장음표시 사용
231쪽
Becticus i Alias vero causas diximus, quae sensim, sed longo tractu, per
se, vel per accidensr paeternaturam calefacientes exsiccantesque, sua saltem diuturnitate, aequi ualent validitati, Vehementiaeque, atque calore
solutu disti ei lem in habitu praesertim ad hecticam apto, etiam ingerunt. euidenti exemplo febris, quae ex obstructione rebelli, unde inflammatio fiat, vel item ex abscessii , quem itidem sequatur inflammatio, in viscerihus internis effecto, habet originem, quae porro diutius persistens, suta indeque cor, & uniuersum longius obsidens, illique summam siccitatem ingerens, etiam si lento calore agat, hecticam attamen febrim inferre saepe solet, quoniam inquam tande calorem in cor, de successivh in partes totius solidas ita impresserit, ut ad habitum usque ille apth perduci potuerit a Atque iam sane praecedentis hisce . sicque se habentibus , febrim adesse habituale suspicandum est ι Caeterum quod nihilominus tum recipientis habitus conditio, tum causarum calorem imprimentium sufficie-tia, ad rei veritate decernedam, non facithsemeer per hecticae febris initia comprςhendatur, ita ut sufficientem pariat suspicione, hinc profecto apposite factum, ut non nisi post aliquem mali progressum diligenter o seruatum, ipsi iampridem imprςisi caloris enectus accurate expendantur, ει quidem illi imprimis, qui proprij, quique iam per eunde morbi pringressiim euid cntes extiterint, reliquis interea non neglectis. ita quoniam res adhuc fortasse latens, 5 vel solum ex iam expensis antegrinis causis suspecta, dein maxime conspicua futura videatur a Sunt caloris praeternaturalis in habitu impressi essectus varij, praecaeteris vero unus est, omnium tam vitalium, quam naturalium, &animalium quoqps operum in
aegro aperta diminutio, cum langore, eoque Perpetuo maiori, ac maniscito, peneque irreparabili, magna licet per medicum, astantes, S aegra diligentia adhibeatur a Pulsus enim,&respiratio, vitalis iacultatis in Ous, od in talem Ouidem crebrior , quam sano conueniat, attamen ob una Nillitatem diminuta. AI oarua est et Assumpti praeterea pa stus contati indeque subsequens partium solidarum nutritio, adeo diminuta est, quod nihil certh magis; namque progressu morbi, corporis moles ita ematia tur, absumiturque, ut propriam etiam formam amittat,& facies praesertim, ex qua uniuersi ipsius constitutio, veluti per spς Ju, Eucci, illi a naturali prorsus aliena, ac tandem exsiccata, contracta, de pene cadauerosia contingit ι Accedit postmodum quod saepe etiam corrus relaxatur ita, ut vel insensibiliter ditatuatur, vel sensibiliter persudores, per secessum, alias vh, absumatur 3 Ad haec animales functiones euidenter adeo minuuntur omnes,& inprimis motus, secundum quem vix aeger siet ,&meritissime languens appelletur :, Sed quoniam hisce parentibus , necessario habituata febris haec, sensui etiam, praesertim tactus, conspicua iam esse debet, ad eertiore ideo notitiam eius adipiscendam, ille quoque merito adhibendus est , quo scilicet omniquaque tractato aegri corpore, febris clarius percipiatur ι Etenim aegri corpus secundum cutem tunc non molle, neque rugosum, ut ijs, qui aliis ex causis extenuantur, existit, sed mauisaiperum, & squalidum, quasi arbor vetustate, senioque arescens, apparet; Insuper tangenti, &si febrilis calor prima mitis, & lenis videatur, mox attamen acer, & mordax illi videtur, nori quia tamen ab aesro talis sentiatur, namque cum absque excandescentia semPer aequalis sit, ut nec per circuitus augeri, vigere, &remitti unquaper se soleat, atque in omnibus partibus ex aequo ia adeo similis sit, quod
altercatio nulla ausimilium adesse possit, merito absque dolore, aut qu. Cc uis sensu
232쪽
uis sensu tristi alio, ipsa febris urget perpetuo , laborans & si vix labrieli re se puteta Et licet post assumptum pastum, dum nempe ille generosius
