장음표시 사용
531쪽
habent dilucida intervalla judicii , in insantes quoque δ: prodigo, quibus proli ibi in
fuit a Jure suotum bonorum administratio , nisi curatoris contensiis intctveniat,
ga: . Insuper pupilli , nisi cum licentia tutoris I & minores anilis viginti quinque , nisi cum curatoris consensu, l. Si euratorem habens , C. de in integrum reli. tui. Va-Lnt qnidem initi ab his contractus , sed rescissoni subsaceiit , ex quo impetrata fuerit pro eis in integrum restitutio, si eis de curatore provisum non fuerat : sed si curatorem habentes line illius interventu contraxerint , dcclarat eadem lax invalide contrahi , nec opus esse ullatenus in integram rcistitutione. Simile decernit lex D causa , a. D. de in integrum restitui. Ille tamen qui cum pupillo pubertati proximo S rationis compote, aut qui cum nati ore bona fide contraxit, non lene .tur ei restituere ante Iadicis sententiam, eo quod pupillus, aut minor naturalemaebligationem contraxerit, ut declarat lex Si, D. ad legem Falcid.&lex r. D. de novat. Ratio est, quia naturalis obligatio nascitur ex consentu, l. Stichum,. f. Naturalis, D. de solui. At pupillus non caret consensu, Institui de mutil. stipulat. f. Pupillum. Praedicta quidem sic se habent attento jure communi : sed in Gallia Regio restitutionis diplomate opus est minoti, qui sine curatoris interventu contraxerit , ut ejus contrachiis reicindatur.
II. Filii familias in pubertate constituti possunt contrahere de suis castrensibus de quasi castrensibus bonis : horum namque domini atque sibim sunt de. secundum se opiletrum & secundaeu usum litichum. Secus de proscctitiis & adventitiis , nisi ex conteiisu patris , ne lura quae in haec bona Patcr habu L detexioia,
III. Permagni rcfert filiorumfamilias jura explorati , ut sciatur quid sibi retinere , quid parentibus , quid sta tribas cohaei edibus debeant, vel non debeant. Horum est peculium quadiu plax , castrense , quasi calire ille, profectitium , de adventitium. Ad castrente pertinent militaria stipendia, de hollibus sumptae manubiae ac spolia, Dacum , aut commilitum dona, militaris apparatus ac supellex, arma, equi, vellas, pecunia ad militiam proscisturo data sive ab ipiis parentibus, sive ex aliorum liberalitate : illa item qu ae Palatini in Aula sive Principis largitioncis seu propria. iniustria aequirunt. L. iasi callicia se illud est quod filii familias ex publico niuncte, aut ex holi orifica prodi Isione Iudicis , alteriusve Magistratus , Doctoris , Advcca.ti , MPmci , Scribae , Notarii acquirere solent : ilia praeterea quae Clerici ti-r illo clericali luciantur. Quin etiam , ut decidii aut liciar. Prest teros , C. de Episc. GUer. res qui quolibct mado in Clerica: n obvenientes , in potestate sua Clerici habent , ad si in ilitudinem castrensis peculii. Ad velititium peculium versatur in bonis quae iuc , pa: re , nec patris intuitu , sed vel Ux propria industria , aut labore , aut cx aliolum liberalitate , aut ex matris, vel avi naaieini rebus filius adipi lcit . Denique pro furuium peculium ea comprehendit quae ex patris, aut vi paterni facultatibus , aut aliunde , sed horum i iuuitu euec causa filiosamiliasῖb
IV. In castrensi, vel quasi castrensi peculio nihil iuris pater habet , sed intcgium dominium & admitti stratio spectat ad filium , toto tit. D. C. de castrensi pecul. Advciuitior tim bonorum proprietas ad filium , sed ususfructus ad patrem pertinet , l. Cum oportet, C. de bonis quae liber. Prosectitia vero bona ad patremiolum & secundum proprietatem dc secundum usumselictum spcctant. Instit. per quas person. nob. acquir. S. Sanctim. Itaque filiussamilias neque profectitia, nequc
532쪽
adventitia distrahere , seu alienate potest l. iiii. g. Filiis , C. de bonis quae liber. Secus dicendum de eastrensibus, vel quasi east tentibus , ut dictum est.
