali ii nostrae ait, A gui, contcsssunt ad insertim silii Dei et ' dicit ut inter se , si ille descendit, et de sensit in corpus, si ino tali indutus est carne , quid nos ii iescimus V uid parcimus nobis i Eho omnes Angeli descet d. mi s de coelo. Ideo ex ititi,do militia coelestis erat laudantium T Deum ,
286쪽
Deum , quando Christus natus est. De tempore
Maldonat. la Iam e multi Iud Angelorun de coelo descendit , Maldonatus existimati simul advolat se cum Euthym Angelo , Qui pastoribus loquebatur, tamen ab peda eis non visa , nisi post acceptum nuntium. Euis Carthus thymius, Beda Carth usianus putant, hanc rei ulti . tudinem advenisse immediate post locutionem
Angeli in hoc probabilius m clare patet ex lectione a tabli , Adjunxit se Angelo multitudo. Et quod haec multitudo non solum audita fuerita pastoribus , ut aliqui dixerunt, sed etiam ab eis visa manifesta nobis explicat Syriacus , Et repente apparuerunt exercitus Angelorum. Et nota,quod ante ualus, vel alter mittebatur Angelus,nunc vero exercitu Angelorum.
esare hic describantur Angeli Iubnomine militia
D decantandas Deo opi . Max laudes Angeli advolarunt , quibus tunc opportuneno iren chorus , valde conveniebat. Cur, hoc
omisso do ex eici tu, militia explicantur 3 Rein spolide primo Ad majestatem , potentiam nati pue ii indicandam. Et dicebatur ideo Dominus Deus exercituum , sal. 6. n. 3. In exercitu enim m. xime apparet potentia , ordo fortitudo, ut explicariu Cant . . num. 3. Terribilis , ut castrorum acies ordinata. Et quo magis Jesus se humiliavit, eo magis valde ordinata se manifestavit potentia , ac fortitudo ejus Secundo Dominus contra Diabolum ad bellum venerat ingerendum; ut subrusinino suo militent tanquamissilites in exercitu Angeli apparenti. Pulchre Di Ambrosius hic : Bene Angelorum nominatur exercitus, qui ducem coelestis militia sequebantur. Hinc accommodat D. Bonavent illud Apocal. ly num. II. Ecce equus albus , si qui sedebat super eum, docu-batur elis, berax Et posteari Exercitus , qui sunt in coclo , equebantur eum. Tertio Jan senius, Bene dicitur , i , Angelo conjunfla est multitudo coelestis militiae , nimirum , ut significaretur , natum puerum Dominum illum Sabaoth , vel virtutum: fortem in bello , qui adueersus hujus mundi principe pugnare venerat. Quarto Cassian. lib. I. cap. 8.
Idcirco militia coelestis dicitur , quia infatigabiIiter pro hominibus terrenis militant, ut possent esse coelestes , simulque concives. Desiderant maxime sancti Angeli alios in sua similes habere felicitate, ideo ut pro nostra salute decertent, sub forma militiae se exhibent. Unde ait Beda: cana sicut Imperatores optimi prodissione , cuncta manu militari loca a Dersus hostium muniunt addientum ita Deus quoniam immundi Firitus ad pacis eversionem ubique versantur et ad tutelam nostram constituit exercitus Angelorum , quorum praesentia dammonum confringantur audacia. Apparent Angeli sub forma militiae, quia pro nobis pugnant,mmim litant. Quinto Idem Beda hic me partia unius Angeliuideretur aut horitas , postquam unus Sacramentum noυae ariditatis edocuit , statim multii do coelestium agminum assisti eue chorus adis venientem Ahgelorum militiae coelestis vocabulum accepit. Cum testimonium a multitudine testium habeat majorem vim reum autem unus Angelus
Jansentus. Cassianus. Angeli pro nobis de
Beda, Ide Ino Gravitas testimonii a multitu
testificatam saceret Christi nativitatem , Ne parva unius Angeli videretur authoritas rideo ad diis istum fortius corroborandum apparet multitudo coelestium Angelorum. Moraliter rem expliceis mus. Attulit Angelus pastoribus novam annuntiationem novae doctrinae Natus est Oobis Saloatora declaravit Angelus laudes novi homini, qui ..ut is uis apparebat in terris. Qui es Chrissus Dominus hvam do
cum autem adversus novam doctrinam, adversus cir Cain ac
