장음표시 사용
181쪽
Arg. 13. Eramoli. Resur. Ist pore, extit se, cum verba ista, ipsio eodcm, qui ea ad christim accommodauit, teste, in futurum,fecundum quidem moesticum sensum, quem ipse aperte secutus
est,prorsus rcspicianis Nulla equidem ratione videre potum, cnr tantopere id ascueres mino clir contrarium potius inde colligi non fatearis; imodo de Christi existentia quidquam inde colitigi potest. nisi velis,
quiuis, de qtio verba ista exprese dicuntur, cst, ut quidem videtur, Iehoua, Iehoua autem iam itim sine dubio erat, idcirco neceMese,ut christivi,cui accommodantvr, iam . viri ι't. Atqui hac ratio, eo stante.
quod modo dixi, quodq; certi finiam est, videlicet, in verbis illis ege nidisticum sensum, qui ad futarum tempus referatur,quems is ipfic,qui ea citat, omnino siecutus fucrit; nullum momentum habere po te nisi verba illa,quae exprese de Ieboua videntur dicta, non aliter ad christum accommodari potucrint, quam si christus sit essentialiter, ut ita loquar, ipse leboua. Hoc autem nec tu sine tibio vis, Cr plane falsum c e constat; cam sicras liticras legenti nullum dubiamine posit,quin Cr angelis, Cr hominibus ea non raro tribuantur,quae ipsius Dei sani. quia, nimirxm, saepe contingit, ut illi sint mediae quaedam caus ae corum, quae vel a Deo erga homines, vel etiam ab hominibus ergaDeum fiunt. Sed cum ijs,qui hoc,quod palam falsum ese diximus, aseuerare nihilominus non dabitant, quatenus volunt omnino, ut, siqst id de Deo seu Iehoua in vetere testameitto dictum, in nouo ad christum accommodatam fuit, inde nec ario colliga tur,
182쪽
Iyr. Arg. IJ. Eras Ioli. Restit. christum epe ipsum Iebouam, cum istis,inquam,abunde a nostris hominibus concertatum est: Cr, exempIis in medium prolatis aliorum, praeter christum, quib. ea tributa fuerunt, quae Dei sint,error i te confutatus. id quod aliquanto etiam diligentius fit in ea defensione , quam dixi a fratribus parari pro Animaduersionibus in Asertiones de trino CT uno Deo colle gii Posnuniensis. Tecrim vero non ita agere necesse est:=ed tantummodo te hortari,ut diligenter conside reseu,quae ante dixi, de re futura,quae in verbis illis,
S adorent eum omnes angeli Dei, sub oporei praesentis praedicta fuerit; quam, ipso opo, res tunc praebente omisia, solum lectauerit auctor illius epistola; Cr idcirco ad christum,licet,cum Psalmus ille compositus est, nondum existentem, sed plane futurum, verba is a inde sumpta accommodare nondubitauerit. Num,cur non folum accommodaverit,sed,
tamquam de ipso christo dictu, acceperit, satis demonstratum est, cum ad tuum quinctum argumentum rcstondimus. ERAS MUS IOHANNIS
Produco initium cap. I. ad Colosse n. quod initium distinguo in partes duas quarti prima st 16.& 17. agit de prima creatione, quae facta est per Christum. Altera= 18. I9. O. de instauratione mundi secundu quam Christus est caput Ecclesiae. N opponuntur inter se quae se 16. dicuntur per Christum condita
183쪽
Arg. I . Eras Ioli. R esur. esse omnia tum quae in caeso sunt, tum quae in terra, &ρ zo . omnia esse per eum reconciliata tum quae in celo sunt, tum quae in terra. Est igitur Christus utriusque operis effector tum creationis mundi tum redemptionis;secus es et inanis tautologia. FAUSTUS SOCI NV S. Qitu duas partes facis loci, quem attulisti, ea non sunt a te recte constitutae, nec quales ipse Paulus
