장음표시 사용
211쪽
dolent; Nisi forsan humor ad magnas lumborum venas aliquando collectus , ibi saltem grauitatem maximam faciat, ibiqtae exardescens nimitarariat incendium a Vt ex his demum omnibus, vel singulis ultro sequatur cor Iioris iactatio, dc inquietudo, ut scilicet in alterutrum latus modo, modo in rectum, illud prorsus inquietum per id temporis deuoluatur, veluti fere semper per putridas' continuas, ocearum potissimum exacerbationes obseruamus et Caeterum per intermittentes , & earum praesertim accessiones, uniuersi accedit concussio, cum frigore, horrore, rigore ve, quibus saepe dentium stridor comes est, inestque ei dolorosa interna con- tussio pene utque ad Ossa perueniens, quoniam calidus, acer, putrisque succus, in his , licet dum lisa sede consiliens conquieicit, corpuS non exagitet , attamen dum quasi efferatus, illinc praeter naturam dimouetur, vi in accessionibus ni huc, atque illuc delatus partes sensiles rcpentina ferit . eas merito assi igit, concutitque, atque ille si paucus, parum ve acer extiterit, S lente, ac languide dimoueariir, vix extimum frigus inuehit, calore scilicet cum sanguine, dc spiritu ab externis partibus intro, quasi inopem,&subsidium aduocatis sin copiosior, aut acrior, eiulque ideo motus, ac impulitis concitatior st, iam euidens cum frigore uniuersi c. cussio invadit, illaque temper maior, si qui exagitatur humor, & multus,&is vehementer acer, ac mordax, magno impetu tensiles partes ieriata Hoc inquam in intermittentibus, occasione sedis humoris peccatis, quasi perpetuo fili Uerum in continuis aliquando solum, euec leuiter, ab inexpectata humoris peccantis motione in venis ipsis interdum excitata ;Ηaecque circa quietem, motum e, &tactum , in febri ex putredine ob-1 eruamus i Sequitur gullus , qui in febri eadem pessime labefactatur . si quidem non raro lingua, palatusque exsiccatus, dc incrustatus, senti, in gustandi sapores nullum , vel diminutum valde habet, at saepius, dum praui humoris perfusione, aut amari, accidi, vel insipidi, per ventriculi consentum inquinatur, si nouo liquore aliquo perfundatur, iam qualis ex accidenti est sapor in bibitus, in tergustandum talis cibi aut potus lapors bi apparet; Caeterum & reliquarum animalium operum amictiones , si non in singulis omnes, in omnibus fallem singulae siue ad 1 ensum illae. &motum, siue quoque ad mentem spectent, pro Q brientis corporis dis positione, contingunt, Sc putredinem humorum aperte monstrant. Vt enim
qui putrescit humor non in omne corpus aequabiliter eis effusus 1 ed in parte praecipue impegit aliquam, ita pro partis conditione potii limia exurgunt simplomata, unde si ante febrim pars corporis aliqua, vel natura. vel humoris cuiuspiam, veteris vcmali vitio, imbecillior, ea omnium prima iacturam, & incommodum patitur, subindeqtre Opus , cui pars necessario inseruit . sitis assicitur simplomatibus ; Vniuersim autem, de non raro, vigilias adhuc , vel 1bporem , per febrim putridam obseruamus, unde palam opera quaeque animalia indifferenter, magno aegri damno, vel opprimuntur, vel dissoluuntur; Contingunt sane vigiliae distbluentes ex causis omnibus, somnum,&quiete, per febrim interpellantibus, ex his nimirum, quae aegro nimis lunt infesta, dc quidem ex ardore, doloreque , A capitis inprimis, dein ex lassitudine, & concussione totius, unis
de spiritus agitati solitae se quieti traddere minimh valent, ut delirium quoque pariat, quod est ex spiritibus in cerebro perperam agitatis pervcrsa mentis operatio I Ad haec euenit febrienti sbpor, de interdum saltem
stupor, ex multitudine praesertim humorum, aut crassorum Vaporum,
cerebri vasa, quibus spiritus, operibus animalibus celebrandis, submin,
212쪽
strantur, Occupanti, porro primum ex ea obliuiosi, S: stupidi febrientes solum sunt, , dem soporosi, in profundum quoque somnii, que lethargudicunt, peruenturi, quod minore primu spirituu oppressione , leuior 1en suum detentio tequatur, huic dein nempe maiori, glauior succedat, nisivi morbi. vis epe post delirium , aliter eueniat; Sed ut cunque sit, ex putrescentibus per febrim humoribus, cerebrum per essentia, vel percon-- sum, labefactantibus, simplomata haec tunc 1uam habent origine . Itae quide putrida febris a prehenditur ex effectis, ex causis iam, qua ratione indicetur, demonstremus. Sane causae febris aliae sunt externae seu i emotae, internae aliae, proxime ue , siue coniunctae ; Externas diximus, quaecunque regimini victus 1imi necessaria, haec enim prae incipientia ca- Iidorii morborum principia aestimantur, quibus merito etiam annectuntur fortuita ; Iruernas aute posuimus humores propriam symmetrifi praetergressios, iamque subindE putridos . In his ctenim quoniam calor prae ternaturalis accendatur, ut dictum est, illeque demum accensus seruetur,
