장음표시 사용
551쪽
Falcid. Pretia reνtim non ex assectu, nec utilitate singulorum,sea communiter singuis v. Pretiunt legitimum confiitit in indivitibili, ut non liceat illud tantisper augere.' Vulgare autem habet aliquam latitudinem, S dividitur iii summum , naediuin, insimum , ut si medium sit centum , infimum poterit esse nonaginta quinque,tu mum vel O cenium & quinque , ut doce CUVarruvias lib. 3.vata arum resol. cap. I. tium. 1. Ubi pr. aevalet legitimum pretium, non licet illud lupergredi , .aut minuere : & si secus fiat, restitui debet. Sed ubi vulgare dominatur, potest idem mcriscis genus nunc pluris, nunc minoris vendi , modo non trausilianuit fines iummi aut infimi pretii.: quod enim transilierit , rei tituendum est. . Neque obitat laxis eausa tunitione , D. de minorib. Idem Pomponius ait, in pretio emptionis venditιonis
natural ter ιicere contrahentibus se circumvenire. Hoc citim iii telligendum de circumventione intra latitudinum pretii VolgariS, juxta. COvarruviam loco cit. num. 2.
Adhuc enim vasatur qui, intra iusti pretii fines, si luminum , aut inhmian non ιι δει , - . ' trantiliantur. Et piaevalere debet illa quae supra omnes leges exc alit prohibitio Apostoli i. Thullat otii c. 4. Ne quis supergrediatur , neque circumveniat in negotio fatrem suum , pzoniam vindex s Dominus. Est velo in externo foro non conceis datur actio. ei qui vendendo vilius, vel carius cmendo non eΗessit dimidium justi pretii, i. a. C. de rcsc. vendit. cui suifragatur cap. Ckm alie ii, &cap. cum causa, de empl. & vend. r. id ita conititutum est ad vitandas innumeias lites dedissidia quae nascerentur , si ex qualibet laesione daretur acti O ; non tamen per hoc extin uitur obligatio conscientiae ad rclti uendum in foro interiori, & coram Dci judie.o , in quo exigitur ratio usquc ad ultimum quadrantem. S. Thomas
V. Illa quidem lex a. Cod. de rescind. vendit. loquitur de solo venditore laeso ultra dimidium justi pretii , quia de lolo venditore fuerant Imperatores interpellati. Quaeritur an sit idem quoque judicium de emptore laeto 3 Assirmant ibidem
Accuisius , eaque est communis ientcntia , licci Cul ac ius in paratii l. eod. iii. hoc jus ad emptorem extendi nolit. sed cum sit ille contrρctus Mutuus ex eorum genere qui peraeque fiunt in gratiam u riusque , justitia exigit, ut eodem uterque jure gaudeat. Et ita saepius in em prorum gratiam Aquil cxtientis Senatus judic vit. Qisaeritur piaeterea , quatenus sit mitimanda faelio ista ultra susti pretii mediet tem ὶ Gloila d: ciae legis iussi ere dicit ad rei ciuionem , si rus cuius fultum pre-' tium est nummorum quindecim , vendita iii erit minus decem nummis. Sed receintius est , ut ad rescission ira in externo foro requiratur ut m dictas lumatur Icl- pcctu totius ac integri pretii conventi, i ixta Culacium & Mornacium ad d. l. 1. de
sic judicari allat ei in Curiis Gallicanis. rit in foro conicientiae it .mdum est hi, quae dixi de laesioiae quaredum vis exigua , quae lata odjncin tranti ἱicrit lalli pretii, live per excessum , sive per desectum. V I. Quaeritur an propter peculiarem in rem assectum , quae neque legitimo, neque vulgari pretio aestimetur, ut sunt insignes quaedam Labaiae , tiatine , de limulta , vendi potuint quanti velit earum dominus Astii mane quidum Sotus lib. 6. de
justi t. quaesi. r. art. 3. & Petrus Navarra lib. s. de restit. cap. 2. num .i i .Sed illud non abicitur e concesicrim ; iustus enim valor uunquam eiic potest iii unitatus; sic enim nulla servaretur aequalitas, trullaque proportio da i dc accc pii. Tametsi auislcm privatio allectionis de oblectationis quae habetur ex pollisone de ulu rei rarae satque iii signsis si presio aestimabilis , id coque Iuliam piaebcre possit causam caii is vcii deiidi, non tMetilliinitato ac en8rmi pretio, Icd quatriaxaretur a prudenti
