장음표시 사용
561쪽
monito Domino directo debetur laudimium. Ad neutrum autem horum obligat
celisus riservativus 'IV. Census consignativus contrahitur quando aliquis super re sua, cujus dominium saltem dircctum : et inet , vel etiam super protria perlona consigna coalizri ius annuae pensionis. Daque censuς eonsguativus dividitur in personalem, Icalcm , & mixtum. Realis census sundatur super aliqua re, vel Paedio. P cxs natis constituitur super persona qliae se obligat ad petasionem solvendam, qua z-nu l'aec persona capax est acquirendi , sive per proprium laborem, sive per suam induisti lana . de transfert in alterum quempiam ius exigendi aliquid annuatimcx acquisitis a se per laborem proprium ac industriam. Etiamsi vero hic oppo ad ur interdum bonorum hypotheca ad majorem pensionis personalis securitatem , hoc fit non virtute contractus censualis , sed per alterius contraditis adjunctionem , nimirum hypothecae: neque census constituitur sit per illa hypotheca,
scd supzr ipsa persona ; neque ex hypotheca , sed ex persona pensio sol vcnda est ,
nisi accideret ut ex persona , seu oo ipsius personae moram , aliamve caus in pen sio recuperari non possier. V. Disputant Doctores , utrum jure naturae licitus sit census personalis ' Na-l gant esse Jure naturae licitum S. Antonius 2. parte , tit. l. cap.r. Angelus Verbo UD.78 Martinus Navarra comment. de usur. num. 9.8o Sr.Molina tomo 2.trach. r. disput. 38 . & alii. Assii mani vcrdlicitum Panormitanus in cap. In civitate, de usur. Conradus de contradich. quaest. 7 . & 7s. A ajor in A. distinet. IJ.q. Α- Gabriel Biel ibid. quaest. i x. arr. i. conclus. I. Solus lib. 6. de justi t. quaest .F. at . r. conci 4. Joannes Medina de usuris quaest. i. Sed qraret aliquis, Covami vias li-.bro 3. Variarum resolui. cap. .num . . & s. Thomas Bon insignius cap. . num.4. dc sequentibus, Lessius libro x.cap. 11. dub. . num. i S. S siqq. Bannes 2.2.quaest. 8.art. .Bonacina de contractib. dispur.3.quaest . puncto unico,num. 3. Salas de cen-sb.dub. 3. num. 1. Valentia, Filii ucius & alii assirmantes posse personalem censuimoinstitui in locis, ubi non est recepta Extravagans Pii V. incipiens, m Mitis datque hujusmodi prohibitionem esse iuris tantum positivi humani, necnon alia ibi diversa prohibita circa census. Porrd argumenta utrimque ab oppositis inter se Doctoribus proposita recenset Lessius loco cit. V I. Mixtus denique census fundatur in re simul δοῦ persona. Ita ut si res disper .ri,continuetur nihilominus obligatio pensionis exsolvendae in ipsa persona. Haec species census ob admixtionem personae reprobatur de vetatur per dictam Pii Exti avagantem , quamvis jure naturae licitum assirment citati Author es. V l I. Iure ipso naturae , atque seclusa illa Pii Constitutione , qtiae non est reis incepta in Gallia . conditiones ad contrahendum censum requisitae sutit : Primum ut adsit intentio emendi & vendendi,ne sub praetextu census ineatur mutuum usu rarium ; contractuum enim vis & obligatio dependet a contrahentium voluntate. Secundo , ut interveniat justum pretium ; debet enim qια libet res tanti vendi quanti valet. Justum pretium census illud censetur , quod lex , vel communis r roborum & prudelitiim aestimatio , perspectis rerum & locorum circumstantiis, , temporum Occurrentiis, commerciorum S pecuniarum raritate , vel copia , approbaverit. Minime tamen exigitur ut pretium consus proprie S. strictim adaequet
pensiones persolvendas ; non enim emuntur futurae pcnsiones , sed ius illiis de inceps exigendi. Id liquot in simiai si cius agri, cuiu, pretium multum dcficit a valore omnium ex eo futurorum proventuum. Ad justitiam iretii pertinet
562쪽
