장음표시 사용
201쪽
batio, areessio velabris antegrediatur, ut tempus melioris quietis, inte-
pus maioris motus permutatum videatur, de praescripto tamen ordine dubitandi locus nusquam .est, ille immo eodem omnino seruato modo fit, M si cum celeritate maiori, quae certe celeritas, multiplicati, tenuiorisve facti humoris, vel auctae putredinis causa, maxime euenit, ut contra.
retardatio, diminutis his potius adest ι ducis si praeterea: aliqua interdit
febris intermittens absque ordine adoriatur, aut quae continua fuerit, quodammodo consuta videatur, ob id minus de praemissi ordinis incerti. tudine sit spicabitur, 'uoniam tunc febris, quae intermittens aestimabitur, ad transeuntem, seu diariam referenda est, cum scilicet nondum certum,ae idoneum, sed fortuitum dumtaxat, illumque transeunte fomitem ha-.heat . iam enim illo, certo , ac stabili existente, pro humoris specie, praescriptus ordo semper Oberuabitur 3 Idem dicedum de continua, ea quippe solum consula videatur, cum fomitem multiplice, qui in equaliter accendatur, obtinuerit, eumque longE diuersis sedibus collocatum, ut perinde non nisi disterenter cordi flammam suam communicet, quia si fomes constans, de similis sit, eadeque sede locatus, tunc eodem penE ordine Desis semper exacerbabitur.
disserentjs prosequitur fermo , qui species quaevis earum , tam simplicium , quam compsi
si autem revera, febrium putridarum omnium , aliae sints continuae,5 intermittentes aliae, ob humoris peccantis seden m variam, ut dictum est 3 Et rursum quae continuae, ob diuersa humoris speciem, aliae semper similes, & uniformes sint, ut quae a sanguine, dc aliae quotidie exacerbentur, dissimilesque sint, ut quae a pituita, vel tertio quoque die, ut quς a bile, vel demum quarto, ut quae a melancholia, excandescant 3 Quae vero intermittunt. tum quotidie, quia a pituita, tum de tertio in tertium, quia ex bile, vel de quarto in quartum, quia ex melancholia, recurrant; Et quidem ob unam humoris Peccantis speciem, ut praemissum est ; Hae nihilominus saepe aliae , atque aliae nobis apparent, quoniam plures ex his inuice complicantur, atque ita in multis variam specie febris repraesentanti Com-ylicantur namque inrerdum intermittentes continuis, nec non& interis
mittentes inuicem, adeo quod frequenter duplici, vel quoque triplici aeger febri affectus obseruetur ι Id autem iure fit, si aliquando humor qui
febris eniciens principium fuerit, tum in venis, tum extra has, vel a primaeva eiusdem febris origine, vel de recenti translatione, peccet, quare continuam,& intermittentem febrim simul adesse oportet, eas aute, vel unius, vel diuersae speciei, pro humoris peccantis conditione a Unden humor ipse extra venas solum, locis tamen varijs, 5 minime inuicem consentientibus, aliquando putrescat, dum unius ille speciei fuerit, viique pro soci varietate, duplicatam, triplicatam ve intermittente febrim Y i similem Diuitigod by Corale
202쪽
similem adesse oportebit : At si diuersae humor speciei sit, diueaeam vinnino febrim euidenter emciet intermittentem ; De mixtura continuam est dissicultas, quandoquide humores qualescunque, cum tunc solis ipsis venis collocentur, febres nusquam diuersae speciei plures conficere aptimiit; Siquidem illi, si speciei eiusdem fuerint, unam, uniusque speciei febrim emcient, si vero dii aersae, proculdubio dum inuicem permiscetur. vi confusi, ita non movebuntur, nisi virtute praedominantis, atque itidevnam febrim parienta Nisi sorsam diuersis venarum sedibus, unius, aut alterius speciei, humores stare supposuerimus, ut perindh minim h smul singuli excandescant, sed vel successive, vel alias suo modo diu ei Q, ita enim interdum magna etiam in continuis varietas obseruatur; Ex his autem rursum febres Omnes, vel spuriae, vel exquisitae sunt ; Spuriae enim ab exquisitis aperte distant, quod exquisitae, ut puta a sincero, & smplioci humore prouenientes, sinceram, dc simplicem repraesentant sui imagi.nem ; Spuriae vero non item, sed ut ab humoribus mixtis habent origine , ita propriam sui specie, quasi degenere, ostendunt; atque febres huiusmodi, modo continuae, modo littermittentes sunt, cum scilicet locis va, tiis. saepe sinceri, Sc saepe mixti peccent humores, ut plurimu aute quoniamixti, raro sinceri ,-his ideo febres se te semper spuriae , siue in rei mittentes, siue continuae , aestimandae fiant.-raro sncerae, quae nihilominus ex unius, aut alterius praedominantis humoris more, seu motu, hanc
