장음표시 사용
281쪽
unam absolutionem impendere dicendo : Ego vos absolvo. Eadem ratio est in re pentina hostium irruptione. Ubi verb instat periculo lus cum hoste conflictus, possunt omnes simul ostendere signa doloris ae peccatis, simulque omnes aliqua peceat a confiteri, & sie simul 1bsolvi , saltem sub eonditione ; si talis consessio .aleat ad Sacramentum. Sylvester in verb. Confessio r. n. 13. Angelus ibid. n. 19. Reginaldus in praxi, lib. s. n. 23. Coninch. dii p.7.dub.9.num. 7 . item quando periculum est ne confitens subito moriatur antequam detur absolutio.
V. Utrum vero licitum sit peccatum reticere quod exprimi aliter non possit nisi manifestando peecatum complicis , ubi non ad eth alius Consessarius cui complex ipse sit ignotus ; duae sunt oppositae sententis , quarum Authores utrimque damnant peccati mortalis secus facientes quim ipsi opinantur. Obligant enim is foeasu ad particularis istius peccati silentium eum qui confitetur, Marsilitis in .dilh
Viguerius Institui. Theolog. cap. i6. g. . vers. t . Ex adverso teneri poenitentem isto casu ad integritatem materialem , docerit S. Thomas opusc. I x quae. 6. & in A. dist. 16.quaest. 3.ar i. ad 4.Durandus ibid.quae si . . lit., item S. Antoninus, Adrianus , Suare et , Coninch. Ratio primae sententiae est, quia ubi concurrunt opposita praecepta , quorum unum est juris naturalis, quale est de conservanda proximi faisma; alterum juris positivi, ut est materialis integritas confessionis, oporter ut nais turale praeceptum praevaleat positivo.Ratio autem secundae sententiae est,quia nullus casus occurrit obligans reum ad fatendum proprium delictum alicui iudiei . qui non eundem pariter obliget ad prodendum complicem, si nequeat aliter pro prium delictum manifestare sufficienter,aut si de illo juridice interrogetur. At Confessarius est judex; & elicum stantia complicis est quandoque prorsus necessaria ad competentem in interiore tribunali causae cognitionem.Soeius vero delicti se hui elegi per suum crimen subjecit. Cum itaque hac in eausa jus amittat ad propriam L
mam , sequitur per ejus manifestationem non violari jus naturale . atque ita corruit contrariae partis argumentum. Consentiunt tamen in laoc uno oppositi Doctores ubi est alietius Consessarii copia qui complicem non cognoscat astringi poenitentem obligatione recurrendi ad illum, atque ita consulendi aestimationi complicis , simulque confessionis integritati materiali. V I. Communis olim opinio fuit, poenitentem reservatorum casuum reum ab solvi posse ab Inseriore Sacerdote, & Jeinde remitti ad superiorem pro reservato-xum absolutione directa,cum jam esset ab inferiore ab iisdem absolutus indirecte.
Sed si primum recurretit ad superiorem, posse ab eo ejus audiri confessionem circa sola reservata peccata ,& ab hoc absolvi, Ze postea ad Sacerdotem inferiorem re mitti pro eonfessione dc absolutione non refersatorum.Ita censuerunt Dominicus
solo,Caietanus,Paludanus, Ioannes Major,S. Antoni mi ,Gabriel Biel, Durandas . Angelus, Navarrus, Granius . Emanuel Sa verb. Abstatio, Toletus lib. 3. cap. 8. Sed his opponuntur commuiu ter recentiores. qui illud primum de inferiori Sacerdote jure merito negant, eo quδ l careat jurisdictione circa reservata. Secundum etiam de Superiori,quia integritas confessionis citra ea sum necessitatis est divini ae indispensabilis iuris. Ita Suarez. Vasqueet, Reeanuq,Coniuch,Lai man, BInacina, Filliueius aliiqite. Iis luculenter probant verba ista Concilii Triden .sessi . e. . Extra articulam mortis Sacerdotes, e .n nlupossint is casibus reservatis , d unns paenitentibus persuadere nitantur,ut adsuperiores ct legitimos jussices pro beneficio ab .lutionis recedant. Ueruntamen in Calibus necessitatis , in quibus valetet etiam dimidiataeosessio,
282쪽
coia sessio,posset Sacerdos carens potestate circδ reservatos casus absolvere hos quidem casus indirecte,caetera autem non reservata peccata dire etc. Suareet disp. 3 i .scct. 3. num. 2 . HenriqueZ lib. 6. cap. I. num . . Coninci . disp. 8. dub. i sinum Ioi. deros. id etiam iidem extendunt extra casum necessitatis, quando poenitens bona fide eonfitetur , etiams Consessarius peccaret per ignorantiam aut malam fidem.