V. Emancipati vero liberi liberum habent disponendi arbitrium, tam inter viis Vos , quam mortis causa de bonis adventitiis , etiam sine consensu patris, eo quod emancipatione acquiratur eis integrum . nolum adventitiorum dominium cum medietate usus ructus , altera medietate quoad fiatim usum sei chum aphia patrem Hreliranente, Tex' Iustiniani constitutione , l. Cum oportet, j. Cum autem, C.de bonis
quae liber. de b. de l. Si viva, C. de bonis materii. De bonis vero castrens s , vel quasi castrensibus filius potest libete disponere ac testari , quamvis de Patris po-' testate non exi verit . l. Nemo, C. qui testament. Clericus quoque adhuc sub patris potestate constitutus habet similiter liberam disponendi facultatem, non tantum de bonis quae pro Clerico acquisivit, verum etiam de adventitiis , juxta d. authent. Pres teror, C. de Epise.& Cler. adventitiis , inquam, qi ae post Clericum ciuissequutu st. Episcopus autem patria potestate solvitur , authent. Sed hodie , C. de Episc.. dc Cier. Qiod jus vigere in universa Gallia testificatur Papo lib. 7. placitorum,
V l. Gravis, & quotidianae praxis quaestio est, utrum ca qtiae filius familias iapaLerna domo lucratur , pertineant ad ipsum , an ad patrem Pi ima re tolutio haec cist. Lucra ex operibus artifiei alibus provenientia numerari inter adventitia , uaque proinde recuperari posse a filio post obitum patris. Itaque filius operam tuam patri seliacarc poteti, ab eoque mercedem petere, deductis tamen expensis quas paIer in ipso alendo secit. Pater namque alere filium non tenetur habentem propria , id si castrensia, quasi castrensia, vel adventitia bona, ut colligitur ex l. Si quis a libeνis, D. de liber. agnosc. atque in eo Doctores esse unanimes allerit Layman. lib. s. scct. s. tract. .cap. S. num. s. Dicit enim lex penult. D.de obseq. parent . praeli. Pietatem liberi parentibus, non operas debent. Sane si filius opificis ver b. gr. Operam suam patri praeflexia nulla sive expressa, iuve taciti petita mercede , piae tumitur illam velle Patri remittere ex pietate, vel gratitudine , ut si mortuo patre repetere illam fratribus velit, non sit audiendus. Haec tamen prae .umptio celsat in foro conscientiae, si filius certus est de sua contraria voluntate , quam Patri ex me tu , vel reverentia non sit ausus significate 'VII. Secunda resolutio , si filius amilias ex bonis paternis nomine ipso de v lun ate patris lucretur, exempli causa filius cauponis , fabri, aut mercatoris, non
habet jus lectinium aliquo. Authores exigendi mercedem aut lucri partam, quasi ista pertineant ad prose uitium peculium : attamen Bai totus in l. 1 f. Nec castrense. D. collat. bon. dc Baldus, & Salicetus , & alii plerique Iurisconsulti, quos citat &
censent lueti e usmodi partem filio deberi, si ejus industria & labor ad bona paterna accessit : le asserunt filio deberi ad minus tantum mercedis quantum extraneo deberetur. His addunt quod si praemetu reverentiali filius hoc lus petere non ausit , aut sciat, si repeteret se passurum repulsam , nec sibi jus computatum iri, sillym istum sibi clam astimere in compensationem posse, sive vivente, sive mortuo patre. Est enim hoc distinctum peculii genus mixtum ex profectitio circa paterna bona, de adventi tig ratione proprii laboris de induifriae. cujus idcirco pretium tanquam adventitium ianum filio concedi debet , ne lucius causa ei detur videnti
Drootio labore quaesitum ab aliis postideri. Hoc tradit Franciscus Stephanus ,
533쪽
Sit cho Ioann e Praeses Aquensis decis.1 i. pag. 83. liixta g. , Iinstitui. per quas pciso iras: Sc leg. Nou ot tri t, C de bon s qtiae liber. De duci tamen hinc debet pati id. bi his usus litictas. Laylvan quidem loco cit. num. 6. contrarium opinatur, maguinque in id propendet , ut totum acquiratur patri.Oppositam nihilominus Doctor'. inopinionem judicat proebabilem, eamque dicit Confel l .icio ita polle intervire , iit filii natamilias in his terminis non facile at relli tuendi im compellat , nisi ulcia a sit mationem sui laboris ac inici striae acceperit. Ac Bona cina de restitur.dii pus. 2.q. I Oispulich. I .cum. S. si qaitur illa ti Bartholi, Decii, Angelii , Navariae, & L cisii opini
nem, sicii: ctiani l . illuc ius trach. r. cap. Io. aliaeli. s. num. I 62.cum hac praecautione
nec uitia, ut lilius ille patris ircgotia gerens deducat in primis ea quae pater ex-rcnd r in ip:b alcia lo ; ccim, ut alias dixi,non teneatur pater filium alere qui aliunde pollit ii Si ad victam necelsaria comparare. Deinde ut filius usumfluctum hujus lucri non sibi vindicet ante sui emancipationem , aut patris mortem , cum certum sit bonorum adventitiorum usum fructum ad patrem pertinere, i. Cum oportet C. de bonis qliae liberis. Et sane deductis alimentis v ris stitistii vivente patre, filius non debet elle deterioris conditio: sis quam colit alleus cui ejusmodi merces d. beretur
neque tenetur iure ira irae pro patre non egente laboraro.