vel illam febris specie induunt, ut quae plus bilis putrescentis, quam caeterorum humorum nacta sit; ea tertiana appellabitur, sed spuria, ac illegitima ; & quotidiana spuria, in qua no sincera pituita, sed alterius quidpiam humoris una pultescet; Quartana dein s puria , in qua melancholia alijs etiam humoribus perfundetur a Caeterum quaecunque putrida se bris sit . ea utiquς Praecaeteris scbrium generibus actiones nouras summE pe
turbat , S sane non no caloris seruore solum, ut pote qui aliis etiam febribus communis videatur, sed mavis vitiosi humoris febrim fouentis, partesque nostri corporis, quasi instrumenta, actionibus inseruientes, pertinaciter deffatigantis praesentia, consensione v c, quae inquam tanto validius, vehementius Ve assicit, quanto, aut copia . aut malitia, humor ipse urget ; Et si enim febris sit corporis totius asscctio, humor tame uno de fit, & conseruatur, non in Cmne corpus aequabiliter funditur; quare nec seinper in partem certam necessario impegit. pro cuius dein conditio, ne operum determinata pertu ibatio subsequatur, sed ex se potius ad partes Omnes cum sit indifferens, merito quoque corporis nostri parte quatilauis indifferenter aptus est assicere, licet debiliorem ex his, & iam affectio. nibus obnoxiam, ille promptius assiciat i Verum quo ordine, per has f hres , ut plurimum, in nobis' actiones labefactentur, & quo insupermo, do labefactatio contingat, nos dum notitiam febrium huiusmodi ex effectis perquirendam indicabimus, satis aperte monstraturi sumus i Et hia cusque de febribus, quae ex putredine fiunt, ac conseruantur, dictum sit satis de ea modo dicamus febri, quae facta quide ex causa, peream tamε non sustentaturi sed vi propria tantummodo, se ipsam diutius seruat. stastinetque . Hanc porro hecticam nuncupant medici, quas habitualem. SI fixam, quandoquide ubi praeternaturalis calor cordi primum, &ex eo dein corpori toto, potissimumque solidis omnibus partibus eius, a calefacienti praeternaturam valido impertiatur, adeo quod ille ex impressione iam pene familiaris euaserit, profecto febris adest, quam hecticam, At habitualem nuncupamus ι Siquidem ea licet assectio praeter naturam sit, M
203쪽
quidem Δnitati similarium partium inprimis aduersa, que nusquam ami-i ea nobis, & familiaris esse potest , ea nihilominus postquam ita alte fixa, impressaque fuerit, ut iniuria iam quaeque, cordis scilicet, atque solida totius inuaserit, adeo sane stabilis, firmaque est, quod se se, vi propria,
conseruet, atque sustineat, peiaeque familiaris appareat, & non nisi difficith, vel etiam diligenti, SI assidua artis ope, amoueatur, idque fit, ob subiecti, cui semidus calor impressus est, renitentiam, siquidem quod densum est, ut dilhcile alienas recipit qualitates, ita etiani eas iam adeptas vix amittit, quare cu febris haec, iam partes corporis 1blidas, ut praemittitur, alte occupet, in his ideo ea valdε stabilis est, nec ab illis sacile submouetur, quod contra usu venire constat. si ex humoribus febris me. xit , in quibus 1cbrilis calor accensus, ob eorum tenuitate, non ita stabilis est, de facilius ab illis aufertur Sed febrilis impressionis huius tam alto fixae, aliquot praecipuae consueuere esse causae, quae licet, dum ipsa adhuc figitur ille necessario sint comites, dum attamen iam fixa, firmaque suerit , ut tueatur, ultro Ve firmetur minime desiderantur; quando ipsa tunc, ad sui tutellam, per sic susticiat, nec nisi interdum, & contingenter, annexum habeat fautorem ς Hae autem causae, ad calefaciens aliquod, exsiccansque. proxime validum, reducuntur omnes, quoties attamen cor