conficitur, euidens molestia adsit, quoniam videlicet calor quadan tenus exacuatur, nihilominus id , non per se, causa febris , sed ex accidenti, ab extrinseco factum censendum est, quia tunc necessario natura langues assiciatur , quia dum agit insimul quoque patiatur, quare pastu eode confecto, sedata quasi causa, calor in pristinam aequalitatem reddit, quod de alijs, m febribus Obsertiamus, in quibus praesertim ventriculus, hepar, interna ve pars alia coctioni pastus inseruiens humoris cuiuspiam praesentia assicitur, quia porro illi dum nouus occurrit pastus, ut quia labor cret cit,
ita calor quadantenus exacerbatur; Et si pleriique contra eueniat, quod tunc nouus pastus oblatus, sua praesentia, quasi ieruorem reprimat, res sectis nempe partibus ipsis tunc pridem innanitione amictis ; Hectica ergo febris haec dum nulli complicata morbo, sed simplex, di sola extiterit, hac methodo est recognoscenda ; Dum autem moibo alicui fuerit coniuncta, per quem ipsa minime sit conspicua, sed lateat adhuc, alienis adumbrata notis, & nullis proeliis praecedentibus, vel praeientibus inditi js fuerit obseruata a Tunc quidem ne re vera adsit, accuratius inuesti- Pndum , idque facile satis concessum videtur, praecognito inprimis morbo cui annexam ipsam esse suspicio est, idque ex propriis demonstrantibus signis, hoc est effectis ,&causis eius, quando inquam sensiis non sufficiat: Ad haec veto secundo, ne morbus ille multiplex enim ipte est e potest) suis iam pride notis apertus, ac naanifestus, hecticς febris causa esse potuerit, perquirendum est, quod tique ex praeternaturali assici edi modo eius, per quem nempe 'brilem feruorcm inferre valuerit, euidenter Colligemus, & ex eo in tuu ut, utrum hecticus, seu habitualis ille esse potuerit, suffcienter fiet conspicuum s Uerum assiciendi modus hise ex una retissimum morbi specie patet, per cam quandoquidem agnitam , Vis eiusdem propria, seu potestas, ne feruorem ipsum per se, atque directe, vel per accidens, Ac in directe impertiri aegro aliquando I tuerit aperti constet i At si interea etiam magnitudo potestatis eiusdem pressius tum intensiud, quoad gradum, tum cxtensi uc, quo ad durationcm, ex Pendatur, quanta impressio pro tempore, in corpus magis, vel minus ad recipiendum aptum, fieri potuerit, coniicietur, subindeque quanti morbus ipse ad hecticam inducendam suis viribus valens fuerit, euidentissime colligetur a Sequentur enim Praeterea effectus hecticae febris vel ipsis sensibus con- - . i. . t. spicui, per quos de Praesen- . , tia eius ulterius non dubitabitur .
233쪽
DE E O, in V O Dpraesagiendum ins ebribuS.
Letalem futurum, eumque potibνeue, aut longu fota tempus euenturum praefuire, atqui comparatis naturAE , martis viribus , cum febris , si tomatumque faeuitis , praesagiendum eum e , demonstratur.
T de febrium natura, cognitioneque hactenus di-l etiam, iam praesagiendi ratio tantopere ante eo H-dem Urati'nem utilis aperienda est a Porro inquavis febri, vel euentum, vel tempus ipsius euetus praesagire est necessarium; Euentus aute febris duplex tantummodo esse sblet, salus videlicet , M interitus, neuter siquidem status in ea, qui in aliquibus fortasse morbis obseruatur, mi innimh permittitur, necesse quandoquidem sit, febricitantem vel interire, vel tandem perfectό sanari, cum una cum febri ipse nequeat ad senectutem naruralem peruenire 3 Tempus praeterea, quo expectandus est euentus, aut longum, aut breue, aut mediocre esse potest, quippe ut Ionge, lateque patet breuitas, 1icetiam ipsa Iongitudo, unde sit rimediocritas etiam aliquando praest
234쪽
sit i Haee autem quae merito in febri quavis praeuidenda sunt, quoniam
futura, sensum ideo omnino latent, cum sensus tantum praesentia percipiat, quamobrem mente ulterius ea coni jcere est operaepretium, at non argumento ex effectis illato, coem effectus nondum adsint, igitur arguine.