552쪽
denti & insigniter perito harum rerum viro , qui rei raritatem ac singillaritatem
agitoscens , similique ipsam oblectationem & ast ctum , intra aliquos tamen rationis & moderationis terminos aestini abit. Aficchus namque imi Doderatus reducendus test ad aliquem discretionis modum, & nullatenus enormi pretio redimendus. Lessius lib. 2. cap. 2 r. diab. .& . num. 1 . Obiicienti vird nullam emptori fieri injutiam sponte & citia ullam necessitatem tanto pretio emere consentienti, cum iit unu quisque rerum suarum moderator & arbiter, l. In re Ndat.r,C.naan
dati; & res tanti valeat quanti vendi poteth, l. i. j. Si haeres. D.ad Trebellian. Reia pondeo haec intelligenda elle intra modum de terminos rectae rationis; ali:)qui per
eandem rationem licitum elset mutuum dare cum usuris etiam omnem modum excedentibus , illi qui nulla compulsus necessitate mutuum perit ad ganeain , ale anati scorta in lumendum ; S omnes a Iure coluractibus & humanae ioci ci ii piae fixi limites dispellere iuur. V II. item quaeritur , utrum liceat rem suam eo nomine carius distrahere, quda
sit valide oamioda, aut etiam necellaria emptori 3 Respondeo negative cum S. Thoma 1. 2. qu. Pit. 7 . art. i. & Scoto in A. diit. I 1. qitaeil. 2. Martin Navarra cap. 2 . num. 8s. Pctro Navarra lib. . de restitui.cap. i. L llio lib. 2. cap. 2 l .dob. . num. 3 l. Bonacina de contradi ib. dii put. 3. quaeli. h. puncto 4. num. 17.Jc aliis com- mi niter. Stamina hujus ratio est , quia nemo potuit licite vendere rem alienam ;atque ita cum praesitum emptoris commodum non pertineat ad vcnditorem, notapo cit ab eo vendi , aut elias pr. et extu pretiit m augeri , ut neclive creditor plus cxigere , mutilatatio ratione commodi eidem ex mutuata pecunia obventuri: dominium enim tam rei vendirae quam mutuatae ad solum mitiuatarium, Vci empto- Arem pertinet. In haeduobus plerique delinquunt, & istam venditorum injustitiam pauci Consillarii advertunt, vel ab ea dehot tantur , aut ci dem hiri facta, ad restitutionem ejus quod superexcedit obligant. VIII. Contrachiis emptionis & venditionis consensu partium perficitur , ac ideo contrahi potest inter absentes per nuntium , aut per epistolani , ut docet lex i. in fine, D. de contrah.empl. Et traditionem ad sui culciqtiana & obli et .itioilem non renutrit, scd tantum ad uisniarn sui cometenWntum , propter quod celabratiae. Facta ergo inter ementem dc ven gentem conventione, uterque statim obligatur , etiam re non tradita, vel pretio nondum soluto. Eoque fit ut si post mutuain conventibilem res depereat penes venditorem sine ipsius culpa , hoc d.imnum pertineat ad emptorim , juxta legem Quod sepe , 6. In his, D. de contrah. empt. l. D-rer patrem a. f. Sine pretio, D. eod. l. Enpti fides , C. eod. tit. &l. l.& seq.C. de per i c. & com . rei vend. Sylvester verbo Emptio, num . h. COvarra vias pract. qt .aeli. cap. 3. num. Legius lib. 2. cap. 1 i. dub. I 2. Idem sentiunt Gallicani, Charondas in Pandcchis iuris Francici, lib. i. cap. 29. Delpe ille iis tomo I. de empl. & vendit. sech. . iati m. t 3. & i . Similitet si v eudita res tradita si emptori, necdum soluto prerio, & pereat, acu deterior penes eum fiat, damnum illud lblum attingit empiatorem o qui adhuc tenebitur ad pretium, d. l. Empti fides, C. de contrah.empl.hac ratione , quia res domino perit. De spe illeus loco cit. sect. s. num. 3O. IX. Venditor non solum rem venditam emptori tradere tenetur , sed etiam si contingat rem venditam ab alio quopiam evinci de emptore, venditor tenetur erga emptorem de evictione , l. Servus , quem , g. i. D. ach. emit. & venis.
