장음표시 사용
31쪽
III. Piohatur ex Patribus. Narian Zenus Orat . ad saera lumina vocat Pqnitentiam Baptismum uer morum: ergo exprimit dolorem de peccato, ac de O tensa prςterita . Augustinus lib. 3. de Trinitate cap. 4. eandem dicit osci xionem interioris hominis: ergo pariter exprimitur dolor de peccatis . idem AuguIlmus lib. so. holmliai a homil.ult. cap. s. hec habet. Nos Iusscit mores is
melius commutare. ct a futtis malit reeedere, nisi de bis, quae falla Iunt, satisfiat
Deo per Paenitentiae dolorem, per humilia ratis gemitum, per eontriti eordis saerisi. cium, cooperantibus eleemo diuis . Isido Ius lib.6. Eibymologiar. cap. 39. scribit.
Faenitentia quasi Punientia dieitur , eo quod ipse homo puniat paenitendo, quod male admisit: nam nihiὶ aliud agunt illi, quos veraester psnitet, nisi ut id, quos male fecerunt, impunitum esse non sinanta, eo quippe mori sibi non partantibus ille parcet, cfar altum justumque judicium
IV. probatur Rationibus I. Per Adversarios Pςnitentia importat res piscentiam, & cessationem a peccato; sed res piscentia nequit stare sine dolor es de eodem : ergo Pamitentia importat etiam dolorem de peccato commisso. Prohatur minor. Ideo pamitens habet resipiscentiam de peccato, quia cognoscit peccatum esse malum, &se ipsum peccando male egisse ; sed hoc includit necessario dolore ergo Sc. I l. Perres piscentiam vel detestatur peccatum Commissum , vel non detestatur e si non detestatur: ergo non est respiscentia , nec propositum novae vitae: si deIectatur e ergo continet necessario dolorem, qui non est separabilis a detectatione peccati . lli. Per Adversarios Pamitentia est cessatio a peccato; sed nequit esse cessatio a peceato, sine displicentia ipsius: ergo in Pamitentia includitur essentialiter displicentia, seu dolor peccati. Probatur minor. Cessatio a peccato dicit cessationem ab ope
re perverso,quod nolumus nos commi-ssse,& quod promittimus deinceps non
ampIius commissuros r ergo nequit esse cessatio a peccato sne displicentia,&dolore commissionis eiusde. IV. Resipiscentia a peccato vel importat punitionem, quam in se ipso pamitens exercere debet vel non importat;si importat tergo includitur necessario dolor; puni-IjO enim voluntaria,qualis haec esse de-
het. nequit esse sine dolore : si non importati ergo non est vera resipiscentia , sed simulata , qua scilicet quis libi blanditur, putans se a peccato resipiscere, quando levela non resipiscit ;quia de peccato non dolet, peccatum
non punit., ct se illud non amplius
commissurum non promittit. Arguunt l. Tertullianus lib. 2. coni. Martionem cap. 24. scribit: nihil aliud intelligitur, quam simplex estu versio sententiae priorit, qua etiam sine reprehensione ejus possit admitti, etiam in homine , -- dum in Deo, e ui omnis sententia caretealpa . Ex quibus verbis deducitur,uod Paenitentia ex se non importat olorem & poenam . II. Idem Tertullianus citato loco dicit, Pamitentiam significare tantum animi mutationem : ct haec sunt ejus verba. Nam
in graeeo fouo Pssite σtia nomen nos ex delitu consessione ed ex auimi demuistatione compositum es. Ill. Lactantius lib. a. Institui. cap. 24. asserit, vocem uir a, latinam sieri per verbum Kepisseentia: ergo ex t actantio Paenitentia non aliud importat, quam mentis resipiscentiam. IV. Pamitere apud Scriptores latinos, di quide primae notae, idem importat ac Udere: ita ut prnitet idemst, ac irrit, pudet, piget cte. Citantur Cicero lib. de Seue te ubi ait: Si ad
centesimum .ixisset anuam , senectutit
eum suae prniteret. Et in Somnio Scipionis . Ipsa terra, ipsa parva mibi vis est, imperii nostri, quo quas paurium ejus
attigimal , paeniteret . Plinius lib. r.
cap. l . loquens de Essenis apud Iudaeos
religiosis . Gens aeterna , in qua nemo nascetur, tam faeeunda illis aliorum Oitae
prnitentia est . U. Pamitentia ex dictis a nobis superius est virtus; sed virtus
non excitat dolorem, tinmo potius deIestationem parite ergo vel Pamitentia non est virtus; vel si est virtus, ne quit essentialiter continere dolorem.
Respondemus ad i. quod quanuis Poenitentiae vox in genere intellecta, ct GScriptura Deo. & hominibus tributa , importet sententiae conversionem; prout tamen inservit homini ad obtinendam commissae culpae rem illionem,
aliquid aliud supra ipsam sententiae conversionem includit. Tertullianus intelligendus est de prima intelligentia a unde ipse citato loco dicit: Superes enim jam quoscere quis sit ' attentia Dei: de secunda vero intelli
32쪽
De Hetereticorum erroribus &e. I
gentia idem Tertullianus ibidem uicit. Hae definitio in omnitas aliam formam diving Prnitentis statuit, qur
neque ex improvidestia , neque ex stvitate , neque ex uIla boni, vel mali ope νis damnatione reputetur,sicut humana.