laudes novi hominis multae contradictiones essent '' excitandae, ad quas veluti superandas u nostro ibioth, dicendi modo loquamur , plusquam unus Angelus requiti videbatur, ideo coelestis multitudo subforrna militiae apparet, tanquam ad pugnam se praeparantis. Aliam hujus quaestionis rationem vide lib. i.cap. 1.quast Id.U. 3 o. Sexto.Qi iam vis Angeli ad dandam advenirent o. hominibus pacem , non dicuntur chori, sed exeris
citus in militia. Angelis qui ex antiquo illo bello contra Diabolium , ejusque ministi os pro Dei honos steterunt , praecipua provenit nobilitas. Ad festivum igitur Domini nata litium maxime celebrandum in militari ordine disponunt , quasi illud, unde resultavit meritum, eorum esset prinisci pale , valdeque pulchrum signum , quo in tanta volunt solemnitate apparere. Vidit Joannes diem valde festivum in coelo, Apoc. I p. D. T. Et au Apoc. I'. di Di Angelos dicentes et Gaudeamus , exultemus, demus gloriam ei et quia Denerunt nuptiae Agni,
ct uxor ejus praeparavit se . datum est illi, cooperiat se by sino 'tendenti, oe candido In die
tam solemni eximii gaudii , de nuptiarum , quomodo sponsa , quae est Ecclesia , exiit ornata by sino candido iare non potius purpurari auro,
de lapidibus pretiosis ita sinum , ut ibi dicit ue
n . . iustificationes , seu merita sunt Sanctorum. Merito ergo in die tam celebri iis induitur sponsa , tanquam amictu omnium piae stantisti in Q u pii missu;
notant Primasius, Ansbbertusa alii Comimen a Ansbett.tores , ex quibus accipe Ribi iram , qui ita ait Ribelra.
Proditura Ecclesia ad Diri fui amplexus ornat seu ut solent nuptae re iami tu pulcherrimo se se operit, hoc est , justificationibus Sane lorum , bonor simmeritis membrorio uorum. Et similiter Chrastus Dominus in die desponsationis uuae satagia ineaspersa exivit vestitus veste et ibid. n. 13. Sanguis ille . ut ibi explica Rupertus , Christi est, Ud Rugett. litas , lassio ex quibus infinita illius meris a
proveneriant, in tanta ergo celebritate his noster exornatur Redemptor,
Luc. n. I Gloria in altissimis Deo, in terra pax hominibus
Drta s. Gloria Deo in excelsis, c
luntas bona hominibus. Eut mius. In terra pax , in hominibus Arias beneplacitum. Marian ex Et in terra bona spes , seu Dyiaco bonus nuntius homini
287쪽
ethod Basilius. Epiphan, Nysseli. Theoph.
UA , juxta nostram Vulgatam, hie hymnus Angelicus continet partes ;tres vero iuxta Graecum, ut stat in patebit;d est per modum precativum ab Angelis decantatum , tanquam si hi optent hae fieri, existimant Theoph. Bonaven. Comin unis elatentia contraria est, verba esse enuntianti iiij, et laudantium Deum. Ita expresse ait textus superiori versu, audantium,indicentili: atqui laudare non dicit modum optativum, sed de praesenti, aliq:ae malori lacare, seu verbis extollere, ob rem jam factim , vel ob id , quod in eo est, Deinde milia A iget hic facit in unam integram orarionem et atqui et quentia verba , in terra pax o ininibus non sunt dicha per modum optati vi , sed de annuntiatriis, ergo etiam haec priora. Et dicunt , Gloria choc estir efficatio, ac continua Deo laudatio tribuatur in altissimis , ut habet nostra Vulgata, vel, Ia excelsis , ut legit Syriacus, de utroque modo graves Patres tenent, ide in est sensus. Per altissimos , graves Authores, in Hugo, intelligunt Angelos, ut it sensus Gloria est Deo induis Angelis in terra pax ho-m nil, ut Haec inter pietatio non est inuitum geris manari nec enim no iniri iactissimi usitato in Scriptura veniunt Angeli , vera ergo expositio est, oer altissimos, sed excelsos accipi coelos , ita D. Irenaeus lib. D. Ambrosio serm is Augustinus lib. 1. de serm. Domram tu morate , cap. IO. D. Gregorius a Zian Zenus, D. Carthusi; nus , callii. Et reddit hunc sensum praesens oratio. Nato Christo in coelo est gloriam eo , seu ob ianit una Sacramentum Angeli in coelo glorifieant Dei bonitatem, sapientiam, veritatem , inisericordiam, ac justitiam , qtiae omnia relucent in hoc opere. Ut accommodata fit dis libutio , sicut insequenti parte Cantici dichio , In terrari est primo loco, ita etiam dictio, In eae ers debet est iidprimo loco in acti ut notat Augustinus citatus,mita est sensus, in