I. Ex empto, j. Ee is primis 2. D. eod. I. Qtii bisum s. D. de eviet. Non tan'cri 'tenetur venditor de damno & intercile , nisii dolo suo emptorcm circumvencrii ὁ
553쪽
sed sussiciet si emptori pretium restituat quod acceperit, i. Exempto, fin. D. Mach. empti. X. In ventitione non licet uni eontrahentium altero invito ra conventione dis, cedere, i. De contracira 3. Cod. de rescina. vend. Possunt tamen interve irisse pacta ab initio , per qxiae contractus iste altera invita etiam parte dirimatur ex
P poli facto. Huiust nodi tria illa sunt : Pactum lesis commilibriae , pactum addi - nis in diem , de pactum redemptionis. Vidimus inperius quam si illicitum pactiim legis columi libriae in pignoribus Sc bypothecis : sed ei uidem legis pactio circa
venditionem licite fit, ut scilicet si intra statutum tempus pretium non solvaturo revocetur emptio ac si facta non fatilet,l. Cmn tenditor 2.& l Ei funduι 4. in princ. S in j. Marcellus, D. de lege comimis. in in etiam emptor arrhas perdet,quas dederit , iiiii aliud expresse conventum fuerit. l. De lege 6. in princ. D. de rescind. vendit . fructusDe a 1 e perceptos rellituet , i. Sed Celsus, j. Si fundus, D. de coi trab. eiopi . de l. Lege uendo vendito dicta , D. de lege committor. Valet quoque pactum addictionis in diem , seu de te tresethdendo , si intra praefinitum diem alius emptor meliorem obtulerit venditori conditionum , seu majus pretium, prior vendicio non subituat, i. Quoties , in ptinc. D. de in diem addict. Idemque
jus est si fuerit pactum , ut pol tu venditor rem a te venditam redimere intra praestitutum tempus , l. Si fundum, exi. Sι a te comp.rravu, C. de paci. int . empl. ec vendit. X l. Dii Livitur pariter venditio in regno Galliae per retractum , qui fit ab agnatis vendi totis par pretium offerentibus intra annuin in i piciatem decurrere: postridie contractus. Cui locus suit olim apud Iudaeos, Levit. 2s.& Ruth. cap. . Invaluerat & apud veteres Romanos : sed hoc abrogarunt Impinatores Valentinianus S Theodosius i. penuit. C.de contrali. empl. Redintegratum velo est in Gallia ad bona immobilia intra conlangui ncos coiit civanda. Ideoque retractum intenistans jurejurando aifirmare compellitur . velle sibi retinere , neque pol cst alteri jussuum cedere. BCui ius decis. I. Imbertus in praxi, Mai nardus lib. 2. cap. 8 I. Gri maude tus lib. i.de retrach. cap. s.& lib. 6. cap. . Ad retractum agnationis se minae quoque admittunt tr. Delecilicus I .p.tit. de zmp ione, laci.6. num.'.Grimaudetus lib. 1. de retractii, cap. S. XII. Di .lolvitur quoque venditio per retractum seu dalom aut censualem , quod vocatur etiam ius praelationis, sive retentionis: dc excludit Loc genus retractus ipsos quoque agnatos emere , aut retrahere volen us , quia jus seudate ac censuale in proprietate de dominio fundatur ipsius praelii, quale jus dominii nullum
Praecessit in retrahere contendentibias agnatis. H iic sciri, non autem agnarorum ,
taxent Impcriales leges,l. fin. C. de iure emphyt. de lib. 2. laudorum,tii. 9. g. Porio, Mail uerius in praxi, tit.de Rudis 26. num. 4. Guido Papae 'lilaeii. 4is. Charondas lib. 1. Pandcch.irum , cap. I s. Rebaisus trach. de cons tacit. reddit. art. I. glolsa II. num. i s. His iuribus subliciuntur omnia praedia moventia sive Domino seu dati , sive a Domino quocumque directo. His etiam Dominis debetur quoque laude- natum ab emptore lolvendum , cujus taxa de aestituatio varia est pro linorum di-veisis consuetudinibus, vel statutis. Jus eo uni une dcfinit illud ad quinquagesimam partem pretii , vel aestimationis loci, l. fin. Cod. de iure clophyt. Hoc velo sciet iis dum , nin orem clie retractus seudatis , quam gentilitii praerogativam , quatenus, gnati non pollunt lus suum alteri cedere ; cum tamen Dominus directus possit, is suum retulendi ccdere alteri, vendere, di omni modo tra, a Drre , ratione dominii
554쪽