V II. Celebris agitatur inter Doctores quaestio , utrum ille possit absolvi qui
Consessorem accersiri mandavit urgente mortis periculo ,& antequam Sacerdos advenerit loquelam amisit , aut mente vel sensibus destitutus repente fiterit. Negant posse eo casu absolvi Solus in ψ. dist. I 8.quaest.2.art. F. pez I. part .cap. Ide nonnulli alii. Sed ex adverso absolvi posse assirmant S. Aritonitri s 3. parI.tit. Io. cap. 2. circa med. Sylvester verb. Confessio 3. quaest. 3. Navarra cap. 26. num. 17. Bellarnatiuis lib. 2 de poenitentia , cap.7. ad finem, Suareet , de poenit. disput. 23. sect. i. num. s. nacina de poenit. disp. s. quaest.F. sect. a. punct. . a. n 7.Coninclide poenit. disput.7. dub. io.num. 97. Toletus lib. 3. eap. 8. & plerique caeteri,quibus suffragamur. Ratio cst, quia impotentia dispensat ab integritate materialieonsessionis hic autem aeger consessus est ut potuit in genere , se habere peccata, deque eis dolere dum petiit Confessorem , aut signa exhibuit doloris. Adest igitur qualis exhiberi potuit materia, atque ut suppono, intentio ministri & forma. Est igitur validum Sacramentum. Praeterea accusatio unius peccati in genere , cujus speciei nullatenus poenitens recordatur, & dubitat fueritne mortale.an veniale,est materia necessaria & poenii tentem obligans ad ejus in genere consessionem,ut cum NaVarra cap. Ici num. 3 . tenent communiter Doctores .Ergo & ista generica accusatio per sgna praecedentia aegroti,qui mox loquelam aut sensum amisit, potest esse sussciens materia ad absolutionem. Et sicut valet confessio per interpretem. Ita &ista ante exhibita poenitentiae signa valent ad Sacramentum,si qui tunc praesentes
erant, affirment & attestentur.
V II I. His adducti rationibus praeallegati Doctores , sua reet aliique sapienter affirmant,Consessorem in conscientia obligari in tanto aegroti de salute aeterna pe- oriculo absolutionem ei sub conditione impendere. Urgent etiam veterum Conciliorum decreta. Nam Carthaginense quartum,ciii Sanctus interfuit Augustinus, sestatuit calx - .Is qui paenitentiam in infirmitate petit, si casu dum ad eum Sacerdos int L. tatus venit oppresus infirm tale obmutuerit,uel in phrenesin versu uerit,dent testsmox umqtii audierint .ct acc*iat poenisentiam.Escontinuo morituruscredisnr,reconcilietur permanus impositionem, infundatur ori ejusEucharistia. Si supervixerit,admoneatur a praeditiis is ibuspetitionisuasatisfactum,ctsi daturstatutis paenitentia legibus quam diu Sacerdos quipoenitentiam dederit,probaverit. Hoc idem fere sancivit Concilium Arauseanum primum can. I 2 didem .Subito obmutescens,proRistatutum est,iapticari .. aut paenisentiam accipere potest,sivoluntatis praterita testimonium aliorum verbis habet, aut praesentis in suo nutu. I X. Argumentum adversantium hoc est: Non debet quis saeramentaliter ab solvi, nisi accedat peceatorum consessio,quae nulla hic inest, clim peccata non magis cognoscantur quim ante illa edita signa ; scitur enim in genere quemlibet hominem esse peecatorem. Sed facilis est responsio ; adest enim consessio qualis ad . esse in illo eventu potest: & quamvis antea hic aeger agnoscebariarur peccator , iam agnoscitur ut peccator se accusans per petitionem consessionis , aut per signa contritionis , vel praesentia, vel , circumstantibus attestata. Et aliunde ex illo qui
venetur se accusare peccati in genere, cujus speciem oblitus est, liquer genericam consessionem
283쪽
eonfessionem esse aliquo easu sussicientem & necessariam mater Iam sacramentalis absolutioiris. Signa quae Sacerdos potest ab aegroto expetere loqui non valente. sunt stringete expetentis Sacerdotis manum, aut oculos vel manus sursum elevare, aut pectoris percussio, aut oblatae crucis exosculatio. Et quamvis susticere aliquando possit praesentium hominum attestatio, conari tamen debet Sacerdos exprimere ob aegroto signa praesentia , ut commanes hujus Sacramenti leges,quoas heri potest, observentur. X. Sed ubi nulla moraliter proxima signa praecesserunt petitae consessionis aut contritioliis, aeque a Sacerdote perspecta, neque a circumstantibus attestata, nullatenus debet impendi absolutio ubi nulla prorsus exhibetur materia Sacramenti; ideoque contraria opinio nihil habet probabilitatis, sed est plane improbabilis. Coninch disp. . num. 6. Navarra in Manuali, cap. 26. num. 17. Bonacina dispJ. quaest. s. secta. puncto 2. num. IO. VasqueZ quaest. 'I. Arz.2.dub. I. n. 36. Henriquer
CAPUT XILDe illorum Cons sione qui venerunt ex alia dioecesi eo de Casuum reperet alioue.