excelsis gloria Deo et in terra pax hominibus. Et in terra a hominibus bonae voluntatis. Ita legunt Patres.Otigen hom is in Lucam. Chrysostomus homil. de natibitate. D. Cyrillus Hierosolymitanus Catech. E. D. Gaudentius Brixi enifermon. s. de illico iniquitatis. S. Leo sermone de natibitate. S. Remigius in Epistol.ad Rom. c. S. Etherius i. i. ita habet nostra Vulgata , de ex hoc lectio praeserenda ; nec enim erat in terraxa, cui pax dari posset , nisi hominibus. Nomine pacis. Theophylachus. S. Eligius ae i. in m tali Dominita . Sophronius oratione in natali Christum Do ininum intelligunt, juxta illud Pau
si ad Ephes. r. n. Ipse est pax, ostrari rident
est, ac si dicant. In excelsis sit gloria Deo j iii terra Christius Rex pacis hominibus illud vero, bonae Dolitantatis, ad pacem referunt aliqui;commaniter tamen Patres citati, ad hona ines , ita ut pax non omnibu an nuncietur hominibus , sed illis, qui sunt tectae voluntatis. Syriacus, Aria o multi Patre q. D. Methodius Sermone de Simone ranna. D. Bassilius homilia de humana Christi generatione. D. Epiphan iis haere so . D. Gregorius NysIenus oratione de
Christi natiueitate Theophyla Aus legunt Gloria in excelsis Deo, si iuuerra pam ct in holminibus
bova volimias. Et quanquam superior lectio nostra Vulgata magis sic approbandari haec etiam est
applicanda. Et tres continer partes, sub quibus,ait Caietanus, omnes Incarnationis comprehendi in Calet, tu effectus Ordinatur enim Incarnatio ad Dei gloriam in superioribus , secundo ad pacem , tranquillitatem in terrari hoc est , inferioribus. Tertia ad tectam, ac bonam voluntatem charitate formatam in hominibus. In hac tamen lechione ,
explicatione se in per ingerit dissicultatem illud quod pax videtur referri ad aliud quam ad homines. Sed potest responderi ex D. Gregorio Nysiisset.
seno, qui iri, Terra quae prius erat maledicta, acem recepit per peccatuin terra consecuta est,nalediectionem,per Incarnationem vero habuit pacem, bene-
distionem Benedixisti Dom e Merram tuam , quia ob Adam peccatum finius terra maledis a est. Genes Gen. s. n. II. ideo in natiDitate , ac reconciliatione Eu bibi, prius ipsa rejicit pacem Euthymitis, Aria legor. Beneplacitum in hominibus , quod ipse Euthymius explicans ait, nim completum est, quod olim beneplacuit Patri, ut filius incarnaretur , aclia sal, Varetur homo deperditus.
are Angeli decanteni gloriam Deo
Udi primum unus Angelus Dei laude into
nuit, alios etiam ad eas concinendas provo. y cavit. Et subito DCta es cum Angelo multitudo, Sc Qtu deleganter notat D. Ambrosius serm . . Ambicis, In quo ad Io, inquit , moraliter monemur , ut uno fratres egente , et docente , vel quolibet opus o. num agente, multitudo melium in laudem Dei proorumpat,ad imitandum bovum, quod cernit , assurgato Maxime enim aliorum bonum exemplum movet In Christi passione absque ullo moestitiae signo Aliors istabant eleementa admirabunda, ut sibi sol obscv eae emptum ratus est, statim terra, lapides, saxa commota sunt. '' et' dicatth. c. 1 .n, s Quaesii praesens est Quare Angeli in coelis , nato Christo , cantant gloi iam
Respondeo primo, quod cum totus hic hynianus si compositus in Christi laudem , ipso nato Angeli dant gloriam Deo ne in ejus ortu humilitas pastoribus occultaret divinitatem, ideo Angeli dicunt gloriam Deo sit ita innotescere , ch, ibi dia quod ille qui humilis apparebat in terris , verus minitas. Deus regnabat in coelis. D. Maximus omiti 1. de Martim, nativitate. Et quam congrue, ita Evangelicis intonat sermo , cum dicitur Gloria in excelsis Deo,
ct pax in terra hominibus , quod ipse idem Dei ialius , apud Angelos gloriosus est in excelsis
bonae boluntatis hominibus pacem, stat in terris et subtilitet Angeli voluerulit hoc cantico dispois heres, ac excitare pastores ad Christum glorificandum ac adora lidum;nam si Angeli praestantissimi spiritus eum veritat esse Deum recognoscunt ac ita eum in coelis laudant quanto magis homines in citius forma apparet ipsum debent adorare ac venerari.