Vt II. Q. -mvis filius Limitias sese coiit taedii obligare possit perinde ac pate fati illas, i. Fi. in amesi is , 9. D. de obligat. de action. nullam tamen in Jure Civili
obligationem coiitrahit ex mutuo accipia pecunia , si eam accipit dum clici sub patria polcitate ; secus au enisi erat iam emancipatus, quia SP natusconsulto Mace- loniatio rip l .ix T creditoris intentio , l. i. in princ. D. ad Set natus cons. Maccd.de Iiiiiii. qiiod cum cO qui in alicu. potest , IIII ul: ubi hoc extenditur etiam .pos .lxiani suci it emancipatus filius , cui dum exii et et sub patria potestate creditorini illio dederat. limi Fer valet exceptio illa Macedoniani , licet filius fain ilias imi-- t. o accipi cla, renunciais Ll expres e Macedoniano : csim enim hoc Scuatulconlut tum s ictit introductitio noti in favorem filii , sed in Odium creditoris , rena iaciatio illa p.r fili iam familias iri ita est. Molii aeus ad iit. C. de Senatuscons. Macedon. Bac-q icto, trach. de lutibus j liliit .cap. 1 i. tuam .i 27. De spellicus pari. I.de mutuo, icet. I. Num. 6. Exccptio Macedoniani transit ei iam ad haere dcs, live tuos, si e legitimos, si Vc extraneos,l.Si simu 6. g. i C. ad Senaaiscon. Maced . & Inili I.quod . cum eo qui,
s': Osaiuilias fi te j x isit. l. Item si . in reine. vers. Sed --, dc l. Sed si pater a-πL M9. j. Non solum , D. de Senatui cons. Maced . de l. Exceptiones o Me, g. ult. D. He cxception. inutilis quippe seret filiosamilias exceptio Maccdoniani, ii idem pollet tetione m. in dati conveniri a fide julsore qui pro eo conventus tot verit, f. uit. Inllit. de replicationibus. Ceisit tamen exceptio Maccdoniani in pastos cuius manda iocre dii r filio e ius mutuavciit, d.l. Sed si paterstin inis , g. Non fiam, C.de Senatu iacitus. Hacu 3.3e l. Zeno)liariti,de l. S, permistente, Cod. cod. Est Lirim Macedonianum non io v. i in odium creditotum, scd praesertim in favorem earentum introductu iar,f. IIad p v ie , Inliit. quod cum eo qui an alie potuit. Id coque potiunt paren Ies
I X. Sed si iiii qui potetant juvati Macedoniano sponte solverint , sive filius fa-ς ritas, sive pater, sive haeres, sive filuussor, non eis licebit solurumaea,cterdi: id
534쪽
tui coni. Maccd. δ l. t o. D. eod. Ratio eius rei est,quia obligatio naturalis prae- . PVal Pr post faciana solutionem , ne condicatur ut indebitum quod nazurae jureb-batur. Curator tamen filii familias potest solus condice te, i cu repetere mutuum
a te , vel a minore solutum , quoa et ereditum fuerat dum cilat sub patria po-X, Macedonianum non admittitur si mutuatum suetit ad mercaturam , scien: e ta Conici tipi te patre , exercenti filios milias , quoniam patris voluntate contrac Lum Viactur, l.Item si . f. Interdum, D. at Senatuscons. Maced . ut docent Ranchi- DR P- - conclui. 1 3 S. Dei pelli eus sarr. i. de mutuo , se ch. i. num. 7. N cc si quis fili ramilias , praesertim longe agenti a patre , aliquid in necessitate constitui mu x - Ο iatri , quod i ple pater teneretur ei suppeditare et hoc enim aperta & natu-
XI. Exceptio Macedoniani admittitur in solo mutuo pecuniario , non vero in ιδ um erum mutuis, vini, olei, flumenti, pannorum. Verum si hujusmodi mer-cς fuzrunt venditae, aut q iovis titulo traditae filios milias in se audem logis, ut ni tu i imilias di ili aliendo illas pccuniam sibi compararet, tunc locus erit MaccdO- ni iro ad rupellendam fraudulenti creditoris petitionem , l. Si filiusfamilia , credi-- it, in princ. dc l. Si quis s. g. Is autem , de l. Item F 7. I. Mutui iationem, D. 4 SUna M. Conl. Maccd. A que ita judicatum Lutetiae ic fert Papo lib. I a. placi IO-
X ΙΙ. bl therei vetat Velleianum Senathisconsilitum pro aliis fide jubere ac iu-tercvd re , cu N antea ab Augiistini t cmporibus liare intercelsio non eis probi bcietur, ut ii pro lotis maritis , ne maritalis affectus , vel metus eisdem fraudi esset, l. a. D. ad SQ natui coni. Vella jan. Caeterum celsat Uelle jani privilegium octo casibus quo induiuiose collegit Aceuis .is ad i. i. vers. Ne pro idio,D.ad SC. Velle j n. Pri- n pecunia promista pro Iervo manumittendo, l. peri. C. cod. Secundo tu favo rcm d OIis, non tantum propitae filiae, pro qua mulier se genero suo Oblig r,ux pridem constituerant Valdrianus de Galienus, i. Si dotari, C .eod. sed etiam generali ς epria quacumque dote etiam extraneae, ex Constitutione Iustiniani, l. uir. eod. Tertiia, ii privi iugio Uelieiani foemina renunciaverit, i.sin.f. ult. D. eod. Non pote liquidςm filiai familias renune lare Ma edoniano, cum non fuerit introductum in atq te in odium creditorum. At vel Iejanum est plane de directe in gratiam tararinarum: Se tieet unicuique renunciare juri pro se introducto, I. Sit . ex, I. D. de minor, de l. Iudi to 69. D. de diversis reg. jur. Caeterum ut ista Veialal δDi renunciatio valeat, op is est she.ninam prius admonitam fit ille , sio ,Ida γgiitra v. sive a Notarimi in re eonsistat istud ei indultum a Jurc privilegium ; de Prodςus No: arius , ut ait Papo , hujus admonitionis in scriptis mentionem faciet.