praeterea, ut maiori pretio ematur census perpetuusquim temporalis, & plurium annorum census quam pauciorum. Item in aestimatione censuum habenda est ratio graviorum aut leviorum onerum, quae sive emptori, sive venditori imponuntur. Tertib requiritur, ut res super qua census constituitur, sit in libera dii positione constituentis.Nemo enim plus juris in alterum transferre potest quam ipse habear, l. Nemo plus jhris, D. de regulis juris, de cap. Nemoporest , eodem tit. in 6. Transfertur autem dominium pretii, seu rei super qua census constituitur, in vendito- Iem. I leoque non potest maritus sine uxoris consensu constituere censum in seudo odorali. Quarto requiritur, ut si res censita pereat, aut sic rilis evadat sine censu. xiii cegatio census. -
culpa , sive in totum , sive pro parte, cui Ict vel in totum , vel pro rata petV II I. Censuum quoque alii constituuntur perpetui, alii ad al; quod tempus Incen libris temporalibus ille quem vitalitium vocant. is est qui durabit ad vitam ejus qui jus habet percipiendi censum , dc quo ex vivis decedente , statim census extinguet ut line ulla obligatione restituendi sortem . sive capitale. Hunc censum constat esse licitum , si ut licita est emptio venditio ususDuctus ad vitam usu fructuarii , l. Necessu ., g Ckm Usumsit IIuin, C. de per i c. & con . rci venditae. De vitalitio itaque censu quaeritur quaenam si iusta illius pretii taxatio 3Varii duvcra respondent. Iustiae consentaneum prae reliquis duco hae in re judicium Boian. 1ciliae de contrach. disp. 3. quaest. . puncto unico , num is . pretium esse taxaniadum attento ultimo vitae termino, ad quem natui aliter potest attingere vita ejus-s eristrae cui solvendus est census, illorum annorum sumendo insetatem,qui deductis casibus fortuitis pol sent probabilius a arin tam ilium pciti gere; atque ita pretium census adaequare debet illorum annorum illam quam dixi medietatem. Ratio est , quia se aequalitas exactior servabitur , de uterque contrahentium aequalem subibit sortem tu ri de jacturae ciam aliquo casu cx innumeris qui humanae vitae decursu occurrunt , fieri possit ut censualista ad illam medietatem non accedat: quemadmodum evenire quoque potest ut eam excedat. Quare ait Bona-cina P si tradens centum aureos ad constituendum sibi censum vita litium, si quadraginta annorum , & perspech .i ejus valetudine , statu vitae, indole , professone , de quibus exponi solet periculis , judicetur posse ad annos sexaginta pertiniagere , roterit quotannis exigere aureos decem. Praeterea taxatio ista manifastuin habet in Iure rundamentum, l. in computatione, D. ad legem Falcidium. I X Census quidem temporalis generati in omnis ille est, qui ad tempus dumtaxat . live ineertum ut est vitalitius; sive certum putri ad definitum annotum nu merum conse tutus est: quorum censuum 1 rerque adventi' praefixi termini extinguitur, nulla s ut dicit Lessius ) resuli sorte. Atque utrumque , modo sit realis, pol se minoris emi quam sint omnes simul junctae pensiones , docet Covartia vias
lib. s. var. resol. cap 7. n. 1. &4. Caietanus Verbo Usura , sub fin. Lellius lib. i. cap. ar. dub. 6 Conradus quaest. 79. Ec SO. Na Varra Manualis capia I . numero a io. & in comi tent. de usur.num .7 t. quo loco dicis, posse centum aureis emi pensionem annuam decem aureorum pro quindecim annis. Et utique certum est in
perpetuis censibus pensiones, longe tamen si inul junctas, excedere valorem sortis collatae in pretium. Cem enim ematur non annuus census sed jus ad illum, aestimatui: minoris jus , seu actio ad censum , quam separatuin emolumentum, de ininus est babere actionem quam rem, L Mi us est. D.de regulis iuris. Similiter iustum empti agri pretiuiu nunquam aequivalet omnibus fututis proventibus, si li-
563쪽
s 3 6 I uris canonici Theoria ἰ
in ut cumularentur. Quod igitur esset usurarium in contractn mutui,quod est totum sire ullo augmento , n uide ira fluctvri pignoris , elapso praefixo termino restituendum ; est tamen licitum in contractu censu, bona fide inito, in quo pensio nihil de sorte diminuit.