Secundo. D. Sophron de Natali Domini. Quid Illustrius . inquit . dicere possum qui Utum D um sophi te s.
gloriam in Altissimis De in terra pacem hominibus
288쪽
Chri is minibus. Hoc canti eo Angeli Christum natum gloria e laudatrii celeb tali nulla heciosior aus Chri-- . Mis sto Oi Diuue, nec ei plues eisse in majori aestimabis, tione quam ut ex ejus nativitate ac lactis tribuatur glirii a Deo Patri,non quaero gloriam meam, sed ejus, qui misit me Patris, Oan. 8.n .so. Nec pom Method test quid gratius decantati Christo , quam ut detur pax hominibus, ipse enim pax nostra princeps pacis.Tertio D. XIethodius homilia infesto Purificationis inquit , Gloria in exeelsis Deo,
in terra pax hominibus bona oluntas et tripli. cis nimirum cantici arietatem triplicem sanctitatis rationem indicantes A ludi sanctus Pater ad visionem , quia Seraphim , t et sanctus , clama-Dethom bant. Ter Sanctus intonant, ut explicat D. Thomas Primo celsitudinem divinae naturae in triebus personis, secundo ob earum unitatem, tertio ob diffusionem suae bonitatis, e ideo dicunt, Plena es omnis terra Antiquum Seraphinorum canticum hodie sancti A noeli etiam imitantur , tria dicunt. Gloriam Deo ob eminentiam illiusia atur ea pacem hominibus ob reconciliationem, ac concordiam, quam cum eis feci tri bonam voluntatem, ob gratiam de sanctitatem, quam nobis dedit. ia arto. D. Irenaeus lib. s. cap. a. Glorificave,
runt , alta scilicet sancti Angeli , de eis loqui trir, Deum , sui est factor Dpercoelestium , ct eorum , qua supra terram sunt , si qui suo plasmati, id est, hominibus salutem de coelis misit. Ob opus redem .ptionis factum Angeli laudant Deum , quod ele-
Ondycnx ganter explicat D. Bonavent. Quia in hoc opere demonstratur sublimis bonitas, sapientia, poten-Au, lithi id , O suifitia et Gleria in excellis pro bonita- attributa Da non despexit humani generis infirmitatem. Dedit semetipsi pro Uris peccatis , ut eriperet nos de praesenti seculo nequam , cui est gloria in saecula saeculorum, ad Galat. I. num . . Prosapientia, quia invenit dissi rissimae rei solutionem decentissimam Sc de illa a Pharaone laudatur Iosaph Genesai uum. 38. Pro potentia , quid po-phi es. s. 'cni tui, quam Deum fieri hominem. Ei autem , qu potens est , omnia facere superabim autes quam petimus 'aut intelligimus , ipsi gloria in Ecclesia is tu Christo Iesu, ad Ephes . . n. O. Projustitia vero, quia simile simili salvavit, de Christo
ait Apostolus factus est nobis a lentia a Deo , ct justitia rem antificatio , di redemptio, i.
1. Cor. i. Corinth. i. n. 3 o.
Atab ot Q in 'o D. Ambrosu term s. Di na plano inquit cybusta sententia , quae in natiditate Christi , si Deo honorem repraesentat , in coelis, O hominibus pacem praesentat in terris Ante Salvatoris enim ortum necta est reberentiam deferebant, nec terrena requiem possedebant. In hoc cantico Gloria in excelsis Deo,datur laus Deo in coelo,&denuntiatur pax hominibus in terra. Illa tamen verba sancti Patris sunt expendenda . Ante Salvatoris ortum nec coelestia reoerentiam defe-Job. 33, Nonne ab initio omnes Spiritus Angelici laudem Dei resonant' Cum me laudarent simul Misae iu. matutira, ct iubilarent omnes filii Dei. Job
coelalti reverentiam non de terebant, cum ab ex
ordio ni inquarn habuerint requiem in ejus operi bus decantandi S. Sexto. D. Hieronymus in cap. I. Isaiae Deus humilibus, incauti,dat gratiam, ut eo eleueet y ha Hieron. bitat in excelsis, excelsus enim Dominus , humi
lia projicit. Et in Ediangelio A geli clamitant, Gloria in excelsis Deo , super terram pax. Ac si dicat datur gloriae Deo in excelsis , quia cum in coelis habitet non despexit, sed respexit humiles Maxime ut eis vitam a salutem daret nulla enim major UN( de
celsitudo,ac eminentia, quam quod in gloria de
humilium ae miserabilium remedio peraga ur milibus a- Ayt Isaias ei fato cap. s . num. Is Haec dicit excel-Latur.