pus habitu suo, ac t cmperamento ei aeque respondeat ; Verum quod valenter calorem impertiri aptum est, duplex esse potest ; Aut nempe quod intea ouE. pote irret, vehemen rer vera lorem ita imprimit, ut facit E ad lb- Iidas quasque corporis partes sua flammam immittat, id enim breui se ternaturale cainrem alte figit; Αut dein quod quamquam non intensiuEtale, tantum ve, attamen taltem extensiue, quia scilicet diuturnum, perenneque est, successivo, continuatoque opere seruorem perducit intimius, successiva quippe continuatio aequi ualeat validitatri Atque certe magis si his vltro siccitas maior quomodolibet accesserit, perquam praesertim humor alendo corporkidoneus, latenIer, aperte ve, exhauriatur, vel saltem qui alioquin absumitur, refici non permittatur, est enim semper siccitas lima caloris 3 Atqui ille praeterea corporis habitus impressioni huic praecaeteris aptus est . qtii praesertim te is x apprim i lubilis est, dein autem magis si siccus extiterit, sed commodius, ubi ad calidum euidentius, quam ad frigidum vergat ; In hoc si quidem habitu, exe-pli gratia, febris, quae magna, & vehemens, summinue ideo calefacies . exsiccansque suerit, suo impetu, hecticae febris origo plerunque est, ita etiam obstructio, cum intemperie ,-demum abscessus suppuratus invisceribus latens, calore, etiam si lentum, lenem ve, cordi, tandemque uniuerso praeter naturam impertitur, febrimque hecticam sua diuturnitate producit, 3c sane commodius valde, ubi latens, vel aperta comes adsit corporis inanitio, perquam ultro nimis habitus exsiccethir, subindeque ulterius calefiat; Sed non repentim M tota simul febris haec partibus ipsis selidis, post reliquas, imprimitur, sed per gradus modo tamen citius, Mnnodo tardius , pro calefacientis vi ,&subiecti corporis habilitate; Nondum autem hectica, & habitualis censenda est illa. nisi posteaquam feruidus calor ita iam pridem ex aequo partes easdem sisti das, tum quo ad intima. tum qllo ad extima, occupet omnes, ut praeterea nulla in his restet
dissimilitudo, per quam tristis sensatio exundantis caloris adesse possit ; Eiciam deinceps augeri, fixarique illa valde magis valeat, merito illa maior , ac minor censeri optime poterit, hoc est magis, minus habilirata .
atque impraestat Glis proseito est haecticae febris essentia, talisque eius
204쪽
senuina eonditio est, per quam demum in aegris sequitur tum maior, tantinor actioirum labefactatio, ea ratione potissimum, qua tam similaria quam dissimilarium partium actionibus inseruientium symmetriae indosequatur deprauatio ; Similarium inquam per caloris, de siccitatis excessum , per quem scilicet iustum earundem teperamentum operibus debita interturbatur ἔ Dissimilarium autem , per eundem quide excessum, sed qua ratione magis, hae inde propriam, operique congruam magnitudinc, vel item formam, ob substantialis molis conuimptionem, amittunt I At de actionibus praecipue labefactatis suo loco dicendum, sat nunc docuisiciunde in omni naectica praesto sit labefactatio i Et quidem de febri haectica simplici haec sunt, quatenus inquam illa alteri nullo permixta malo est 3 Ea autem quamuis raro usu obtingat, frequentior vero alia sit , &vtptu rimum in aegris obseruata , quae malo alteri permiscetur, nihilominus quod haec anmplici secundum essentiam non differat, iurh, bc merito, Quae hucusque de simplici dicta fuere, huic itidem apte conueniunt; Et si in hac speciatim cui saltem misceatur malo, & quo modo ex eo ipsa aliquando ceperit, tandemque ultro firmior euaserit, expendendum nobis sit diligenter , quippe id non adessentiam ,& productionem solum intelligendam apprime taciat, sed praeterea ad curationem masis 3 qua ratione
autem id habeatur, infra suo loco patebit.