X. In Extra vagantibus communibus , tit. de empl.& vendit. duae habentur Ctinstitutioncs plane conformes , Martini v. & Callisti III. continentes multas illius celibus, de quo interrogabantur , conditiones, quarum praecipuae sunt istae: Ut eert i rcs immobilis de fructi sera designetur, cui census imponatur, eaque res - immobilis sola maneat affictam & Obligata solutioici census. Ilcm ut census non , cxcedat fluctum illius rei immobili' aestimatione ira, verbi giatia, agri sativi, syliae a Uae , liorti, Vinc V , prati , Oliveti , stagni , lacus , pascui. Item ut re illa ---4 immobili desere ui te fortuito casu Fensus extinguatur illa velo res immobilis de- - . bct ast gnati a vendito te census ex propriis bonis, non vero emi roris .Praetcrea quς in vcnditoris ii iius ibonis debet res illa immobilis permanere,nullatenus vero peἔvenditione ad cmptorem transferri, ut falso cxistimavit Bartholomaeus Cartanaa, ob id just 5 a N.ivarra reprehensus: sundus enim ille ad hoc solam desideratur , ut sit subjectum in quo sundetur census voluntque Pontifices Mattinus & Callistus, eum hy, oili cari ad securitatem solvendi census super illo constituti, non vero alia venditoris bona , ad hoc nimirum ut census se me te realis, & non personalis aut mixtus . cujus generis nulla est in duobus illis Rescriptis mentio. Quod ii
Q silaus ner venditionem a Cartana a excogitatam transiret in emptorem census non
una , sed duplex venditi a te ramur, nimirum iandi & census, & contra Iuris dispositionem jus emptoris ad exigendu censa , venditore suam omnem haberet hypothecam , non in rebus debitoris , sed ipsius creditoris qui est emptor : quoagravem involvit absurditatent. Praeterea exponunt Martinus & Callistus, pretium pecuniarium quo census emitur, esse justum ; ut scilicet habeat cum censu qui emitur proportionem , & cum si uctibus praedita venditore assignati ad constitutionem & securitatem census, ne scilicet census excedat valorem fiuctuum fundi sta per quo constituitur. Requiritur insuper ut pretium integrum statiin ab ipso initio persolvatur. Item , ut census, quotiescumque venditor volet, pos sit vel in totum , vel ex parte redimi, relata agro , vel pretio. Item requirunt ne venditor ullo unquam tempore redimer compellatur ; alioqui enim census degeneraret in mutuum palliarum , issetque usurarius. Mutuum quippe in .hoe distet a censii quatenus emptor census omni privatur jure repetendi datim , se sortem ; sed mutuans retinet sibi jus recuperandi mutui, ideoque nihil alius quidquam ei exigere licet, neque fluctus pignoris ac hypothecae, nisi
tantumdem demendo sibi de sorte mutuata. Ex opponto potest emptor census annuatim censum exigete sine ulla sortis diminutione , qua ita se abdicavit, ut non possit unquam reperere , quamvis possit sponte oblatam resumere.
XI. Quae porto subsequuta est Pii V. Constitutio , praefatis conditionibus
quas approbat, quasdam superadjungit, quarum , aut etiam unius ea tum desectu contractum censualem in externo soro vult habeti pro usurario , et lain si in foro conscientiae & rei veritate non sit fortasse talis, nisi quoad uinam aut alteram conditionem , ut est ista: Ne pensio anticipetur,idest ne exigatur nisi ratione temporis elapsi. Si enim emptor dum pretium numerat, detraheret ex eo pensionem κ primi anni, quae non debetur nisi finito anno , usuram committeret contra jus
naturae cuin resti daςndi obligatione. Lonstitutisines etiam Mattini & Callisti
564쪽
aliquas memorant conditiones quae non sunt juris natu iae, non quidem illas pimcipiendo , sed quia in ipso facto & usu erant , de quo Pontifices in tei rogabantur. Quarum conditionum Dominicus Soto lib. 6. de justitia , quaest. s. arr. I. de Lessius lib. r. cap. x ii dub. t 2. num s. duas tantum esse de jure natu iae agnoscunt istas : r. Ut susto pretio ematur : i. Ut venditor ad redimendum censum nullatenus compellatur.
X l I. Laudeinium non potest admitti circa censum. Ratio est . quia emptor census non Labet dominium alicctu ii rei, sed solum ius exigen ii suad itim supelea re pensionem. Venditori quoque census servatur libertas alic nandi i em immo bilem & fructuosim , super qua census est constitutus , ita tamen ut eandem rem in divulse comitetur obligatio census,atque ita transeat ad novum ejusdem rei dominum , quemadmodum obligatio hypothecae transit cum re hypothecata. Sicut ergo res hypothecata potest libete vendi a debitore etiam invito creditore , ita etiam res censui subjecia. Laudem tum autem debetur in ein phyleusi , quia cuin non habeat emphyleuta nisi utile dominium, non ei licet nisi consulto Domino directo rem ab eo in emphytevlim acceptam alienare : eoque casu debetur Domino directo tali inium in huius dominii recognitionem , dc solvitur non a venditore , sed ab emptore ii re Oghitioneii ovae , qua Tricipit . investiturae. Alli. Uctat quoque Pius v. censum iam constitutum augeri ex pensionibus cessis e quod intellige anteqtiam ipsae fuerint re ipsa persolutae ; sic enim prohibentur Jure quoque Civili usu tae usurarum , l. nullo mado , C. de usur. Sed s- .