1mO V: IO Corratius in centuriis, cap. .Charondas lib. 2.responsorum, cap. 3. D: Dpeiiivus parie 2. it.de caution. bus,sech. 1.n I s. hoc insit per requiri allerunt, ut posteriori acta icemina renunci et Velleiano, alioqui praesumitur scemina eadem facilitate renunci alle Vellebano qua consentit fide itissioni , nisi serio niberandi tempus. poli primam admonitionem suerit ei concessum : atque adversa negant Curiarum placita,quibus invalida pronunciata fuit illa velle jmi renunciatio, quamvis oppo- . tum bis Cariae Parientis glacitum reserat Paeo lib. I I. Iir.3. num. l.
535쪽
XIII. Qitarid non iuvat ut Velleiano foemina si pletium accipiat pro intercessione, i. Amiqua, C.ad Velle jan .Qtiint , si mulier sponte ac mentiendo deceperit, I. Si mulier in iure , dcl. Si decipiendi, D.eod. Et praeclare dicit lex Et primo, S. s. D. eod.
Deceptis, O non decipientibus iara opitulantur.ti firmitas enim foeminaruira, non calliis ditas auxilium meruit. Ideoque si vir sciente & connivente uxore , rem uxoris crC-ditori suo quali propriam obligaverit, non potetit uxor staudis ac doli conscia juvari Velleiano adversus eundem creditorem , ut sanxit lex Si sine, C. eod.Si tamen creditor ab initio sciebat else rem uxoris, poterit Velleiano repelli per uxorem , d. l. Sextd si foemina secundo fide iubeat intra biennium, vel dando creditori aliquod pignus, vel novum fide jussionis instrumentum faciendo, non quidem pristinae fideiuvioni invalidae ullum robur addit ; sed si eandem praestet post biennium, non eoterit Velleiano se tueri, l. Si mulier perfecta aetatis, C .eod.Septio. si mulieri fide jubenti in rem tuam versum iit, i. Sed si eunt, D. eod. Oct evo si sediuinavi pro quo intercessit succedat , l. Quametis , Plane si mihi, D. eod.