Ad ll. Verum est , quod Paenitentia secundum vocis Ethymologiam importat posteriorem sententiam, vel secundam cogitationem, vel sententiaemulationem; unde μισαλἀ dicitur a μψτά, lioc est trans vel post , ct πιν , scilicet mens o cogitolio ; quapropter μειωνει a laeua eicit,ac postri iorem sententiam, vel secundam cogitatiorem, vel se rei liae mutationem . Altamen usus uticabuli Penitentiae apua Scri-plula S. Si Patres, prout exprimit hominis Paenitentiam , non dicit tantum
simplicem sententiae mutationem, sed animi quoque dolorem . Ad li I. Negamus consequentiam, & pro Ialione adducimus ipsus Lactantii Verba, quae sunt citato loco. Resipiscit , ae mentem suam, quo ab insaniareeipit, quem errati piget, colatque
se qum demutis, γ' confirmat animum Iuum ad rectiμι vivendam : tum illad φ-jam cavet, ne rursus is essdem laqueos
isducatur. Ex quibus verbis deducitur, quod secundum Laclantium Paenitentia significat, & agnitionem peccati , ct pristinae vitae emendationem,& ulterius animi dolorem , dementiae, seu peccati castigationem , ct ultionem , cum Proposito vitae in melius
Ad IV. dicitur secundum Frassen, quod illa omnia dicuntur per metaphoram; quia nimirum in iis, quae sunt nobis taedio , pudori. & contemptui, paenam quandam sentimus , molestiam , ac displicentiam; proinde sit, quod Omne , quod taedet. pudet, ct piget, do lorem quoque nobis ingerit, ac inducit . Ad V. dicitur. quod P.enitentia simul excitat dolorem , & delectationem ἔat non secundum idem, sed secundum diversa. Excitat dolorem ratione objecti; excitat delectationem ration actus. Igitur paenitens dolet de pecca- O , quatenus pecaatum est ostens
Dei ; sed gaudet de actu , hoc est de
dolore, ac proinde prompte & alacriter operatur ad vindie iam in semetipso, & ad peccati destructionem. Unde Augustinus expIicans verba illa Psalmi i 26. Surtite postquam sederitis.
qui maudueatis panem doloris: haec scribit. Nisi haberet aliquam suavitatem panis se, nemo illum manduearet. Cum quanta suavitate plorat is gemitu, qui orati Dalaiores sunt laevms Drantium,
quam gaudia Neatrorum . . . . . Dulces
tunt O ipsae laevmae, π pro tabo tibi eruul, qaia factae sunt ipsae panis dieae uo e . dam dieitur tibi quotidie , ubi est Peuitum Z Et lib. s. Consellionum , cap. t r. Eeee ili es tu eorde eonfitentium tibi, plorantium in sinu tuo post vias suas di tales ; ct tu Deiliis terrer Deo in
mas eorum, ut magis plorent, or gaudeant in fetibus. Dicimus il , ad rationem Paenitentiae, ut virtus est, non sumcere veteris vitae arie et ionem , & novae inliaurationem , sed insuper requiri animi dolorem, & peccati detesationem . I. probatur ex Scripturis, Erechielis i8. Si autem Impius egerit Pollentiam ab omnibus peetatis suis, quae operatus est , ct eustodierit omnia praecepta mea, Oseeerit iudieiam ct justitiam , vita
vivet, ct nox morietar; omniam iniquitatum ejus , quas operatas est, non recordabor . Justitia autem , & judicium a speccatore paenitente fieri non possunt, nisi vindicando peccatum, se revocando a Creaturis , ct convertendo ad Deum per debitam satisfactionem , , quae fieri debet per opera paenalia, ct laboriosa , juxta illud Joelis 2.Conver timini ad me in toro eorde vestro. is jejunio , ct in feta , ct in plauctu, seindite eorda oestro ere. Psal. so. Cor mundum erea ta me Deus, ct spiritum rectum ἐπηοea tu viseeribus meis: anteceis denter autem dixerat : Miserare me Peas seeundum magnam miserieordiam tuam quoniam iniquitatem meam ego cognosco, o peccatum meum contra
me est 1emper. Cohaerenter ad quae ver ba Christus Lucae 13. dixit: us paenitentiam egeriιis , onues simul peribitis.
Insuper Apocalypsis a Joannes scribit Episcopo Ephesi Dei nomine . Habeo
adversum te, quod charitatem primam reliquisti; memor esto itaque asese excideris , EP age Paenitentiam , ct prima opera Dei se autem venero tibi,or movebo eandelabrum tuam de Deo βο , nisi Paenitentiam egeris . Quibus omnibus verbis fgnificatur, Paenitentiam includere paenam I quae quidem paena non importatur per sol in veteris vitae
33쪽
tae ariectionem, ct novae instaurationem , sed insuper per animi dolorem ct peccati detestationem . II. Probatur ex Conciliis. Concilium Tridentinum sessi I . cap. 4. de Conis tritione. Deeurat igitur sancta Sonodus , Mne eontritionem nια solam cessationem a peeeato . O vita nova propo Iam, O inelsationem , sed veteris etiam odiam eontinere iuxta illud: profeste a ΦιHi omnes iniquitates vestras, in quibus praeiarieari sis, sarire eo his eornovum,Φθῖritam novum . Et Can. V. de paenitentiae Sacramento . Si quis AExerit, eam eontritionem , quae paratur per discussionem , collectionem , O dete- flatioηem pereatorum , qua quis recogitat annos Dos in amaritudine anima Iae, ponderanda peetat oram Dorum gravita Iem , multitudinem , fae vitatem , amiseonem sternae beatitudinis , O s ternae damnosionis ineuryum, eam proposito me noris .itae , non es teν- titilem δε- Iorem , nee prsparare ad gratiam, sed δε-cere hominem Οροeritam magis pee- eas orem . demum ilium esse dolorem eoaesum , ct non tiberam , ae totantarium Ianathema sit.
Ill. probatur ex patribus. Cyprianus in libello de Lapsis . Putas rvi Domisum cito polse placare, quem ierhis permis alnasi e. Putas faene eam miserer; rui , quem tuam non esse rixisi 2 orare
lutari , pos indumeatum Chrisi perri.
qaibas a morte anima luerantur ......