Iuta semel pecunia censo.ilis potest dari in novum constitutae pensionis augmentum. Navarra in coin ment. de usuris , numero p . Lessius lib. 2. cap. 21. dub. Irι
XIV. Etiamsi Constitutiones Martini & Callisti permittant census redimi voaa aliquas partes, & astringist emptores ad has diminutiones oblato pretio
ubeundas; Pius tamen V. non censuit emptores ad hoc onus subeundum compel-Hlendos: hoa enim valde incommodum est, saltem in exilium partium redemptio- cne. Sors quippe diversis Ec exiguis redempta solutionibus emptori Di Eredditue inuti is . qui sit λ.timam integram , aut cjus saltein notabilem partem reciperet, posset vel alium alibi censum constituere , aut praedium aliamve rem Dugiferam emere, ut post Thoma in Bon insignium idem docet Lellius num i. Standum vero in his Partium conventioni ab initio contractui Oppositae.
X V. Quemadmodum emphyleutae libera conceditur alienandi facultas, salvis juribus Do vini directi, ut sunt jus praelationis seu retencionis , & jus laudem ii iidem censendum pariter de vat alio seudum alienante, donante , vendente, optu. gnorante in regno Galliae, Juxta Edictum Aurelianense de sculis, art. i. 9 2.Veia Iam tamen neque praedium einphyleuticum,neque laudate alienari permittitur in consulto Domino directo, cui competit lusillus praelationis, ut sibi retinere sun.
dum possit,si velit, sub eodem pretio, iisdemque conditionibus : eique ad deliberandum si hoc iure uti velit, de pecuniam ad pretium comparandam concedun De duo menses , quibus elapsis excidit jure retinendi pro hac vice ; sed debet novo emptori dare investituram,pro qua ius habet exigendi ab eodem laudem ii. Si veto emphyleuta , aut valsallus non requisito directo Domino fundum alienaverit 1 aut si triennio censum aut canonem annuum non persolverit , aut etiam biennio , si fundus ad Ecclesiam pertineat , nisi hujusce temporis interjecti negligentiam aemotam quamprimum celeIi satisfactione purget ac consignet, juxta cap. Potira , de
565쪽
locato & con. .Item si vassalliis obse quin & clientelam post trinam interpellatis ianem non praebuerit ; his casibiis fandus emphyleuticus aut seu datis cadit in eom. i aissum , ex ptilsoque conductare aut vassallo qui investitura in a Domino directos limpserat, revertitur ad patronum,& coalescit utile dominium cum directoadaec
omnia coniΙituit Jullinianus l. i. & 3. C. d. jure emphyt. Sylvester & Julius Clariis in verb. Communia haec sunt inter emphyleusin & seudum. Differunt tamen haec duo,quia Dominus seu datis habet quoque jus in personam vagalli, sive per jurisdictioneni, sive per addictionem ad certa quaedam personalia obse- qilia , quale cit ho magium , quibus caret emphyleusis , quae Gallice dicitur nou-
X V I. In Regno Galliae neque emphyleuta , neque vassallus poenam privatio Dis seu commissi sustinet ob omissam in alienatione denunciationem, in liberun sit ipsi Domino directo per retractum , seu jus retentionis fundum alienatum sibi vindicaro. Joannes Faber in hem ant , Instit.de actioni b. Papo lib. . placitorum , tit. I. num. 39. Melchior Pastor lib. . de jure seu dati & emphyt. titul . . numcr. 3. Qii in imo in hoc Regno non privatur vastallus seudo , ne quidem ii
casu rebcllionis , quam vocant fello uisie,nisi ι ost Iudieis sententiam. At ii rebelli fuerit contra Regem . aliuάve fuerit eommissum laesae aiestatis crimen , vacat Dudum ipso iure. Pastor de iure seud. lib. . tit. 1. num. r. Praeterea in casibus civi libus in quibus ius commune & libri seudorum privant vastillum fetido ut est in canone per triennium non persoluto , in alienatione nudi non requisito Domino dirccto , in mora recognoscendi Patronum, aut ei debita exsolvendi post trinam admonitionem, in his; aliisve similibus mitius cum emphyleutis aut vastillis agitiivin hoc Regno , adeo ut nec ipso iure , nec per sententiam primam pinna com missi soleat irrogari,sed sit dicio comp-llitur vastallus debita iura Domino praestare,indicta etiam in contumacem mulcta pecuniaria M., rnacius in l. i. C. de iure emphyt. Et licet emphyreutae qui canonem per triennium non praestitit purgare in aram, scut etiam cuivis debitori in pari mora solvendae pentionis constituto. E pillius placitorum cap. I 22. XV i I. Rctractus quoque Domino directo competens sit per seudali aut emphy-teutico praedio, praesertur retractu i agnatorum, utpote prior & vetustior, cum ex
ipsa investitura ortum habeat. Baldus in l. lo rcto , in fin. D. de pactis. Jasen in l. lin. C. dc jure emphyt. Pastor lib.6. de jure seud. tit.6. num. 2.XUlli. Porro is qui utile dominium possidet, s post quantumlibet annorum
decursum prober,exhibitis apochis trium cohaerenti ira arari ruingolutionem census , non potest cogi exhibere clii rographa praecessimi tum annorum. Idemque lus
obtinet quivis annuae pensionis debitor, juxta l. Quicumqu , C. de apochis publicis, lib. t o. nisi in illis apochis contineatur protestatio de pensionibus anterioribus non solutis. In horum defectum,idest si nec tria solutionis annorum cohaerentium chirogr'pha exhibentur,nec solutionis annorum praecedentium , potest compelli
debitor ad viginti novem annorum persolvendum censiim Carolus Loiseau tract. Da de em Tement , lib. i. c. s.num. 3. Et haec obtinent in censibus praediorum domantalibus, Gallice Rentes si ieieres. At vero in censibus pecunia emptis,aut etiam in censibus praediorum non importantibus directum dominium , Gallicana Ludovici XII.Constitutio anni is ii. art. i. non permittit reliqua censuum praeteritorum exigi ultra quinquennium, ut docet Lot seau ibid. cap.6. num. I i.