fas ct sublimis habitator aternitatis , sanctumisai, T. nomen ejuam in excelse , ct in fausto habitanteum contrario, imui 'iritu , ut ioiscet spiritum humiZium divi et cor coutritorum. Valde mirum est,quod tam multipliciter appellet Propheta Deum hi sublimem dc excelsua, et1m non vocat invisibilem, immortalem,incomprehensibilem, Omnipotentem Sed in eo totus est ut eum dicat tabliinem inexcelsum .hoc non semel de iterum, sed tripliciter Sermo erat Prophetae de Deo prout in gloria sua intentus est ut humilium ac contritorum spiritu ni sublevet, Lim hujusmodi cogitatio in excellentia majestatis apparet, nil magis ei convenit, quam celsitudo, sublimi- si ibotas. Cardinalis Hugo. Dominus habitat in excelsis, Diti sica spiritum humilium conso ando in spe de in dulgentia peccatis rum , de reJauratione perditorum, de recuperation. delium Talis enim cura,& cogitatio non potest esse nisi in excelsis.
ANtequam ad quaestionem deveniamus, obiter notandum , quod cum haec gloria decantaretur Deo in excelsis , sanctis Angelis, ut cum communi sententia dixi in exposui one tamen hic militia coelestis ait Gloria in excelsis Deo. .non intonat , Gloria in excelsis ab Angelis seu Angeli in coelo dant gloriam Deo , sed praetermissis Angeloium nomine, gloriam dicunt ripisti,
Deo tantum. Magitum documentum nobis prae- a,ti,
bet haec sacra militia. Dum enisi ait, Gloria in ex-gnosti be- celsis De obligationem, quae sanctis Angelis in NUC(umicumbebat ob praeclarum nativitatis bene tum, declarat ut Deum semper laudarent, olor incarent;at cum de Angelis sui consortibus nil comis memorat, eorum obsequium tacet, suprimit; animus enim gratus, ut dicit Tullius delenificiis agnoscit beneficium, ignorat obsequium. id e l. i. c. i.
Quaestio praesens est. Quare haec multitudo coe ioo.lestis militiae dicit Gloria in Altissimis Deo , hoc est, Angeli in coelo dant gloria Deo jam Angeli laudabant Deum in eoelis laudabant etiam in ter ., ..dra, cum haec multitudo coelestis militiae in terris es d. v apparueritu Respondeo primo quod militia ccx tacendum. testis dicit gloriam quae dabatur Deo in Altissimis; ut ita magis pastores provocarentur ac excitarentur ad tristum laudandum cum agnoscerent,quod supercoelestia ipsum laudabant. Secundo Pastores optime videbant, inaudiebant gloriam quae ab Angelis dabatur super terram. quae vero decantabantur in eoelis, ignorabant Ideo hanc
289쪽
hane explicant Angeli. Tertio Angeli apparentes super terram , solum faciunt mentio item de illa gloriari tuae , suis consortibus de silebatur Deo in coelo , qui ipsi hic apparentes se reputabant indignos ad tantum mysterium celebran- dua, In tanta solemnitate nullus sermo invenio tur idoneus , ut prosequuntur D. Zeno ferm. 2.de hac festiuitate, S. Maximus homilia . Si enim,
inquit , Deus est mirabilis iuuans is suis,qnanto magis mirabilis in se ipsori ait sane Ius Abacuc
Propheta et Domine audio auditionem tuam , et ti-mm . considerabi opera tua,' expauei. Ouis non Padescat, s metuat tanti profunditatem sterii, quandoquidem unus idem qui sine conceptiora natus
est Deus, di me creant factus et homo.Quarto : Angeli laudabant Deum in altissimis,
si coelestis vero taltitudo lati dabat in terris, Wia- ins de in me hie tantum commemorat gloriam; Iau-atiis videt dem sitiam in geli de aleb an in coelo, non vero mβη iss Nisae ab illa decantabatur super te iram , iublime .mexcellii in ingentiam , ut ii, aliis , non in se videat merita, obsequia ut e publicet, Vmanifestet. Cium devastatis Madianitis Gedeon triumphator venire , occurrunt ei filii Ephraim , conquerentes eo quod non fueritu vocati ab eo ad