ac vigeat, ex ipsis merito praecognitis, & quatenus id praestare valeant, actuque praestent examinatis, rationabili etiam coniectura licebit deputridae febris praesentia notitiam assequi, quae quamquam altera ex effectis Obscurior, una tamen cum ea pellucidam satis, & eia identem putridae febris iam praesentis cognitione importat 3 Quamobre .ip1b statim medici ad aegrum ingressu, scissitandus aeger est, de regimine victus praeuio, Malio quovis fortuito, ex quo ille dein se sebri laborare aduerterit ; Atqui ut per capita quod querimus sese ante oculos ponat, rememoranda lunt quae alias uniuersim de febrium causis praemeditavimus, nempe ad tria potissimum reduci ea, ex quibus extrinsecus, tanquam ex causis, febris queque habet origine ; Ues scilicet ad quae suo in nos ambitu per contactum agunt; Vel ad quae a nobis assumpta, receptu quouis suo immutant nos i Vel ad quae tande a nobis mei, in ipsismet tacta, ipsos item mei subsequenter assiciunt 3 Ad haec enim tria, causas febrium omnes externas, remotas ve primu , dc successive ex his internas, ac proximas belle deduximus; Sed de externis, siue remotis, quae ex ad regi me victus spectantibus praesto sunt, primo dicamus; Hae porro si ex ambientibus sint, horum aute praecipuus est aer 'uae siue per se, siue per accidens, ambitu tuo, aegrum ita calefecisse potuerint, ut si quid in eo fuerit, per feruorem, corruptioni, seupytredini aptum, illud corruptum, putrefactum ve luiste credibile siti magis adhuc, si ambitu eodem, veneficae cuiuSpiam qualitatis semina illi impertire valuerint sane autem hoc illorum conditio, vis, situs, & ipsa denique mora, indicabunt in iam utique tunc, his sic se-brilem calore praecedentibus, febrim adesse putrida fateri licebit; Quod si praeterea ex causis eisde externis, illas praecessime, quae intus assumuntiar, ingeruntur ve, audiuerimus, pastum puta, potumque, & horum iam in-smul error, vel in qualitate, vel in quantitate, vel opportunitate, con set, utique cum certum sit, ex erroribus ingestorum . siue per se primo putredine excitari, cui postmodum succedat febris, siue per accidens, nepe obstructione quomodolibet subsequente, calore praeternaturale acincendi adeo eosse, quod ex eo successive putredo adueniat, iurE febrim esse se putridam inde colligere concessum erit; Vltimodum ex his praecedat aliqua, quae a nobis in ipsismet facta haec sunt animi assectius, & corporis exercitationes, vel otia in nos forsam alteros reddere aliqua ratione potuerint , profecto dum primum talia, tantaque illa fuisse, iusto mentis intuitu, Praenoscantur, qualia, quantaque, Perse, vel per accidens, calo.
213쪽
rem in nobis accendere, & subinde putredine inducere apta sint, cum, pro subiecti corporis aegrotantis dispositione, verum sit, ex his, praeternaturalem calorem, atque putredine potuisse contingere, proselio quo
Mutridam febrim succemue fieri potuisse, aestimandum est a Caeteria
extrinseca, remoraue haec putridae febris principia, raro ita febri ip- sunt contigua, ut certo, ex praecedentibus i pus, febrim 1 equutam qu valeat arguere, quin imo potius, ut plurimum, longe adeo a febri distantia sint, quod vix possibilem censeas horum cum febri adesse connexione a Attamen quod nusquam causa, quae proxima, sine remotis quandocunque praegressis, sit putridae febris effectrix , hinc ideo minimε negligenda ea est putridae febris praesentis coniectura, quae ex remotis causis dictis ha- heri aliquatatione possit, ubi praesertim omnia ad victus regimen pertis mentia , eatenus expendantur, examinenturque, quatenus scilicet ex his, vel saltem aliquibus, putredo, quae proxima morbi causa est, in aegro Potuerit aliquando accendi; Et quamquam coniectura haec Obscura fatis , longeque nimis fortasse petita, ut ex illa subinde putridae febris notitia non niti obscura habeatur, ea nihilominus qualis, qualis fuerit, superaddita alteri ex causis proximis habitae , meliore proculdubio pariet fe-hris eiusdem ex causis cognitionem ; Igitur vltro de causis ipsis internis loquendum est: has autem diximus putres iam succos existere, caeterum putredinem multifariam contingere, at ab obstructione potulimu; Qua-xe ubi satis pateat ipsa putredo, si non sensibus, salte menti, per effectus, de quibus multa in superioribus dicta fuere, profecto tunc necessario fe-hrim putridam adesse fatendum a Interea autem an obstructio praesens sit, quamquam obscurum, attamen ex praecognitis saltem praeincipientibus causis obstructioni fauentibus, satis apertum fiet, M sane magis si praeterea obstructionis effectus euidentes in visceribus praesto fuerint, in viscoribus inquam illis, ubi peccantes humores propriam sedem habuerint, cuius equidem sedis dignotio, ut medico valde necessaria est, ita obstructioni detegendae maxime idonea censetur, sed de hoc inferius.