medus febris prissentia dignoseatur . In pertul
inius ista generis, an inquam praeterfluentium ,
vel consistentium , cuius demum
in D cum de labris essentia, propriisque differentiis, ae eausis deque socci illarum , hucusque ita statutum fuerit ι Iam qua
via, & arie omnia haec talia adeta noscamus, aperiendum 3 Duas equidem methodo nostra statuimus ad cognoscendum inditas esse vias; Unam porro sensus, quia nempe illi res tuaesita primum talis offert sese, qualis ex se est, atque ita illi est conspicua, ut nihil eiusde in lateat; &altera intellectus, ut cum Iesper se in Obscuro sortasse recondita, sensus quosvis ita effugiat, ut penE sui nihil immediate sentiatur, atqui per coniecturas solum, ratiocinatione, seudis scursis, collectas, veluti per imaginem, similitudinem ve quoquo pacto intellectili repraesentetur, ab eoque concipiatur a Duabus itaque viis hisce , tum sebris ipsa, an adsit, & qualis sit, tum causa febris si quae sit quae nam censenda, tum denique causae eiusdem sedes, seu socus, ubi ni corporis fuerit, praeuestigandum, quoniam tot etiam necessario ad curationem recte instituendam praecognoscenda sunt i Principio autem, an febris aliqua adsit, facillimum est, solo sensu, percipere; Febris quandoquidena morbus est similam, partium nemp. simularium temperamenti affectio Disiligod by Corale
205쪽
assectio praeter naturam, ea enim exurens quaedam uniuersi corporis inflamatio est, inflammatio a me quia caloris proprius est cfiectus, ideo vel stilius tactus il Ia obiectum est, atque una tum laborantis, tum curantiS tactione , t ebras commode percipitur, quatenus inquam laborans ipse sentiat se te calore e Iurenti macri, perindeque laboriolo, atque molesto, praeternaturam calefactum, que si medicus quoque tetigerit manibus, velit, nolit, acerbum illum esse, & a naturali longe diuersum confiteatur; Et si illum modo maiore, modo minore, pro caulae ipsum s uentis Vali ditate , cxtare planum sit; cui in stiper malii festa quaedam totius corporis siccitas accedat, ex ipso met scilicet exurenti labore quocunque di fluib, oriunda , quae procul diibio etiam , maioris, minoriS ve feruoris occasione .era identior ciri ira ; Attamen ut certius sit conspicua ipla praesentia febris, sane tum ex effectis, tum ex causis illius, mente adhuc ea conjectanda eil ; Excstectis autem propriis, te inseparabilibus, quibus qua- doci inqueri a lentibus, neces arios ebri S adsit, praeteritis vero, vel nouadinant: hus , t chris nulla sit ι Inter quos profecto primas tenet, arteriarum pullus, cui cordis filii olem, diastolemque, euentilationis ergo, sequitur serpetuo, & quidem per sanitate proportionatus, a ciuilo hominis calori cx consueto maxime congruus, verumtamen per morbii, per
quem, bcaloris praesertim feruore nimium, ut semper in febribus euenit, corcu criti lati anc maiorem, validiore, frequentioremque expetit, vi aliti Ν, atque alius semper est pulsus, tum puta frequentior, tum maior, tum dcnique vehementior, qua Ec talis tangenti est euulenter conspicuus, ita febrim adcise tunc fateri necesse eli; quamquam id verum duntaxat centeri cic bel, dum ni soli lae huic arteriarum pulsationi connectatur caloris prat Criraturalis sensus, qui tristis, laboriolus, molestusque suerit, de quo die uria iam; quippe alias pilliu licet immutato, febrim aliquando nullam adesse roscille videatur, quando vel leui ex cauta aliqua et lam externa haec hanc multiplex est inter reliquas praecipua est oris ventriculi unde linque procurata affectio spiritibus aggitatis, pulsus arteriarualius, acalius a latao, citra febrim , factus obtertietur; Caeterum post hac
pulliis in febri disterentiam, de si alij caloris febrilis cssectus quamplurimi
adhuc sese offerant, SI varii. quos in flabri frequentes animaducrtimus. de ex quibus non dc bile de febri argumentum conficere datum est, quod tamen hi minime collantes,& nusquam in omnibus semper omneS,merito ideo a V communem febris praetentiam dc monstrandam, praetermittuntur, de sane ca hi non febrim ipsam ex se , sed causam eius, ut plurimu , comitentur, adeo ut ad speciale potius notitiam febris, quam ad genericam , siue communem , quam modo querimus, maxime illos facere certusit a Sequitur labris notitia quam per causam nobis habere licet, quae si confusa , & oblinara nimis aestimetur, quia nihilominus aliam iampride ex effectis adeptam qua dante nus confirmet, adaugeatque, ea ideo mini- curanti medico est negligenda ; Itaque expensis, & examinatis quibuscunque antegressis, Vade sibi aeger paulo ante noxam euenisse obseristiarit , 3c insuper illis in ordinem ita redactis, ut eorum subinde a primo icilicet ad ultimum usque in impetus, & moduS in agendo s cruatus eui dens factus censeatur, unde tandem agro is sit, forsam valde in febrim prompto ,& habili. non ab re , per id temporis febrim euenisse pateat . profecto de sebris p aesentia nos certiores redditos non dia. hirandum i Artamen quod causae hae plures , Variaeque, ut diximus,
