장음표시 사용
101쪽
Ergo numquam nisi praevio ingenio, atque eodcin laene erudito, manum ad opus admoveati Sed cum sit summum pictoris opus historia, in qua quidem omnis reriim copia et clogantia adesse debet, curandum cst, ut non modo hominem, Verum et equum, et canem, et alia animantia, et res omnes visu dignissimas, pulchro pingere. quoad per ingenium id liceat, discamus: quo varietas et copia rerum, sine quibus nulla laudatur historia, in nostris rebus minimo desidcretur. Magnum id quidem atque vix ulli antiquorum concessum, ut omni in re non dico praestiaret, sed vel mediocriter esset doctus, tamen omni studio enitendum censeo, ne nobis negligentia nostra ca desint, quae et laudem asterunt permagnam, si assequantur, et vituperationem si negligantur. Nicias Atheniensis pictor diligentissime pinxit mulieres. At Zeuxim muliebri in corpore pingendo plurimum aliis praestitisse serunt. Horaclides navibus pingendis claruit. Serapion nequibat hominem pingere, ceteras plano res pulcherrime pingebat. Dionysius nihil nisi hominem p terat. Alexander, is qui Pompeii porticum pinxit, quadrupedes omnes, Inaximeque canes, egregie faciebat. Aurelius, quod semper amaret, solum Deas in earumque simulachris amat Os Vultus, exprimere gaudebat. Phidias in Deorum majestate demonstranda, quam in hominum pulchritudino, elaborabat. Euphranori dignitatem Heroum simularo cordi admodum erat, in eaque re ceteros antecelluit. Itaque cujusque non aequa sacultas fuit. Proprias enim dotes natura singulis ingeniis elargita est, quibus non usque adeo contenti osse debemus, ut quid ultra possimus intentatum relinquamus, sed et naturae dotes industria, studio atque exorcitio colendae augenda que sunt. Praeterea nihil, quod ad laudem pertineat, negligentia praetermissum a nobis videri debet. Ceterum cum historiam pici ri sumus, prius diutius excogitabimus, quonam ordine, et quibus modis eam componere pulcherrimum sit. Modulosque in chartis conjicientes, tum totam historIam, tum singulas ejusdem historiae partes commentabimur, amicosque omnes in ea re consulemus. Denique omnia apud nos ita praemeditata esse elaborabimus, ut nihil in opere suturum sit, quod non optime, qua id sit parte Iocandum, intelligamus. Quoque id certius teneamus, modulos in parallelos dividere iuvabit, ut in publico opere cuncta, Uuti ex privatis commentariis ducta, suis sedibus collocentur. In opere vero
perficiendo eam diligentiam adhibebimus, quae sit conjuncta Celeritati agendi, quam neque taedium a prosequendo deterreat, neque cupiditas perficiendi praecipitet. Interlaxandus interdum negotii la-
102쪽
bor est, recreandiisque animus, nequc id agenduin quod plerique facilint, ut Plura opera assumant, hoc ordiantur, hoc inchoactuiti atque imperfectum abjiciant. Sed quae coeperis opera ea omni ex parte persecta reddenda sunt. Cuidam, cum imaginem Ostenderet, dicenti: Hanc modo pinxi: respondit Apelles: te quidem tacente id sane perspicuum est, quin et miror, non pili res hujuscemodi abs te esse pictas. Vidi ego aliquos tum pictores atque sculptores, tum Blietores et Poetas, si qui, nostra aetate, aut Rhetoros aut Poetae
appellandi sunt, nagranti studio aliquod opus aggredi, qui postea dum ardor ille ingenii deserbuit, inchoatum ac rudo opus des
runt, novaque cupiditate aliud agendi ad novissima sese conserunt: quos ego homines profecto vitupero. Nam Omnis qui sua posteris grata et accepta fore opera cupiunt, multo ante meditari opus opo