minii directi, in cuius fructibus censentiir laudemia , census δc retractus quorum fructuum liberam habet dispositionem, ut testantur Charondas lib. s.xc spolisorum , cap. 22. & lib.7. cap. t 4o. dc I 8. Mainardus lib. 8. cap. χω. Mornacius ad Igrm L .D.de legibus, Renatus Chopinus lib 3.de Domanio, cap. 23.la una.I. aliique communiter. X II I. Minime usurarium aut illicitum est vendere frumentum aliasve fruges, aut etiam mutuare hoc pacto , ut vol pretium emptionis , vel par quantitas rei mutuo creditae solvatur alio tempore quo fruges, aut merces ist. e plus fortat se valebunt, dummodo istae concurrant conditiones , & non aliter. Primo, ut liberum accipienti relinquatur solvere, si velit, aut possit ante id tempus solutioni praefinitum. Secundo , ut aeque incertum sit, utrum valor augendus sit, an minuendus tempore illo praefinito. Sic enim statuit caput Navi ami, f. me crimque, de usur. ι cet tunc plus et leant, utrum plus vel minus tempore solutienis fuerine valitura,verisimiliter dubitatur , non debet ex hoc usurarius reputari idem habet caput In civitate,eodetii tit .his verbis: Nisi dubiumsit. erces illas plus mis Destutianis tempore valituras. Haec tamen secunda conditio non requiritur in illo qui ideo praefinit tempus istud solutioni sive mutui,sive pretii rei venditae,quia iam apud se statuerat rem suam in id tempus servare quo sperabat pretium auctum iri; utitur cnim jure suo , nec aliud amplius quam indemnitatem quaerit. Praeterea idipstim
decernitur dicto cap.Naviganti, 3. Rusione,hiis verbis: Excusatur quipannos,granum, vi tum, oleum, vel alias merces vendis, ut amplius quam tunc valent,in certo termino reci lat pro ei emoῖ tamen ea tempore contractus non fuerat venditirens. Sed in isto
casu istae condition s servandae sunt. Priand,ut qui venditionem rei suae in id tempus reservabat, quo pretium sperabatur auctum iri, potuerit simul achu ipso de jure suo differre , qualis est qui fruges ex propriis lati sundiis aut redditibus coia oligit. Non cnim licitum est frumentatoribus & dardanariis c sic enim in Iure Romano vocantur . frumenta quae ad negotium coemerunt recondere, atque inopis portunius ad lucrandii temptilatim venditionem eorum differre. Horu enim coem- ptione de occultatione fruge venales deficiunt .annona supprimitur , & plebecu la fame de inopia absit initur. Quamobrem dicit Salomon Proverb. I r. Qui abscon- dit frumenta , maledicetur δει populis : benedictis aratem super creat vendentium. Et canones districte vetant recondere fruges vilius emptas in aliud tempus, ut carius In eodem loco vendantur , can. Cationum, dc can. Qicumque, I . quaest. 6. Secun-d, , ut expensas deducat, quas facti rus idem creditor fuerat ad servandum me ees suas usque at praefinitum diem, ut est pretium conductioni s horreorum, ap thecarum, cellariorum, vasorum in quibus recond cndae crant.Praeterea aestimati nem computet diminutionis,deteriorationis & periculi harium mercium in id tempus reservandarum. Cum enim venditor aut creditor fiat ab his omnibus expensis& damnis Immunis, ex quo res istas vendidit aut mutuavit, si ista non computaret , plus exigeret quam sibi ex justitia deberetur, de ultra suam indemnitatem in illa anticipata pretii aut mutui tax tione. Tertia demum requisita conditio est, ut si differatur pretii aestimatio quamdiu valitura res erit die , vel hebdomada, vel , inense designatis, non computetur summum sed tant lim mediocre quod erit illa I die , hebdomada, vel mense pretium, ut justa quoad fieri servetur aequalitas.Ita 'communiter Suni mistae, Angelus verbo Ustras I. f. 36. M. arra cap. 17.num. I9. Covarruvias lib. r. variar. re tui. cap. 3. nuni.6. betrus Navarra lib. 3. de restitui.
555쪽
XIV. Is qui bona fide rem lario ablatam emit, cum pratinum sciverat elus dominum , tenetur obligatione rea acceptae restituere domino , nec ullum jus habet petetidi, aut compentandi pretium a te datum,nisi cum Glo fure, noli vetb cunio domino,i. Incivilem, C.de fimis, , Semonestiam C.de rei vindicat. l. per emptici Cod.de evich.RV enim aliena pro domino interpellar. Hoc tameti Doctores com muniter ira modificant, ut is qui bona fide rem filitivam emit, possit re cogni-ra , dissolvendo cina tractum , rem in civia statum in quo su et i ante contractu in reducere , atque ita rem furi a quo emerat restituere, ut ab eodem pretium recuperet quod solverat;curn admonitione tamen restituendi domino cui surripuerat. Sylvester verbo Restirmio 3.quaest. r. Angelus verbo Resthmis i. mim. r. Alexander Alensis r. parte,quaest.86. membro. 3. arr.1.Gabriel Biel in .distinct. is. quaest. 3. artic. 3.dub. F.ubicitat Ostiensein,Navarra cap.r7. nino. 2. Lessius libr '. cap. 3.dub. 3. num. I . Hic enim contractus sitit omnino involuntarius cui error causanx