putricia febris species sit, cum eius variae disserentia
sint . qua ex causis praesertim proximis , istisque rur , habent originem , quare oe de caseorum earundem omnium cognitione,
modoque causandi ipsarum maris ,
sufficietereonspicua putrida febris suerit, ut dein eius sp t/-cies clarius pateat, nec Lario causia illius propria, proximaque inquirenda erit, certa nempe putridi humoris conditio, per quam etiam magis ratio curationis eluceat ; Etenim hujw mores nostro congestos corpori, propriam iam symmetriam
amissus, quia in apertam tendant putrinam corruptionem. iurEDiqilirco by Cooste
214쪽
esse diximus a Sunt enim alii alimenti iij, ut sanguis, & excrementitii ali j, ut pituita, bilis, & melancholia, qui omnes, aut dum sinceri, aut, & quidem sippius, dum mixti, obnoxii sunt putredini ἔ Qvj ergo ex his fuerit, qui per febrim peccet, non est dissicile, iuxta doctrinam alibi tradditam, intelligere, tum inquam uno duce sensu , tum praeterea mente,
ex cognitis videlicet causis, & esse his illius peccantis in aegro a QSantum spectat ad sensum, quamquam humor, qui peccat, sebrimque facit, in recondito corporis collocatus, valde multum latet, ut sane illius, quatenus est febris causa, nihil prorius appareat, ex his nihilominus, quae tin- quam superuacua, sensam, atque perpetuo soras pelluntur, quid nam humoris peccantis lateat, nisi etherogeneitas aliquam dissicultatem pariat fit aliquando satis sensibus conspicuum i excreta quandoquidem temper
eorum, quae intus continentur, conditionem redoleant, repraesentetque ἔtum per se quatenus talia, tum ex accidenti interdum, quatenus scilicet consequuntur haec, aut illa ι Si potissimum foras ijs pellantur vijs, quae vasis cotinentibus, vel quomodolibet contentis succis belle consenserint. Corpus licet nostrum , dum praesertim vivimus, intro, forasque. ita spirabile sit, ut per robustam naturam totum quibusque facile purgetur ductibus, atque ita apparens excrementum omne. ex quavis sede, cuiusque
humoris peccantis purgationem esse posse credibile sit, perindeque ex quavis ea, de contentis iudicare concessum videatur ; Itaque de humore in venis per continua febrim putrescenti, ex urina excreta, sensu aliquid
forsam percipitur, quippε ea ex venis generose emala, conditionem humorum in illis ostendat; Atqui humore regione prima collocato, ex ijs potissimum, quae per secessum, & vomitum eijciuntur, de eo sensilis coniectura commodius permittatur; hisce quoniam ductibus regio illa expurgetur ι Attamen dato urinam contemplari oportere, ex ea sanh diseficith assequimur quod cupimus, quando sue alimentitius, siue excremetius humor peccet, urina tunc, vel quo ad substantiae consistentiam, vel quo ad accidentia reliqua, haec enim sensus percipit indifferens, ut plinrimum sit, ut perindε raro illa humorem ex praedominio peccante reprae sentet, at mauis stequentius, si quem humorem sibi aliquando permixtuproferat, illum biliosum esse ostendat; In febri enim quae putrida sa quo-itis illa humore peccanti contigerit urina semper, quoad substantiae insistentiam, vel mediocris, vel crassa, tenuior VE est, nec humoris peccantis consistentiam imitatur necessario, porro interdum imitari possibilh est, atqui penEsemper inditi caloris vim, facultatisque coquentis robur, sequitur, quod cum ita sit, iuia qualis humor peccet, ex Vrinae consistentia non patebiti Caeterum quod ad colore spectat, quoniam color ex deteris minata consistentia , subindeque dia phani, & opaci mixtura resultat, propterea fit, ut cum urina consistentia, ex quovis humore peccanti, indifferens , & varia esse possit, ita & indε consequens color multiplex ad ense queat, unde nec ex colore, peccans humor certo colligi potest; quamquam cum ex febri corpus exuberanter caleat, humores autem in eo in
Ientius exurantur, adeo ut ita bilis inter hos potissimu vigeat ,& crescat, ut& si quiuis alius humor abundet, putrescatque; bilis nilailominus ipsa, quae valdh per se tenuis, partes permixtioni summoperh congruentes adserum prompte inficiendum habet, & ubique serE praesto sit, & prae cael tis humoribus se se, suo scilicet colore, per urinam proferat, principio quidem rubro, dein citreo, postmodum aerugineo , ac nigro; hoc sanis