Xlx Si post contractuna emphyleuticum fundus depereat in totum, liberatur emphyleu
566쪽
emphyleuta ab omni obligatione,c diri ejus deperierit landamentum si veto pa is aliqua Lindi teliqua sit ab alterius etiam majoris partis deperditione emphyleuta damnum illud sustinebit', nisi partes aliter convcnerint, l. 1 C de jur. emphyt lcibi Glossa in vetb. Particulare , approbat sententiam Bulgari , quod emphyte utas istinere debeat damnu n quo ma or pars praedii deperdita fuerit,cum lex ipsa ab solute & indistincte decernat ; & Ade.. in fin Instit. le locat. de condust .liberatio eRiphyleutae non asseratur nisi postquam tota rei substantia perierit, & non ex parte contra Martinum qui hoc limitabat ad deperditionem mediae partis. Ratio est, quia emphytcuta pensionem pendit in recongnitionem dominii directi potius quam in compensationem fructuum. X X. Hoc tamen tenendum est circa occurrentem alIcujus anni sterilitatcm in prae lio condu io . si nihil omnino provenerit, remittendam esse totam ejus anni pensionem, juxta communem Doctorum sententiam in l. Ex conducto i s. D. locati. Scd si aliquis v Ade exiguus fuerit proventus, eo casu remittendum esse pro I ea de anni pensione Pisi cum ubertate praecedentis,uel sequentis anni valeat sterilitas illa compensari , ut decernit cap. Pro8terserilitatem, de locat. Sc conduct. decolligitur ex l. ' i merces, , Vis major, D locati Et hanc et se communem doctri
XXI. Nec omittendum , quod spectat ad pensionum non solutatu .n reliqua , Aistinguendum cile in Gallia inter census pecunia emptos, census prae tiales. Censuum enim re unia emptorum reliqua non soluta exigi non possunt ulterius qua in quinque proxime praeredentibus annis,ut statuit Ludovicus XII. Edicto anni 1s io. arti c. 7 i. At ucili in censibus praedialibus , quae vocamus Rentes functeres, & incensibus quoque Dudalibus potest directus Dominus exigere reliqua pensonum non solutarum c excepto paulo ante memorato privilegio apocharum trium anno tum cohaerentium in usque ad annos viginti novem praecedentes & inclusos: Malliueiarius praxis tit. et s. n. s. etiam ab illo qui nuper emit dominium utile. Ratio est, quia sutidus ipse quem postidet,ad haee omnia est hypothecatus salvo tamen emptoris r cuisu ad suum venditorem. Charondas lib. 3.r sponsorum,cap. 6 a. De spei ia
XXII Decisiva ,&merito tenenda est doctrina Benedices parte t. verb Ettixorem. n. 149. declarationem scilicet venditoris incer vendendum asserentis fal-sb rem quam vendit, censiualem, aut alias servilem, neque censum, neque ullum emptori praejudicium parere. Pr.rterea si venditor rei vere censualis assiivaret elleliberam, declaratio haec in eo prodest et emptori, quatenus constituendo illum in bona fide , res empta non caderet in commissum , si non petierit investituram , si non recognoscat Dominum directum , aut censum non persolvat dum in bona fide permanet. Idemque docet Guido Papae quaest. 14. Quandoquidem ubicumque
de servitute non constat. praesumitur semper in savolem libertatis. Verumtamen ista venditoris declaratio non redderet in posterum immunem emptorem ac liberum 1 censu, aut ab alias debita serviente si probetur a directo Domino, neque legitima praescriptione desierit. Quae utraque decisio cum sit rei quotidianae, confirmatur per legem et raditio , D. de acquir. rer. domin.