UPPONI Tun in primis quod superius dixi, posse quem absolvi
in aliena dioecesi a Sacerdote in hac dioecesi approbato. Nunc quael tio est circa reservatos in una dioecesi casus. & non in alia: ut si Titus Massiliensis commiserit peceatum ab Episcopo Massiliensi reservatum,de prosectus Aquas-Sextias ad litigandum coram supremo Senatu Pro ibi residente,confiteatur apud Sacerdotem dioecesisAquis. Sextiensis, in quale casus non est reservatus, an possit per eundem ab illo casu absoluci Negant , posse absolvi Solus in . Sentent. dist. 13. quaest.2. art. q. Medina lib. I. cap. IO. Granius lib. . decis. cap. ig. num. 16. Sed melius astirmant posse absolvi Caietantis verb. Absolutio , Henriquex lib. I. cap. I 4. num. p. SuareZ disp. xo. sect. I .num. q. V3squeae quaest. 93. art. i. dub. . a1 fin. Banacina disp. F. quaest.T. Punct.f. g. I. num .9. Quae affirmatio duplici ratione fundatur. Primo', quia justa causae cognitio aron est adstringenda sub conditionibus impossibilibus, sic enim judicia tollerentur: sed esset conditio impossibilis, dc proinde iniqua, si Consessarius quilibet astringe-x retur ad scienduin omnes & singulos casus reservatos in dioeeesibus eorum oui ad
se singulos calus relervatos in aloecelidus eorum qui .
se consessionis causa conssaunt, cum teneatur Consessarius scire in quibus possit. vel non possit absolvere. Secundb , quia constans usus ac regula receptissima est, in omni causa delict judicandum esse reum secundum jura ipsius loci in quo idem iudicatur reus. Authent . ea in provinci. 3 , C. ubi de crimine agi oport. & cap. Placuis, ε. quaest. 3. II. Hoc tamen limitatur in excommunicationibus reservatis , sive sint , jure, sive ab homine. In his enim poemitens indiscriminatim remittendus est ad Superio-xem proprium, ut ab eo legem accipiat & abs.lvatur,ita ut ad ipsius arbitrium proprium
284쪽
prium satisfaciat. Eiqilia cum ex Nicaeni Concilii can. s. ex communicatio per proprium Episcopum inflicta, reum alliget in quamcunque se parce clam aut dioecesim . . sanSserat, quod etiam renovatur in cap. Cura sit, I I. quaest. s. si illa sit excommu- 'IM
appellationem Papa, vel Legatus π
nicatio ab homine seu judice , nullus alius Episcopus poterit ab ea solvere , nisi ejus judicis, , quo lata est , Superior, ut est respectu Suffraganeorum Metropolitanus, ted in solo appellationis casu ; citra velo appellationem Papa, vel Leetatus Sed si censura reservata, quam poenitens incurrit , lata sit , jure, distinctione , test : vel enim Sacerdos judicaturus hunc alienae dioecesis poenitentem , habet ab condioece sanum in pari causa solvere a censura. reservata hoc patiter observandum : Si contingat ut quis oblitus ali-O acujus peccati sui reservati, absolutus in confessi otio ab eo fuerit qui facultatem ob μα timi erat absolvendi 1 reservatis, idem coenitens in alia confessione poterit absolvia μα- , simulque omnia mortalia peccata deleatὶ idem absolverat indirecte a i
ab iisdem casibus te servatis per alium Sacerdotem approbatum , etiamsi facultate careat absolvendi a reservatici lana absolutio collata antea Confessiario facultat eclcirca reservata munito abstulit reservationem , quatenus idem absolverat quidem directe a consessis non reservatis ; sed cum gratia Sacramenti dimidiari non rota
consessis , in quibus erant casus reservati. Ita docent sanctus Antoninus , Caieta-'n . iIius, Sylvester, Navarra, Suarea. Idemque communiter Doctores assirmant de illo οὐ si qui reservata quidem consessi is est , de cui absolutionem pronunciavit Conses larius A. habens circa reservatos casus facultatem sed ipse poenitens sine mala sua fide eratia μνι γanimo incapax ad gratiam Ze absolutionem Sacramenti. Hic enim confitens post
modum alteri carenti facultate circa reservata juxta S. Antoninum 3. parr. tit. I A. cap. Imillam eod. num . . Sylvestriuri vel b. Confusio inum. Contiach. disp. 8. dub. I 2. mim. 9 I. 92. 93. qui
potetit per eum validὸ absolvi , 9. Caietanum v crb. Casm, Angelum, Ar-x I. Suarc Z disp. 3 i. sedl. 4. hoc affirmant non solum is reservationis fini, qui alius non est tem delegataro. Et his innituntur in consessione facta ordinario Superiori, sed etiam Sacerdoti habenti hanc pol star α - , ILLtem delegataro. Et his innituntur rationibus et Tum quia talis scentiens satis Deit, reservationis fini, qui alius non est quam ut Superiori se praesentcm sistat , a e si it melius dirigi de monita salutaria cum poenitentiali satisfactione suscipere di at in vero poenit iis ille haec praestitit , atque ita ablata causa reservationis tollitur scelus, hoc est ipsa reservatio. Plaeterea sic absolvens intendit absolvere quantum.