gradu exustione ipsa in deterius proficiscente a Ex odore, quantum ad Disiligod by Corale
215쪽
hoe spectat, nihil prorsus habetur 1 Atque his demum sic existentibus, per urinam de humoris specie nihil certi sensu colligi possie verissimu est ;Atqui ex his quae per secessum, vomitum ve, excernuntur, fortasse clarius de peccantis humoris specie aliquid spectabile est, tum nempe ex stib- stantiae consistentia, tum ex accidentibus aliquibus, excreta ipsa comitatibus; quoniam si quae excernuntur, aut euomuntur, alba, tenuia, Vel crassa ad muci instar extiterint, planum est exquisitam monstrare pituita, at si flava, citrea, eruginea, vel porracea, prael ertim si cum acrimonia,& amarore sint, bilem magis, minus ue exustam indicare a Tandemques crassa, migraque sint, de melancholia non dubitandum ἰ Huic aute no absimilis est sanguis, qui extrauenatus sit; Etsi praeterea tunc, S alias, humores, ut plurimum, insimul misceantur, & raro sinceri peccent, Vnde & horum aspectus non parum confusus videatur ; Quamobre ut haeae de his per sensum agnita humori peccanti dignoscendo minimh sat sunt, ita ultro mente alia pequirenda, expendendaque sunt, effectus nempe, S causae, acu rox imam videlicet, coniunctamque putridae febris cuiusque causam emcientem pertinentes: hac namque via de humoris specie certior erit notitia ; Ergo ab cffectis sumpto Principio, praemittendum humoris putrescentis, febrimque fouentis este tus csse non paucos, S quidem ex his multos communes esse, de quibus supra, dum putridae labris praesentiam demonstrabamus, abundE diximus, attamen aliquos esse proprios , determinarum nempe peccantem humorem indicantes . ex quibus iam prae uestiganda illius desiderata cognitio est ; verum hi ad labrilis feruoris morem , modum vh facit E reducuntur omnes 3 mamq uam non ob id negligendi quoque s hiat alii, qui contingenter febrim ipsam ex certo Peccanti humore natam comitantur, veluti sunt simplomata plura, Mi orsam quoque morbi tam similares, quam dissimilares, qui & intrinse-eus , S cxtrinsecus per febrim ex certo humore putrescenti contingunt; qui inquam ex sanguine phlegmonis naturam sapiunt, ex bile eresipet tis, ex melancholia carcinomatis, demumque aedematis ex pituita, que- admodum propria monstrant inditia a Sed quod horum tam morborum quam simplomatum silua multiplex est, & in determinata, eam merito exercitatis saltem ex tempore obseruadam praecauebimus, at interea more , seu modum ipsum seruoris praeternaturalis, atque febrilis, diligenter expendemus, posteaquam humoris cuiusque ita mos diuersus sit, ut etiaferuoris ex eo modus diuersus ab illo alterius euidens sit; via dij per hanc
praesertim diuersitatem, de humoris certa specie susticientem licer habere coniecturam ; Ipse etenim feruor si tunc acris quidem , quia puta febrilis , verum non valde longe diuersus ab illo simplicis, leuiterque impresse febris, quod videlicet ex eo cutis adhuc non squalida, sed mollis , blandoque madore perfusa sentiatur a Insuper si sua magnitudine valenter satis , aegrum ex cyceat hoc sanε magis minus esse potest in ut palam corpus uniuersitim, maximeque facies, inflammatione, ac rubore suffundatur a Demum simile mei ad dies extendatur, & continuo perseueret, Vt attamen interea semper in eodem statu consistat, ut inquam licet ad augmentum proficiscens, nusquam tamen tractu toto remittatur, exacerbe tur ve aliquando , dubio procul ex sanguinein venis peccanti eius origo est, quando praesertim ex sanguinis temperie, ac more, talia prouenire obseruatum sit, quoties tamen ille putrescens in venis febrim inferat; etenim effusus e venit, ibique corruptus, tum ob longe degenere sui con
216쪽
