장음표시 사용
191쪽
. Arg. I . Eras Ioli. Relat . I 6I. materiam accommodantur. Quandoquidem arbitror, Omnium appellatione, eo loco, illa omnia significari, quae ad negotium Euangelij pertinent. nam haec tantum , nec praeterea alia , ese potest Iohannis subiecta materia Atq; idcirco,nihil aliud eum dicere volti se, contendo, , quaecumq; ad Euangeli negotium pertinentia facta conlicerentur, ea omnia per christum facta fuse . plurima enim eiusmodi,eas caeteris praestantiora, tunc facta fuse apparebant, ctim iam christus corpore abefiet; quae tamen pereunt, ita est, eus potestate, fuerant facta. Quod si iiiicillis, in posteriρribus illis Iob. verbis agi prilis de creatione,
iam id non potcrit ese verum, cum antea de redem
ptione actum D erit, si non alibi , at certe in proxiam is verbis, quae illuminat omnem hominem veniens in mundum . sic enim legi debere supra
monuimus. Quod dico, non quia multum intersit, virum de redemptione prius aperte , deinde vero sub nomine creationis,fuerit actum, an vero contra,quod ad τρωἶMγιαν attinet, quam tu interpretationi
meae ob cis: sed quia, cum indubitatum sit,post prae dicta vcrba , dc mundus per ipsum factus es,
de redemptione iterum agi, hinc agnoscere posiis, non futurum absurdum, si quis eius loci verba ita inter pretetur , ut repetitio aliqua in il lis in Art. Quamquam mirum videri debet, qAod in Iohanne repetiationes, aut τρωἶMλγιαφ ipsas tamquam inliolens alia quid admittere nolis cum platae constet, scriptoremissum istis quodammodo delectari, earum s exempla. . L deco
192쪽
I62. Arg. I . Eras. Ioh. Re fui. adeo apud ipsum frequentia Ge , ut superuacaneum
sit ea proferre. Hoc tantum dicam, me non dubitare, quin tu CT hunc, CT superiorem Iocum , una cum plerisque alijs diuinarum litterarum studiosis, deprima creatione accipias. E x quo nece fario sequitur,repe titionem atque adeo ταυἶMγι- in his Iohannis
uerbis ese nam quid aliud est, mundum per christum oe factum, quam, per eum omnia ege facta,si
virumque de prima creatione accipiatur quae tamen non erit, si, ut ego volo , verba utrobique explicentur. Ona ratione priorem Iocum explicari velim, iam dictum est. posteriorem vero ita explico, ut stil-μι sit, vel mundum istum, quem incolimus, id est,homines in eo habitantes, per christum, quantum in ipso fuit, instauratos Cr reformatos fulse, er quasi
denuo factos,quemadmodum ante annos ferme viginti duos eum Iocum accipiendum epe docui, vel futurum nobis mundum, per christum ege factum. σuae explicatio superiori adiuncta est, euq abunde confirmata, Vs fortas'e omnibus dilutis, quae illi aduersari videantur, in supra dicta defensione animadue senum nostrarum in Asertiones collegij Posnaniensis. Iam uero aliud est sine dubio, omnia, quae ad Euangelis negotium pertinentia facta con*icerentur, per christum factu sufe: aliud vero,vel mundum percisilium quali dentio factum e e tametsi hoc ex illo
eonsequitur vel futurum nobis mundum per eundem factum fulse; quamuis hic fuerit finis rerum ad Esangelij negotium pertinentium,quae tunc factae con- .st iciebantur.