tot, quod multa diligentia persectum reddant. Siclui lem non pau- eis in rebus ipsa diligentia grata non minus est, quam Omne ingenium. Sed vitanda est superflua illa, ut ita lo luar, superstitio eorum, qui dum omni vitio sua penitus carere. et nimis polita esse Volunt, prius contritum opus vetustato ossiciunt, quam absolutum sit. Protogenem soliti erant Vituperare antiqui pictores, quod nesciret manum a tabula amovcro. Merito id quidem: nam conari sane
oportet, ut pro ingenii viribus, quantum sat sit, diligentia rebus adhibeatur. Sed in omni re plus vello quam vel possis, vel deceat, pertinacis est ingenii, non diligentis. Ergo moderata diligentia r hiis adhibenda est, amicique consulendi sunt: quin et in ipso opere exequendo omnes passim spectatores recipiendi et audiendi sunt. Sic enim pictoris opus multitudini gratum suturum cst. Ergo multitudinis censuram et iudicium tum non aspernetur, cum adhuc Satisfacere Opinionibus liceat. Apellem aiunt post tabulam solitum latitare, quo et visentes liberius dicere, et ipso honestius vitia sui operis recitantes, audiret. Nostros ergo pictores palam et audire sa Pius et rogare omnes quid sentiant volo, quandoquidem id cuili ad certas res, tum ad gratiam pictori occupandam valet. Nemo enim est qui non sibi decorum putet, suam in alienis laboribus sententiam proferre. Tum minime verendum est, ne vituperatorum Et invidorum iudicium laudibus pictoris quicquam possit docerpere. Perspicuae enim ac celeberrima est pictoris laus, dicacem lue testem ipsum bene Pictum opus habet. Ergo omnes audiat, secumque ipse rem prius pensitet atque emendet. Dei nile cum omnes audierit, P
ritioribus pareat. Haec habui quae de pictura his commentariis referrem. Ea si ejusmodi sunt ut pictoribus commodum atque utit,
103쪽
tatem aliquam asserant, hoc potissimum laborum meorum praemium expecto, ut faciem meam in suis historiis pingam, quo, illos memores beneficii et gratos esse, ac me artis studiosum suisse posteris praedicent. Si vero expectationibus eorum minime satisfeci, non tamen, quod tantam aggredi rem ausi fuerimus, vituperent. Nam si, quod laudis est conari, id perficere nostrum ingenium nequivit, meminerint tamen, solere in maximis rebus laudi esse, id voluisse quod dissicillimum esset. Aderunt fortasse qui nostra vitia emendent, et in hac praestantissima et dignissima re, longe magis quam nos possint esse pictoribus adjumento; quos ego, si qui suturi sint, etiam atque etiam precor, ut hoc munus alacri animo ac prompto suscipiant, in quo et ipsi ingenium exerceant suum, et hanc nobilissimam artem excultissimam reddant. Nos tamen hanc
palmam praeripuisse ad voluptatem ducimus, quandoquidem primisuerimus, qui hanc artem subtilissimam literis mandare studuerimus. Quod quidem sane dissicillimum inceptum si pro expectatione legentium perficere nequivimus, in eo natura magis, quam nos inculpanda est, quae hanc legem rebus imposuisse visa est, ut nubia sit ars, quae non a mendosis admodum initiis exordium sumpserit. Simul enim ortum atque persectum nihil esse aiunt. Qui vero nos sequentur, siqui aderunt studio et ingenio, quam nos, pra stantiores, hi fortasse artem picturae persectam atque absolutam reddent.
104쪽
96 CLARISSIMO VIRO DOCTORI MEDICO
AC MATHEMATICO EXCELLENTISSIMO
S. D L EDNIs Bapnsvis A agam Libros tres de Pictura inseriptos, Clarissime Doctor, statim ut natus essem, consilium cepi ut quam ocissime in lucem ederemur: ne ipse solus Possiderem eos Pem tuo, sed multis stilinde facerem ta nil boni perfruendi commodum tem. Arbitratus sum enim, eum de Pictura nullum hodie, quodem quidem sciam, extet scriptum, quod nostram hanc, Publicam di hosco libros Ooluntatem probattiri ac laudaturi essent stultiosi bonarum artium omnes. Si enim excellenti Oirtuti eae Philosophorum sententia laus debetur et gloria: nostra haec Poluntas, qua mereri cuimus de omnibus non nisi optime, laude sua careret ρ certe Use jam pridem mecum statui, bonum Mirum a bona Poluntate, magis quam ah actione ulla alia, denominandum esse. Acti