Si precem quis toto eorde Delat, si veris Psnhentis timensat Onitas ,-raeo tis emiscat . s ad .enIam desim sui Dominam iustis ese eontἰnais operIhas inse-Hut , misereri taliam potes Oe.; potest ille Indulgentiam dare,sententiam potes illa defellere . Ambrosius lib. i. de Paenitentia cap. 4. Expenat gemitus nosros, sed temporatis , ut remittat perpetuos expema laevmas nostras , at profundat pietatemstiam. Et lib. g. cap. s. Ibi agit paenitentiam , non filum dilaere uerdimis delet peceasum suum , sed etiam emendationitas fama operire, O tegere deli.
Ha superiora , ct non ei ἰmputetar pee-eatum et ergo tegamus lusur nostror po- serioribus Ditis, mundemur fetibus, ut audiat nos Dominus Deus noster ingemiscemet oee. Augustinus Serin. 34. dediversis cap. 32. Sunt quaedam gravia O mortifera , quae nisi per vehemori imammiaepiam humiliationis cordis, o eos- tritionis spiritus , ct tribulationit Paenitentiae non relaxantur. Et Serm. . de Communibus. Di Paenitentia mediea mentum vulneris, spes Ialatis , per quam
Peut ad misericordiam provocatur : Poenitentia a para nomen accepit , quia anima erueiatur, ρο earo mortificatur.
Et serm. . de tempore. Multi assuese dieunt Reeeatores, tamen adhae electat eos peccare. Professo es, non
emendatio . Aceu fatur anima, cdi nousanatur. Pronuntiatur Ufensa, sed nostoliitur. Paenitentiam certam non facit, nisi odium peceati , O amor Dei. aeuando fit , at tibi amarum sapiat is antina, quod ante invita fuit dulce , quod te prius delectabat in corpore , i um te eruis ciet in corde, jam tuue bene ingemycis ad Deum, ct dieir: tibi soli meeaDi, di ma- tum Gram testet. Bene , tibi soli peccavi : quia nutus hominum sine peerato , ct
ideo tibi soli peeravi; quia tu solus es sine
peccato. Da miserieordiam misero , quitaπdiu peperesi eriminose . Desinet ad remedium humilitar paenitentis, quem permovere non potuit diuturritas Peccatoris . Die illi in fetu cor is . Aspire ad infelieem pietas immensa e respiee erudelem miserieordia publica. Desperatus asOmnipotentem venio; vulneratas ad me- dieam eurro . Serva pietatem mansuetudinis, qui tandis suspendisti gladium ultionis . Dele numerositatem eriminam multitudo misericordiarum.
IV. Probatur Rationibus i. Paenitentia in nobis gerit vicem divinat Iustitiae; sed divina Justitia non solum a nobi exigit nova: vitae institutionem, sed
etiam prioris vitae expiationem : ergo pariter Paenitentia . Haec autem prioris vitae expiatio nequit fieri nistpeccator puniat, & dolore,& lacrimis, delicta, quae antecedenter perpatra vit, ut explicat Tertullianus cap. 9.Iib. a. de Paenitentia . me omnia exo-netologesin, ut Paenitentiam eommendet, ut de perieuli timore PomInum honoret, ut
in peceatorem Usa pronustians pro Dei indignatiora fungatur . O temporali ase fictione aeterna supplicia non dieam fru-
34쪽
De Haereticorum erroribus M. I
si et ar , sed expuvat. Et cap. ix. Deliqui, dicito,in Deum, er periesitor in aeterinuum perire. Itaque nunc pendeo, or maceror, or excrueior, ut Deum reeonentem
mihi, quem delinquendo test. Et initio
cap. l a. Si de Exomolegesi tractas, gumnam in corde considera, quam tibi Exom Iegesis extinguet, O panae prius magnitudinem imaginare , ut de remedi; adeptione non dubites Igitur eum seias adversus gehensam post prima illa instrusionis dominicae monimenta esse adhue in
tem tuam deseris, ear rest aggredi, quod seias mederi tibi Z II. Peccatum a pixnirente non solum debet emendatione
tegi, sed etiam punitione deleri; atqui
hoc importat, lic veteris vitae renova tionem , & praeteritarum culparum
per dolorem Sc opera parnalia,punitionem et ei go Sic. Major est Doctrina S. Anabrosii ad Virginem lapsam cap. 8- , ubi describens afflictiones, ct labores, quos subire paenitentes debent . addit: teeeator ergo si sibi ipsi nos pepercit, a Deo illi purei tur ; ct s futuras paenas ge hecuae praecipuas is hoe parto vitae spatio compensaverit, seipsum ab aeterno judieio liberat. HI. pamitentia importat judicium, quod homo in semetipso facit de
criminibus a se commillis, quorum
ipse est Reus & Judex, ct quidem reus
confitens , di judex puniens ς atqui judicium importat parietam, quam Judex infert, di Reus sustinet: ergo dic. Maior est S.Prosperi lib. a. de vita contemplativa cap. . Ruod si ipsi Iudices fiant,o- .elut suae iniquitatis ultores, hie in se
voluntariam paenam seterismi animad-Φersionis exerceant, temporalibus paenis