serentia par it in aegro ; Et si verissianim sit, raro in venis sanguinem sincerum putredine aisci, quin ultro ipsi, prae alijs succis, bilis non paucum admisceatur, cii disticile sine biliosi succi, vela bile non multum distantis praesentia, labris putrida accendatur, adeo quod sit consequenter ut exquisitam putridam exsanguine raro observemus, at frequentius, per inmixta bile, notham, seu spuriam, quae longius distans ab exquisita , & ad hiliosae naturam, sua facie , suisque notis, propitis accedens appareat; Verum de pituitae peccato ex ipiti met febrili scruore desiderantes coniecturam prςmittemus primu , pituitam putredini fore quide obnoxiam, ut alias dictum, difficile attamen ex ea febrim excitari, praesertim si sincera,& alterius sit cci permixtione careat, nec dum minus exustione aliquam passa, ex falsedine , dc acrimonia , videatur; quippe frigida nimis ex se illa cum sit, dc humida , ac per se minime inflamabilis, longe ideo, & valde, ad calore extraneum suscipiendum, ut lubinde alterius calidioris sit c-ci more febrim foueat, inepta est a Quamobre obscurum de pituitae petaeato ex febrili feruore argumentum est; Verum tamen quod saepius, crudorum , pituitosorumque hii moru colluuies, tum in venis, tum extra venas abundet , cui bilis tantundem permixta est. Perindeque ea ut calorum extrema suis ure ill inita igncscunt promptius, ita ex bile adiuncta, rutrescentique, calore praeternaturam . ad schrim saciendam, & continuam,& intermittentem , accommodatum adipiscitur , illamque ita aliquando de facit, E fouet, modo longiore modo breuiore, pro pituitae empla, Mmaiorem validiore ve, pro bilis excesii ; Et licet sc bris huiusmodi vi b1 Iis potius accendatur, quam vi pituitae, ex praedominante nihilominus rituitae copia, pituitosa iure censetur a Ex ea quamquam pituita si bris imprimis ducat origine quae siue alicubi corporis congesta, siue per dein sillatione a capite in subiectas partes effusa ; Obstructiones eas tamen parit, quibus trant piratione intercepta, calor necessario excandescit, feris uetque, tum quide intermisse , quatenus per interualla destillatio ipsa recurrit , atque interuallo eodem , quod per destillatione effusum est, calo. re etiam extraneo adiuuante, absumitur, desinitque subinde obstructio, denique fetuor; in praeterea continuo, absque intermissione, si continuo, ex quCm dc libet Uzenti pituita, ipsa quoque vigeat obstructio, Mitem feriror, qui quidem S si sorsiam sine putredine , at ex obstructione sola, per initia, cse possit, si gressu dierum tamen, putredo belle accedit, crassis ncmpe, biliCssque iampridem congestis , comixtisque aliquot succis , ad sui redine apic dis ICs iis, mox obstructionis merito putrescentibus ; Sed ut cunque, sane pituitae huius praedominium, ex uno seruoris modo, eatenuS patet . quatenus Cb humoris frigiditate, ille vel continuus , vel intermittens su) non acris omnino, S pungens, sed mavis lenis ,& halituo lus , quasi ex succensis viridibus lignis vapor subleuatus ta- genti primum occurrit, post vero aliquantum mordax, & acer; Insuper ille quamquam iam in uniuersum ema suS nullatenus ita vehemens est, ut corpus nudare cogat, quod hebes potius sit, placidusque, quare nec ardoris compunctio idem corpus varie iactare facit, nec inspiratio freques multum frigidum aerem ducere, nec sitis vehemens frigidam aquam exposcere; quare ob ciusdem humoris lentore, atque crassitiem, feruoris accessio, vel exacerbatio, non repentina, sed sensim, pedetentimque inuadit,& lente, seu tractu longo augescit, atque minuitur, magna interdum inaequalitate, qua puta non ex aequo partibus omnibus internis, S
cxterni , calor seruidus percipitur, idque toto fere progressu febris, praesertim
217쪽
senim si intermittens ea fuerit, & a destillatione orta, etenim semper destillatio urgeat inaequaliter; Ad haec vero quod univcrsm pituitae mos sit, die quouis inqueri, febris ideo si quotidianum impetum fecerit, vel exacerbatione noua, ut in continua, vel accessione , ut in intermittenti, qua liqueaccessionem praecedat leue saltem partium externarum frigus, ra. xo autem horror, & ferε nunquam rigor, ob humoris 1cilicet excandelcetis lenitatem, spiritus quidem intro vocante, at parum, vel nihil parict sensibiles lancinnantem nulli dubium quin ex pituita febris originem ha- heat. Sed cum saepe pituitosae febris facies haec, adhuc bilios ae febri communis videamr,si potissimum bilis crassa fuerit,eaque vario loco putresces febrim quolibet die efficiat, quae ideo quotidiana ex pituita censeri facit dPosset, attamen cum duplex tertiana ex bile extimanda sit, eo quod salta alternis diebus varia haec porro frequentissima omnium ell) hinc iure effectus alii obseruandi sunt diligeter, erunt autem hi exercitato non Pauci) qui pituitae adeo sint proprii, quod non bilem, sed pituitam prae aliis