sant, de in agendo diuerse, ut impossibile sit omnino de illis hic quid. piam Disiligod by Corale
206쪽
piam methodo tradere, sat perinde uniuersim de his nos supra Ioquuti. teliquum prouidelitiae artificis remittemus . Hac quidem ratione de febris praesciuia generatim coniectandum , ia speciatim notitia eiusde prosequenda est ; laicebam iis autem febrim, vel subterfluente esse, nullo-quc pene indamento innixam, vel consistente iam, valenterque firma tam : Rursumque hanc, vcl per se talem, vel alteritis cuiusque annexi consciuantis beneficio ; Hasque iterum in proprias species elle diuisas ; tri usuis ergo generis , vcl spcciei censenda febris sit, quaecunque illa aegium asticiat, dum scia vis pcnitus lateat, itidem mente, ex e flectis, S causis , pcruelliganda erit; Sed quod ad senstim spectat, corrum est, primo febris cuiusque insultu, siue unius ipla , siue alterius generis, vel spe- cici fuerit, nunquam rata , nunquam firma, quin varia potius semper j dc inconstantia adcise omnia , eaque per se similia. 5 diuerta saepe 1 e s. osterre lensibus, ut merito percius de imiasionis primordia , perperam sit, Vel uno sensu stanto minus mente ὶ de s ebris genere, scu specie, certam PIO- serie sciat entia iri; paulo licet iam flabri persissente, eaque modum, se itimorem se habendi proprium, dc quidem constanter repraesentanti, cuiuS nam illa sit generis, vel speciei, facilius& 1 cnsu, Sc mcntc dignoscatur ;Sane tamen febris, quae praeterflucias est, quae& breui deficit tempore,s de qua primo loco agendum est j cum post unam temporis breuitatem, perquam ipta vix spcctabilem profert se se, adhuc ultro multas, ac Varias,
tum CX terna S. tum intcrna, habcat x inde oritur causas, & eas ab his in Cmnibus rato itissimiles, cx quibus species quaeque febris deliam it initium ;Vnde nec virum illa toto progressu suo seruet strae praesentiς modum , ex quo in conspectum sedet; quoniam interdum lenis, NI placida , interducontra, acris, Ic valida est a Insuper SI s sua natura continua esse loleat, interdum tamen illa, recurrente causa. recurrat ; Ad haec ea modo aequa-
Iis, modo inaequalis sit, & aliquando breuior, & aliquando longior ; . Nec praetcrea cficclus similes semper pariat, quibus illa speciatim demonstret sese , at similes interdum, interdumque dissimiles ; Cum inquam
ves ita se habeat, veri mimina certe erit, praetcis uenie, seudiariam, qua dicinus flabrim, dissicile breui, quo viget. spatio. vel sensu , Vel mente, digia sci , a medico etiam exercitato , posse ; Qiiamobrem febris haec quomodocunque aegrum inuas erit, si aspecta semper habenda, nec de ea a me deliborandum , quam constanter qualis si, euidentibus notis, appareat, apparet autem terrio, vel quarto die, quo ut plurimum ipsa esse desinit, Si si aliquando citius et Utcunque tamen sit, interea eius semperata tendendus modus, S mos est, obseruandaque origo, quoniam si praeter-
fucias febris fuerit, quae dum perquiritur, penε scmper sponte, sineque artis auxilio dcflicti, iis c & merito praetereunda a Atqui si iam febris co- sistens suspecta sit, prochil dubio ita inditia eius iterum atque iterum recognoscenda, ut ex his ipsa febris essentia. firma, stabilique coniectura decernatur ; Et porro an de genere earum sit, quae ex annexa cauis consi- sente longe conseruantur, & durant, quae N putridae dicuntur, quoniae x putridis si accis eueniant , ut alibi diximus i Αn euidenter potius de genere cavum sit, qtiae habituales cum sint, vi sua tantummodo valenter pcrscuerant , ex putridaque ipsa frequenter habent originem , & raro per se aegrotantem inuadunt; itaque cum tum sensit, tum mente, inditia omnia recth percipiantur, ex illisque notitiam, quam elictimus, si assicie ter assequamur ; Sanc quod ad sensum attinet, verisit milh est . febrim
presente, quae praeterfluentis iam terminos praetergressa sit, consistensque
207쪽