X Iv. His aliam causam intermittendi Velleiani non in Dequenter in praxi O urrentem superaddunt Gallicani Jaris consulti liberationem mariti ex carcere. Exii enim ante ipsum Vellejanum Ius Romanorum absolutE reprobliverat uxorum Priamaritis intercessionem , dc Justinianus in authent. Siqua C.eod. irritam faciat omnem uxorum pro maritis contractam Obligationem , etiam multoties Mpluribus annis iteratam ; cum tamen faeninis permittat validam Velle, ani in exterorum quorumcunque favorem renunciationem , modo poli biennium iterum confirmetur: in Galliae tamen Regno, de vicinis quibusdam provinciis, si uxor pro liberando ex carccris detentione viro se obligaverit, non luvabitur Velle,ano. Antonius tabor in suo Codice , lib. . tit. ad Senatusc. Velle jan. Chenutius centur. I. quaest. 1 2. Bac luctus trach.de jurib. justit. cap. 2 i. num. t 23. Charondas responsorum lib. II. cap. 38. Brodeus in Loue tum , la. A. cap. q. aliique pleriquc multa diversarum Curiarum Senatusconsulta congerentes. iocum ratio in primis pie late iandatur: si enim Velle janum celsat ob eausa.ra pietatis in manum itendo servo, l. penuit. C. ad Velle jan. & in dotanda non solum propria filia , sed etiam exintranea, l. ult. C. eod. quanto major est pietatis obligatio in educendo e carcere proprio marito Hoc tamen intelligendum de incarceratione cib causam criminis, non verb ob solum pecuniarium d bitum , ut docet Faber loco cit. definit. I 6. Hoc enim casu, non autem yTU , potcss vir de carcere egredi per bonorum cc uiolatan. Plaeterea ficile nimis fraus Vulteiano fieret ad spoliandam uxorem ; hoc enim fine
creditores viram capi de carecri mancipari curarent, ut opes uxoris ad sc traheren Iliac Dei pellibus dicio loco , nunt. is . Graves tamen multi Gallicani Iurisconsulti hanc distilichioncm nulla e .ius admittunt , inter canos Citi,pitri S commem. ad conis suetudii .es Pariliciates, lib. 1. aitic. i7. aIlicrit lixotcin qi. ae pro viro dcbendi leo , id coque in carcere det ei:to satis dederit, ut cum in libertatem alterat , etiam nulla facta V e. iv j a iii renunciatione, ita obligari, ut non admittatur ad impetrandampcd Principis lit cras iidejustbtii nexus relaxationem : idque adstruit tum adducto Supremae Cini:e Patisiensis Judicio, tiun Justinianta Authcntica Si captivi , C. de Episcop.de Civr. Per quam etiam minor obligatur bonorum propitorum distractioneo captivi patris icdώn Ptioni.
536쪽
ΟNTR ACTUUM qui re perficiuntur , qtratuor genera sunt e M i-
tuum , Depostlim , Commodatum , Pignus. De mutuo uberior elidisputatio tractanda ad usuratura cognitionem, quae occasione mutui
nascuntiir. Si e veto definiti potest , ut sit Contractus quo rei dominium transscr-tur in ac pientem cum olieres oblidatione reddendi similem in specie & b nitate. Aut quoS eodeTrecid i , ut sit largitio rei in quantitate certa consistentis, cum spe tantumdem recipiendi , non in thecie , sed in genere. Genus , Iuri L consultis hoe loco dicitur , quod proprie Philosophi speciem vocant, ut communiori conceptu frumentum , oleum, vinum. Speciem vero illi dicunt quod Philosophi nomine individui exprimunt, ut hoc numero frumentum , Oleum, vi num. Materia itaque circa quam versatur mutuum , est re, usu consumpt.bilis , inquantitate certa consistens , hoc est definito pondere , ut est malsa metalli, lanae,r ni , vel numero, ut nam mi, pecudes; vel mensura, ut triticiam, vinum, Oleam, panni , telae. I l. Cumque ordinaria materia quae mutuo datur, sit res usu consumptibilis , transfertur ejus dominium in accipientem hae lege, ut aliud aequivalens reddat. Itaque dicitur mutuum , quia de meo tuum fit, i. 1. D. si cert. pet. lnde fit ut res se mel mutuo tradita, quocumque modo pereat, i pli mutuatario , non Ueria creditori pereat , quamvis casu & sine culpa mutuatarii pereat , qui non minas tenebitue post rei mutuatae qualemcumque facturam , rem smilis genetis creditori ex pacto xeddere , Incendium, C. si cert. pet. Et cisa augmentum rei, vel decrementum dona ino rei cedat, si res credita, seu mutuata melior , aut deterior evadat, id omne cedet in lacrum aut facti iram debitoris. Quatenus mutuo transfertur traditae rei dominium , eo ipso differt a contrach bas qui solo consensu , quamvis re nonduin tradita , perficiuntur , ut sunt emptio, loetatio : te dii fert quoque , commodato de depos. o , quibus re tradita , dominium non transfertur. Hoc etiam distinguitur , commodat O , quia in commodato res eadem tradenti rusti tuenda cst , quemadmo dum & in contracta locationis , & ut plurimum in deposito : dc differt a Permutatione in qua res alia , eaque diversi generis rependitur. Quod si res de tua n tura usu consumptibilis alteri tradatur ad tempus , ut eadem specie ac numero ted datur , ut si tradatur alteri pecuniae vel tritici quantitas non ad usum coalumptibilem , sed ad aliam usum legitimum , utputa ad ponendum loco pignoris ; si id fiat cum pretii conventionc , erit locatio ; si verb gratis, erit commodatum , sed
III. Civilis actio ex mutuo consurgens vocatur Condictio certi, de qua tractant Digestorum & Codie is tituli Si certum Petasur. IV. Porid cum contialiatur mutuum in solius accipientis gratiam, necelle est esse gratuitum, praecipiet ire sic Domino, Lucae 6. Mutuum date nihil indest erantes.