fieti potest secundum praesentem coi. fitentis dispositionem , quae quidem est inea: aY- ta
absolhitionis a peccato , sed est capax absolutionis , reservatione. Tert id, quia cum tam multi atque adeo graves Authores hoc alterant, nec Superiores ac Piael ait Ee X x clesiae ullatenus contradixerint, censentur consentire. IV. Licet alltcm praedicti Authores absolute loquantur, his tamen adjungcndum censui, necesse elle ut 1 cenitens , quantumvis aliunde indispositus, accedat cum bona
fide, hoc est seiens de volens non abutatur confessione. Nullatenus enim piae sit idcdebet, Superiores velle favoribus prosequi eos qui animo sacrilego 8c cum aperta malignitate Sacramentis abutuntur : ut enim sancitur in l. 177. D. de rcgii l. jur. nemo exitio delicto meliorem tuam conditionem facere potest. Aitque cap. Si vir, cognat. spirit. Nemini sua fraus patrocinari debet, vel dolus.
285쪽
CAPUT X II LDe Opinione probabili.
RasuPPONENouM est, vari E qnidem accipi nomen Conscientiae ; sed quod ad praesentem di iii sitioncm attinet,conscientiam esse judicium, quo aliquid bonum aut malam esse judicamus Et si cnim lex, sive naturalis, sive positiva, sive divina, sive humana, sit prissia sive bonitatis, sive malitiae operationum nostrarum regula ; at proxima regula est ipsum conscientiae judicium, seu rationis dictamen proinponens voluntati objc istum tanquam lionestum vel turpe .Porrb conscientia ista,seu rationis judicium varic distinguitur : vel enim rem judicat, S: dieitur Conscientiarvia r vel errat, & dicitur Conscientia crronea : vel neque assentit,neque dissentit, di dicitur di i a Conscientia : vel assentit quidemssini parti,sed ciun formidine ci ca partem oppositam, di dicitur Constitialia ophians : vel nullum praebet assensum, sed tamen magis in unam partem inclinat quim in alteram , & dicitur suspitiosa: vel ducitur in sermidinem ac vehement cm apprehensionem peccati, sed tamen ex levibus fiandamentis, quae vir prudens spernenda esse judicet; & dicitur Consciei ita scrupultata, quae quidem ut rectificetur , quantumcunque sormidet, aut vi Olenter aliquid apprehendat, debet firinum judicium cohibere , & sibi tanquam incapaci recti judicii diffidendo , aliorum prudentiorum doctrinae ac judicio se committere & obtemperare , ut omnes Theologi Scriptores conveniunt. Itaque scientia aut fides habet firmum assensum ; opinio habet assensum non plane certum ac firmum, sed cum formidine oppositi : iuspicio nullum praebet assensum , sed magi, in unam qu m in alteram partem propenderia Dubium quoque expers ita est omnis assensus, ut sit in aequilibrio, nullamque in partem magis aut minus incliner. Fidcs igitur, scientia de opinio assensum habent ; suspicio auten ubium assensu Vacant. A: que supra memoratae distinctiones istae ab omnibus admittuntur.
II. Scientia , opinio Sc dubium distingui solent in speculativa & practica. Speculativa dicuntur quando intellectus in communi dictat ut certum , vel Opinatur,. vel dubitat aut suspicatur aliquid esse licitum aut illicitum. Pr. ctica quando iusingulari, se a hic di vitiae , suti perpensis Pauliculatibus citcoivstantiis inici lectus. judrcat aliquid ut certum, vel opinabile Muci dudum. Ex scientia, vel dubio, vel Opinione, vel suspicione speculativis oriuntur iciencia, uti dubitim, vel Opinio, vel
suspicio practica ;ὶ valet enim ductum argumentum ab universalibus ad lingulatia sub illis compichensa , nisi aliqua ratio si cialis aut particularis conditio judicium practicum 1 speculativo saeiat differre , judicando propterea hic de nunc licitum quod in communi iudicatur illicitum , aut de eo dubitatur. Itaque quando adest scientia ia opinio seu dubitatio specula liva , licitum est quandoque conistrarium operari , eo quod adsit cognitio practica suadens oppositum hic & nune ex speciali circumstantia. Hoe modo sciens speculative non licere in kstis ietvilia. exercere , potest practice formare conscientiam, sibi hoc licere , quia egellate promitur. Si iuiliter dubitras speculative, an haec res sit sua, potest Practica non dubi-
286쪽
tare , lieere sibi eam retinere , eo qi Oa possideat, & in dubiis melior sit possiden- tis conditio. Unde constat id quo i in communi est illicitum , aliquoties in particulari esse licitum ratione specialis circumst .mtiae. Sic docent Caietanus opusc. t 7. responci s. diib. 7. Medina de rcstitui. quaest. 17. tamen, Solo in .dist. 17. quaest. I. art. 3. 3. : Sanclaea lib. 2. de matrim. disput. - . num. 8. idem in Decalog. lib. I. cap.9. Suare Z rom. s. in 3. p. dii put. o. seci. s. num. I 4. Vasque E
conclus. 3. quo loco negat in dubiis eligendam ella tutiorem pariem, dum tui a Zeprobabilior apparens eligatur, addens praevalere debere hasce juris regulas: In pari causa potior est conditio pelli mis: de, Cum partium iura sunt obscura, reo potius fatendum est quam acto t. Aut si partem unam elia conlectandam suadeat vitatio gravis damni in oppositum sequuturi, &c. Hae namque rationes pondus augent; multa que de graves adducit Doctorum authoritates ad hoc ut sufficiat possidenti discutere , num ad oppositam partem aliqua illucescat certitudo , qua non apparente, securE in pristina pollegione persistet. Addit tamen contra Covarruviam , quod insens repertus expositus non potest licit E ordinari , nisi accedat debita dispensatio. quia rarissime exponuntur legitime nati . spurii autem frequenter. JIII. Res ita diversae sunt; opinionem esse probabiliorem , aut esse tutiorem ,
ut opinio probabilior possit ellia minas tuta, & opinio tutior possit esse minus probabilis. Tutior vim ea dicitur quae a periculo peccati remotior est; probabilior se autem qtiae Graioribus innititur fundanientis. Ut si controversia si , an aliquid lierat , vel an addi quid obsisemur, opinio negans licere , & dicens nos obligari. est tutior , etsi minus probabilis, si dc biliori fundamento innitatur.