vera compareat, non habitualem esse sed putridam, ut puta quae ex putre dine excitata , ab eadem conseruetur, & vigeat; si praesertim ea, tum modo, tum more suo,& quo ad intensionem, extensionemque caloris , Mquo ad motum, diuersa videatur . quandoquidem calor, qui putrescentis succi occasione fit, ille caeteris paribus, vel ex quo acri vapore communicat sese, acrior ideo semper, εc validior est ; Insuper ob succorum eoAE-dem cruditate, cruditatisque malitiam, quae per tempus longum dunta at emendatur, non uno 1olum, altero ve die, seu etiam tertio, calor ipse fouetur, verum longius, diutiusque; S ille interea aegrum multifariam assicit ; at quod magis est, non aequalis, suo progressia, est, ob putrescentis humoris excandescentiam, fallit sincero putrescente sanguine, raro aute ille putrescit in sed inaequalis, etiam si perennis sit, pro humoris specie; plerunque autem etiam dessiciens, recurrentque eli, vel una inqua fomitis, & foci eius, varietate, qua humor putrescens differenter se prodit i Qui autem calor smplex est, attamen febrilis, & nullum ex putredine fomite habet, minus acris est, de magis lenis, ac placidus, ut subinde aegrum valdhminus assiciat, &opera eius minus interturbet, ad haec semper sibi similis est, nisi dum crescit ad statum, vel diminuitur perdecrementum, unde nullum habet accessionis, vel exacerbationis ordinem,'uipph omni fomite careat, unde ordo illi contingat; Ita quidem sensus de febrili calore ex putredine facto , perindeque de febri putrida , satis euidenter sentiti Quamuis neque sensui solum, ob multiplice aegrotantium varietate, stare tutum videatur, sed ultro mente perscrutadiis, ex
minandusque ille sit. & sane ex effectis propriis, itideque ex causis, unde ipse ducit origine i Etactus putridae febris sunt multiplices , quia illa nusquam incomitata, sed pluribus praeternaturalibus stipata affectionibus semper progrediatur, per quas palam a putredine eam habere origine est,
eonspicuum i Nam & si febris ex se, calore naturali immutato, quaecun-Que in nobis secundu naturam sunt, perpera assiciat, si tamen ea ex putredine sit, multo semper magis, posteaquam putrescentis succi febrim fouentis assistentia valdhmaiora, eaque euidentiora ubique praestet, quam simplex intemperies ; Itaque quamquam multa sunt haec, praealtis attamen sunt sebrientis opera , non vitalia quide solum, quae in febri quavis necetiario assiciuntur, sed adhuc naturalia, & animalia quorum Sc si perturbatio in omni febri possibilis sit, in putrida tamen, ut dicitur , valde magis ; Vitalia autem deprauari, ex pulsu retissimum, de respiratione Patet, atque ex illis sic deprauatis, putrida febris indicatur a Pullus enim
tunc, non solum ut in febribus qui ousque, & velocior, & maior, M vehementior pro tempore est, quam alias ex natura esse consuescit, ex quo
nempe febrilis feruor semper, a principio ad statum usque, validior, & astatu per declinationε remissior est, ut perinde etiam cordis ventilatio illi
ex aequo toto progressia respondeati Sed interea quoniam cora plurimis vaporibus putridis vexatur, lancinaturque, dc per accessioneS, exacer-hationes ve mabis, per quas ex incensa putredine, excrementa torrida multa, &fuliginosa cor maximε petunt, quae& spiritus uniuersii Hrrae munt, merito illis validius natura incumbens, ea ita sestinat, depressa ar . teria, soras excludere, ut nusquam tanta necessitate nitatur, per dilatationem refrigerium allicere, praesertim si humor, qui putridus, vel cor, vel praecordia petens, tum multus, tum acris,&pernitiosus extiterit; nea
cessario quippe in omnibus pulsandi differenti js tunc varietas magna est , eaque, re vera, unius, vel alterius diei, certis horis, pro vario peccantis Z humO-
208쪽
humoris situ, ac motu, sensibus conspicua i Quia humore in venis posito, ut feruidus calor perennis cit, atque ex eo perpetuo arteriarum pulsus a naturali pulsu diuersus apparet, ita per exacerbationes, dum humor suo more excandescit, calorque semper, ac alias, principio carum maior est conspicuus, S adiummum excandei centiae succei siue augetur, dein P declinationem minor euadit, utique illi necessario respondente arteriam motu, fit, ut 8c omnisariam pulsus augeatur primum, postea minuatur, priori fere redditus conditioni; Caeterum humore extra venas existente, quoniam ad solam interpoliatam moris proprij excandescentiam, feruor febrilis invadit, unde etiam, nisi per euidentes accessiones, cor, arteriali Pulsiu , ventilatione maiorem expetit, eo ipso alias quasi omnino secundum naturam se habenti, utique ut non nisi tunc post pugnam humor
communicati e cordi, quare Sc frigus, hortor , vel rigor antecedit, cum magna spirituum concentratione, oppressioneque, ata tunc primum mi Dor arteriarum motus adest, dein luccessiiue maior, indeque recedit, re
hicisus ad consuetum naturalem, &fortasse sanum ι Eadem quoque in his febribus ratio respirationis, Minspirationis est, cum similiter ad refrigerandum , & fuliginosos vapores putres expellendos illa pertineat, qua-Obrem tunc nemini mirum fidum pulsus varius, & multiplex est, insimul respiratio, ac inspiratio varia ut plurimum videatur ; quamquam in febri-hus is praesertim intermittentibus, in quibus humor prima corporis regi ne positus excandescens praecordia comprimit, ob aliam merito causam laesionem patiatur.