Alioqui esset injustum & usurarium. Hac ratio e sic admonet Sanctus Augustinus iu
537쪽
in Psalm. 36. concione 3. Si foeneraverit homini, ides si mutuo aia γυ peihHai tuam , a quo plU uam dedisti expectes , non pecuniam solum , sed aliquid plus quam a disti , sue illud titticum sit , sdie vinum, sive Oleum, sidie quodlibet aliud ; si pl.
de asi expectes accipere , faeneratops , ct in hoc improbandui. Et habetur I 4. qtiaest. 3. cap. Si foeneraveris.
De duobus reis in eandem rem in solidum obligatis : ea' δειποtecariis actionIbus.
I. U AE s T 1 o ista de duobus reis uni creditori pro eadein re obligatis lolidaira frequens occurrit , ut in liaereditat io debito , ubi inultitia unam saccessionem. I eni in pluribus consti-dcbitoribus , qui in unam candemque stipulationem pacti sunt eum uno creditore. Plaeterea in pluribus circa unum & idem debitum fideiussoribus. Similiter in multis reis quos eadem poenalis sententia si 'gulos in solidum damnavit. Inui per in pluribas qui simul ad idem damnum concurre iunii nanin .e S. Item in expensis apparitoris iii ad divertas obeundas excquiitiones , exactiones , deereiorum judiciariorum i :gnificationes peiegie profectus in idem oppidum fili tr, singulis quippe reis has potest suae perugrinationis expunt,s repetere, si alii sol vendo non sint, aut alia ratione a solvendo se eximant. Praeterea in Iudice qui peregre alicubi degit, ut in pluribus causis simul occiiti eiu ibiis diversos jurita dictionis actus exerceat unde fit ut 1 diversis Partibus pari iure ipsi debeantur victus Se profectionis expensae. Denique & in aliis consinu libiis casibus pol cit ista quaestio agitari. II. Priivum igitur naturalis ratio suadet, eum qui rem sibi debitam ab uiro aliquo obstrictorum sibi reorum integram recepit , non polle ullatenus ab aliis similiter obstrictis repetere : & de ipsis naturalis suris vii celibus emcriit regula Ja- iis sib iit timo Digitiorum & Sexti Decretalium titulo polita : Bona sides non patiatar ut bis idem exigatur. Jus idem passim in simiatur lub titulis expressi, Digestorum& Codicis, Institutioi uim & Aui hemicariim De d&οHis reis. Suffragatu: lex Siperii prudentiam. S. fili. D. de evictio ilibus et Si plυres inquit mihi in solidum pro
veto ex causa lucrat sua , velati ex caula donationis , vel ex alia si ii causa, atere non potest. Nam traditAm est, duas cassu lucrativas in e dcm hominem est ean tui rem con Drrete non posse.
III. Jure quid cui Digestorum & Codicis tit. de duobus reis, liberum erat creditori ex pluribus in solidum obligatis reis quem vellet in totum convenire : sed
posteriori Novcllarum jure Justinianes singulis reis beneficium divitionis indulsit, Di siligod by Coos e
538쪽
ut eorum quilibet pro parte sigillatim , & non in totum conveniatur, in authent. de duob. reis , in princ. & f. sequenti, collar.7. constitui. 9. & inseritur aut laent. Hoc ita , C. eod. tit. Tres tamen in Jure constituti sunt casus , quorum vel uno occurrente cessat ista divisio actionum. Primus est, si debitores huius divisionis obducticio abrenunciaverint. Glossa in d. authent. Hoc ita , verb. In solidum debentur , C. de duobus reis novella 99. verb. Cedere. Secundum & tertium casum exprimit authei t. ista dicens: Si praesentes idonei. Itaque licet benefleto divitionis renunciatum non fuerit, ii tamen debitorum alii piae sentes sint, alii procul absint, puta extra Regnum, poterit creditor in solidum experiri ad vel suso praesentes. Tertius exceptionis casus est, si inter debitores aliqui non sint idonei, puta inopes Sc sol vcnὸi impotentes , d. novet. 99. cap. I. & d. authent. Hoc ita. Ut vero de hac impotentia constet, requirit Iustinianus ut praecesserit impoten- 'tium discussio, qua praemissa diligentia concedit, ut caeteris qui sunt idonei debitores, accrescat pars illa obligationis quae illi incubuisset cuius fuit comperta impotentia. Docet Charondas lib. 7. responsorum, cap Ioue. servari in Regno Franciae legem Omne , D. pro socio , ut socii teneantur in solidum , si unus cx cis mutuam acceperit pecuniam in causam societatis, & pecunia in arcam communem recondita siderit. I V. Postquam creditor rem sibi , pluribus debitam , ab uno , vel altero eorum integram recepit, i Ile qui creditori persolvit, actionem habet , non tamen solidariam,sed pro numero reliquorum debitorum divisam, ut ab his partes recuperet, quas eorum loco creditori communi pcrsolvit. Ipseque creditor tenebitur jura sua& actiones in eum transferre , ut qui integre persolvit, possit a singulis condebitoribus illud recuperare quod ultra eam, quae se contingebat, debiti partem, de ipsorum partibus creditori erogaverit.