I V. Qiando post adhibitam diligeniem inquisitionem, quam ego post sapientiores & fraviores Doctores contra quosdam neotericos Praerequirendam & nece iasariam ad noc existimo , ut quis prudenter & tuta conscientia possit judicite &agere , si nihil certi N plane terspecti squod frequenter in rebus hamanis oecurril
compareat, tunc, & non alias potest quis agere ex opinione probabili. Conclusio ista est contra Fagnanum in cap. Ne innitaris , de constitu num. 39.qui in morali quacunque materia negat licitum ella opinari, eo quod opinio sic enim argiimentat ut in versetur circa rem incertam , 5 ei conjuncta sit formido oppositi ; ipse vero constanter allirmet necessariam elle in omni actione morali certitudinem , sine qua nemo potest agere nisi cum peccato, ob periculum cui se exponit, quemadmodum& omnis agens cum conscietitia dubia. Uerum superias ostendi latum discrimen quod intercedit inter conscientiam probabilem atque opinativam, & inter dubiam r& ita subvertitur ejus fundamentum. Quin etiam illa moralis certitudo, quam ipse circa incertam materiam minu, caute exigit, re ipsa nihil differt nisi verbis ab ipsa.
quam amoliri nititur, probabili opinione ; com post illam omnem quam exigit cautionem in illa quam supponit certitudine morali, adhuc permaneat illa ipsa ,
quam tantoperὰ aversatur, formido circa oppositum.
V. Ille utique Doctor plus exigit in actibus humanis quamplurimis quis permittit humana & inculpabilis ignoratio circa res , quarum certam notitiam Deus conserte homini noluit. Illa vero quam e Engit moralis certitudo nulla est. Et nim ut quis rem aliquam ita se habere certo & citra Ommm in oppositum suspicionem sibi certis persuadeat, debet niti certo fundamento, certaque ae in fallibili ratione , non quidem mathematica , quae omnino aliter nunquam se habere queat, sed morali tamen quae sit prudentiae consormis, ita ut animus rationabiliter circum
287쪽
spectiis & prudens judicet rem juxta communes & frequentissimas oeeurrentias aliis ter esse non posse , neque prudenter pertimescendum in re praesenti oppositum At vero in illa quam dicit Fagnaniis morali certitudine, imprudenter judicaret qui omnem contrarii metum aut suspicionem dimovendam: judicaret. Allismere enim rem de se incertam , sibique velle persuadere quod certa sit ; de super falsa ista persuasione velle sui dare moralem aliquam actionem , est proprie assumere profundamento circa moralia errorem δc falsitatem : quod sane est omni rationi de rectitudini, ae ipsi bonae fidei legique aeterrue ex diametro oppositum. Illa namque fi lio intellectus scipsum fallere conantis, sibique persuadere quod res aliqua cerinta sit, quam tam n non potest secundum rationem aliter qu,n probabilem judicare , non excludit formidinem .de opposito , quandoquidem ipsa potest aliter se Iaabere , ut omni recte judicanti compertum est , ipseque Fagnanus cogitur lateri. Ergo illud quod hic astruit de morali certitudine judicium , est necellatio irratio innabcte , imprudens , & a rectit dine devians
V I. Id quod est solummodδ probabile , non potest recte judicati certum, sed
probabile , idemque opinabile , iuxta receptam ab universis Theologis Aristotelis doctrinam , qui passim probabile judicium vocat opinionem , atque adco cap. I. lib. I. Topicorum , quinquies iistirpat opinabile pro eo quod eli probabile , vocans probabile , id st opinabile , deducto nomine , radice , quoAopinionem significat. Qitinctiam prudentiae virtus , circa quam maxime versatur morum disciplina , pro suo respicii oblecto res ipsas opinabiles, quae aliter se habete polli int, eodem Aristotele teste lib. 6. Et hic. ad Nicomach.cap. s. his verbis: Omnino prudens est qui ad consultodtim es aptus ; consultat autem de iis nemo, quae aliter se habere non possimi r cst is iis qua fiant necessinio , consultatio fieri non potestia Deinde sic prosequitur : Ckm autem dua sint anima pa tes rationem habentes , alterius erit 'sa prudentia virtus r ipsius , sequam , opinarita partis ; nam opinio circa id
versati r qhoa aliter se habere potes , cst ipsa prtidentia. Haec Aristoteles, qui distinxerat paulo ante prudentiam a scientia. ia inquit in scientia quidem est cum δε-
monstratione ; quorum autem principia se aliter habere possunt , eorum non es δε- monstratio. Ita Philosophus.