fecit. I saenim toto hoc loco de fecunda tantum cre tione agit, non etiam de prima. vi abunde a me demonstratum est in re tonsione ad Voloum, Cr hic postiea
confirmabitur. Quae secunda creatio duas partes habet. Vna est renouatio rerum intelligentia praeditarum caelestium Cr terrestrium, idq; singularum per se, quatenus potifimκm illis christus dominari incepit easq; regere ac gubernare. Altera est earundem renouatio, quatenus per eundem christum sunt inter se erga Deum reconciliatae CT concordes factae. Posterior pars,sinalis causa est prioris: Prior vero posterioris causa instrumentalis siue efficiens secundaria. continetur autem prior pars tribus primis versiculis,l6, 17, Cri8;posterior vero P. 19, Cr zo.quam quam priora verba v. is. ad utramque pertinent. In
illis enim summatim proponitur, quod per christum
haec omnium rerum renouatio sit facta. Deinde,quia rursus prior pars renouationis in duo membra diui debatur, quatenus scilicet res aut sunt caelestes, aut terrestres,sive ut ibidem ipse Paulus loquitur,aut v . - . K s sibiles,
184쪽
1sq. Arg. I . Eras Ioli. Restit. Abiles, aut inuisibiles; propterea prius unum meritini brum explicui, deinde ulterum. Explicat prius de eaelestibus in illis verbis, siue throni, siue dominationes, Crc. usquedd vcrsiculum i8. ubi deinde explicat de terrestribus. Et quemadmodum, in priore membro explicando, dixit, omnes thronos, dominationes, principatus, Cr potestates per christum cre atM, id est, renovatus Cy reformatas ege, adeo ut ad ipsum nunc referantur, Cr ipse omnibus praesit, erper ipsum omnes consistant; Sic in altero explicundo ait, ipsum Ue caput corporis Ecclesiae, principium, primogenitum ex mortuis. Sic enim christus primus
omnium a morte in vitam aetcrnam est reuocatus, ut
nemini, nisi per ipsum,idem contingere queat,CP ipse Mon vivorum modo,sed mortuorum etiam dominussitfὸctus. His dictis subiugit ea verba, ut sit in omnibus ipse primatu tenens; quae et ad utrumq; membri; huiuη prioris partis referretur,σsimul,qu nam potfini km in ijs explicandis apostoli mens fuerit,satis aperte indicant .nempe ostendere, christu omnibus caelestibuι Crterrestribus praee euc dominari, atq; hac praecipuὸ ratione omnes per ipsum renouatos ac reformatos fuse. cum priorem partem istius noua per christum creationis Paulus executus eset, posteriorem aggreditur, quae,quoniam,vt dixi,prioris cst
finalis causa, et finia eius ejfectus; propterea per
particulam Quid eum incipit. Ac si diceret: idcirco, quae superius exposui, fuerunt Christo a Deo ut tria
buta, ut id feri pol et, quodstatim dicam, quodq; 't
185쪽
fieret,Deus decreuerat; Hoc est,ut in uno christo σ-
set quidquid ipsc generi humano de sua erga sim
benignitate ac voluntate patefert CT exhiberi sole bat hoc est enim habitare in christo omnem plenitu dinem; quemadmodum ostendi supra iureίponsione ad ultimum ex tuis quattior prioribus rationibus) atque. hac ratione nulla discordia amplius inter res caele
stes,Cr terrestres, aut terrestrium inter se esse poset: sed omnes simul inter se reconciliatae ac concordes factae per unum christum in ipsum Deum tenderent. εις απινον enim est in graeco; quod in seipsum signia sicat, non autem sibi, vi castellio,. Beetu interpretati sunt,ex mantes uc agi de ipsa reconciliatione
cum Deo, nec interim unimaduertentes, nullo pacto