mutabunt aeterna Iupplicia , or lacomis ex vera cordis eo uasiove Mentitas restinguent aeterni ignis incendia. IV. Per peccatum anima deturpatur : ergo opus est , ut per Paenitentiam purgetur , lavetur, atque exornetur ; sed
hoc fieri non potest, nisi per animi dolorem, Se corporis amictationem e ergo ultra veteris vitae detestationem, α novae susceptionem . necessam est
in Poenitente amictio 3e dolor . Argumentum fundatur in Doctrina S. Petri Damiani cap. a. libri, quem inscripsit Gomorrhianus . Ruisquis quolibet
fundae turpitudinis se eontagione faedaverit, us fructuosae Paenitentiae fuerit satisfactione pargatus, nanquam habe-Pars VII. re Dei gratiam poterit, saπquam GH-sti eorpore , Ossan ine dignas erit, sus quam eaelestis patriae limen intrabit. Objiciunt l. Isaiae s s. Ruaerite Domisum,
dum inveniri pus t tu eate eum, dum prope est derelinquat impias viam suam ct vir iniquus euitationes suas, ct r vertatur ad Domisum , ct miseribitur ejus, O ad Deum nostrum , quoniam multus est ad ignosiendum . Atqui verbis hisce non aliud Deus a peccatore exigit , quam Ceritionem a peccatis, mandatorum observantiam , dc vitae novae institutionem: ergo dic. it. Respondens Christus petenti a se, quid agere deberet ut salvaretur . nihil dixit , de peccatorum detestatione, dodolore, de paena, de labore dic. ; sed
tantum mandatoria Dei observantiam iniunxit. dicens Matth. i9. S. vis adetitam ingredi, serpa mandata r ergo signum est, quod non est necessarius do Ior de commisss, sed sufficit emendatio. Ill. Ad Galatas s. , dc 6. Apostolus docet, non valere aliquid
Circumcisionem , neque praeputium, sed tantummodo novam Creaturam
in Christo Iesu r ergo ex Apostolosusscit prioris vitae renovatio. IV. Paenitentia non includit ellantialiter verecundiam: ergo nec includit essentialiter dolorem . Consequentia sequitur, quia dolor si esset necessarius, de beret supponere verecundiam. Ante cedens patet, quia verecundia est de turpi facto; turpis autem facti recordari non debet paenitens, ne memoria delectationis praeteritae turpis di inhonest e denuo ferat eum in Peccatum. Respondemus ad I., quod impius derelinquere debet vias suas, non solum neogative, desistendo scilicet solummodo
a peccatis, sed etiam positive , nimirum per propositum non peccandi de cetero. Hoc autem propositum nequit esse s ne contritione; hoc est sine vitae prioris detestatione; quia ille solus dicitur quiescere a peccando , 8c deserere peccata, cui peccata displicent, di qui dolet se commisisse peccata, dc proponit,se non amplius cfimissurum. Ad Il. dicitur, quod nequit paenitens se vare mandata, nisi pamitentiam agat
de eorundem manaatorum inobservantia, cujus per peccata sua factus est reus. In praecepto igitur,quod Christus dedit de servandis mandatis includitur Paenitentiae praec num, hoc est e
35쪽
18 Dustriatio CCCLVI., & CCCLVII.
lar, quod antecedenter mandata non sci verbit, oc pinpositam, quod impo- 1lcrum eadem obiervabit. Alii dicunt, quod Proeceptum de agenda paenitentia, includitur saltem virtualiter in
praecepto de diligendo Deo, quia quis non potest Deum pei lacte diliger ,
quin velit ablatum illius honorem resarcire , a ei debitam satisfactionem impendere et ita Fragen . Ad Ill. Valet quidem ad salutem nova vita , quae per gratiam instauratur; feci ad hoc, ut vitae instauratio sit perlecta, lebet supponere prioris vllae detestationem, luet Deo impendere satisfactionem debitam pro illatis injuriis. IIaec autem esse nequeunt sine dolore peccati committi . Si sine firmo propoli to , quod peccatum de caeteio
Ad i V. dicitur, quod pudor, seu verecundia, vel asjungitur peccato , ct parit infamiam 5c mortem, vel unitur
Pamitentiae, & parit gloriam ct salu-Iein; potest autem stare verecundia, de peccato coinmisso absque delectationis praeterita: memoria . quia Paenitens in generali recordatur, se peccasse, & pudet simul, ct colet; & non est neces te, ut ad individualia farta descendat. Ceterum Ecclesiastici 4. habetur discrimen inter confusionem , di
confusionem ; hoc est inter verecundiam, di verecundiam , in his verbis:
eo usio adducens gloriam : quae verba
sic explicat Gregorius Magnus lib. i. in Erechielem homil. ro. xui erubescit
paenitendo mala . quae feeit, ad Stae Inbertatem pervenit: qui vero erubestat bona facere a statu rectitudinis eadit , atque ad damnatiouem tendit.
De Virtutis Paenitentiae necessitate ficacia.