dedit. Et aliunde licitum est unicuique bona fide agenti consulere juri suo pr. e altero : presertim quum rescindendo contractum non constitvit rem in diverso quini qui piaeco Grat statu,argumento legis. Si Praeser. de servir. 8c aqua : &cap. Non licet, 23.quaest. s. Imδ Alenss, Gabriel,Sy vester S Angelus hoc quoquo extendunt ad illum qui scienter emisset rem furtivam. Sed ab his dissentio cum . Navarra nun . Io. Qui enim mala fide acquisivit,tra istidit in se omnem obligationem restitiiendi qua fur venditor erat obstricius ;& tenetur titulo injustae acceptionis perinde ac siit, a quo emit scienter. Hoc tamen tenendum, quod la quis exiguo pretio rem majoris aestimationis redemit a sure , aliove inji illo retentore, hoc animo ut eam domino redderet. jus habet repetendi a domino prctium a se erogatum,& tenetur dominus illud ei persolvere, utpote qui suum negotium uti iter gessit. Atque etiam in foro externo solvere comp. hetur, l. Si quis absentis,D.de negor.gest.& Instit.de obligat.quae quasi ex contractii nasc. f. I. XV. Celebris est disputatio, tutum sciens pretium mercis mox osse minuendum, possit eam pretio currente vendere3Atir utrum scicias triuicii Dium Valorc melle reducendum novo quod praeparatur F dicto possit celeriter nilimvis quos habet , se cxpcdire, sive emendo . sive dcbita redimendo 3 Cicero qu-Qino 3.ossiciorum , assirmat haec esse contra justitiam, de in Raudem alic ius inscii contra hentis Esd ver nihil inesse injustitiae docent Sanct his Thomas 2. 2. qu. aest. 77.art. 3. ad 4- Caietanus ibid. Sylvester vorbo Emptio, lilaei l. s. Sotia, libro 6. si ast. 3. ait. a. ad 3. COvarruvias ad resul. Peccathm, patie 1. f.q.num. s. & 6. aliiquQcommuniter. Id probatur exemplo Jcisi pii , qui sciens mox futuram per plures annos frumenti caritatem x agrorum 1 erilitatem, o i ne si umentum AEgypti pretio currente Comparabat Genesis i. Et ratione ista firmatur, quia ros juste venduntur de cinulitur secundum praesente stimationent, sive merciirix , sive mo- A Detae. Nec vero privata unius . aut alterius circa futurum notitia tollit praesen- tem & approbatum rerum , aut nummorum valorem ac aestInia tioncm , in quibus sutidatur pretii j iistitia. Praesitis quoque Authoribus suffragantiar Armilla
Verbo Emptio , num. 1 o. Petrus Naxarra lib. 3. de resti ut. cap. r. num 68. Lissius lib.2.cap. 1 .dub. .num. o. Bonacina de contractib. disput. 3. quast. a. piincto I.
XVI. improbandum prorsus de usurarium est gemas illud emption Is venditi
nis,quo quis mutnum roganti offert merces ei vendendas altiori pretio,sed tamen
intra latitudinem justi pretii, hac intefitione easdem merces protinus redimenda - . I iusto
556쪽
justo quidem ali,s, sed minori 'pretio,quod statim persolvitur ei qui mutuum rogaverat , quique hoc ipso restat obligatus ad refundendum hoc pretium praefixo temporis termino, simulque id quod superexcedit usque ad complementum majo- ,ris pretii in priori venditione stipulati. Haec estini ignis stroylia , qua foeneratores
obtegere student mutuum augmento lucri stupra sortem cumulatum, occasionem injusti lucti captantes ex inopia stupplicis in necessitate sua mutuum rogantis. Scio nonnullos hominum cupiditatibus nimium indulgentes contractum illum appro basso,ducem sequentes Martimim Navarram Manualis cap. 13. num. yi. Hacgane
vel unica est deformitas,ue altem prae reliquis paucis insignior in scriptis graviissimi oc sapientissimi Ductoris, quem diaepit justi ex utraque parte pretii fallax
praetextus: cum tamon manifeste se prodat scenerantis intentio mutuandi sub augmento lucri, & duplicem venditionem simulatam praetexendi ad operiendum verum & usurarium mutuum. Contractum istum,quem Hispani vulgo Asoharram, ita ii Srocco vocalit,meri id reprobant Sanctus Antoninus parte 3.tit. 8.cap. 4. 6 4. Medina lib. t.Summae,cap. i .F. a 3IOletus lib.1. tit 3 t. num. s. Bonacina de contractib disput. .qtiaest.2.puncto 3.num.'. Sane excusaretur ab usura ille , qui summo prctio Vendens nullatenus adduceret emptorem ad revenditionem, si divei tempore, spontanec, ac praeter venditoris intentionem emptor sollicitaret venditorem ad easdem se merces emendas ; tunc enim cessiat intentio mutui palliati dc simulatarum vel aditionum,& potest in secunda de tempore dissita venis ditione offerrc justum infimum pretium eadem -rStione de jure quo quivis alter
posset.Praedictis adjunge duo provincialia Concilia, scilicet Mediolanense primum sub Sancto Carolo,& Burdigalense anni millesimi quingentesmi octogesimi tertii Misertε prohibentia ne cui praesentem pecuniam quaerenti quidquam carius vel
datur ut statim a venditore per se, vel per interpositam personam vilius ematur. Hujusce generis retro venditiones reprobarunt unanimes triginta Doctores Parisienses,& reprobationi subscripserunt mense Februario anni 16 66. quorum de inde censuram suo chirographo approbavit sequente Martio Cancellarius Parisiensis Universitatis.