humoribus peccante certius ostendant; Sequitur ut bilis peccantis praesentiam, ex ipso etiam febrili feruore, colligamus ; Sand putridaru omnium febrium principium bilis esse videtur, ex quo praestertim illa praealijs succis prompte externam suscipiat inflammatione, quia nempe calida siccaque sit, & ignee impressioni prae cis de succis commoda, 'quam ob rem ut nisi succis alijs admixta febris fuerit, dissicillimum est eos inflammari, ita nulla putrida febris euenit, quam putrescens bilis quomodolibet non foveat, quasi bilis humores reliquos ad instar sulfuris igni concipiendo, de conflagrationi idoneos reddat, unde raro ex sola pituita, Λ rarius ex sola melanmoria febris sit, quamuis dum bilis ipsa febrim facit, ea raro sin-eera. exquisita ve censo sit, sed ut plurimum potius aliis humoribus mixta, nec parum repressa, minusque ideo expreste propriam speciem repraesenteti Si etenim feruidus calor aegrum praehederit, qui siccitati maiori adiunctus, acer valde, dc pungens sit, ut manum adiectam verE acriter feriat, subinde aute corpus ita exurat, ut omnino nudari cogat ; Et insuper qui facit Eaccensus vehementius excandescat, & in omne corpusetasus mox ad vigorem sestinet, breui tamen mitior euasurus * Interea. que licet perennis, de tertio tamen in tertium exacerbetur, at si intermit. tat, interuallo eodem manifesta accessione recurrat; Atque adhuc ipsum accessionis aggressum,partes sensiles, humoris lancinnantis acerbitate, rigor validE concutiens antecedat; talis sane febrilis calor ex bile habet oti-ginem, Zc porro ab exquisita, quae tenuis, calidus, 3c acer valde humor est, caloris perinde valenti S, vehementis, ac celeris auctor; quoniam si
alio quovis numore nempe pituita, repressa bilis fuerit, s id enim penEsemper fit) equidem feruore corpori impertitur praeternaturam, ille alta men ut leuior, mitior, placidiorque, S denique longior, ira quasi ex pituita peccanti obortus offert sese; Bc aliquando etiam quotidiane'. febris imaginem, vel uno quotidiano eiusdem impetu, repraesentat; nisi aliun dE duplicis tertianae, ex hile oriundae, conditionem retinere, euidentissinus argumentis aliis, appareat 3 quare ex solo seruore febrili minime sufficienter bilis praesentia indicatur, sed adhuc alijs eget inditiis i Iam de melancholia peccanti ex caloris sensu inquirendum, ille siquidem ex putrescenti melancholia exortus, quamquam alius, ac alius esse potest, ex quo porro melancholicus succus in nobis unus existat, qui quasi limus, ficis x ex sanguificatione restat alter, qui ex potentiori caloris impetu inquemuis oblatum succum facto, successiva exustione, torrefactis parti, Λ a a bus
218쪽
hus non paucis, saepe congeritiat, qui subinde vi longe satis ab alterod
stat, ita calore in nobis varium necessario inferti est etenim ille crassior, frigidior, hebetioruue, semper, tenuiore, calidiore, acrioreque isto ubique existente ν quare & calor ab hoc ipso maior, vehementiorque , ab ibio contra minor, & mitior fit i ab utrovis attamen oriatur, hoc unum irii meritissime conuenit, quod nempe non acerrimus, nec ex se pungens valde est, ut nec flammeus valde, veluti si ex bile sincera produceretur; nec minus adhuc repressus nimis, obtususque, ut ex pituita, obseruatur et sed quod uniuersim ab acri, ac crassis humore sit, inter calores ideo penEmedius est ι Insuper dum excandescit, non repentina, M vehemeti impetu, at mauis sensim, & lente, ad suam magnitudinem perdncitur, si quidem continuus, quartarijs exacerbationibus, verum si intermittens,
quartanariis accessionibus euidentibus, & si sedis, S copiae succi peccatis causa, sicquentius excandescat, & saepe quotidie j quarum certe initia a frigore est valido, quod eousque inualeicit, dum vehemente rigorem inuehat, non eum quidem, ut in tertiana ex bile, pungente sed potius
contundentem ita, ut dum corpus uniuersum tremore concutitur, solide
insimul partes omnes fere obteri sentiantur 1 At in has easdem calor & uexpandatur, neque tamen is corpore toto aequabilis est, & longius quam alius quiuis febrilis calor perseuerat i Talis equidem est caloris facies, qui ex putri melancholia habet originem, S: si adhuc ad melancholiae Peccantis praesentiam certius agnoscendam, ultro effectus alii eius, si qui tuerint, non negligendi sint.