V I I. Nullatenus licet ex duabus opinionibus oppositis , quarum singulae sine probabiles , illam praeserte quae ipfi eligcnti minus probabilis existimetur , probabiliore relicta. Hoc docent S. Antoninus I .parte, tit. s.caP. IO. S. I o. resul. 4.Gabriel in A. disti in h. I 1.qi aest. S. ait. 3. dub. 2. in 3. probatione I. conclutionis. Sylvester verb. Dubium, quae l. 1. Conradus de conIractibus , tract. 7. quaest. II O. con clus. I. Corduba in suo Q aestionario, libiai. quaest. s. Mattinus Navarra in Summa Hispanica , cap. 28. addit . ad num. i8 s. capi is 27. ut citat coiitrariae opinionis assertor Sanchez in Decalog. lib i. cap. 9. HUn cr. Is . illam enim Summam Hispanicam nunquam in manu habui. Haec doctrina est contra Sanchez loco et t. de Bois nacinam de legib. de peccatis disput. i. quaest. 4. Puncto s. n. q. Medi nam in I. 2. quaest. 19. art. 6. Suare E s. tomo in φ. Part. disp. 4o.scch. s.num. 1. V atqueZ in I. 1 qilaeis. I9. disp. 61. cap. 4. Petriim Navarram lib. 1. de Institution. cap. I. dub. 13. num. 237. Nostrae hujus conclusionis ratio est , quia omnem rectam dc honestam
operationem nec elle est consequi ex tecto δc justo , quod praeceitcrit, judicio. It te lectiis enim cuius objectum est veritas , piaelucet v litati ad omnem moralem actionem , ut passim docent Aristoteles de S Thomas. Est ergo veritas in primis investiganda aut equam voluntas sese moveat ad agerulum, ut Praecipitur Eccse-
288쪽
sastiei 3 1. Ante omnἰa opera verbum vero macedae te ; ct ante omnem actum consilium sabile. At ve id quisquis ab ea, quam probabiliorem judicat, recedit opinione, ut minus probabilem Lectetur,sponte ac propria electione recedit ab eo quod judicat propius ad veritatem accedere , hoc fine & intentione, ut oppositae parti adhaereat quam judicat , vero remotiorem, atque perversa intentione agit, de sciens ac volens se in majus erroris periculum agit piaecipitem , & adversus propriam conia cientiam rebellat, quod sine peccato fieri nequit. Eadem ratione Iudex suo praevaricatur officio , si sponte causam adiudicet Parti cujus videt lus esse miniis probabile : de Medicus, si cieteris paribus circumstantiis recuset remedium essicacius, quod habet ad manum , ut aliud aegroto adhibeat, quod minas probabiliter proderit : item is a quo petitur conlilium , si stipprimens probabiliorem quam ipse judicat Opinionem , pro ea parte consulat quae tibi miniis videtur probabilis ; in his quippe omnibus insinceic & contra bonam fidem proceditur, atque a recto scOPO voluntarie aberratur , majcisque periculum prae minori eligitur. VIII. Ubi vero aequalis ex utraque parte probab litas apparet, ad bibenda est diligentior discussio , adhibendae quoque devotae ad Deum preces , qui est Pater luminum, , quo descendit omne datum optimum, & omne donum persectum. Jacobi i. A quo si nulla illustrario , aut jucialis inspiratio obtineatur, tum de iniim pars eligenda cst quae tutior v4detur , aut quae graviores habet Authores ac
assertores. Huc omnes una conspirant graves Authores praeter Fagnanum, qui omnem ubique avertatur opinionem , ut uiam ubique astruat , quam vocat moralem certitudinem , ad d. cap. Ne innitaris, num . t 1 3. de constitur. Ad eius aurciri
argumentum , quod iudicare de probabilitate non sit idem ac judicare de veritate, quoniam saepe contingit ut quos re ipsa falsum est , sit tamen secundum hominis iudicium probabile . unde iacile nascitur error citea veritatem , st.mte judicio probabilitatis ae verisimilitudinis ;&quod aequaliter ex utraque parie dici probabile patest, non pol sit elle ex utraque verum, quandoquidem impossibile est ut contras dictoriae propolitiones sint ex utraque parte verae , quamvis nobis ambae videantur
etiam aequaliter probabiles : quo fit ut post judicium probabilitatis superiit dubium de Veritate, quae quidem , ut vidimus, est quid distinctum ab ipia exobabilitate ;quisquis autem in dubio veritaris se determinat ad aliquid , elio habeat certum iudicium de probabilitate , non tamen pet hoc habet certum judicium de rei veritate , sed dubius de anceps fluctuat de vetitate : quinii id si velit de rei veritate ex ea , quae sibi vidctur, probabilitate judicate , dc tamen parem iis robique inel se probabilitatem ludicet, multo mi talis habebit unde teiplum in alteram partium determinet, sive quoad ipsam probabilitatem , sive quoad intrinlccam rei Veritatem , quia cum aequaliter