AMBi u M est lucrosa pecuniae cum altera peeimia permutatio. Distinguitur in fictum , quod vocant sceum ; de in reale. Fidium , seus siccum,cst verum mutuum, ementito cambii nomine , quo tradituris pecunia sub adjectione lucri solvenda,nullo alio titulo , quam lapsus temporis , dilata in alium , qui fingitur , locum solutione. Et hoc illicitum est& usurarium , nisi Brte iustincetur per verum lucri cessantis , aut damni emergentis interesse. Reate vero cambium bifariam distinguitur in inimi tum,& locale. Minutum est permuratio praesentis pecuniae cum alia praesenti pecunia . sed iii- aequalium de disparium specierum, ut aureae cum argentea, aut argenteae clunaere a, ut pecuniarum diverse sigilatarum,quod sepissime contingit occessione mi-X x x a grationis
557쪽
grationis iii aliam provinciam , in qua quaedam certo modo signatae rejiciuiatiis Ialiae vero aliter sigilatae recipiuntur; aut pro locorum in quae aliquis prosectionem parat diversitate, pluris, aut minoris valent. Locale cambium , seu ad literas, est permutatio pecuniae praesentis cum alia pecunia alio loco per syiagrapham sol
I I. Campia realia . sive minuta ,sive localia , superaddito pro nummulario se itcampsere moderato lucro, esse licita probat eorum necessitas, & publicum ex eis nasccias commodum , & onera ac pericula quibus se campsores adstringunt. Et in summa sint eadem ratione licita , qua caeterarum rerum ii ista commercia. Et si enim primarius pecuniarum usus ad hoc sit institutus , ut sint rerum aliarum mensura re pretium ; est tamen agier earundem legitimus usus, habita ratione male riae ex qua constant, ut merci uri quoque loco habeantur , ita ut pecunia ex una parte tribuenda locum mercis teneat,altera verb in ejus compensationem solvenda, sit loco pretii atque habita materiae ratione possunt ex causa permutari , aut vendi , aut locari pecuniae. III. Cambium locate,seu per syngrapham nonnunquam ita fit , ut solutioni praefiganaiar primae, vel secundae , vel tertiae alicujus loci nundinae. Ad cujus intelligentiam sciendum est, nundinas ad quas cambium solvendum remittitur , celeis brari quarer solere quotannis inter mercatores quibusdam in locis, ita ut inter sinis gulas nundinas spatium intercurrat trium mentium : quod intervallum mercatores requiri aiunt,ut commode a loco in locum merces & pecuniae praeparentur MComportentur,& literae ad correspondentes ac socios transmittantur. Itaque cam-bium fieri ad primas seu proximas nundinas, nihil est aliud quam mutua inter campsarium conventio , ut fiat solutio intra trimestre; ad secundas nundinas, intra lex ; ad tertias vero,intra novem menses. I V. Summa iusti eam bii lex est , ut servetur , quemadmodum & in aliis commerciis , aequalitas dati de accepti; quae sicut in aliis mercimoniis , variatur pr paucitate aut multitudine campsorum & campsariorum , pro difficultate ma ori aut minori transportandi alia in loca pecunias , pro expensarum modo , pro pe riculis itinertim majoribus, ut tempore pestis , aut hostilis incursionis , aut Iair num in L stationis ; pro locorum in quae fit transmissio longinquitate, pro pecuniarum in diversis locis majore, vel minore valore , aut etiam reprobatione &inutilitate. Augere vero, aut etiam admittere quidvis lucri ex dilatione temporis ad solvendum praefiniti prohibetur non minus in cambio quam in nauiuo,tanquam iserarium ac sconcratilium , ut declarat Pii V. Constitutio , & Casu istae omnes
V. a d vero attinet ad cambii conditiones quas praescribit Pii Constitutio
anni I s νι. relata , Navarro cap. II. num. 183. eae ad has reducuntur. Prima , neca. npsor paciscatur de lucro ratione dilatae solutionis ultra terminum. Hinc tamen excipiendi sunt casus legitimi intercise , modo conventio praecesserit illud subeundi ac praestandi;quod etiam fieri licet in mutuo. Secunda enim quam Bulla praescribit conditio, ne de certo quodam interesse pactio fiat, sive ante , sive post cambium , quoniam ista non fata latur nis in praesumptione fraudis , non obligat ulli in externo foro non autem in foro conscientiae , si fraus absit, sive quis paciscatur de certo , sive de incerto interesse , ut docent ibid. Navarra , aliique communiter Ductores. Tertia conditio, ne aliter fiant realia cambia quam ad proximas nundinas, vel ubi nundinae non sunt , ad proximum terminum in cambio
558쪽
des gnari eonsuetu' i ad talem locum ; intelligenda est cum Navarra de reliquis, non quod vetet cambium ad se. undas , vel tertias nundinas , non enim vult Papa differti prorsus solutionis terminum , cum fiat in campiarii majus solanien ; sed
ne propter hane dilationem augeantui lucra nummularioru ri. Nava, ra cap. II. num. 38s Regina idus lib. 21.cap. 33. 4s7 Bona ina disput. I.q aael. F. Ium. 9. Toletus lib.f. cap 13 num . 3c cap.1 s. num. I. Tot 1 itaque Bullae hujas prohibitio in hoc versatur, ne contem latione dilatae solutionis quae cantur per cambium lucra usuraria, S: statuit conditiones quae in externo foro locum dent praesumptioni usurarum.