193쪽
Arg. Iq. Eras. Ioh. Restit. rsi spiciebantur. Ex quo etiam intelligi potest, si dixeris, hac ratione plures ταγῖ- ιτς comm fusti iri, quia vidclicet in bifice duabus sentent ijs agettir de re demptione, Cr iam ego fusus sum in alijs totius loci verbis non siemel de redemptione agi, te id non iurὶ dicttirum. Nihil enim obstat, quominu3 saepius deredemptione agatur, nec tamen ulla committatur 7--δυλ α; quippe quod non eodem modo id fat, nequς de ijsdem prorsus rebus ad redemptionem pertinent bus. Plura siquidcm sunt ad redemptionem pertinen tia, CT plures eius partes; praesertim, si nomen Re demptionis ita accipiatur, quemadmodum a te feri video: vi,scilicet, omnes suas proximas causas,omnias sua effectu, Cr appendices quasdam,ac potifimi
reformationem rerum omniam complectatur. Alioquis nomen istud propria ipsi tu signiscatione acceptum fuerit, pauca omnino verba erunt in toto eo Iohannis loco, in quibus de redemptione agatur. Neque haec eo dico, ut docere velim, nullam ταυἶMγιαν
futuram, si, ubi tu de prima creatione agi putas, dei sagatur , quae ante exposcit tamen ima erui, Iohannem ταυδυλίαςquodammodo delectari sed veintelligi poβit, tolerabiliorem eam fore, si mea,quam si tua interpretatio recipiatur. Num quod deinde ais, si creationis simplici nomine in locis a te allatis noua creatio intelligatur,ve tus testamentum nouo clurius futurum; siquidem invetere testamento cum nova creatis praedicitur, ea
diserte nominatis; hoc, inquam, quod ais, non vide-
194쪽
16 . Arg. I 4. Ioh. Resur. tur quidquam momenti babcre. quandoquidcin subie cita noui testamenti materia, Cristius persona, per quem alicubi in testamento nouo factu creatio diciatur, Cr denique locorum ipsiorum circumstantiae, Creum alijs silmilibus collationes plani pimum faciunt, non de prima, sed de alia quadam creatione agi. Onesit noui testamenti materia, quam illla a prima cre atione abiit, adeo ut proprium eius sit illud, quod primae creationi opponitur, id est, regenerat is Cy re formatio, apertius est, quam ut probari debeat. Illiam porro persona, per quem alicubi facta creatio diae itur , Iesus christus est, Ephes. 3. v. o. quem, proprie loquendo, certifimum est, etiamsi is, qui vitia genitus Dei sitius est, antea fuit et, non extitis'e, nisi postquam ex virgine est natus: aut certe de ipsius an te illud tempus existentia nihil aliunde aperte constare, immo perridiculum Ge,existimare aliquem extit se, antequam ex matre sua sit natus; quemadmodum supra alibi diximus. Quod si sub alia appeti
tione seu nomine, quam Iesu Christi in locis a te pro Ioh.1.i,&m , illi creatis tribuitur, ut apud Iohannem sub Colos. i. i , Verbi seu Sermonis appellatione, apud Paulum vero
h sub Dilecti Dei silij nomine,cum nihil impediat,quominus nomen siue appellatio illa homini ipsi Iesu Nazareno per se rectis imὲ conueniat, sicut non pauci ex vetustioribus er recentioribus ipsis Trinitariis de ipso Verbo seu Sermone nam de Dilecto Dei filio non est qui dubitet fateri sunt coactii non est cur in
de aliam quandam substantiam , seu subsistentiam,
195쪽
Arg. 74. Eras. Ioh. Resur. 1 praeter illum hominem, vel ante ipsum imaginemur.
sed potius ex eo, quod alibi discrte ipsi Iesu christo
creationem tribui videmus, concludendum omnino
est, nihil aliud e e aut fuiβe umquam verbum feci fer monem illi in , illumve dilectum Dei filium , quam ipsum Iesum. cae terrum, quod ad circumstantio ipso rum locorum attinet, Cr cum alijs similibus collationes, ex quibus perspicuum fiat, non pose creationem istam ese primam illum a Nobe descriptam,sed neceseese, ut alia quaepiam sit, eas post christum ex vir gine natum ; satis erit, ne nimis longi simus, si id in ipso loco Pauli, ex quo tuum argumentum formasti,
euenire demonstruitero. sed prius, ut inclias intellia gaue, rationem tuam a maiore claritate ductam,quae invetere res tumento es et, quam in nolis, nullum momentum habere, animaduertere debes, in loco E sale
a te astuto, Cr si qui sunt similes,aut nec se fusca