utramque in partem propendeat , ne celle est cum aequaliter dubitare, nec potest se etiam ad opinandum, & mul id minus ad certum judicium serendum determinare : de si velit in alterutram partium, quas aequaliter videt elle probabiles , determinare seipsum , adversabitur proprio ludicio, seque temere effundet in alteram partium , dum conscietitiam habet aequaliter dubiam ; de coni quenter se peccato temere implicabit, quod inseparabiliter dubiam conscientiam operantem comitatur. Respondemus ad haec , aliud juris elle quando nulla est necessitas se ad alterutrum determinandi ; aliud autem quando occurrit ratio de via se expediendi aliunde. Qtiemadmodum enim impruden-
289쪽
lisper differendo spes est occursus alicii jus hominis a quo edoceatur; sed idem imo
prudentius aget si nulla talis spes assulgeat, neque valens retrocedere , sive ob itineris longinquitatem , sive ob occurrentia retrd praecipitia aut periculosa torren tium aut fluminum vada nocte trajicienda retrocedenti, atque in hae ambiguitate positus praeeligat ibi in bivio consistere , noctemque hibernam , hoc est Ioning stiloam & stigidissimam , impastus sub dio transgere, quim se incertae, & tamen probabili viae cum dubio committere. Itaque in ambiguis & aequaliter incertis nemo se prudenter determinabit ad alterutrum, si id evitari possit ; sed si prorsus necessarium ac inevitabile sit ut se determinet, suadet Chii uiana prudentia ut id eligatur, vel quod cst probabilius, vel quod est aeque probabile , cum nihil aliud possibile occurrat; non tamen ut eligatur illud quod est milius probabile.Si ve id insistas, existere peccatum ubi quis animo dubius alterutrum eligit : id ita esse nego in casibus inevitabilis necessitatis ; huc enim peccatum nullatenus pertingit , modo adsit bona hominis intentio : neque causam habet sive credendi, sive dubitandi i quod peccet, sed potius certitudinem quod in his rerum circumstantiis nullatenus prccet. Deus enim impossibilia non jubet, neque ullam inducit peccandi necessitat cm. Sie quippe decernit Concilium Trident. sell. 6. de justificatione , can. 18. Si quis dixeris, Dei racepta homini etiam 1 usificato, G Fub ratia constituto esse ad observandum imposisyia , anathemast. His concordat utraque Iuriss rudentia, Impossibilium obligatio nulla est, i. Imposibilium, D. de regii l. iur. cap. Erit autem lex , dist. . l. Titius, fin D. de excusat.t ut . l. sub conuitisne, j. quoties, D. de condit. instit. IX. Plaetere, jura ipsa in rebus lege non definitis permulta relinquunt Iudicis iat bitrio, ut suam , dum sit probabilis, sequatur opinionem , cap. Decosis, ε. Illis etiam, de offic. delegat. &l. I. f. i. de iure deliber. eum multis similibus. Sed maxim urget cap. Duruisitioni,de sent. excommuni c. ubi Papa tria decernit. Primo, si uxor certo se iat impedimentum proprii matrimonii, quod tamen i pia nulli ratione possit probare , ipsam teneri abstinere ab omni carnali commercio, de potius humiliter excommunicationis sententiam sustinere , quam ipsi non obedietiti infligit Ecclesia, apud quam non potest illud impedime tuum probare , quam
peccare mortaliter per conseia sum ad conjugale commercium. Secundo, si uxor ex
levi credulitate existimet inesse impedimentum , debere ex sui Pastoris consilio illam levem ac ic merariam credulitatem abdicare , & polle non solum reddere , sed aetiam petere dc bitum conjugale. Teri id, si probabilis de discreta sit illa uxoris credulitas , eo casu posse ab ea reddi debitum, non tamen exigi , ne peccet contra propriae conscientiae judicium. Prima harum definitionum docet , non licere aliquid agere contra propriae conscientiae certum judi cium. Seeunda, non esse habendam scrupulosae coiis cientiae rationem. Tertia, nUn elle procedendum adversus
opinioncm probabilem , quam vocat ibi Papa credulitatem probabilem & discretam , cum hac ramen moderatione , ne alterius jus offendatur. Ergo ubi nihil suppetit cerit , necesse est adhaerere probabili opinioni. Atque ita docent S. Anto-Dim S I. pari. tir. 3.cap. io. reg. .dc Angelus & Sylvester in vel b. Opinio, Martinus Navarra in Manuali, cap. 27. num. 28 r. 182. & seq. aliique graves Scriptores. 'Et S. Tholmas l. 2. quae ih. 17. artic. 4. ad 1. sic dicit : Prudentia magis conmenit cum arte quam habitur specudativi , quaruum ad subjectum ct materiam : utrumulus enim est in opinativa parte anima, ct carca contingent aliter se habere.