567쪽
I. O cIETATEM sic definit Cujicius in paratillis D. pro socio , utae rem, sit, damni & lucri facta communio ex consensu honesta & justa.Sic
enim excluditur flagitiosae rei atque etiam leonina soci tas, ut vo catur in lege Sinon fuerint, . Aristo ait , D. pro socio , qua scilicer unus recipit omne fere lucrum, alter verb omne fere damnum. Ubi ergo fit inaequalis partitio lucri & damni respectu eorum quae singuli socii contularunt.cona. mittitur in ustitia cum obligatione restituendi Quod si Socius hac lege suam confert pecuniam,ut lucrum quidem obveniens aequaliter dividatur ad proportionemotrimque contributorum, sed ipsum sibi capitale etiam a casibus sortuitis servetur indemne , usuram committit, cap. Naviganti, de usuris. Quisquam istud caput μυiganti, directe loquitur de simplici mutuo , non vero de societate , de qua , aut de luero dividendo nullum ibi verbum, sed disertε verbum ADtuan'.Et bene observat Glolsa in verbo Periculum, quod cam ibi initus sit ex utraque parte mutui contractus , si creditor non suscepisset in se periculum sortis , istud peticulum fortuiti casus non exemisset hunc mercatorem ab obligatione sortis integiae per solvendae,si illa a se recepta, sive per naufragium, sive per alium fortuitum calum,
sive recipientis culpa deperiisset. At vero fortuitus casus regulariter soci uni non adstringit; cum tamen adstringat mutuatarium , l. raceudium, C. sicere. pet ocInstit. qui b. modis re contrah. oblig. f. hem is cui res. l)otest tamen socium rectapientem adstringere , modo suscepta ista ex mutua conventione obligatio aliunde ex aequo compensetur. Nam commodatarius qui ex vi commodati non tenetur nis de sola culpa,tenetur ex vi ea chi etiam de casu fortuito,cap. unico de commod.
Et quod majus est,in contiactu de politi dc positatius ipse potest ex suscepta in se oblieatione vi mutui pacti conveniri de casu mete fortuito , s cundum leges civiles & sacros canones , l. i. . Saepe , D. depositi , Ic cap. Bona Ad s , de dc
posito. Et tamen per commodatum de depositum nullatenus transfertur in reci pientem dominium rei. I l. Ad haed notanda est sancti Thomae doctrina 1.2. qumst 78. arti c. 2 ad s. his verbis : Ad quintum ditendum, quod ille quἰ mutuat pecMniam , transfert dominium pecunia in eum eui mutνat. υnae ille cui mrtu. turpecunia , fa b suopericulo tenet eam , ct tenetur rolixere eam integre .' κως non debet amplius ex ere qui mutuavis. Sed ille qui committis pecuniam suam vel mercatori. ves artifici per modum solis. talis cuiusdam, non transfert dominium pecuniae sua in illum , sed remanet e uso ita ηad eum periculo ipsius mercator de ea negotietur , vel artifex de ea σperetur E ideo se Iicite potes partem ruerἰ de ea procnientis expetere , sau quam de re sua H.xc S. Thomas. III. Ad iustam societatem quatuor requiruntur. Primb ut singuli socii conaserant in commune sive pecuniam , sive industriam , sive instrumenta , ut navem, equos , vehicula ; sive operam & labores. Secundo ut luctum & damnum ex ipsa societate proveniens sit commune. Tertio ut dividatus.inter socios lucrum secundum
568쪽
dum aestimationem ac proportionem eorum quae singuli contulerint, i. Si non Iuris rint, & l. merum, D. pro socio. inarto ut singuli subeant damna & expensas prorata quoque eorum quae ex parte sua contulerunt, atque seorsim totam incurrane jacturam eornm quae in sortem contialerunt: ut qui pecuniam contulit , totum
pecuniae suae periculum subeat , si absque socii culpa levi, aut lata pareat: si vero salva pecunia nihil obveniat lucri, socius alter qui suum laborem,vel industriam ocontulit, subeat solus , ictu tam industria: dc laboris, pecunia veto tota ad eos re deae qui eam contulerant. I V. Socius minime tenetur praestare sociis suis levissimam culpam , cum non adsti ingat genus istud culpae illis contractibus qui celebrantur utriusque contrahentis gratia , qualis est emptio, venditio , locatio conductio, societas ; unde aiti cx Socius socio, D. pro socio : Soesus sorio citam culpa nomine tenetur , ii e t desiitae atque negligentia. Culpa autem nor ad exacthsimam diligentiam dirigenda est ; susscis enim talem diligentIam communibus ribus adhiberi, qualem fuis rebus adbi ere . olet: quia qui parum dilia entem socium acquirit . de se querideb. t. Eadem habet 9.ultimus Instie.de socier. v. omne aes alienum pro societate contractum , de communi solvendum est, licet ab uno sottasse sociorum solutum fuerit. Iste quippe jus habet re- pctendi a sociis actione pro socio, etiam post diremptam societati ID, l. Omne di,