dere aliquid, quod de noua creatione verba fieri in i curet, aut nihilo clariorem fuit e sermonem, eo addito, quam sit non additum fuit et. Aut enim verbum creandi ita prolattim fuerat, Cr tales erant loci circumstantiae, ut ad praeteritum tempus creatio ista pol et rcferri; Cr tunc neces e erat aliquid addere, ex quo non de prima iam diu facta creatione , sed de alis fucicnda agi constaret. alioqui, cum certim ei et, eum, qui sie creare dicebat, primum creationem fecise
se, vix fieri potui fet, quin ad illam verba ipsius referrentur. Aut rursus creandi verbum ita prolutum fuerat, Cr tales loci circumstantiae erant, ut nulla L 3 ratione
196쪽
rutione ad praeteritum tempus ea creatio po et referri; Cr tunc, etiamsi simpliciter dictum fusci,
Ecce creo caesum Sc terram, tamen nemo prorsus fui; et, qui de noua aliqua creatione feci reformatione rcrum verba is tu non accepi fiet. Cum igitur voces addit ae Nouum CT Nouam aut neccfariae fuerint, aut superuacaneae, nulla inde nam praeter isto voces nihil est in ipsis verbis,unde ea colligatur maior cla ritas collligi potest in verbis veteris testumcnti,quam sit in verbis noui. Nam etsi in verbis noui testament i creandi verbum, aut aliud simile, ad praeteritum tempus manifeste refertur, Cr de re iam factu sermonem ei e constat; tamen cum, ut dictum fuit, aliunde non
appareat, per Christum lesum , per quem facta haec creatio dicitur, primum creationem fuse factum, immo cum id, proprie Ioquendo, imposibile omnino existimari debeat, nihil fuit necese, quemadmodum in veteris testamenti verbis fuit si modo voces istae ibi aliquid esciunt addere voces vllas, quae de nova
aliqua creatione, non autem de prima, sermonem esse signiscarcnt. praesertim cum Cr in vetcre, Cr in nouos edere simplex ipsum verbum creandi nouam alia quam creationem seu reformationem signiscare iu- vcniatur. Qaod si maior ista claritas non ex verbis ipsis, et loquentis consilio, sed aliunde, CT ex accidente oritur; nihil absurdi est in eo, quod alicubi veteris foederis verba eadem de re clariora sint, quam verba noui foederis. Quamquam credi rim, iurἡ ase
firmari pose, non de eadem ipsi re utrobique agi, si-
197쪽
Arg. Iq. Eras Ioh. Resur. I 67. ve non idem dici a Paula, quod praedictum fuerat olim a Deo apud Esaiam: ubi prouerbialis quaedam videtur e e lacutio, qua ingens aliqua rerum muta-
Verum, hoc omiso, iam ad Paulini loci circumstantias veniamus, Cr similis alicuius loci cum eo collatiaonem. Primum igitur,quod Dilectus Dei filius, per
quem creationem istam factum fotye, Paulus scribit,
ibidem Imago Dei in conspicui vocatur, id non obscv rh indicat,de homine illo IesuDei filo verba feri, per quem Deus ultimis temporibus locutus ese scribitur, Cr qui propterea ibidem expresa imago fhbstantiae eiu/ ese dicitur . nam alibi quoque,ubi a Paulo Chri- 2. Cor. 6. . Ru imago Dei appellatur, ex ipsitus loci verbis putet, id scri ratione Euangclij per ipsum publicati Cr confirmati, nec alia poti finium de causa ista appellatione christus insignitur, nisi ut sciamus, quaecumque homo ille Iesus,qui christus nominatur, nobis annunc iuuit Cr palcfccit,ea reuera diuina e se, nec alio loco habenda, quam sit ipsum Deum praebentem contexi semus,eas nobis dicentem alidiu femus. quo bcnsu, ut ex loco ipso, si sequentia verba legantlir, aperte con stat, dixit ipsjechristus,qui ipsum viderit,patrcm vi- Ioh. 1 .rs. dise; er sic, qua ratione potis imum ipsie imago Dei sit, dilucide exposuit. Iam, quae hic multi de ista Dei imagine ante publicatum CT confirmatum Euange Iium philosophatur, inanes sunt speculationes umen te Cr simplicitate apostolica valde abhorrentes. Vt- de locum a cor, 6, v. q. er deinccps usque ad illa L 4 verba,
198쪽
I68. Arg. I . Eras. Ioh. Restit. verba, ad illuminationem scientiae claritatis Dei in facie Christi Iesu ; eaq- coniunge cιzve bis,qtiae sunt ad sinem cap. praecedentis. Vide etiam, quae supra hac eadem de re dixi,eum ad ultimum illu-rum quatuor tuarum rationum respondi. Praeterea in hoc eodem loco ad Colos. Paulus proxime de sanguine illius dilecti silij Dei mentionem fecerat; quod sine controuersia similiter demonstrat, ipsum de eo,vthomine, verba facere; CT propterea creationem,quae illi postea tribuitur, non pose epe primam creationem, qtis facta est Iongsimo tempore, antequam homo ille fuerit. Ad haec,si Pauli mens fuisset Christo primam creationem tribuere, iis sane loquendi modis usus es sci, quibus in ea commemoranda tum alij omnes sacri