X. His ita suppositis& probatis , Confessarius jure merito potest absolutionem
290쪽
recusare poenitenti sic ast eho , ut scietis alteram opinionem esse probi abiliorim, &tutiorem , eligat tamen ag re secundum cani , quam ipte rceiii trias existimat minus probabilcm , de minus tutam : quandoquidem, vi superius d: xi, agit contra propriam conscientiam , seqtie lubens exponit peccati peric do , imo peccat contra rectam judicii regulam. Sed fi poenitenti persuasum non sit csse majorem in opposita opinione probabilitatem , & secutitatem , non debet Confestarius illum ad opposuam , quam tenet, opinionem adigete , nisi Confellario compertum sit, illam poeni tentis opinionem esse improbabilem ; quo casu indebitc ageret Consessa- .rius illum absolvens , quem videt aut judicat elle incapacem. Sed si in materia non omninδ certa agnoicit Consessatius opinionem illam, prae qua poenitens non agnoscit probabiliorem , ei te vete probabilem , non debet ilimn dimittere nou ab Lilutum. Ratio est , quia in pati causa Conse Isatius alte tum condemnaret , simulque sibi blandiretur ac indulgeret ; cum propria opinio, quam vult elle pro babiliorem , possit alteri perito & probo judicati minus probabilis , & opposta probabilior. Si itaque iudicat Confiititius oppositam poenitemis opinionem cise
probabilem, vi ietque eundem nullam agi oscere probabiliorem ae tutiorem , incurrct Coi. sellarius in illam Scribarum & Phariste,nim condemnationem: Asing.int onera gratia ct impotabilia , est imponunt in humeros homkrum , digito antem suo nolunt ea movere. Matth. 13. Et si Confestatio isti istud jus competeret erga sui im poenitentem , idem Consessarius dum vicissim confitetur , N poenitentis vicem agit , posset ab alio , cui confitetur , Sacerdote oppostam opinionem sequente adisi ad abjurandam propriam illam opinionem, etsi liactentis illam existimaverit elle probabiliorem. id te pertinet laudatissimus ille canon Aligini, 26. quaest. 7. Non tamen omnem Sacerdotem in prae icto casu recusantem ablolvete , protinu insimulandum duxerim mortalis culpae ; nam bona fides , pia intentio , prae ccupatio opinionis qDae multiim invaluit , inadvertentia quoque de ignoraIi O venialis possunt i m 1rtali excusare Sacerdotem. Sed ejusdem pervicacia citet mortaliter criminosa , si per eam preselitaretur salus aeterna poenitentis , & locus daretur Apostolicae qtierimoniae i.Cor. S. Et peribit insi, miti in tua scientia fater, 'oyter quem Christus mortuin est Sis amem peccantes in fratres or percutkntes cevscientiam eorum infirmam , in Christum peccatis. X I. Qitando tamen ex oppositis opinionibus una quidem tutior est , sed alie-ra probabilior , licitum est sequi probabiliorem, qliae hoc ipso tura eli & secura. Cum ei lim ad rem agendum requiratur pcaecipue veritas atque erroris f iga , inde fit ut mapor probabilitas in re ambigua sit praeferenda , quia magis accedit ad sco pam veritatis. Hoc docent Silvester in verb. opinio , num. I. & clarius in verbo Dubiuis, quaest. a. iriitra. Σ. veis s istis qitae nostris conclusioni bas conformantur: Sidetur ea ι, qMod opinio securior sis minas probabilis notabiliter, non es eligenda ne usa io , quia e gas νatio tabit. Si aritem nobabilitas hiue inde esset virualis, tutior eligendas necessari. , quodo ex electione alterius imminet periculum peccati mortalis. Haec Sylvester. Navarra quoque illud iuris axioma , Intior pars in d, b o est eligenda, judicat valere quidem in eo quod cst proprie dubium ; sed praevalere in opinando S aget, do probabilitatem , sive , ratione , sive a sufficienti aut horitate ductam. Nauar.
cap. 27. num. 28 3. de S. Antoninus I. pari. tit. 3. cap. lo. f. t o. de Conscientia, regu l. q.riegant elle semper imperandam tutiorem viam. chi in etiam Fagi anus ipse
qaiod mirum sitὶ tam in selisus probabilium opinionum hostis ultro tandem latetur in cap. Ne iamlcris , de constitui. num. a 21. licere sequi e iam Opilii O-