V I. Divisio ad aequalitatem pro rata contributionis ad societatem hoc effagitat , ut qui aequaliter contribuerunt, aequales partes de omniunt lucro sortiantur; qui autem inaequaliter, inaequales. Si ergo duo socii contulere singuli centum aureos cum aequali labore & pati in iustria, & ex communi hac sorte lucrati fuerint ducentos aureos , quilibet eorum assumet centum aureos pro capitali quc dcontribuerat,& alios totidem pro partitione luci i. At si unus sociorum contulit in ricin centum aureos, alter vero suum laborcm & industriam centum aureis aestimatam , luctum vero suerit durentorum aureorum , is qui pecuniam contulit deinbet primam centum sibi aureos subducere,quos in sortem contulerat;deinde quia libet amborum centu .ra aureos de lucro reportabit. In hoc consentiunt Angelus verbo Solutio I. quaest. I . Sylvester verbo Societas , quaest.2o. Martinus Navarr. c. 'mum. 13 I. Petrus N1varra lib. I. de restitui.cap. r. num. is 8.Azorius trach. do societate, c. 4 quaest. i. Bona cina disp. 3.q. 6. punct. r. . 3. Filii ucius trach. 38. n. 37.4 I. & os . contra Lelsum lib. 2. cap. is . num. s. volentem ut is qui solam posuit industriam & laborem centum aureis aestimabilem , possit quoque de lucro communi centum aureos sibi vindicare,quemadmodum & socius alter qui centum aureos de sua pecunia contulerat, ad ed ut de lucro dividendo non jam ducenti, sed soldm centum aurei supersint, ex quibus singuli dimidium hoc est quinquaginta
aureos nanciscantur. Sed opinio ista reprobanda est,quia socius qui solam adhibuit industriam de laborem nihil comulit ad capitalem sortem.quae est iuui Treale ac pecuniarium;cum e diverso industria de operae sint tiuAus tantum p drsonales. Sicubi tamen contraria vigeret consuetudo , aut aliter inter partes conveneritata poterla servari.
VII. Iure communi pecunia in societate collata pertinet ad eum solum qui
contulit . ut docent S. Thomas l. 2. q 78. artic.8. ad 3. Martinus Navarra c. 37. n. s . Solus lib. 6. q.6.art. I. ad 2. Cajetanus verbo Societas, Azorius parte. lib. s.c 3.q. l. & c.3, qu. I. Toletus lib.3. cap. o. Bonacina loco cito punct. . nu
569쪽
mero ii. Ratio est quia si pecunia pereat, perire illi debet qui eam contulit. Ergos supersit , eis em tradenda est , ut qui sentit omis sientiat qu oque commodum . cap. sentis, onus. de re E. jur in s. Et fecundiim naturam est , Commoda cu-jiisque rei eum sequi quem sequuntur incommoda , i. Secuniam , D. eod. tir.His adde Sixtum V. in Extravanganti Detestabilis avaritia , ita sancire : Sortem fiata societate tradendam esse illi qui eam contulit. si exta . In locis tamen in quibus viget consuetudo, ut sors secietate finita inter socios quoscumque dividatur, illis. comprehensis qui solam operam contulerint, aut ubi inter socios ita convcnis set, illa divisio sortis licita esset. Nec repugnat natui ae societatis talem iniri coit ventionem . cum sociorum bona communicentur, l. I. D. pro socio. Et ut in a vie Cieero amo ne s. in Verrem : Socii putentur quos inter res communicata eH. Et diserte statuit lex binan fuerint, Ita c. Di , D. so io : Ita coiri societatem posse,
At nullius partem damni alter sentiat uerum vero communest. Plerumqrte enim tanta
est inuti tria sorii, ut plus societati conferat, quam pecunia , si solus navitet , sisti, peregrinetur, pericula subeat solus. Denique hoc idem saepissime usu venit in socie
late de animalibus inita . qua finita dividuntur plerumque animalia in sortem adducta societatis. Atque in his ubi pacto nihil expressum me it, flanium est Iacorum in quibus contractuin fuerit , consuetudinisus approbatis. VIII. Expensae quae a socio apponente industi lana & operam fiunt ad utilitatem , vel ad necessariem societatis, faciendae sunt de communi societatis pecunia, cuius odi sunt impensae itineium, transvectionem, solutionis vectigalium , con- servationis mercium , l. Si fratres , Si quis ex sociis , & L secundum tuliac uin, D. pro socio. Eadem ratio est in expensis curationis vulnerum quae socius a latronibus dum societatis causa proficiscitur passus est, aut si vellibus, equo , aliisve rebus suis in eadem prosectione laetit a praedonibus spoliatus . c mi haec damna proxime ob societati datam operam sustinuerit, d. l. Secundum Iulianum. Eadem habenda ratio est in expensis a socio Achis ad se redimendum de captivitate iaquam incidit dum societatis causa peregrinabatur. Re bellus, Molina , Bona cina.