scriptores uti solent, tum ipse alibi est usus, ipsius
caeli,CT terrae creationis distrie meminis'et; qua sola commemoratu,saepe uniuersa prima creatio intelligi tur. Uerum nullam ipsius caeli, CT terrae creationis mentionem facit, quamuis utrumque commemoret; quiπη qui ea omnia, quae in caelo, CT in terra sunt, generatim nominet. ex quo aperte ostenditur, illum de alia quadam creatione loqui: qua nimirum ipsum caelum ipsas terra non comprehendatur. sed ncque alia ex ijs, quae sunt in caelo, CT in terra huc rutione comprehendi, praeter substantiu intelligentia praeditus,edues forta e non omnes, ex eo apparet, quod, non dicam nihil quod eiusmodi non sit, ibi commemoratur,sed paullo inferius, ubi reconc ututionis Cr paciscationis apcria si mentio, quae ad istas tantum substantiaS,
199쪽
Arg. I . Era Ioh .Resur. 169. substantidue, nec tunicii ad omnes,pertinet Somnia simi liter generatim commemorantur, tum quae in caelis sunt, tum quae in terra. Et haec satis sint, quod attianet ad ipsius loci circumstanti M. Quod vero pertinet ad alicuius similis loci eum eo collationem, nihil illustrius in hoc genere excogi tari potest, quam, si quis cum hoc loco ea conferat, quae idem Paulus in epist. ad Ephesios scribit. in qua, vi alij non pauci alijs relamilcntes, locisunt,qui huici nostro in hac ad colos'. epistola aperte re*ondent. Ibi igitur cap. primo ,σro. quamuis hoc idem argu mentum plenis inie tractet de excellentia illius a Deo dilecti,des maximis operibus per ipsum a Deo factis; tamen ne verbum quidcm diserte scribit de creatione ulla uniuersali per ipsum facta; nisi demum cap. 3. ubi satis perlicuum est, eum loqui de reformatione cuiatus, Cr religionis uniuersae per unum christum fu-ctae; qua po tifim in aggregatio gentium omnium ad Dei populi rempub. continetur: de qua iam antea Io cutus fuerat. sed in ijs verbis, quae proprie loco nostro restondent, Cy sunt cap. i. a v. ao. usque ad si nem capitis, quibus addi debent ea, quae scripta sunt supra v. 3o. Cr infra cap. r. v. 3. usque ad v. i . ubi tamen aliquid dicitur, quod in ip loco nostro ex- prcsum non est, sed exprimitur in hac eadem epistola ad colos'. cap. a. v. a . in istis, inquam, verbis, nulla sit apertu mentis visitier ulis alicuius creationis: Crpraesertim, quod inuisibilia illa Throni, Dominatio nes Erc. per christum creata fuerint. Sed pro eo,
200쪽
17o. Arg. I . Eras Ioli. Re fur. quod est in loco nostro, In eo, siue Per eum condita sunt omnia: ibi est, Instaurare,,u potius,Summatim comprehendere omnia in christo, siue per christum. quod hic legitur,Thronos, dominationes σc. per ipsum, Ur in ipsum creatos Ue,Cr ipsum ante omnes es se,Cτ omnes in ipso constare: ibi simpliciter scriptum est, Ipsum constitutum fuse supra omnem principatum, CT potestatem, Cr virtutem, Cr dominationem. nempe quia, vi a principio diximus, eatenus potii μrnum sunt ista creata, id est,reformat per chrisbum, quatenus istis ipse dominari incepit, eisq; regere ac libernare. Nam praeterquam quod hoc per se nobam formum in bierarchiam illam inducit, quae antea talem dominum ac rectorem no habebat; est etiam causesu eorum omnium, qui in illa continentur, potestatemm munera mutandi, augendi, minuendi, prout ipsi
visum fuerit. quemadmodum fieri videmuls quis a-
Iicuius reipub. princeps ac dominus sit factus. quam rempublicam vel ob id, quod principem ac dominum, quem antea non haberet, sit nacta, nouam simul formam nactum epe, nemo negare audebit. Est autem ammaduertendum,qubd in Ioco ad Ephesios Paulus adfuturum quoque tempus Cr saeculum aperte respicit. quod si velimus, illum idem tacite intellexife in loco adcolag. poterunt verba illa, siue Throni, siue dominationes, Cre. ad terrestria quoque referri, ex in futurum tempus simul respicere. Etenim cer tum est, christum tandem non minils reipsa, Cr euia