cognitione sequitur fermo , os itarum in
En restat ut peccantem humorem per causas inquiramus, humor quandoquidem, siue excrementitius ille, siue ali- S m mentitius fuerit, ex praegressis euidentibus occasionibus, de facili, tum quantitate crescit, tum qualitatem aliam, atque aliam adipiscitur, ut inde morbi causa fiat,&quido pro occasionis eiusdem modo,& vi, determinatum illi vitium praesto est a Itaque ex obseruatis, praecognitisque antegressis singulis, prudens medicus, de humore peccanti, non obscuram assequetur coniecturam a Antegressa autem haec, siue ex necessariis, siue ex contingentibus sint, ad tria capita olim ea deduximus omnia a Scilicet ad ea, quae ambitu externo suo in nos euidenter agunt; Ad ea item quae intus assumpta, vi sua afficiunt nos; Et ad ea demum, quae dum a nobis mei perpetrantur, necessario etiam nos alteros reddunt; Gamquasanh nusquam simpliciter haec semper tanti roboris sunt, ut qualiacunque fuerint, prompte ipsos humores efficere apta sint, sed ubi duntaxat vires illi ad agendum sufficiant, &praeterea modus ad sese communicandum
aptus accommodus non desticiat a Vires dico tum actuales, tum virtuales, siue per se, atque dircie, siue ex accidenti, indirecth vh agentes sint a Modum vero ad commode communicandum se se habilitatem supponit,
219쪽
eum ex parte agentis, tum ex parte patientis, tum demum ex parte medii , penes quae singula simul semper modus attendendus est ι Porro
ex ambientibus necessarijs , unus cit aer , cui dein contingentia accedunt omnia , quae alias extrinseco occursu alteranti Inter quae autem necessario assumuntur primas tenent cibus, potusque, quibus addenda ultro etiam sunt contingentia reliqua a nobis assumpta ; Α nobis vero quae perpetrantur multa sunt, eaque ad operationes nostras fere omnia reducuntur, de his autem in methodo latius 3 Itaque ab ambientibus quibusque aegrum antegressis, sumpto principio, quoties haec, vel actu, vel virtute, aut per se, aut per accidens, ut dictum est, eo tantummodo aegrucalefecisse certum fuerit, quo tamen nullus caloris excessus in eum imprimi aliquando potuerit, sed mavis iusta totius, ac partium optima temperies confirmata adeo , seruataque semper sit, quod merito generationi sanguinis optimi plurimum semper fauerit; ut puta si verna aeris tempestas paulo ante praecesserit, vel saltem aeger alicubi longius fortasse vixerit, ubi ambientis aeris temperies, ratione situs, perpetua sit, nec alias ipse ex eontingentibus quibus vis intemperanter allici ullomodo potuerit, utique tunc sanguine bono aegrum abundare credibile ei a Et certe magis in eo , qui assumptis, ic pastu inprimis diutius fuerit usus , qui sua temperie, &aequalitate bono procreando succo, subindeque bono multiplicando sanguini sit maxime accommodatus; si adhuc attamen huius nec quantitas, nec opportunitas impedimento fuerit, sunt haec autem fatis exercitato cuique conspicua i Caeterum valde magis sanguis temperatus ,& utilis multiplicatur, si quaecunque ab aegro in se ipso perpetrantur, ea alia habita sint omnia, quae nusquam indita naturalis facultatis opera laudabilis sanguinis genereatione deturbare aliquando potuerint, siue inquam illa ad corporis, vel mentis exercitationem, siue climum ad qui tem spectare visa sint i Immo ita ex aequo singula optatae proportioni caloris instrumentorum facultati eidem' seruientium pro conditione resipoderint, ut non nisi temperie omniquaque seruauerint, induxerint vo, quae sanguini optimo generando fuerit valde idonea ; Et utique adhuc magis si adolescens aetas fuerit ι Insuper& partium naturalium omnium, pabulo, vel sanguini conficiendo destinatarum, puta ventriculi, hepatis, aliarum ve illis cooperantium omnium, optima, ad calidum potiusquam frigidum vergens, ad sit symmetria, & optima demum construssio, quam sanitas integra, bonusque sensus, nulli bi excessum, seu praeterna turale quidpiam indicans palam sequatur a Veluti certe tanquam ab euiis denti effectu constat, si succi plenus, solidaeque substantiae corporis uni. uersi habitus interea sit, & ille omniquaque floridus apparueriti Et ad. huc si excretorum succorum colluuies nulla, at mauis interdum hemora. gia contingat; Etenim ex omnibus his, vel maiori saltem ex parte prae. existentibus , proculdubio sanguinis copiam abundare apertum est argumentum i Atque tunc si sorth fortuna successivh accesserint aliqua, quae temperie peruertere omnem, & calore praeternaturale inferre apta nata sint, aut per se, atque directh, aut per accidens, &in directe, utique ea, ut reliquis succis, ita quoque sanguini eidem euidente ammetriam inferunt. & subseciuenter in eo putridum seruore excitant, ex quo febris, quς iam facile censetur ex sanguine, dum unus sanguis bonus, ex causis praeuiis, praealtis succis, urgere videatur 3 De pituitae peccantis praesentia. ex causis propriis deinceps arguendum est, atque ut pituita succus est in