An si praeceptum de agenda Paenitentia pEt quatenas obliget p
Veniamus ad clinserendum de P.enitentiae v i r tialis praecepto,quod quidem importat Paenitentiae virtuistis necellitatem ,
sed ne celsu ate misillam , quae apud Theologos dicitur praecepti; opus est, ut videamus, dicamu ue aliquid de alia necellitate, quae ab iisdem Theologis dicitur medii, seu fixis. Et quidem fere omnes conveniunt, quod si P.enitentia sumtur, ut e lt specialis virtus a caeteris virtutibus distincta,ct importat duuta xat velle vindicare peccatum , non sit absolute nece ilaria ad peccati remi istonem ; si vero generatim accipiatur. uatenus est animi dolor, ac detestatio et peccato cornauta, cum Proposito non peccandi de caetero, tunc dicendum est , quod fuerit necessaria peccatoribus quovis tempore , ct sit etiam , modo ad peccatorum veniam impetrandam . Et quidem hanc ultimam propositionem , Iauquam de fido, determinavit Concilium Tridenti
num sess. l4. cap. I. Fuis quidem
Paenitentia universis θοMinuat, qui se mortali aliquo peceato inquinassest, quovis te Ore ad gratiam astaquendam necessaria, illis elisis , qui baptiymi Sa eramento ablui potuissent; ut per.estatealism ct emendata , tantam Dei ossessionem, cum peccati odio, o pio animi
dolare,detestarentur; aude Pr beta ait r avertimini, edi' agite paenitentiam ab omnibus iniquitatibus ves ris, ct son erit vobis in ruinam iniquis as . Domiπur etiam diaciat in paeniteritam egeritit, om nes simal peνibitis . D Priscor Apostolorum Petrus preeMoribxt baptismotaitisadis paenitentiam eumme dans di- tabat
36쪽
De V1rtutis Paenitentiae &c. 19
eebat: paeuisentiam agite, O baptizetur onusquisque vestram. Et haec quidem
dicta sint de Paenitentiae necellitate, qu.e dicitur medii, seu finis. Venientes autem ad Paenitentiae necessitatem , quae dicitur praerepti; supponimus primo, praecepta divina alia esse negativa, alia assirmativa. Negativata sunt, quae removent ab actione, & negativis verbis exprimuntur : nimirum non occides , non furaberis, non m
caberis Sc. Amrmativa vero actionem imperant, ct inducunt, & amrmativis
vel bis concipiuntur ἔ nimirum, honora parentes , Dies festos colito &e. Haec autem notabilis & maxima disserentia in Ier ipsa intcrcedit, quod praecepta nega tua obligaul semper, & pro quacunque temporis disterentia . non solum quantum ad animi piae parationem& ei lectum, sed etiam quantum adactum negativum . Plaecepta vero affirmativa obligant quidem semper, quantum ad animi praeparationem &effectum , non vero quantum ad actus assirmativi exercitium, quia hoc duntaxat exigit tempus, quod Deus , vel
Eccletia , determinat . Utrorunque exempla ponamus. Praeceptum de non maecha do obligat non solum ad laus quam habuis dum probositum maechandi, sive semper habendum propositum non niaechandi; sed etiam obligat ad nusquam committendam fornicationem. Insuper piaeceptum sanctificandi dies sectos obligat quidem semper, quantum aa animi allectum, quo tenemur, semper habere illa in animi propensionem erga Festorum sanctim catlouem ἱ at nou semper obligat adactum ; sed pro illa tantum dii serentia temporis, loci , & opportu uitatis, qua nos liberi reddamur, ut festa san-eliticetnus. Supponimus secundo,praecepta diviva posse a nobis adimpleridi quanium ad substantiam actus, Scquantum ad finis intentionem. Primo
modo, quando fit actio , quae praecipitur; secundo modo, quando fit actio ob illum finem, ob quem praecipitur. Exemplo res fit mani sella . Est praeceptum Ecclesiae de jejunio diebus qua-cragesimae ct c., & quidem praeceptum Rh mortali oblig ns illos, qui ad iIlius
observantiam tenentur . dejunet quis in peccato mortali existens, adimplet quidem praeceptum quantum ad substantiam actus, non vero quantum ad
intentionem finis; quia finis praecepti
est, ut jejunando novum acquirat meritum ; at ille in mortali existens nonficit actionem, quae sit meritoria vitae
His suppositis, hae sunt dissicultates, quae in hac Dissertatione se nobis agitandas offerunt; an scilicet de Paenitentia agenda sit divinum praeceptum , &quoad substantiam actus , ct quoad intentionem finis; ita quod, si peccator paenitentiam non agat tempor , quo agere tenetur. alterius novi peccati reus evadat insuper alia est difficultas , de tempore nimirum , quo peragi debeat Paenitentia, ara statim, Ost peccatum commissumὶ An in die-us solemnioribus in mani sesto mortis periculo pDicimus i. Peccatores teneri agere paenitentiam sub praecepto I ac pro indonovum committere peccatum, si illam non agant tempore, quo agere tene
I. probatur ex Scripturis . Lucae t 3. dicitur : nisi paenitentiam habueriιir, omnes simul peribitis ; quod autem haec
verba importent necet statem non solum medii, sed etiam praecepti , patet ex consimilibus verbis, quibus stpraeceptum baptismi, ct praeceptum Eucharistiae a Christo nobis facta iunt. Dicitur enim Ioannis 3. Nisi quis renatus fuerit ex aqua oeci, non introibit Oe.& Joannis 6. nisi mandueaveritis eamnem filii hominis est e., non habebitis ere. Quum ergo eadem sint verba , per
quae nobis baptismus & Eucharistia imperantur, de quibus paenitentia imonitur, plane liquet, quod sicut de aptismo, & de Eucharistia est neces- stas praecepti, ita pariter sit de Paenitentia.
II. probatur ex ConciIiis. Concilium Tridentinum seisi 4. cap. I. Fuit quidem
Paenitentia universis hominibus, qui se mortali aliquo peceato inquinassent, qao- vir tempore ad gratiam ese justitiam absequendam necessaria, illis etiam, qaι Baptismi Meramento ablui potuisest,
ut perversitate objetia ct emendaιαν, tantam Dei offensionem eam preeari odio, ct pio animi dolore, detestarentur: suda Propheta ait: e vertimini er agite paenitentiam ab omnibus Iniquitatibus De frit , O non erit vobis in ruixam innquitas. Dominus etiam dieite nisi paea tentiam egeritis, omnes similiter peribitis.
37쪽
eommendans . Aeetas. Paenitentiam agi
te , ct haptizettir una uiseque goram . Porro nee ante a entum Christi Paenirentia erat Saeramentum , nee es post adtentuis illius esistiam ante lupi ymam, at nupeν distim est.