praelium Quibus pie dixti Guid enim tale facere potui , quale os fecisti Nonne melior est race mus Ephraim indemiis esu dic. 8. n. r. In quibus verbis maximie ponderandum, quod facta Ephraim
vocat racenium, suam vero victoriam vindemiam,
quaecum illo racem nullam Abet comparatiOnemri dixit vindemiam Elieee , ex hac enim familia erant milites, is cum eo perrexerunt ad bellum quae etiam familia dicebat ut domus Abe- eer , udic. 6. n. 3 . Sed quomodo tantus dux victoriae a se partam tribuit suis militibus , seu domui Elie et ero Nonne ei dictu si est 1 Domino, In fortitudine tua liberabie, se ne de manu Madia Judi c. 6. n. i . Nonne Gedeon dixit luis militibus, quod me facere ideritis , hoc facite, Judi c. p. n. 8 ad ejus nitri exemplum iri ilites processerunt in bellum ramo aduersam cum se devastatos viderent, dixerunt, Gladius Domini is Gedeonis est, ibid. D. r. Qio modo ergo vici oriam a se pariam non sibi, sed suis militibus iribus i 3Bonos dux , non videbat in se , sed in aliis sua faci-r Ora , ut ea de antaret, ac publicaret Lyraii US. Aradiavitarum mutitudo occis est ab exercitu, qui erat cum Gedeo . , quem vocat Elieeer jussiάomtra vocat eram ad priuium ira sic ex ubi ilitate et aminon adscribat ibi victoriam tanta multitudinis , sed alteri Cum mei parentes Elias,
Eliseeus pergerent uxta ripam Jordanis , Elias Per turbinem ascendit iii ccc lim , quod viden Elisaeus tulit pallium Eliae , S percussit aquas, ' is non sunt divisae Lait . Ubi est Deus Eliae pq, Reg. 2. n. i . Elilaeus jam ditatus erat duplici Eli. spiritu , siquidem vidit eum cum sublatus esset in coelum , ipse patrem , ino innia reliquit di secutus est Eliam; cur ergo non dicit , Ubi est
De iis meus e sed tantun Drum Eliae vocat. Sanctus
Propheta non in se , sed in Elia considerabat meritata de ideo dicebat Deum Eliae , ut ob ipsius
meritum eo fieret propitium C. irthiis ranu S deum dicat . non meis meritis sed pietate. E erat iam , meritisque Eliae precor hanc jordanis impetrare dioisionem. Judie. sJudi c. I
sinu AESTI XXVI. are in Chrisi natimitate decantetur tam , non justitiari et e misericordiari seu redempti generis
SEc nil pax Cantici ita habet , Et in terra ICE,
pax hominibusu valde mirum ciuia in Christi nativitate tam magnifica dona communica Ohyi tibrentur naturae humanae , ut misericordia Dei, re diritur conciliatio generis humani , gratia S sanctitas pq tamen Angeli solum pacem divulgant, inde cantant. Respondent primo Salicti l atres citati in expositio is quod nomine Pacis , in elligi sui Ephesi Christus Dominus. Ad Ephesios . num. I . Ipse Mie h. s. enim est pax nos a Mich. . i. 3. Et erit iste pax Psalm. I et Plalm i p. n. i . Possit ne tisos pacem. Et tunc est sensus. Et in terra pax hominibus , hoc est jam Christus natus est hominibus , nil felicius , nil augustius dici potuit. Secundo. D. Gregorius a Ziangenus Apolo, gia I. ante medium, Angelis, in qu si rimum coele-Gxegorestem , deinde terrenam laudibu, celebrarunt. Dum dicunt Angeli, Gloria in excelsit Deo Deum glorificant , dum velo intonant , Et in terrari Christum magnificant 'tumnota ipse est pax nostra, tum quia ipse asportabat pacem , innulla major laus de principe , ac Rege , quam quod suis det
pacem, meos in pace gubernet. c. eg. i. num . .