V I. Luari velli just Mn quintitatem . si non sit lege praescripta, referendam ella perspectis locorum dii antiae , laborum . periculorum, & usus Sc qualitatis moneratum commutandarum,aliisque circumstantiis,ad probora ii in his negotiationibus peritorum virorum albi trium, prae sati docent Authores. V I I. Disceptatur inter Doctores , ut tum cambium cum recambio, quoa v st cant Itali con liaricorsa, sit licitum ; Ia fit quum Titius accipit Mediolani a ca n-psere nummos centum solvendos i lacentiae, ubi Titius nec pecuniam habet, nec respondentem: ideoquealtius campso tem rogat sibi concedi ipsius campsoris procuratorem , seu respondentem qui placentiae resis et, ut nomine ipsius Titii satisfaciat,& solvat campiari. Camptat itaque literas Placentiam ad suum correspondentem dirigit. His acceptis correspondens nomine7itii eantem summam recamis bit Mediolanum ad campsorem , ut centu ra nummos exigat a Titio.Quidam DO- chores dicunt id esse speculative licitum , sed tantis obvolutum fictionibus quae malam fidem arguunt, Si tantis mali apparentiis indurum . ut praxim dicant esse dissuadendam. Alii vero prorsus & speculative & practice φicunt illicitum: rationes vero quibus licitum ab aliis asse litur, tam exilis esse subtilitatis, ut pondere& soliditate destituantur. Ideoque meliori judicio reducunt ad cambium siccum hoc est ad mutuum usuratium,sed palliatum titulo ementito cambii localis, cum ramen & datio,& solutio pecuniae nee Placenti nec alibi nisi Mediolani sacienda sit ; Titius vero nec voluntatem, nec necelsitatem habeat Placentiam ubi neque pecuniam, neque ulla negotia hibet, commigransi. Et his accedit,quod P.acentinus ille camplioris Mediolani versantis procurator de correspondens,unam Meandem in iure personam cum suo socio Mediolanensi campsere conitituit, atque ita nullus est recambio locus , sed tantum mutuo usurario, quod falso nomine ob- velatur cambit te alis Sc localis Ilis demim ad iunge. quod camosarius in voluntarie solvit illoque fit so circuitu uti cogitur ficiendae in Placentina urbe solutioniscam tamen reveri Mediolani futurum sit ut solvat. Et quisquis sit prae extatus ille cynsensus,non magis ululam purgat quam contensus sol vcndi ululas ejus debito. Iis qui non potuit aliter mutuum ab usurario accipere. VIII. Cambium reale multis modis ii itum est . inodb in pretio non excedatur , sive cana isor ca inpiario numeret pecuniam ab ipio alibi solvendam , sive ex adverso cam satius numeret campsori pecuniam ali. 4 ab illius respondente persolvenda in . sive pecuniae selus aut minus valeant in loco ubi primum recipiuntur, quam in loco ubi solvendae erunt, dummodo fiat horu ra ratione augmentum. vel diminutio de pretici quod iuste exigetur si utrobique pe uniae paris valoris essent. Sylvester verbo g. 8. Navarra in cap. fin de usur num. 6 r. Toletus lib,ι.
559쪽
numerandξ pecuniae, vel scribendi literas quas mittant ad correspondentes .Ratio liquet , quia hic labor ab eis debetur ex natura conti: chus non minus quina laboremptoris in pecunia venditori numeranda , vel scribcndi ad amicum vel debitorem suaen , ut eidem exsolvat.
Utrum is qui ex re aliena lucrum retulit, quod dominus rei non
tulisset, posit illud sibi retinere.