dic t posse, res caelestes fuse cum ipso Dco per chriastum rcc onciliatas, qua de re explicatum est avi plo ribus in dilutatione illa,quam bubui cum Iacobo ueto de Iesu Christo seruatore. Vbi etiam,cur Christi crucis Cr sanguinis in hac celestium , Cr terrestritim rerum inter se pacificatione mentionem Paulus fece- rit,docere sum conatus:praeter H,quod ostendi quomodo Dei voluntas plensime in uno christo patefacta, quae illa plenitudine, ut dixi, continetur,quam omnem in christo habitare Dram volui e, Paulus 4- afrmat, causa fuerit, ut pacificatio ista extiterit. Vides, vi arbitror, in Pau li verbis haud renera opponi inter Ist,quae Ieguntur v. is. σquae scripta sunt iv.ro. Cr nullam septaἶMγώω, id est,eiusdem crea
tionis repetitionem, etiamsit Apostolus de secundu tan
186쪽
tum creuione agat icum,quod generatim prius dixerat,per suas lectes deinde explicet. ERAS MUS IOHANNIS. Non ita est .propterea quod in altera parte aeque fit mentio omnium quae in cflo& in terra sunt quam in prima. FAUSTUS SOCINUS. Atqui lectes diuersae,unde constit uitur differetia
inter priorem,Cr posteriorem partem,non sunt ratiaone rerum ipsarum hoc enim est tantum in membris duobus prioris partis sed ratione ipsius secundae creationis,seu renouatio itis,quae, diuersio modo considerata, duas constituit tecies. Immo ratio ista tua Crraeum sententiam confirmat, Cr tuam vehementer labefactat, quod attinet ad huius Paulini loci explica tionemmam,si utrobique omnium fit mentio, quae in caela sunt, quae in terra, CT hac in re utraque pars est prorsus similis, ut ex ipsa tua ratione colligitur; satis constare potest, non agi in priore parte de pri
macreatione, in altera vero de instat ratione mundi, ut tu opinaris. neque enim eaedem omnes res caelestes,
terrestres sunt instauratae,quae etiam primum creatae .sed ex illis,quae primκm sunt creatae, instaurais sunt eae tantum res, quae intelligentia sunt praeditae;
adeo ut ingens numerus, immo maxima pars rerum primo creatarum, ad instaurationem non pertineat.
At veris, si in priore parte de renouationeomnium re rum fecundam unam rationem, in altera autem de ea dem
187쪽
ilem renouatione secundum aliam rationem agatur,ve ego sentis,omnia sibi constant; cum omnes res renOtiatae seu reformatae ad utramque reformationis r
tionem pertineant nisi quod pogunt ipsi quoque di
boli ad priorem rationem pertinere, ad posteriorem non item. cum enim diaboli quoque principatus CV Ephesis.ra. potestates alibi,adcos in eadem hac epistola adcolas coloci ab eodem Paulo manifeste appellentur;nibis est.quod impediat, quominus eos hoc Ioco verbis illis comple xivi fuerit, siue principatus, siue potestates; praefertim cum certum siti, eos quoque christo a DL subiectos fui',Cr per christum eorum vires,Cr potestatem imminutas atque immutatu. quae immin tio, Cr immutatio Iicet ipsis diabolis in bonum non cedat,cedit tamen in bonum ijs qtui praecipue ad hanc mundi reformationem pertinent , eripsitus uniuerso reformationis pars sunt, eas utilis admodum ac consentanea. Propterea ipsi quoque diaboli reformati per christum fuse, dici a Paulo potuerat, secundum eam reformationis rationem,quam priore laco exposuit. Quod si ijdem,ut dixi,ad alteram rationem non pertinent, quemadmodum alia, de quibus virobique Paulus Ioquitur, nihil absurdi ea in re ege videtur, cum satis fit,alia omnia pertinere.