nes enim Omnes a poluntate si e bona sise mala sit nomen ac
cipiunt. Qturre qui Deterum scripta habent, nisi huc Doluntate sua rviantur, ut communia facere ct iant ea quam plurimis, boni uiri qui dici queant, non Dideo. Quia enim sibi et Musis dumtaxat se Misere dicunt, quid aliud quam male ol ero sese festantur ρ Et sua tantum quaerere, quid est aliud, quam aliorum in-νidere commodis, ac totum hoc amplissimumque mortalium genus
publica, si ita feri possit, spoliare salute ρ Quocirca illi mihi recte boni uiri dici oidentur, qui quae habent non tam Publicata doctorum Dirorum scripta in lucem e ul: nimirum Publica prioatis longe anteferentes. Literatae enim literae, nisi Patenti loco consρicuae sint, tenebras induunt: nec ulla ex eis, tam latent, ad nos redditura est utilitas. Elsi autem rum omnes scriPtores eas iacti num rationes, de quibus Diuendi praecePla Posteris reliquerunt, Plene sunt assequuti, tamen Viremadmodum et ipsis et aliis Oic emdum esset, magna cum laude conscribere conati sunt: quod etiam
105쪽
conatus in praeclaris rebus laudem merealiar. De pictura, de νω nostris studiis loquor: magna enim et Praeclara pel longissimo dissiti, Oel repentes etiam, Persequi non desistimus. Quod sequutum ideo . auctorem horum librorum, non quidem lenocinio tantum pemborum, sed moera, quoad homini mortali ρossibile fuit, exprime-rc Pullus arte conatus est optimos. In memoriam uenit mihi ALbertus Durerus cisis metis, Pictorum saeculi sui facile Princeps, qui aras tartiis, ut Graeci Docant, formans, aliis doctissimis quiliasque satisfaciebat sev er: at quod conatus fuisset tamen, Pro concepti prius a sesct in mento ἀρχDUαον magniscentia, satisfecisse sibi nunquam. Nos, quod hic scribimus, ita loquentem cum multis aliis et bonis et doctis uiris audioimus. Vidimus illum imum Diarerum scia*toribus Praescribere lineamenta quaedam, quae Us deinde penicillo adjutus, di potister assequebatur. Non raro enim
quae animo Conc imus, majora sunt quam tit ea manus mortalis
in oculos humanos Pro dignitate transfundere possit. Auctor noster quae scripsit usu sunt parva: eaquc si Pro rerum magnitudine praestare potuit uniuersa, Usct Profecto rari, et felicis, adeoque magna ex Parte absolati pictoris munere functus est. Non ego hic numeraturus sum Omnia, quam bene ab eo scri-Pta, neque tamqimm in trutina, Ponderaturus stim singula, quae magna, quae ct sint exigua: hoc contentus retulisse, quod Primo
Libro rudimenta, ceu gradus quosdam, sitiro pictori, tradit; tibi
hoc potissimum agittir, ut homo modus sit et mensura rerum Omnium. In secrando Libro, qui Pictura inscribitur, praeter alia multa, hoc agit, quod solus inter arti es Pictor in fabrorum numero non sit habendus: et quod tria sint quae Picturam perfectam reddant: circumscr*tio, ComPositio et Luminum receptio. Ultimi
libri titulus est Pictor. In eo libro pictoris quod sit O scium co- Piose equidem describit. Et quod Potissimum metarum, Rhetorum
alioruntque doctorum Dirorum foOrem sibi conciliare debeat, ut bonus eoiadat Pictor. Hactenus haec. Num quemadmodum non fiane Pae gogo in publicum concedunt ingenui pueri, ita mihi ι Asiam est non sine Patrono Publicaro hosce de Pictura libros, qui Profecto non a seroili aliquo aut inamoeno, sed plane libero et ingenuo conscripti sunt ingenio. Igitur sub tui nominis ρotissimum Patrocinio eos in lucem odimus, cum quod scimus te Pictura maxime delectari, tum quod Mathematicarum rerum Peritus, de PDCtura sententium et scriboro et dicere possis magis quam alii muLli. Vale, et me tibi commenda.