V as et I o ista non procul distata matella cambiorum de qua disputatum paulo ante suit. Fieri enim potest,ur famulus vcl negotior Dio gestor cui dominus crediderit pecuniam creditori suo ic u ia Vendam hac uratur pecunia,quae sit a-a,ad cambium mi inutum quo peri utet eam cum moneta partim argentea, pallim aerea cum ad j ctione lucii , ex illa vero vilioris materi x compermutata pecunia creditoribus domini sui
satisfaciat. Quaeritur nunc , utrum ille possit sibi hoc lucrum retinete ; Stabillatur in primis generalis decisio. I I. is qui ex re aliena lucrum sua Darticulari industria retulit, quod dominus rei non retulisset, potest sibi licite illud lucrum retinere . sive ex bona , sic ve ex mala fide reni alienam i olsed rit. Atque ita campsor iste ali nae, si i que cidia ditet ecuniae, non tenctur hoc lucrum restitu re, nisi eo casu quo dominus ejus aut mandator hoc fine pecuniam altioris mattriae se pr et ii cri didisset , ut creditoris V . ti .m iniret, aut ut crιditor majus inde commodum referret ; eoo namque casu restituere teneretur ob violatam iustitiam, Ita Nava ira cap. Iv. nu-- r. as. Molina de lustritia, tract. . disput AO . Lemnus lib. 1. de justi t. cap. 13. dub. 2. num. I 8. Bonacina de LontractibnS , dic ut quaeis. s. Dum. s. R. gin .ildus
lib. 11 cap. ι 3. num. IO. Similiter fiat qui ex alicia.. peculii , , sive ptir suam indust, iam . sive per fortunam siram , ut si pecuniam ablatam ludo exposuerit, ex quo notabit. lucrum sit consequutus . quod domino rem suam , aut pecuniam possidenti non obvenii set, potest sibi lucetum retinere. Retto st,qui. id luc iam est fiuiactus ejus singularis industriae, aut sortunae. Hain autem eam sol personalia,si reolialum pactum in oppositum intercessit, non studi ficant nisi soli Per onae in qua sinit Praeti rea suscit alienae reiderentori ea restitutio , per quam laesus dominus re da tur indemnis at iste redditur indemnis si res ablata cum omni damno & interesse illi reilii tui Sigo qui his omnibus respicitis supersunt fructus, v ct industilae vel fortunae singularis, non subliuiuntur restituendi ol ligationi. Haec docet Sinctus
II I. P. aeterea hoc idem in Iure decernitur aperte plucibias locis. Ait enim lex Si ex ea pecunia,C. de rei vindicat Si ex ea pecunia quam deposueras,la apud qum colocata fuerat sibi p6ssones comparatrit,ipsique tradita sunt ibi vel omnes tradi vel quasdam ex his compensationis causa ab invito eo in te transferi injhriosum est Similis
est decisio in lege Gi νM 48. in fine , D. de furtis. Ckmfur inquit remfurtia
560쪽
ue Lalvsse . Hque nummos pretii dominus res per τει extor tifurtum eum nummorum fecisse responsum est. Et paulo post : Nammas . qui redactis es ex priam res furtiva non es furtivus.
De censibus , de contracto emphylentico , defudis.
RAETERMIss Is aliis vocis Cenjus notionibus , tractamus h7e decensu quatenus definitur, Jus percipiendi annuam pensionem ex re , vel persona alterius sub pretii constitutione. Dico jus , quia cosas non est Pensio, proprie loquendo, sed Jus ad pelisionen , ut communiter asserunt Doctores, Dico ex re alterius , quia nemo in re tua proprie dieitur habere censum,sed dominium;non pensionem,sed promictatem. Dixi sub pretii constitutione, quia contractus ille reciprocus est .& species quaedam emptionis venditionis , in quo ille qui lus acquirit ad P nsionem oblato pretio, dicitur emptor ; ille vero qui recepto pretio se ad solvendam annuam pensionern obligat, dicitur venditor , non qu dem rei permanentis & lixae, ut fieri alloice in emptione de venditione communit cr usitata: sed rei successivae ac rede tintis,qualis est annua pensio. Gallice censualis contractus vocatur Achapt de pension,αι com εstitution de reme. II. Censuu in duae simi spretes. Alius enim est census reservativus, alius consignativus. Reservativus est quo aliquis rem sitam in alterum transfert secundum uini inque dominium , directum& utile, reservata sbi solummodo annua super illa re pensione. Huiusmodi fuit census quem loseph ab AEgyptiis demit , trans serendo in ipsos terras AEgyptiae regionis hac lege , ut quintam fructuum portionem annuatim Pharaoni penderent , Genesis 47. De hac specie nulla est mentio in onstitutione Pii V. ut notant Bon insignius, Lessius, Bona cina. Ideoque prohibitio illius Constitutionis, ne pactum legis Commistoriae apponatur in contracta cense ali , non habet hic locum , sed sol im in censu consignativo. Ideoque licitum est pacisci in censu reservativo, ut res super qua Constitui tur , seu qua emitur pensio, cadat in commissum , hoc est revertatur ad eum qui pensionem constituit, si penso certo annorum decursu non fuerit soluta, ut docent Covarruvias libro 3. vatiarum resolui. cap.7. num. I, Lessius , Bonacina, aliique. III. Differt verδ, iisdem testibus, censias reservativus ab emphyleusi, qui λin emphrteus non transfertur directi im,sed tant)m utile dominium; sed in rescr-vativo censu transfertur utrumque dominium. Secundo, quia si in emphyleusi rei Ecclesiae non solvatur penso intra biennium , aut in emphyleus rei saecularis m-tra triennium , dominium utile cadit in commissum,& redintegratur cum directo. dommi ipso iure : secus autem erit in contractu censuali , nisi de lioe expressis conventum fuerit. Tert id , quia non potest emphyleuta praedium emphyreuticum vendere, nisi praemonito Domino directo ; alioqui enim cadet in commissum, de dominium praedii urile revertetur ad Dominum directum : de insuper etiam prae