Ill. pio halui ex Patrihus. Tertullianus lib. de paenit. cap. Aadaciam exisimo de hono dimin pνaecepti Lypatare r neque enim quia honam es, iacirco auqealtare delemus, sed quia Deus praeviι. Ad exhibitionem ιhysequn prior es majestas di- .irae poιesatis, pνiον es aueroritas imperantis , quam utititas Jervientis. Bonum es paenitere, an non λ L ala re Ahὶ Deus
praecipit; at ille non praecepit tantum , sed etiam tortatur. Invitat praemio sa-
dixit non praefamo . non promitto . prorsas neseio de Dei viola rata μι te,
quod Iecarus es: si autem tune agere vis ipsam paenitentiam , quando peccare jam
non potes . peccata te dimi erunt, nou tuitu . Isidorus Hispaleialis lib. 2. sent.
cap. 13:ἰec S. llar nardus lih. de modo hene vivendi cap. i . Ruando homo pee cur c potens paevitet, O vitam Juam viavent ab omni erimiae corrigit; sine dubitatione , quando ei mors advenerit, ad aeternam perveniet requiem : qui autem male visit, ct in morte Paenitentiam
agit, sicut damnatio illius est incerta .er remum illius est dubia . aut ergo Ie-
eurus eupit esse is morte de iudulgentia, in Ianitate paenitentiam agat, ct in sanitate petrata sua lugeat : uitar quia miseratio Dei oeealta est, sine intermissione fere neeesse est.
IV. Probatur Rationibus I. Qui perdit
amicitiam Dei tenetur sub praecepto procurare, & recuperare illam i sed per peccatum amittitur amicitia Dei tergo qui factus est peccator, tenetur sub praecepto illam recuperarer atqui nequit recuperare illam nisi per paenitentiam r ergo qui peccat sub praecepto tenetur agere Paenitentiam . it. Qui est debitor alicujus tenetur sub praecepto solvere quiquid solvere contraxit ex debito r sed homo per peccatum sit debitor Dei: ergo tenetur sub praece io solvere; atqui nequit solvere nisi per paenitentiam : ergo sub praecepto tenetur agere paenitentiam . lli. Quisquis peccat, quantum ex se est, laedit
honorem Dei ; sed quicunque laedit
honorem alterius tenetur sub praecepto illum restituere ac reparare : ergo peccator tenetur sub praecepto restituere ac reparare honorem Dei a se
ipso Iaesum ; atqui hoc adimplere non potest, nisi per paenitentiam : ergo sub
praecepto tenetur agere paenitentiam , IV. Praeceptum est in homine, ut acquirat gratiam habitualem ac charitatem,
si aliquando eam amittat ; sed per reccatum amittitur gratia habitualis Rcharitas : ergo tenetur homo eam denuo acquirere ; sed eam denuo acquirere non potest , nisi per paenitentiam: ergo sub praecepto homo peccator ad paenitentiam obligatur. Opponunt l. Si esset praeceptum de agenda paenitentia , nullus homo damnari posset propter unum solum peccatum mortale ; sed hoc est falsum : ergo &unde sequitur . Probatur sequela. Suppodamus, quod homo post commis im
38쪽
De Virtutis Paenitentiae M. 2I
mortale , moriatur; homo iste damnatur , non propter unum peccatum
mortale , sed propter duo ἔ propterptimum scilicet, quia illud commist , propter secundum quoque , quia omi- fit de illo agere Paenitentiam ἔ atqui hoc verificatur in quocunque peccato mortali, quod committitur: ergo semper sequitur, quod nullus homo posiet
propter unnm solum peccatum na orta. Ie damnari Il. Si homo non ageret pinnitentiam de peccatis commillis, utique damnaretur ; sed non damnaretur,
quia non secisset paenitentiam, sed quia
per patraset peccata: ergo non est peccatum speciale non agere paenitentiam : ergo non est praeceptum do agenda paenitentia. Probatur minor.
Chrisus quando judicabit impios in idudicio, & eos damnabit, non objiciet
illis , quia paenitentiam non egerunt, sed quia peccaverunt: ergo noli damnabit illos ob paenitentiae Omillionem, sed ob peccatora potius comiti ionem. Ill. Per Paenitentiam nequit restitui honor Dei laesus per peccatum : ergo nequit esse praeceptum de facienda Paenitentia . Consequentia sequitur, quia nequit esse praeceptum de re impollabili. Antecedens probatur , quia, quae cunque sit Paenitentia, nullo modo o tinere potest divini honoris laesi reparationem . IV. Ex una parte non est asisignabile tempus, quo aujusmodi praeceptum agendi paenitentiam obbliget; ex altera parte nequit esse praeceptum vagum & indeterminatum absque lem poris designatione , quo illud adimplere teneamur: ergo vel praeceptum paenitetitiae nullum est ; vel si est, ad purum nihil reducitur , quia redditur omnino vagum, incertum, ac indeter.
Respondemus ad I., posse dari casum,1 quod homo peccans damnetur ob solum mortaIe peccatum, quod committit, di non per Paenitentiae omillionem ; quando scilicet agendi Paenitentiam tempus non habet, vel quia in ipsa actione peccaminosia moritur, vel quia in eadem rationis usum amittit. Caeterum nullum esset inconveniens, si diceretur, quod nullus homo posset rer solam peccati mortalis commissionem damnari, absque altero peccato mortali, quod committeret per Paenitentiae omi ilionem : & si damnaretur rer utruaque, magis commendareturdustitia Dei erga illum, ac simul reprobaretur ipsus pervicacia contra
Ad Il. dicitur, quod Christus in iudieio
objurgabit quidem peccatores propter omnia peccata mortalia,quae commiserint; sed haec non omnia exprimuntur in Evangelio: aliter enim sequeretur; quia multa sunt alia peccata omis sionis, propter quae damnabitur homo , & quae in Evangelio non exprimuntur ; sequeretur nimirum, quod vel haec non essent peccata, vel non esset praeceptum de ilIis vitandis, quorum, neutrum est dicendum .