to ex causis ipsis deducto 3 Causae namque rerum,si futurarum, prae sentes sunt, & iam opus aggres, cu fuerint, palam praeseserunt quam ha heant vim, per quam unum potius, quam alterum ex expectatis emcianta Sunt causae futuri euentus duae potissimum, natura videlicet, εc morbuS, hoc est febris, quae sane inter se pugnantes sunt, attamen naturae adhuc ipsum artis auxilium superaddendum est, cum ad morbum, causa, an neuxumque simploma, si quod fuerit, referatur a Namque febris una cum causis, adiunctisque simplomatibus, vitae semper in Ddiatur; at contra, natura artis ope adiuta, insidiis hisce resistit , Sc aegrotantis conseruationi pro posse incumbit, quare ex graui utrinque excitato bello, tande aeger ad sanitatem, vel mortem, de necessitate perducitur ; Si namque febris, aut ex se, aut ob proprias causas, aut ob simploma iunctum, sua saeuitie, ita supra naturam valeat, ut deinceps etiam constanter valitura censeam constantia, etenim saeuitiei febris obseruanda semper est, ne porro aequGPer eam naturae vires semperassiciantur) utique tunc ea sussiciens, &vera mortis de necessitate futurae causa aestimanda erit i At vero contra, si natura per se, vel adhuc artis praesidio obvallata , adeo potens sit, quod Ndeinceps quoque talis futura, nec temporis progessu defectura aestimetur, ut inquam aduersis quibusque constanter resistat, prosecto ea semper eui dens Lalutis necessario futurae causa erit censenda a Veluti si horum neutrum vincat, sed pariter potius utrunque valeat, perseuerantia febris ex- Pestiri consueuit, usque quo alter ex his alteri succumbat i Singulorum ergo horum inuicem decertantium robur, atque potentia, tum prae sens,
tum sutura, ex propriis signorum fontibus inuestiganda haec signa &
na 8c mala, Ec mediocria esse possunt, eaque semper dignitate, numero, ac magnitudine, iuxta doctrinam in methodo traditam, colligenda, dc aestimanda) ut penes quem demum, naturam videlicet, aut morbum, hoc est febrim, expectatura sit victoria, medico prudenti fiat conspicua ιCaeterum siue salubris, siue Ietalis exitus aegro febricitanti sit futurus, iamne post longum, aut breue temporis spatium, ille expectandus sit, ex ei Ddem causis, nempe natura, & febri, comitantibusque caeteris, & inuis luctantibus, satis commodE concipitur, dum tamen cum magnitudine in eis conspecta, etiam vehementia seu agendi, patiendi vh solicitudo, Meonstantia, utrinque in ipsis expendatur, an ne scilicet maior, minor ubsumit i Quando quidem febris, quae quia longi naturae vires superans, tandem aesis mortem est allatura, si vehementius quam par sit, naturam affictam solicitet, proculdubio aegrum breui interimet; at si lente duntaxat id ipsa tentaverit, non nisi utique post longum tempus, sine propria assequetur . Contra vero, si natura supra febrim valida, ideoque aegrum pristinae integritati redditura, potenter, vehementerque febrim aggrediatur , prosequa urque, ut tunc quanto citius aegri salus expectanda. t to ita tardius, si lenis, &segniter, suo posse insequatur, speranda erit a Nisi tamen eius omnino generis febris fuerit, quod praeterfluentium nun cupatur, quod inquam qualecunque fuerit, vel leui naturae resistentis impulsu facilε evanesciti Et hac aequidem via febrientis exitus per medicum apposith indagatur i Atqui cum ille, mente, ex causis propriis,
naturae viaelicet poleuate, do febris saeuitie, inuicem luctantibus, eliciatur p
235쪽