Quas it Oaoid quam respe ageret Joab is o in pates putui , quomodo admini raretur bellum Hebrai laus Regis ceri Rogavit de pace oa , si de pace populi, O de pace belli Cognita pace populi , explorata erat
recta adminii ratio Vel ex eo maxime Angeli celebrant pacem in adventu Christi Domini, qui cum adveniret in magna potes Me, Omnia aedit ei P ter in manus , non bellum, sed pacem ferebat, pq σμ'
iae cenaunt mare in navibus , ac terate operum ia
tionem in aquis mitis. I sibi erunt ope Dei , eom,ma si mirabilia ejus in profundo Plalm ioci num. 2 .gna laus
Quem locum de Patribus congregatis in capitu- lo explicat D. Bernardus ferm de tribui ordissibili Oishuj Ecclesiae , de refert Lorinus hic Patres qui tenentes Religionis gubernaculae, veniunt in multis contractionibus , faciunt operationem Deiri nempe pacem, ipsi assequuntur intelligunt mirabilia Dei. Huc tendit D. Isidorus Pelusiota Isidoru lib. i. Epistol ido qui hoc , inquit mundi mare tranquillum reddiderunt, in aquis multis operationem fecisse dicti sunt. Tertio. In Christi ortu,non ab Angelis justitia, hi.
vel misericordia , sed tantum pax de inta Ur. D. Bernar d. ser m. i. de Annuntiatione Venturum eis
gem , inquit , misericordia oderitas praebenerunt sicut scriptum est fisericordia cor veritas praeceis dent faciem tuam , iustitia throniim praeparat , fe- cuiat militiae ustitie, et judicium praeparatio sedistuc Pax cum Rege venit, ut Propheta fidelis inveniatur qui dixerat: Pax erit in terra Pestra cum venerit. Pax laudibus extollitur, tum propter veri
tater Prophetae tum quia licet aliae virtuteS, Ut misericordia Iustitia, Ac verri a m terra tanque a me iis,
a Deo missa dari possint iactaraei ab eo separataini illis
r. ii non potuit, sed rein eo conjuncta venit Pax
multa diligentibus legem non est illi scanda
290쪽
lum. Expinabam fallatare tuum Domine. s. ii 8. Dum iis . Cuti l adventum pacis celebret, statim mente,ac delfiderio et irin salutare Dei, hoc est, gh in Christum Jesum , absque eniti ejus halitu nec pax esse, nec conservari potest. D. Hilarius ibi . Salutaris esus est. Hac enuntiatio ex Hebra nomi ne Hoc ad oseph Angelus est locutus , hoc Simeon exinde in pace remittendus agno bit, hoc redita nobis per eum salus edocet. os, tiar o Nato Christo in hae cantilena non redemptio, seu salutatio genetis humani publica- '' tur, sed tantum pax. D. Bernardus serm de S. Be-
pondo e nedicto Fuluia a tri a Patre processit, I venit in
patri mundum is qui prius erat cogitatio pacis in corde Patris , fleret ipse pax nostra in utero matris.
Tota diurni parentis interna cogitatio in hoc erat defixa, ut mundum pacificaret Christus Dominus ut ab eo procedens, ac ut ejus naturalis filius pacem ostentavit, ut ex opere externo menti aeterni parentis correspondente, filius naturalis probaretur. Videlit . 1 c. .n. . into. Nomine pacis intelligitur reconciliatio inter Deum, tenus huma-Crrili num. D. Cyrili in Catena. Hac autem pax, inquit,
per Christum facta est. Reconcilia Pit enim nos Deo, Patri culpam hostilem de medio auferens, si duos populos in unum hominem paci adiit. io , Sexto, mihi probabilius, nomine pacti inpel-Pss sis iri ita ori in bonis in . ac proinde pax homiraibui,
Psalm.1 frequenter haec omnia in omnia pacis in Scriptura GePets. 3 8 intelliguntur. Psal . a. . n. s. a super se acu Glossa. Omnia bona super Israel Gen. 38. n. l .