Ad IlI. Quanuis per Paenitentiam perfecte S integre obtineri non pol si divini honoris laesi reparatio, quia tamen homo per ipsam facit, quantum ex is
facere potest,ut illum reparet ,& Deus maxime infinitam suam exercet misericordiam, reparationem illam acceptando : inde est, quod per paenitentiam divini honoris laesi reparatio, quantum homini licet, obtinetur; & quidem si argumentum valeret, nulla es sent nostra opera meritoria, nulla essent nostra opera satisfactoria ; quia ex se ipss nullam habent aequalitatem cum Deo olffenso . Quia tamen divina
benignitas & misericordia supplent, quoa homo sacere non potest, inde est, quod homo obligatur ad faciendunta, illud omne, quod potest facere , & dereliquo ponere in Deo spem suam, ut perliciat ipse,quod deficit . Ad IV. Bel ponso patebit ex sequenti
Conclusione. Dicimns II. Praeceptum Paenitaentiae non obligare Peccatorem statim, ac cominmissum est peccatum sed obligar pro prima opportunitate, pro certo ac determinato tempore,maxime in mor. iis articulo. I. Probatur Conclusio. Si praeceptunia Paenitentiae obligaret peccatorem statim,ac peccatum commisit, sequeretur,
quod in singulis momentis, tu quibus paenitentiam non ageret, mortaliter peccaret; sed hoc est falsum: ergo &illud, unde sequitur . Sequela est evidens , quia in singulis momentis trasegrederetur praeceptum de Paenitentia facienda statim ac comisit peccatum ergo mortaliter peccaret. Mnor pariter negari non potest, quia praxis Ecclesiae est, nec Consessarios interrogare paenitentes de tempore, quo com.
39쪽
miserunt peccatum , nec paenitentes illiu s omistionis confiteri. II. Probatur. Praeceptum agendi paenitentiam non eit praeceptum negativum a s sed amrmativum: ergo non Obligat pro omni tempore, sed tantum pro tempore determinato . Antecedens est certum I quia est praeceptum eliciendi actus virtutis Paenitentiae, sicuti sunt alia pra:cepta assii maliva, eliciendi scilicet actus amoris Dei, amoris Pioximi &c. Consequentia optime insertur ex eadem paritate aliorum praeceptorum, quae sunt amrmativa; nam sicut illa non obligant pro omni tempore , sed pro tempore ab Ecclesia determ dialo ; ita etiam haec. III. Pro batur. Ideo Adversatij requirunt sollicitam paenitentiam stati in ac commissum est peccatum . ne peccator aeternae mortis pci iculose exponat, si infra tempus peccati commissi SNnitentis moreretui t atqui haec ratio nimis probat: ergo non est subsistens. Maior est doctrina Adversariorum , & praecipue Alexandri de Ales par. q. 7. membro 4. art. 2. Minor Probatur ,
tum quia quilibet homo esset semper anxius de sua salute, quia semper dubitaret de aliquo gravi peccato a socommisso, tum etiam quia tale periculum in quovis vitae momento instaret, ac proinde quodvis vitae momentum esset pro peccatore novi peccati mortalis commisio , quod esset onus nimis
grave, nec a Christo, nec ab Ecclesia nobis impositum. Obstant l. Deus in Scripturis praecipit
peccatoribus,ne pamitentiam disserante ergo non est protrahenda paenitentia sine peccato . Antecedens probatur Isaiae 6s. Omnes in eaede eorruetis, pro eo quod voeavi, ct non respondistis; Deatus sum, O non audisistis . Et Jerem.8. Confessi sunt, quia abominationem fecerunt ἔ quinimmo eonfusione nos sunt eosius I erubescere nescierunt: Meireo eodent ister eorruenter, O in tempore visitationis suae eorruent; dieit Dominus . II. Deus insuper graviter peccatores comminatur, si Pamiten tiam cito non aganir ergo paenitentiam cito non agere est noum peccatum comittere. Antecedetis probatur Eccles. s. Non tardet eosverti ad Dominum; ct ne disserat de die in diem; subito enim veniet ira Illius, ct is tempore Gussiuae disperdet G. Et Apocalyps. a. Memor ess ande exeideris, crete paenitentiam , ct prima opera sae; Iis autem venio tibi , movebo eandelabrum tuum de Deo suo, nisi Paenitentiam egeris. III. Deus quoque gravi ter punit, & damnat peccatores , qui Pamitentiam procrastinant ; sed hoc non faceret, nisi paenitentiam procra- sinando graviter peccarent: ergo &C. Antecedens continetur in illo Prover-hiorum 1. 'eati vos, ct renuisit, extendi manum meam, er non fuit , qui asepieeret; devexistis omne eonsilium meum, increpationes meas neglexisis et ego quoque in interitu vestro ridebo. σ sub Iannabo; eum id, quod timebatit, aceid rit . IV. Augustinus non approbat, uti veram & sinceram, Paenitentiam, quae
est sera, sed illam dicit eme valde dubiam r ergo ut sit vela & sincera , di non dubia, non debet esse sera sed sollicita . Antecedens probatur asserendo verba Augustiiri lib. so. holniliarum ho- Agent Paenitentiam O reeonciliatus eum Ianus est,er postea bene vitens foturus hine exit: agens paenitentiam ad uutimum reeonciliat ut , si securus bine exit,
ego non sum seeurus,undeseeurus D seeuritatem, unde non sumseeurus, non do δε- euritatem: Paenitentiam dare possum , securitatem dare non possum ere. V .periculum peccati mortalis est peccatum mortale; sed quando peccator non pae nitet est in periculo peccati mortalis; est enim proximus, ut illud iteru committat : ergo est peccatum mortale.