etur, ut diximus, utique de hac ipsa naturae potestate tractandum prius. Perquirendumque unde illa potens, vel languens potius inlabrienti aesti. metur, posterius enim de morbi, seu febris saeuitiae, aut vi, commodum erit sermonem habere a Est autem natura, ea ipsa anima, quae ut alibi clarius in& nobis esse,& operari impertitur, quae tamen quia corpore inter operandum egeat, tanquam instrumento, sine quo minimE operare. tur, ea idcirco quamuis in nominibus omnibus similis, ob unam nihilo. minus meliorem, deteriorem ve eiusdem corporis, seu in t rumenti, stirationem , tum meliora tum perfectiora semper in nobis Opera promit, a re validitatis, ac imbecillitatis naturae operantiS radix, & origo, constitutio eadem est, ut late in methodo explicauimus At constitutionem hanc, nos partium corporis tam similiarum, quam dissimilarium symmetriam esse , iam supposuimus , & si illam similarium primas obtinere partes certum sit, ad hanc quipph dissimilarium alia referatur , quod ex ea ut plurimum haec ducat originem ι Partium dissimilarium constitutio, in figura, magnitudine, numero, dc situ collocatur; at Partium similarium constitutio, in qualitatum tum primarum, hoc est calidi, frigidi, humidi, ac sicci, tum secundarum, puta raritatis, densit talis, mollitiei, duritiei,& reliquarum, proportione consistit; Itaque
cum melior, deterior vh, corporis nostri totius constitutio quaeque, me. liorum , deteriorumque naturae operum radix sit, S praecipua causa, rationabile est, ut ex constitutione eadem robur desideratum naturae diiu-iucetur ; Non cadit sub sensum ea, quae febrienti indita constitutio est , quoniam nec partium similarium corporis temperies, nec item dissimilarium constitutio per sensum commota percipitur : Et si enim per febrim excessus caloris, ac siceitatis extrinsecus offerat se sensibus, ac interdum quoque sensus, ex tumore, duritie, de pondere, alias vE. congerie succorum obstruentem, aut aliud, quod perperam corporis fabricam depra-uet, facit E sentiat, adeo quod iam multifariam deprauari, affici vh ipsam febrientis constitutionem, tum similarem, tum dissimilarem, satis luper- sue sensibile videatur, nunquam tamen inde, quantus praecise recessus illius a naturali statu censendus fuerit, ex quo porro liceat, de naturae corpus gubernantis robore certum quid, ac manifestum assequi, per sensus etiam integros, colligere est concessum ; Ea ipsa ergo constitutio, tum quae febrienti secundum naturam insit, tum quo inte ebriendum statu iam illa consistat, mente duntaxat, ex causis, atque effectis eius, iuxta doctrinam alibi traditam, expendenda est ; Triplicem autem causam esse ut 1 causis ordiamur) dictum est, unde scilicet homo propriam, sibi.
que inditam. tam similarem, quam dissimilarem constitutionem, robo-xi, aut langori fauentem, assequirur, videlicet, Parentes , Patriam, Meducationem, eam temen pro aestate,& consueto ; Nam aeger ex sanis, robustisque parentibu enitus, ut pene semper symmetra , eaque sana, vim similari, Quam distimilari, partium, atque totius constitutione donatur 3 ita pene semper etiam inde robustam naturam habet, eamque ad
sua obeunti munia valde potentem; non ita si alias procreatus ille vivat, cum in eo tunc morbi haereditarij, ut pura ex parentum imbecillo semine nati, ut plurimum, obseruentur, unde ut in illis, exempli gratia, propc-sio erat ad febrim, ita in nato eadem facith reperi rur, una item cum ad re sistendum illi virium euidenti imbecillitate ι Insuper qui patria nascitur salubri, eaque minus feruori praeternaturali in habitantes excitando ac
eomm iuta, hic proculdubio corporis habitu solido, fumoque pr mutus.