quae putrida est , aegrotantem sciat, ut clarius
pateat , ijsdem propositis mus , quomodo
in En v NT V R opera, quae naturalia, Manimalia nuncupan
c in tur, quae porro per febrim deprauata, putridi humoris prae sentiam, subinclaque febrim ex putredine natam, Ostendut ἔNamque & si opera quaevis in aegro a solo praeternaturali calore , qui febris est, necessario labefactentur, adeo quod illa
in omnibus febribus praeter naturam reddita, videri possint, ex calore tamen labrili per putredinem accenso, alias euidenter, certo modo quod habent sese, atque ita praesentiam putredinis consequenter ostendunt, se habent inquam iuxta morem, seu motum humoris putrescentis proprium ,& focum item unde ille excandescens foras erumpit, perindequei operibus ipsis consecrata organa afficit a Etenim per febrim putrida omnem , & potissimum intermittentem, in qua putredo, vel una prima vasorum serie viget, hoc est, mesenterio, & illi adiacentibus vasis reliquis sane merito histe prore stans ventriculus, intestina,& his finitima organa alia, prioribus naturalibus operibus inseruientia praecaeteris afficiunrux
valde, & eorum subinde opera, dein successi vh alia eliquorum, perperae se habent; quatenus attamen mos, seu motus Putrescentis humoris eae proPrius,
209쪽
proprius, videlicet quotidiEmagis, si pituita excandescat, de tertio vero in tertium, si bilis. ω de quarto in quartum, si melancholia, licet postea
perennis reliet affectio, non sibi tamen semper similis; Idem experimur incontinuis, per quas humor peccans in venis collocatur, 1 ed varietate maiori , ac inconitantia ; Itaque dum per febrim putridam pastus assumitur, nutritionis ergo elaborandus, opera naturalia si contempleris, ab ore Primum ipso in ventriculum, dcrurium a ventriculo , ac intestinis ad he- par, demumque per uniuersum corporis habitum proficiscens, omne pene opus mancum re vera ab integritate sua longh diuersum, ut plurimum apparebit ; EUrimum sublato penε appetitu , non nisi per magna dissicultatem pastus ast imitur, quod non a calore stilum nimio laxanti factum credi par est, verum maxime ex praui cuiuspiam tunc succi ventriculum occupantis, perfundentisque, ac saturantis praesentia, proueni Ieprobabile est; Cum&ob eandem causam phnaui ea praesto ut, secundum quam aeger pastum auersatur, Mabeo vel saltem vilis, aut olfacto, vel item solum audita illius mentione, horret, haud al iter qua a cibo corrupto ,& putrido multis eueniat 3 Et si plerunque salubri, Mutili postposito, solus qui inutilis, & prauus est, ab eo desideretur ; Praeterea aliquando sequitur vomitus, vi pastus licet assumptus, minime tamen ille recipiatur, amplectatur ve, sed mavis resupinato quasi ventriculo, ex ingrata scilicet inhaerentis, ac imbibiti humoris qualitate excitata; una sor-rum cum humoris eiusdem portione, foras, quod illius fuerit assiimptum, adhuc crudum, veluti noxium, evomatur ν Et si non raro ille mei pe peram detenrus vltro sic facile corrumpatur, ut vel iam fomitem praebeat
putredint , vel mauis seceta, scilicet per intestina, cum flatibus, & torminibus nisi quid peius eueneritὶ quasi excrementum, tum substantia, ut dicitur . tum accidentibus ι ab eo quod decet valde mutatus, impetu defluat Et fanh ita frequenter per febrim putridam ventriculus se habet ad pastum, de potu interea nimis interdum ille solicitus, siquide tunc nis praemagno pulmonu aestu, quo ignei pene vapores, in palatum, & fau. ces euomuntur, lingua arescens , bibendi desiderium inserat, infert autε saepe inexplebile, profecto proprius, praenimio ardore, ventriculus exsuccus, aut salso, amaro, Vel acri quopiam imbutus humore, indeficientis sitis est autor i Quamuis interdum prae nimia secitate, vel humoris in-s ictu , ita linguae, faucium, atque ventriculi sensus reprimatur, ut quasi deficiens minime sitim animaduertat; Adhaec vero, quoniam ventriculi error nullibi usquam recte corrigatur, ideo pastus perperam confectus ex eo deredens, ad haepar successive peruenturus, dum vasis mesenteri j il- Ie recipitur, maiori ex parte obstruit, consistens in via, grauatque perinde hipocondria, Zc magno aegri malo, turgida, tensaque reddit, ut & inde saepelien induratur, &porus felleus intercipitur, unde mala multa habent originem ; Sed ex parte ille receptus in hepate, ut iam praue di sinis, ita nee rem ab eo tunc pridem multifariam nanguenti in utile tanguinem vertitur, qui nutritioni sit aptus, quin potius ultro putredinis smmes fit, & labris pabulum i quare nec interea corpus uniuersum recte nutritur, sed ex prauo ubique congesto succo intumescit, vel mauis conficitur, atque resiluitur, deficiente scilicet pabulo, quo bona, sussiciens que deperditi instauratio subsequatur i Vnde ut tunc quae per secessum