Minor est doctrina Gregorii Magni
homil. 1 i. in Erechielem . Peccatum ,
quod per paenitentiam estist son deletur, aut peccato es , aut causa peccati, Hmri ct pana peeeatir omne enim , quos prius committitur,peeratum est ; sed si ci-xius paenitendo non tergitur , iusto judicio omnipotens Deus obligatam pecca tis mentem etiam tu eulpam alteram permittit eadere, ut qui flendo ct eorrigendo noluit mandare, quod fecit, peccatum incipiat peeeato ea lare : peccatum ergo , quod Paenitentiae lamento non
diluitur, peceatum simul es esus
peceati; quia ex illo oritur; unde adhue peceatoris animas altius obbligetur. V l.
Infirmus homo tenetur statim infirmitati suae remedia adhibere, ct hoc quidem exyraecepto naturali, quod con tinetur in praecepto illo Decalogi 1 nοπoetidest ergo multo magis homo , qui est mortuus in anima, ratione lethalis
40쪽
De Virtutis Paenitentiae &c. 2
peccati tenetur sibi ipsi consulere statim per paenitentiam. Respondemus ad I. Si dilatio Parilitentiae sit cum xllectu adulati erga peccatum praeteritum , tunc certe damna. bilis est , & a Deo prohibetur sub vo vi peccati moralis interminatione ; &boc pacto intelliguntur verba Scripturarum in obiectione allata ; Isaias enim immediate subdit ; Deiebatis
malum in oeulis meis, ct quae nolui , elegipis . Et pariter deremias : omnes
eonversi sunt as eursum suum , quasi
equus impetu vadens ad proeliam.
Ad sL Vel dicitur, quod illa vel ba Scripturarum nota contineant praeceptum,
sed consiliu ui ; vel dicitur, quod si Coutinent placertum illud intelligi de bct de tempore opportuno , non do quovis temporis momento , quod post peccatum commissum fluit; unde S.Pe- rus epist. 2. cap. 3. docet: uou tardat Domi r promusionem suam ut quidam exsimant ; sed patienter agit propter vos cte. Unde infertur, quod non dicitur tardare ille , qui non facit, quod
potest, sed qui non facit illud eo tempore , quo faciendum est. Ad ilL dicitur . quod allatae scripturae intelliguntur de peccatoribus , qui in peccato actuali perseverant; unde non damnatur sola Paenitentiae dilatio, sed
peccatorum iteratio ; ct propterea antecedenter ad allata verba Proverbior. i. praemittuntur haec a/ia . Usquequo parvuli diligitis infusi iam , O pulli
ea , quae sibi sunt uoxia , cupient. imprudentes odibunt scis,liam 3 Similiter intelligendus est Apostolus ad Rom. a. cum ait. As divitius bonitatis ejus , e
patientiae , or longanimitatis contemnis Ignoras quoniam benusitat Dei ad Pis nitentiam Te adduest Secundum autem duritiam tuam , O impaenitens cor, tb Darieas tibi iram is die irae . O revelationis jusi iudieii Dei. Praemiserat autem . Exsimamus autem Me , o homo ,
qui judicas eos, qui talia agunt, ct saeis eo , quia tu effugies iudicium Dei. . . qui reddit anteuique seeuudum ver uar, iii quidem, qui se adum patientiam boni operis , gloriam, S hιπorem,or incorruptissem, quaerunt talam aeter
vim I iis autem, Pisant ex eonteutione, O qui non aeqtiisseast veritatἰ, eradunς autem iniquitati, ira indignatio.
Ad IV. Augustinus arguit illos, qui Paenite tia In prorogant nimium, di quasi usque ad moι tem e unde dicit serm. ys.
de tempore: Paeait ita, quae ab infirmo petitur , torma es ἰ quae a moriente pe-ι itur , timeo . M er Usa moriatur. Et serm. i sto. pariter de tempore . Praetentesdus es dies, qui praevenire eonsuevit:
ipse se iuuiat. O de morte Da ludis, qui cogitat, quod polest extremi tempoνis indulgestia sub nire . Insasum es Me: primum quia periculosi Ma est iu uisimam
diem promissa securitas; delude stultis
mam est, ut causa. qua de neeessitatibus agitur aeterσir, inutilitatibus vittae deditis commutatur extremit, odibile est apud
Deum, quouflo homo subsidaeio Paenitentiae iη Ρηestatem reservatae liberiuspeeeat. Et Eucherius Lugdunensis. tissimum est , at eausa qua de necessitatibus aettur aeternis , mutabit bas .iια defieientis eommittatur extremis.
Ad V. Argumentum habet locum in periculo, quod dicitur imminens S proximum; non vero in periculo,quod dicitur remotum & sic qui asnoscit, quod sibi non immineat Periculum proximum ulterioris lapsus ob paenitentiae dilatiouem , si paenitentiam differat , graviter non peccat. Gregorius Magnus monet,ne paenitentia diu differatur,at non dicit,illam esse statim necessariam ἔ quod colligitur ex verbis ejusdem immediate praecedentibus uti-
fricta μοι omnipotentis Dei judicia ,
in qui pereatorem diu expellat,ut redeat, non redeunti atque eontemnenti ponit ad-hae,uhi gravius impluat.
Ad VL dicitur, quod etiam in infirmitate corporali & periculosa teneturini mus homo adhibere statim medicamenta, si urgeat necelsitas, & periculum sit in mora ; non sic vero sinecessitas non urgeat. Ita etiam dicimus, quod non semper homini existenti tria mortali instat periculum vel relapsus, vel damnationis: si tamen aliquando urgeat , tenetur utique sub mortali paenitentiam agere. Unde Dicimus III .Praeceptum Paenitentiae obli gare per se sub mortali, si immineat periculum mortis, per accidens vero in aliis plurimis periculis, & occasionibus: semper tamen esse periculosum paenitentiam usque ad mortem proro
Prima Conclusionis pars probatur I. Urgente gravi necellitate tenetur qui-Canque peccator se reconciliare Deo per paeuitentiam , sed nulla major est