236쪽
vi minus bri ,&morbis quibusque alijs obnoxius est, ita robur viri uni validius, ac omni quaque firmius semper habet, uisi forsam aliud impedimento fuerit, &praesertim educatio ipsa, quae per aetatem consueta sit; Educationem atrie genus vitae consuetum diximus, quod aeger i pie longo iampridem temporiS tractu ,1ccundum aetatem, obseruarii; Quod sanhvel in certo, eoque diuturno cxternorum ambientium usu ; Vel in eorum quae intrinsecus assumuntur , longe ua familiaritate: vel demum in his, quae per nos in nobis mei necessaria si unt exercitatione, consistit; tribus si quidem hisce, quae interuiuendum requiruntur , educationem ipsam revera comprehcndi certum v ideatur ; Et si interea ubique aetatis gradus sit attendendus, quod illius poti stimum occasione, omnia tum meliora, tum deteriora contingant i Quamobrem si aeger cam inprimis terrae partem longius habitavcrit, quam ideo salubrcm dixeris, quod inibi am-hiens tenuis, purus,&ab omni prauitate , unde perperam immutetur', immunis existat , quippi nec ex situ , aut solo , malis vaporibus scateat, nec minus demum quomodolibet supramodium intemperatus, & ad calidum praesertim , sit, ut perinde corpus ad putridos, eosqtae calidos praeternaturales affectus, pronum reddat; insuper ve spiritus, ac in natu illi calidum iugulet, vel dissipet, sed mavis semper fere aequalis, pro anni saltem tempestate sit; profecto aegcribi, quia parum immutatur, ab integroque statu suo dii ficile alaertatur, in eodem quin potius perpetuo conseruetur, S confirmetur, ideo viribus donatur, pro indita constitutione , & aetate, robustis, ac naturam vere potente habet; non ite si alias ibidem aer se habuerit a Et si corporibus intemperatis, optimus is semper aer videatur, roborique eorum apri me faueat, in quo contrariae qualitates aequa proportione exuberantes extiterint; Atqui ex his, quaeqllotidie necessario assumiantur, cibus est, potusque, qui sane dum temperanter a tum nempe debitis qualitatibus praeditus; tum quantitate proportionata donatus ; tum demum idonea opportii nitate, administretur, ut palam vires fouet, reficit, adaugetque, nec interea calorem intemperante, vel succos inutiles, ad febres, aliosque calidos morbos excitandos, sol dos vh, accommodatos inducit; ita si intemperanter, ac perperam l e habuerit , velimus nolimus, vires casdem infringit, Zc omniquaque febri,ae morbis quibusque occasionem dat; Id dc si aliquibus magis, de aliquibus minus eueniat, iuxta praeuiam per sanitatem illis constitutionem inditam, & item cibi, atque potus iam diu consueti, condionem utiliter ac salubriter continuatam, quae Utique non omne, sed certam , Him qualitatem primam, vel secundam, tum quantitate partiam, multam, aut mediocre, tum demum opportunitatem festinam, aut lentam supponit, secundum quam naturali constitutione ipsi congruens sit, nec eam usquadirecte vel indirecte excedat 3 Sequuntur ea, quae per nos, in nobi S met necessaria fiunt exercitatione, veluti sit in t motus, quiesque tam corporis, quam animi, quibus accedunt somnus, atque vigilia; quando quidem ex his, ut quisquis homo vivens, valde sui constitutionem assici, immutarique, M ad morbos, praesertimque febrim, paratam reddi animaduertit, ita prociildubio etiam inde viribus donari debilibus, velit, nolit, coisfitetur; Etenim ex corporis, animique motu, quiete, somno, Sc Vigiis lia, secundum rationem, hoc est debito suae conditioni, dc aetati modo. eonsuetis, quia semper indita humani corporis constitutio confirmatur, ac stat, ut eis perperam celebratis, illa euidcnter deprauatur, dc in morbos , tum frigidos, tum calidos prona sit; Ideo subsequςnter vires, quae
237쪽
eonstitutionem insequuntur, inde, seruatis, excitatis ve, Vel cosumptis. atri oppressis spiritibus, quibus inprimis indita nobis omnia vigent, firmiores, vel infirmiores evadunt; crum dum ex educatione, ut dixi. mus, de virium robore, in febri, iuditium fit, temper etiam febrientis aetas recognoscenda est, quando per eam 1emper occasionum impetus v rius sit, multi tariamque in aegrum recapiatur, dc conlequenter magiis, atque minus conititutio illius immutetur ; Nam per adolescentiam, ad viarilitatem usque, insitus nobis calor vegetior eli, dc calidius temperamen tum inest, unde etiam aeger, pro indita colli tutione, magis tunc febri accommodatur , attamen quod interea illi facultatum naturalium omnium opera perfectiora insint, iure ad virilitatem usque, quilibet 1 cre aduersus morbos quosvis potens aestimandus est a Contra cum a virilitate, ad ultimum Vsque lenium, manca omnia sint, utique interca, licet lebris difficile contingat, tunc nihilominus, si sorte contingat, deficientibus etiam viribus, illa distici Iesuperatur, ut adhuc freque ter tunc aduentantes morbi alij, magna pene omnes dissicultate vincuntur a Sed quod haec roboris virium notitia, per caulas habita, sit confula nimis, & medico proposito in suificiens, caiisae quippe hae constitutionis integritatem, vel ueFrauationem, per febrim, adesse, x niuersim duntaxat valde, valdeque coniti- se doceant a Ideo eadem merito ulterius ex effecti S euidentior Procuranda ι In homine autem quouis, naturae effectus, & osera, alia periecti- uatiunt,&conseruatiua alia ; Omnis etenim cogniti O , 9uae Iam persen. sum, quam per intellectum fit; Insuper omnis localis motio, dc generationiS opus omne , ad perfectivarum gcnus spectat, ut al. bi dictum ι Ad conseruatiuarum vero, una primum caloris ventilatio, tam pectoris, MPulmonum vi, quam arteriarum, ubi e stilole, di attoleque facta, pertinet ; Ueluti quoque habitus uniuersi praeseruatio, quae nutritione fit,& ipsa item morbi curatio, quae alteratione, vel adhuc multiplici praeuia attractione , retentione , concoctioneque, una euidcnti expurgatione celebratur, ut certum est 3 Quamobrem nos in febrienti, de corporis Conlii tutione, ad robur virium conle quendum , ex estectis, iuditium ferre de Iiderantes, inprimis operum eorum effectus, qui conititutioni ipsi seruandae , restituendaeque prae caeteris fauent, praemeditandi, quo magis, minus ve illi, tum ea cellentia, ac magia itudine, tum numero, ijs qui per sanitatem conteruationis ergo fieri conliaeuetant, similes fuerint , vel dissimiles, eo robur virium maius, aut minus inesse aegro temper altimabimus, quia constitutio innata melior tunc conteruata Videatur tEt praeterea quanto magis per febrim, opera eadem, pellendo morbo, febri nempe, accommodata, suis effectis foras prodierint, tanto etiam vires robstustae censendae, quia constitutio ipsa pristinae integritati facile redditura tunc censeaturi contra si alias illa habuerint sese. Inter haec autem Opera primum locum tenent conseruantia ea, quae uni inditi caloris ventilationi incumbunt; Dein alia collocantur, quae nutritioni totius, dc curationi eiusdem, attrahendo, retinendo, concoquendo, ac expellendo, vacant Ir Hisce succedunt perfectiva, ut pote quae minus ad vitam necessaria sint; Sed labefactationis gradam, ipse modus sulficienter indicat, quando vel deprauate, vae diminuth, vel aucie nimis, vel demum ablathopera labefactari contingant. atque deterior semper effectus sit ablatus, postmodum diminutus, & tertio auctus: de deprauato quid censendum, Iatius ex melliodo patet i Itaque haec qualiacunque opera, ex sensatiSese festis tantummodo conspicua quot primum, S qualia assiciantur, exiP
238쪽
sis effectis perquirentur; dein enim ne multum, parum, aut nihil, illa a
sano recesserint, ut quidem in morbis reliquis, ita in febri semper aestima-huntur ; Atque ita ab opere conseruanti, quo praesertim insitus calor per aerem in iratum, & respirarum, ventilatione tuetur; ut a praestantiori, exordiendum Alludque vel ex uno perennio ventilationis eiusdem motu sensibus manifesto diligenter expendendum a Supponendum autem in febribus , ob calorem exuberantem, cordi, acarteriis iam pridem cO municatum, semper maiore, si vel alias. cordis, S arteriarum ventilationem desiderari, proptereaque qui ad assequendam illam, naturae indu stria, inditi sunt motus , inspirationis videlicet, rei pirationisque, eos Va timores semper in summopere vegetiores tunc est e oportere; non in omnibus tamen , & ubique febribus, necessitate pari, posteaquam licet in