Vade re iis tau cuncta prossera sint erga fratres
tuos Hebraica, Chaldaica lectio. Vide pacem
fratrum tuorum Genes. i. n. is Absque me Deus, Reis, U'cra res olidebit Pharaoni Hebraici Re Fondebit pacem. I. Reg.c. et s. n. s. Sic fratribus meis , Tettuli. tibi pax. Septuag. Tu salvus , es domus tua salva,
ct omnia tua salva. Unde advertit Tertuli lib. s. contra Marcion. c. i. quod salutatio apud Judaeos erat calon Lachem, id est, pax vobis duxta tamen radicem Hebraicam , omnia prospera sancta sint vobis', pax enim seminarium omnium bonorum est. Frusties justitiae in pace seminatur fa-J-βO eientibus bonam Iacob. cap. r. n. 18 A pace oronia
no bonum bona veniunt, sicut omnes functiones hominis
G nil ab anima, seu spiritu. D. Augustinus serm.1 ad August fratres in eremo Spiritus eni, homimo , inquit, sicut nunquam violscabit membra,ni fuerint unita,
sic Spiritus antitus nunquam nos vidiscabit res in
QSAEs Co XXVII. Ore se decantatur pax , in die mero Ascensionis mictoria p
ior. N ac solemni die valde festive Angeli mo a
Idulantur pacem, postea vero in die Ascensionis victoriam acclamant, Psalm. 13. num. 8. silent Psalm ret. Iste ex gloriae Dominus fortis , potens . Dominus potens in priuio , Dominu virtutum ipse stetas. . est Rem gloria. Sunt enim acclamationes in trium phos Christi Domini , ut notant Remigius Anti- si odorensis in commentario Psalmi Cur ergo prina decantatur pax postea victoriam, cum pax
illius effectus sue it, ac proinde secundus ei contingeret locus a Respondeo daemonem debellare, ac subiicere, extitit quid peculiare valde stlo Ditem
riosum Christo Domino E Pax vero, reconci .
liatio in omnium nostrum facta est utilitatem ad Guli Chri- ideo hae primo decantatur,quae enim nostri sunt sius. commodi,eximius Christi amor, priora esse , maxime assectat. Ait Joannes Apoc. s.n. i. Eiaidi, A pyrum i di audivi bocem Angelorum multorum in circuitu
throni, O ammiuium , seniorum dicentium, Dignus est Agnus , qui occisus est , accipere virtutem, est divinitatem. Loquitur Evangelista de Christo Domino prout homo est , ut recte notat Andreas Andreas, Caesareae Episcopus .Quo sensu dicit ut Christus a
Paulo Rom. i. n. a. Praedestinatus Filio Dei. Et Tym, i quanquam Christus formaliter , ac intrinsece includat divinitatem , tamen dicitur eam accipere metaphorice , ut bene explicati ibet ita in cap. . oc . num. 31. de Alcacer hic, prout eam exterius ostentat, ac manifestat, ut ita glorificetur ab omnibus in dicunt, Accipere irtutem, hoc est: ut explicat Hugo , Contra nostrum vitium is de Hupo.bilitatem. Ut nos ab omni peccato redimeret, mundaret sed quomodo sancti Angeli:, ac se iiiores decantant, ac laudibus extollunt in Christo Domino prius virtute contra nostrum peccatum,
quam divinitatem illius et nam in illa sanctissima, N
aiumanitate prius in unione nypo uatica coni de sim Chri-
randa est, a qua omnis ejus excellentia resultavit,so. diuinitas est quid valde gloriosum, ac magnificentissimum Christo Domino, hoc est , ejus humanitali, virtus vero ad destruendum peccatum, ideo haec primo celebratur , tanquam quid valde gratum , ducundum Christo Domino. Unde eleganter dixit Imperfectus homil. 3.in Matthaeum, impersect.
Vis scire quantum diligat esus fideles suos cco dera, qui passiis est pro eis. Si enim magis quam glo
riam suam illos amabit , quasi homo moriens propter nos L quid mirum . si majore dilestione tenebatur Sand torum , quos relinquebat in terris , quam dilectione gloriae,quam habebat in coelis.
ias io XXVIII. ea re detur pax hom bus bona et o
QUanquam aliqui Authores ita explicent , ut
bonam voluntatem cum pace copulent quasi ipsa pax , non ex hominum meritis, sed ex Dei beneplaciton ac bona voluntate sit profecta, secundum tamen communem Patrum sententia , cum hominibus conjungitur. Quare ergo dicuntur homines bonae voluntatis. Respondeo primo, Ut denotentur homines in charitate in merito persecti. Voluntas enim totius meriti principium, radix est.D. Ambrosiser m. s. de nativit. ,ait, Ambro non in quibuscuuque hominibus, sed bonae voluntatis hominibus sui intelligas pacem Chris non debiti esse sed meritici non enim eam meretur conditio, sed voluntas. Et D. August. lib. so. nolam. 8. Audi , ix uiuae clamantes Angelos et In terra pax hominibus bona voluntatis. An forte non bene diximus uiorem p., is bonam Ooluntatem ramo ipsa est omnibus charior, luntas,mam ct totum habet , qui bonam voluntatem habet .gnum obse- Secundo. Decantatur ab Angelis in hominibusqM 'De bona voluntas , quia hanc pro magno obsequio Deus habet. D. Caesari iis Arelatcn.hom .r'. Quo Caesar,