Istaeque expensae deducendae sunt antequam lucri rationcs computentur. Lucrum enim non aestiniatur nisi deducto aere alieno.
IX. Denique ad quamcunque sive mercium , sive frugum , sive animalium, aut aliam societatem , juxta triplicem eius dirimendar modum triplex tegula te- ...nenda est:vel enim ita finitur, ut solum capitale integrum supersit absque ullo lucro , de tune reddendum est capitale illi soli qui id contulerat: vel sine ullo luero deperditum fuit capitale , vel integrum, vel ex parte, eaque jmstura sustinenda est ab eo qui contulit ; quoties enim aliquid sine aliena culpa deperit, soli domino petit. Vel demam superest capitale, vel ejus pars cum aliquo lucro ; quo cata quod superest de capitali ad dominum redit qui contulerat, lucrum vero latet 1oεios pro rata contributionis dividetur.
570쪽
De Clericorum d bitis reflautionibus.
NA ex praecipuis restitit endi obligationibus quae Clericos resi' cItan ex simonia oritur. Verum satis superque hanc materiam libro sup l riore disclissimus , ubi egimus de simonia. II. Dil putant Doctores , ultum Clerici Beneficiorum fructu male impensos teneantur restituere, sive de suis patrimonialibus bonis , sive per subtractionem eju patris fructuum quam possent sibi alioqui impendere , sive etiam de stipendiis clericalibus quae suo labore lucrati fuerint. Omnes quidem Doctores unanimes asseruiit de Beneficiariis,teneri sub peccato mortalhq iserre in opera pietatis fructus Beneficiorum qui supersunt ad 'li Arum victum. Sed tota in hoc versatur disticultas , utrum si secus impenderint , obnoxii sint obligationi in te impensa restItuendi ad pias causas , Multi graves Authores negant ad id tener
in in primis Sanctus Thomas a. i. quaest. 8s art. in corpore , ubi postquam veterem illam canonicam proventuum Ecclesiae in quatuor partes faciendam divisionem commemoravit, scilicet partem Ecclesiae reparandae destinatam,& partem
Episcopo , partemque L lericis inservientibus , & partem pauperibus competentem , statim subjungit, quod si Episcopus se 1 parte non contentus vindicet tibi aliquid de partibus quae clericis , pauperibusve , aut Ecclesiae debentur , cum In hoc peccet contra justitiam , non solum mortaliter peccat, sed etiam tenetur i Is quibus subtraxit restituere.Deinde loquens de speciali parte quae ipsi seorsim Epis- eopo debetur , si ex illa sibi immoderate retineat , nee aliis subveniat. dicit peccare contra debitum charitatis , & nihil dicit de restitutione, sicut dixerat teneri ad restituendum de parte usurpata quae aliis inseri nibus Clericis , vel Eccletiae, vel pauperibus debebatur ex iustitia. Atque ita innuit, Episcopum qui peccavit
contra charitatem non crosando pauperibus, vel Ecclesiae id quod supercrat de speciali sua parte, non esse obnoxium restitutioni. Et sanc compertum est , peccatum contra charitatem , quale istud esse docet ibidem S. Thomas , non esse obligationi restitutionis obnoxium.Eadem porro est ratio circa quoscumque alio is rum Clericorum proventus Ecclesiasticos, ut docet S.Thomas quodlibeto 6. artie i,. Hoc idem docent Ostiensis, Ioan . Andreae , Barbatias, Soto, Covarruvias B.innes , Garcia, Reginaldus, donacina qui specialem hae de re tractatum odidit , Pro per Fagnanus in cap. Si quis de pecul. Cler. & alii qui affirmant quidem Beneficiarium qui quod habet supernuum de Ductibus Benefici non erogat in respias, peccare mortaliter contra debitum charitatis , sed non contra debitum justitiae , ideoque non adstringi obligatione restituendi. Addunt i Idem,non elle mLxum dispensatorem , sed dominum proventuum quos ex Beneficio percipit. Id quo probant ex verbis diversorum Canonum negantium Beneficiarios facere fi uctus tuos, si non recitent Olficium'sic enim loquitur Concilium Laeteranense sub Leone X. Et cap. unicum de Cier. non resid. dicit & statuit leticos qui Choro non intersunt, non esse dominos distributionum quodianarum , neque sua illas facere Item Coucili Tridenἔinum sess. is .cap. 1.decernit Episcopos diu absque ne ZZZ cessitate