exeunt, aut per OS euomuntur, mancum naturalium operum omniu exordium palam ostendunt, ita quae urina conspiciuntur, progressum operum
eorundem deficientium manifesth docent ι Siquidem urina paulo post Z 1 febris
210쪽
febris initia , necessario succedit cruda, ut ex consistentia, atque calore patet ; Etenim iam vel tenuior facta, paucisque praedita contenti S , paruam a calore insito elaborationem interlanguificandum praecessisse indicat , vel contra, ultra mediocritatem crassior reddita . & contentis inspiD satis nimis, ita repleta , ut quia densia, seu comita facta sit, ideoque splendorem proprium amississe videatur, sane tunc perperam succos in venis ab extraneo calore confundi. ad corruptioneque potius, alterari, quam recte confici monstrat i Et sane magis si ad albidum, S lutulentum quam secus illa inclinet; tunc quippe defectum omnis pene elaborationiS scmper arguat ; Quod si saltem primum rubra, dein crocea, praeterea cruginosa, viridis, vel passea ,& tandem nigra appareat, hoc namque ordine illa ut plurimum immutatur claboratione quidem humorum celebrari
Certum est, ab externo attamen calore magis, quam ab interno, de innato , subindeque defcctum operis naturalis adesse cuidentissimum est ;Quod si praeterea addas odorem, qui fetidus sit, de sutredine tunc iam m- ducta non dubitandum, nisi sorsam haec& alia aliunde urinae contingant, quam defectu operis naturalis elabentis ; Qitamquam adhuc saepe, reri ebrim putridam , nihil vel parum urina a salubii conditione ditiat, ad coquod minime tutum in ditium videatur, quod ex ea de naturalibuS Oscribus assequi contendimus a Quippe licet dum putredo in humoribus viget, necesse sit opera animae omnia ,& inter haec naturalia . ut dictum cst. astici plurimum . quod nihilominus interdum pulicdo ipsa , vel eiu S saltem fomes lateat, ut venis ipsis, & iasis communibus, rotissimumque hae pati , nis disti cile , ob obstructione , scii di ictuum intrabilitatem , communicet sese, adeo quod neque ita facile languinis in assam inficiat, ut nec heparasticiat, hinc est, ut licet interdum virus ruti edinis cordi in sensibiliter communicatus pessimam febrim faciat. adhuc tamen nondum haepar, cum venis ipsis, ab integro opere aperte deficiat, atque nec urina, quae serum sanguinis est, a sua bonitate dccedat 3 Et hac ratione, CPera, quae naturalia d:cimus, per febrim putridam labefactantur, suntquc se-bris huiushiodi es cetus euidenres; quamquam certe non ita proprij, ut sine putredine .& labri, alibi illi minime reperiantur ι quare licet ex his certo modo dicto per febrim te habentibus, putredo sat is appareat, e Xque putredine febrim fieri coniiciatur, illis nihilominus solis minime confidendum , sed praeterea estectu alii diligenter contemplandi a Non parum aute ad putridam agnoscendam febrim faciunt Opera , quae animalia medicis nuncupantur, quorum sane ita varia ex febrili putredine praesto sunt simplomata, ut ex his putredo satis aperte constet a Inter h*c licet quae admotum .&illi aduersam quietem, ectant, ad tactum insuper, &gustum praecipua sint, dein enim sequi intur reliqua quatenus ipsoriam organa ab intemperie, cum putrescentis humoris praesentia, aniciuntur a Porro verissimum est, febrim ex se , quatenus scilicet intemperies calida est, a propria symmetria omnes etiam auertensι spiritus, corpori euidentem toto afferre langorem, lascitudinein ve, ut in omni quasi opere tunc impeditus aeger videatur, ut sepe diximus, verum tamen febris exputredine oriunda, dum putrescentis humoris ipsam fouentis portio in
tenues venas, quae per summa sunt corporis, excurrat, necessario lassitudinem inducit, dc eam quod ad sensum tactus spectat) dolorosam, dc,
in partibus praesertim extimis, ulcerosam ; Atque ita inprimis caput, noper consensum duntaxat, sed & per essentiam, secundum partes sensiles,1ummopere assicitur, ac insuper tum brachia, tum crura, quasi contussa, dolent