nobis, ex oblato pabulo semicocto, congestus, siue coctio, quae prima in
220쪽
ventriculo, siue secunda in hepate, siue demum tertia in singulis varilabus, & potissimum cerebro, celebretur, sic sane quaecunque praecesserint coctionem ex his aliquam intercipientia , ut semper, & ubique, in re causas congerendae pituitae censenda sunt omnia, ita cade praecognita, pituitam congestam necessario indicabunt; Diligenter haec igitur prinuestiganda, siue itide ad ambientia, siue ad assumpta, S gesta referantur, vel porro per se, directeque, vel per accidens, 5 indirecte, illa coctioni ipsi ex aequo celebrandae impedimeto fuerint, quandoquide multifariam, valdeque leui ex causa, cruditates adsint, ex eo quod calor, qui in nobis praecipiuum coctionis instrumentum est, ab opere recto. ac iusto, tu disesblutione, tum oppressione, facillimE auertatur, opprellio autem, ac dis solutio haec, non ex una occasione contingit; Etenim ex ambientibus inprimis, quae intemperie quamuis, tam calidam, quam frigidam, aliam e praeternaturam imprimere apta sunt, non singulis tantum partibus, sed S corpori uniuersis facit E coquendi imbecillitas aduenit, cum ex his scilicet calor inditus quomodolibet impotens fiat. Longe facilius autem ab assumptis, ex quibus SI calor innatus summoperE, tum di lutione , tum oppressione asticitur, NI praeterea luccis quibus vis materia submini stratur; verum id qua ratione contingat, in methodo nostra, dum Vim erroris, tum qua litatis, tum quantitatis, tum opportunitatis assun to Tum , demonstrabamus, copiose expressimus i Et ibidem etiam suifcic
ter demonstrauimus , quo pacto nos ex gestis , nobis, in ipsismet, caloris quentis impotentiam adeo patiamur, quod subinde cruditatibus abundemus t Quamobrem si iusto, rectoque medentis iuditio, aliqua ex ductis hactenus latis praecessisse creditum fuerit, quatenus scilicet ex illis Pi tuitae congestio facia conuincatur; S praesertim si post aetatem inclina tem , aegri adhuc habilitas fauerit, vel quia corpus uniuersum illi frigida, humidumque sit, ex hepate sortasse, per se, vel per accidens, pabulum eidem simile longius suggerente, veluti habitus mollis, flacidus, & laxus, cum lentore , segnitieque, aperte ostenditivel quia particulatim illi,
quamquam alias meliori habitu praedito, ventriculus attamen ita ex frigore tunc temporis languet, ut facile ex oblato pallu, quantum vis idoneo, congerat cruditates, quam notas in methodo aperuimus; vel quod demum cerebrum ex intemperie quavis, sed frigida magis, eide ita quomodolibet imbecillum inest, ut destillationes merito pariat frequentinfimas, quas ex essectis agnoscere non est dissicit E i Prosecto si e se habentibus hisce, ut de pituitae copia non dubitandum est, ita febrim iam prae, sente ex eadem oriri omnino censendum, sed ne praecise per Putredine, vel obstructione, aut modo utroque factum, in superioribus satis explicatum est . Quod si post haec, intemperanter, ante labrim, d ucalefactus, ex siccatusque aeger fuerit, ut porro ille non ex ambientibus solum, sed B ex assumptis, ει insuper gestis,suc per se, &directe, su Eper accidens, &indirecte, calore nimium cum siccitate, cu identer passus videatur ι Assentiente adhuc aetate, dispositioneque corporis, proculdubio debilis praedomini non dubitandum i Etenim ambiens, qui uniuersim calidus, siccusque sit, ut aestivus, aut huic pene similis, puta alicubi ex igne, aut alias calidior, sicciorQue redditus, semper humores exurit . blatiososque facit a Praesertim si ustioni paratiores humores sint, nempe si ex assumpto pastu, aut sua natura calido, & sicco, aut quomodolibet recipiendae inflammationi accommodato, confician mr; bilescit siquidem