licuit olim creditori pro suo arbitrio adversum fidejulsores experiti, non discuit, principali,i. Non rem, de l. iure nostro, C.de fide jussor. Verum majori aequitate provisum fuit demum a Iustiniano, ne ullus conveniatur fidejuilbr, nisi postquam debitor praecipuus disculsus fuerit, aut certe procul absit: seὸ quum abest , potest fideiussor dilationem a Iudice postulate, intra quam reum ipsum in judicium deducat conveniendum. Iudexque certum ad hoc tempus definiet,quo transacto,nec reo comparente, compelletur fidejus r creditori satistacere, & creditor actionibus suis
cedet fide, tilibri, ut possit a reo solutum repetere . Authent. de fide jussi. de mandat. g. Si quis igitur , & f. Non solum , collat. t. constat. .& inseritur in authent. Pr sente tamen , C. de fidejuis. Et hoc jus passim viget in universa Gallia, testificanti. hus Massuetio in praxi, tit. de obligationibus 29. num. I Guidone Papae decis. 9 .
numero f. Charonda liber a. responsorum, cff. Io . & in suis Pandectis , lib.. t. titui. de creditoribus 36. De speiileo pari. 1. tit. 1. de cautionibus, secl. 3. num. 29. Sane possunt non excusso reo conveniri fidejustbres, si se in solidum cum reo obli- φgaverint, & beneficio epistota Divi Adriani renunciaverint.
VI. Obligatio principalis debitoris non modo extendi potest ad fidejussores ιversim etiam horum desectu ad extraneos pignorum , seu hypothecarum posIess res, contra quos creditor experiri potest atiione hypothecaria , si res debitoris per publicas mutuae conventionis tabulas suerant antea ipsi hypothetatae ac obiatrictie , sive per specialem , sive per generalem bonorum debitoris hypothecam. Ex veheri quidem Jure liberum fuerat ποditori pro suo libito debitorem perso- T et nati Dicitiae γν Orale
539쪽
irati actiorie convenire ; aut si magis placeret, etiam litem inchoare adverssis ter intios bonorum hypothecae obnoxiorum possessores, & hos aggredi per realem , sive hypothecariam actioirem , l. Persequutisne , C. de pignor. & hypoth. Caetelino Jus tinia laus hanc libertatem abrogavit per authent. De fideiussoribm , g. Sed neque ad res, collar. I. constitui. . & inseritur auth. Hoc si debitor , C. de pignor. & itypor. .
ubi stati iit non licere in judicio aggredi tertios plenorum polleslorcs, nisi postquam sufficienter discussus siderit debitor actione petitiali , & Kcundo loco fide juilbres.s aliqui sint. Cum enim actio hDothecaria si solum sub sdiar; a & accellotia ad
personalem , non videtur aequitati consentaneum , si omisso praecipuo debitore, moveatur iis contra tertium possietarera hujus obligationis fortasse inscium, de qui causae isti nunquam se sponte ingesserit. Similiter alienum cli ab aeqiuitate , 'si praetermista fide justbre qui ultro se obligavit, divexet ut tei titis detentor qui potuit hane ignotasse obligationem , qui se debitor principalis , ejusque intercessor obstrinxit.
VII. Iure Romano & communi discrimen statuitur inter generalem S specialem , leu particularem hypothecam , quod prius nec ei se sit si, ecialem hypothecam discutere , nec liceat creditori prosequi generalem , nisi in subsidium , posta quam specialem prosequutus, jus suum integrum adipisci non valuerit; si nimirum res generali hypothecae subiectae ad posteriorem creditorem transierint, i. Θ-vis , a. C. de pignor. & l. Ipecialiter , C. de distrach. pign. Specialis quippe hypotheca posterioris etiam creditoris praesertur hypothecae generali anterioris creditoris, si hic habet aliam specialem ubi sui ieientem. Sed si creditori anteriori non suppetat specialis hypotheca Lissiciens integrae sui juris recuperationi , tunc solum eius generalis hypotheca praeserenda est speciali posterioris creditoris hypothecae , ut provide lex Si generaliter , C. qui polior. in pign. habeant. Ita
quidem disponunt Romanae legesiProvinciae tamen , qtrae mea patria est , consuetudo innumeris Aquisexti elisis Senatus roborat a judiciis, creditori tum generalem , tum specialem liypothecam habenti libertatem relinquit experiendi prout libuerit, siue in vim suae specialis hypothecae , sive in vim generalis , etiamsi agat adversum posteriores se creditores specialibus munitos hypothecis , eosque subminvebit. Apud nos enim quisquis creditor tempore praecedit , posterioribus cunctis inconcusse praesertur in suis etiam generalibus hypothecis , quibus nullae praeludi, cant hypothecae speciales posteriores , paucis dumtaxat exceptis , ut eli h 'potheca
privilegiata , quam habet venditor adversus emptorem , & quotcumque .alios creditores in re vendita pro ejusdem rei pretio. Ncque servatur in hac patria lex 2. C. de pignor. statuens specialem posterioris creditolis hypothecam praeferri generalibus anteriorum creditorum. Justa quoque ratione comi .mitur ca consuetudo ;inconveniens est enim, priorum creditorum jura per pollitiores infringi ac vi 'lari. Sic enim fraudibus occasio frequens aperitur , de collution biis inter debito.