ER ASAI US IOHANNIS Ergo reconciliatio secundum tuam sententiam pertingit ad pios Sc diabolos. Vbi agitur manent homines impii et
188쪽
Immo ego diserte negatιi, reconciliationem pertinere ad diabolos. Sed quia tu for tapis ab initio crediderZs,me totum Pauli locum a te allatum,ad reconciliationem referre, proptcrea tamquam fi vcrum esset id,quod de meopinatus antea fueras, nunc ita Io- queris; qriam reis aperte monli erim, me posteriorem tant rem,quam feci,verborum Pauli partem ad reconis .ciliationem referre . quae e lium recon est lat is ,v t dixi,
non ea est, qua nos ex Dei inimicis,amic t facti sumis nam de ista loquitur sequens versirculus et , quem tu, doco Pauli aforendo, nequaquam es complexus sed de eu, qua inter sic res caelestes V terrestres sunt pacif-eutae. Caeterum quod de hominibas impijs interrogas, cum certu sit, te loqui de ijs imp ijs, qui impij efc perseuerunt,nihil incommodi habet, si illi nec fecundum priorem nec secundum posteriorem rationem re ipsi sint per christum reformath etiam si Paulus de omnibus hominibus, si eius verba spectcsaoquatur. Non
nim crediderim, teipslim negare, eos ad reconciliatiaonem,de qua Paulus verba facit, minime reipsa pertinere. Cr tamen certum est, Paulum ibi suis verbis omnia complecti, tum quae in caelis, tum quae in t crris sunt. quae loquendi formula tibi non omnes homines tun t u m ,scd omnes prorsus res, prae ter ipsum Deum ' christum uidettir comprehendere: si modo, ut bacte ntis pro certo habui, CV pro conceso alicubi seumpsi, quemadmodum vis, priorem partem ad primam creationcm pertinere, liceam ad omnium prorsus rerum primam
189쪽
primam creationem pertinere velis .Qnamquam Pali Ius,cum de reconciliatione i ta CR paciscatione, qua dixi,agit,non tam eventum, quam Dei consilium, pectare videtur. quod scilicet Deus per christum omnia tam caelestia,quam terrestria, inter siere conciliare e paciscare curauerit: σporro,quantum in ipso fuit, reconciliauerit,e pacificauerit. Atque buc rationenc impi quidem ipsi,qui impij ese perseuerant,avesebis Pauli excluduntur. Nam, quod ad alteram refo mationis rutionem attinet, si diaboli,ut ante ostendi, ad ipsam pertinent, nihil est, cur simili modo implf quoque ad eam pertinere non po int. I tuque tandem agno si ere potes, quomodo totus Pauli locus de noxa
seu secunda creatione commodisime accipi posit; ad quam omnia quae apostolus sine dubio intestigit, id
est,res omnes intelligentia praeditae aliquo modo perint ineunt; nec quidquam ege opus ita eius verba interpretari,ut primlim de mundi creatione,deinde de in- stauratione agat.
ERAS MUS IOHANNIS. Non est solus iste locus Pauli adColossi ubi priore loco de creatione mundi agatur. postea vero de redemptione sed etiam apud Iohannem cap. primo idem omnino fit ι Sc
inanis committitur tautologia,si hoc discrimen tollatur. Praeterea vetus testamentum erit clarius nouo. Ibi enim noua creatio vo Gatur,ut in Esaia cum Dominus inquit. Ecce creo cxlum nouum er terram noMm, secus autem
190쪽
I6o. Arg. I . Eras. Ioli. Relat. fit in novo, si tua sententia vera est, &siliare loca quae diserte loquuntur de creatione ac cipienda sunt de noua creatione. Nam si an cas, deesse commoda verba, quibus id esseratur , responderi potest, id nequaquam ira
esse. non enim desunt verba in vetere testa mento, etsi non idonea verba composita in promptu sunt, quib. noua creatio efferatur,
aliisq; potest verbis ita efferri, ut distincte intelligatur id quod res est. FAUSTUS SOC1NUS.
Onando dicis, apud Iohannem cap. primo prius agi de mundi creatione, postea vero de redemptione alioqui inanem committi p*ἶMγιαν, rogo te, an
de creatione prius agi ibi intellus, Omnia per ipsum facta sunt,Cre. an vero ibi, Et mundus per ipsum factus est. Si in prioribus verbis, non erit iste locus plane similis loco ad Colop. neque ad eum pertinere poterunt, quae hic disputas de verbis, quibus prima vel nova creatio significetur. Non nim ibi, ut in loco ad colo β. dubium est designificatione verbi alicuiu Qvirum,videlicet,prima,an se- .cundum creationem significet. certum est enim, et anil ibi de prima creatione non agatur, verbum tamen Faciendi proprie,ut sonat, accipi pose; ut quiadem a me accipitur. qui in illis verbis nullum tropum
agnosco; nisi vulgati imum illum, Cr usitatiorem in sacris litteris,quam silpropria vocabuli signiscatio, cum voces uniuersales restringuntur Er ad subiectam; materiam