107쪽
109쪽
Sta uiarum quidem usum priscis omnihus saeculis suisse tum Graecorum tum etiam Barbarorum historiis manifestissimum. Earum autem fingendarum rationem plerique natam arbitrantur, uti scilicet eorum qui praeclarum aliquod facinus peregissent, aut invita quid utile invenissent, memoria perduraret, ceterique ad eos aemulandos ejusdem honoris, quo majus dari nihil posse videbatur, Spe Perentur. Quae causa Ciceroni suit, ut Octavio, Lepidoque statuas iii soro decerneret: nonnulli vero ex mortuorum aut eorum qui absuturi erant desideriis, ut pleraque apud AEgyptios, i l primum coepisse tradiderunt, utcumque sive virtus, Si Ve amor in causa fuerit, sive potius utrumque. Sculptorem autem omnibus artihus quantum fieri poterit instructum, ae plane litteratum cuperem, qui scilicet Plurimarum rerum et Ahularum et historiarum notitiam habeat, laudis deinde ac gloriae studiosissimum. Liberalem praeterea et minime sordidum, qualem superioribus annis Donatelliam Florentinum fuisse a cepimus. Fertur enim ab iis qui eum noverunt, Pecuniolam omnem in Cistella semper habuisse, ita ex osscinae tigno suspensam, ut, quando vellet, et quantam quisque vellet, accipere atque uti frui suo jure potuisset. Prudentem etiam minimeque ineptum, qui scilicet certam quamdam in omnibus rebus rationem esse intelligat. Nam cum omnes, verbi gratia, statuae, pedestres fiant aut mu Si S, aut stantes aut sedentes, aut incumbentes, publicis in locis, aut Privatis, togatorum hominum aut laureatorum, erit diligens in singulis adhibenda ratio, qui ornatus, quidve rem quamque deceat. Etenim accommodanda sunt omnia ad personarum, locorum, rerum
110쪽
porum ae rei naturam. Nec plus id doctrina quam exercitatione comparabitur. Praeterea, quam maxime ιύ-esse debes it, qui videlicet dolentis, ridentis, aegrotantis, morientis, periclitantis et ejusmodi infinitas animo species imaginetur: quod etiam Poetis ipsis et oratoribus quam maxime necessarium. Nec tamen nisi quatenus ipsa rei natura patietur. Ad haec M, urrere , hoc est, qui omnium, quas exprimere voluerit rerum, conceptas animo species contineat, datque. Abesse quidem ab eo omnis debet Ma--, hoc est, ne quid formae supra veritatem adjiciatur. Quae cum ceteris in rebus improbo fiat, tum vero in Sculptura improbissime, ut quae non unum semel eblandiens fallat, sed frustetur perpetuo cunctos. Ad summam, nisi quis praeter dexteritatem ingeniosissimus sit, ad Sculupturam venire neminem permittamus. Fieri quidem statuas ex diversa, uti et nunc, materia, semper consuevisse notissimum: ex ligno, ex ebore, ex argilla, ex gypso, ex lapidiluas, ex metallis. Qui ligno AOreve statuas conficient, des inores vocentnr. Qui argilla, graeco vocabulo κλα l, a nobis fictores nominabuntur: qui gypso, si placeat, γυψουνι, qui lapidibus, eos video a quibusdam λιθοιόκ appellari: quorum praecipuum ac pec tiare marmor, marmorarii, itemque a scalpendo scalptores: qui m tallis, rumi, a nobis Sculptores. Excussores enim aerarios, quos Gradici χ ας Vocant, eos dicemus, quicumque vasa aut quid tale fabriucantur. Statuariorum vero appellatione, quos illi appellant, generaliter omnes continebuntur, qui quovis Pacto statuas e fingent. Statuaria igitur omnis in quinque distincta est species. Quum ligno eboreve tractabitur, ab abscindendo restim dicetur. Quum argilla, quoniam sagulorum est, πλατικὴ nominabitur. Quum gypso, quod eo typos imitamur, κα--γ- ακ v. nos exemplariam appellare Poterimus. Quum lapidibus, ubi scalpello utimur, a percussione Maa ἐν sim Scalpturam. Quum vero metallis, γλ ωγω, hoc est, Seulpturam. Cuius quidem ratio duplex. Nam aut cera fabricantur, et a dedueem
do ἀγωγιMM: aut informantur, et a fundendo nuncupabimus. Hae autem inter sese omnes ita junctae connexaeque sunt, ut cum etas novisse videri poterit, qui unam earum aliquam noveriti Sinti namque circa quam versantur materia disserunt, arte vero ipsa atque intentione conveniunt. Ac primum mρὶ ἀγωγoole. Neque Vero expectetis a me, ut dicam, quo in cera quove in creta sit temperamento utendum, aut quam
in omnibus diligentiam adhibendam. Nunc enim v τῶν Quum autem voletis, ego vos ad ossicinam vocabo. Cera tamen ad