rem, posterioresque creditores interdum fictos & dolose supposuos ad eludenda anteliorum jura & actiones solis subnixas generalibus hypothecis . lyiaeterquam quod speetes sub genetibus includuntur , & qui totum dic t , nihil sub toto complexum excludit, i. a.C. de haered. instit. l. dod si a fatius , D. eod. l. i. de penu legata l. Iuliantia res endit , D. de Fegat. 3. Neque apud nostrates specialis hyp theca posterior an eriori, quanquam generali , praevalet, etiamsi vulgaris illa clausula non fuerit contractui apposita , i et specialis universali non derogei. Haec dicta sunto citra eorum locorum praejudicium, in quibus oppositum servatur.
540쪽
VIII. Illud denique ut ad Ius commune regrediamur tenendum est , prae-
satam subsidiariam , tau hypothecariam actionem adversus tertios bonorum e se soles Mennii praescriptione si inmoveri inter praesentes , & viginti annorum inter absentes , dummodo pollesso tituIoimul de bona fide nitatur , l. i. & 1. C.si adis vers. credi d. praetcrip. cippon .etiana si creditor anterior specialem habuerit hypothecam ejusdem rei quae ad ali um ex post facto devenerit, ut docent Gallicani Juri L consulti. & confirmant Gallicanarum Curiarum permulta judicia. Videri po: est Despcilicus de contractib. parte 4. titul. 4. numero 3 2. Denique ne specialis hypotheca deroget generali , solent Notarii apponere claui uiam istam , La sperialitene deroge i a ia generalis e. In praefata ver d praescriptione bona fides cxigitur. non solum ex parte emptoris , sed etiam ipsius primi authoris: huius quippe mala
fides succellari nocet agenti bona fide, juxta Authent. De nulla fidei, C. de longi
Sust A. est lucrum pecunia aestimabae , vi mutui veri aut palliati Q TI quaelitum. Vox Luerum , in hac definitione locum generis lii bit: reis liquae voces diiDiem iam constituunt. Vox Pecunia aestimabile , excludit lucra spiritualia , ut sunt gratiae oc merita virtutum apud Deum, de quibus Iesus Christus ait Matth. i9. Centuplum accipietis, ct vitam aeternam ρύ-m biti . Excludit insuper merita inter homines, quos demereri quis porest mutuando , quum nulla intercedente pactione sperat amicitiam, vel gratitudinem mutua tarii, atque ei liis spolite de liberaliter emergentia commoda temporalia. Spes enim ab omni conventione remota deque usuram in temporalibus inducit, neque simoniam n spiritualdius rebus, ut eum sancto Thoma unanJmes Doctores affir-inant ΓdummodSin 13Ititu asibus primatia intentio non versetur circa com dum temporale , unde nasci polliet, ut suo loco disputabimus , simonia mentalis. Qiiod vero dixi, M mutia, dii crimen innuit usurae a veri damni emergentis , aut lucri cessantis compensatione, Sc a poenali mora cum culpa conjuncta , de qua conventum bona fide ab ipso initio fuerit, juxta Glollam generaliter receptam in cap. Conquestus , verbo De studo , de usuris. Dixi denique , Mutui veri, aut palliat ἐ. Cum enim mutuum , ut Iurisconsulti docent, consistere soleat in rebus usu eonia sumpti ialibus , quaeque in pondere, numero , vel mensura constant , & quarum dominium seu proprietas transfertur in mutuatarium, l. 2. Appellata, D. de rebus creditis : de cum aliude mutuum ex Evangeliea lege debeat esse gratuitum, Lucae, vers. 3 s. Benefacite ,'mutuum date nihil inde sperantes ; quidquid ratione se mutui ultra sortem exigitur , usu parium est Sc indebitum. Concilium pariter Agathense can. 8. hoe docet : Usura es ubi ampli.3 requiritur quam datur, verbi iratias diaeris seliris decem , ct ampliur quasieris.
II. Mutuum non sol dira explicitum , sed etiam implicitum , quod palliatum vocant , est quoque illicitarum usurarum seges de materia fietquens , ut fit quum tu emptione & venditione pretium ob anticipatam solutionem minuinar, T it 2 aut