quaque ea semper, cor, per arterias, ob extraneum calorem impraestiam, ventilationem aueat sumcientem , maiorem nempe, euidentioremquanecessario, qua immo deficiente, & nequaquam febrili calori praesenti, aequo dilatationis, & compraestionis motu, respondente, tum calorem innatum, tum subinde vires iam deficere certum est, Thorax nihilominus, cum pulmonibus, ut plurimum, tunc inspirationi, respirationique aeris, ventilationis eiusdem ergo, celebrandae, suo saltem motu, per sanitatem, consueto, sufficienter in semitinis aliquando forsam femore magno, Vehementique existente, cor ideo, cum spiritibus, valde nimis amictum, respirationem, inspirationemque aeris extra omncm modum solicitam, magnam puta, atque vehementem exoptet, quia tunc criam vectoris uniuersi commotio de necessitate maxima obseruatur; Quare sic se habentibus hisce , merito accersitus medicus, ut ex ventilationis motu inditum calidum seruanti, de virium robore iuditium Proserat, a Thoracis, & pulmonum motu, meditationem e torsius, in eis si magnum duntaxat nimis, nimisque violentum dilatationis, & compraessionis motum animaduerterit, quia summam inde ventilationis cordis, & arteriaqxum necessitatem intelliget, ideo certe calorem innatum, S vires ex eo in magnis etiam versari angusti js confitebitur ,& sane magis, aut minus, Pro maiori, aut minori motus eiusdem celeritate, magnitudine, atque vehementia a Caeterum quod excessui motus huic accedat deprauatio, seu motus eiusdem inordinatio, secundum quam Thorax, Pulmonesque, modo citius, modo tardius, ali,s valenter, Fc alias deprcise , s eu lenirer,
se mouent, ut quasi palpitare videantur, iurδ quandoclinque id extrinse cus pateat, nulli dubium quin calidum idem, eum viribus ipsis. prope sui extinctionem stet, nisi sorth illud cum eis tunc duntaxat oppressum, dei a facile onere sublato resurgat, quod ex resolutione minimε expectandum: Ad haec vero si subsequenter medicus, ex cordis, S arteriarum motu, si sole videlicet, S diastole, de virium robore iuditium sit facturus, prosecto licet differentias, quae illi secundum excessum a sano. inter febriendu adueniunt, obseruare cogatur, adhuc nihilominus alias etiam, quae secudum defeciam, hoc est necessitati febrili minime respondentes contingunt, expendere Omnino tenetur, posteaquam omnes penε illae in febri-hus, ut plurimum, praesto adesse soleant, arguantque Pangulae laborem μεc si minus quae per excessum, magis autem quae per defectum ad sunt Prioris autem conditionis disserentiae ,: ad frequentiam, magnitudinem δει vehementiam reducuntur, atque ex his eodem quoque ordine, de quo
in methodo Iatius dictum, medicus iudicabit, quia si pulsus in febri frequentior fuerit, illa iam primo gradu recedet a sano, secundo vero gra du, si
239쪽
du, si nnior, & vltimo si vehementior videatur; atque ita etiam secunda
hos gradus, per id temporis, de virium roboris recessu iuditium erit; Αlterius conditionis differentiae, secundum quas minime ventilatio calori febrili respondet, & si ad eandem frequentiam, magnitudine, vehemen tiamque reducantur, hae nihilominus cum ordine prorsus aduerso stent, merito eodem, quoqe aestimandae sunt: Etenim ut primum vehementia deest, adestque potius lentor i Secundo descit magnitudo, &praesto videturparuitas ; Ultimo cessat frequentia, Sc quaedam adest tarditas, siue segnities ; Ita profecto, ac simili etiam ordine, ex his tunc de virium robore iudicandum, quod scilicet primum deficiat, si iam nulla si vehemetia, quam alias per seruoris impetum vigere conuenientissimum esseti Secundo si quae, praesenti adhuc febre, magnitudo congrua foret, ea palam cesset, sit ve tunc etiam minor, quam per sanitatem fuerit consueta; Et ultimo si calori, quo adhuc aeger alficitur, frequentia longe adeo impar adsit,&nusquam etiam parito caloris excessui commode illa respondeat : Hisce&si omnibus differenti js una adhuc accedat deprauatio, secundum quam pullus inaequalis, inordinatus ,& varius offert sese, ut modo tardus, modo frequenS, modo magnus, modo pari Ius, dc demum vehemens modo, ac paulo post languens appareat; hic enim proculdiabio pulsus nisi vel per sanitatem consuetus, vel aetatis occasione contingat semper maiorem indicat virium imbecillitatem, ut non raro in morienti- hiis obseruamus : Sed quod hae qualescunque motus Thoracis, pulmonum qire, δc cord is, ac arteriarum disserentiae, tam ab excessu supra natu. rae aegri consiletum , quam defectu, infra lamentis caloris urgentiam, Prouenientes, per uniuersum febris progressum, hoc est per varia ipsius febris tempora, multiplices contingant, Ze variae, siquidem aliae appareant in principio, aliae in augmento, & statu, ac in declinatione aliae. insuper aliae etiam adueniant, dum per eade tempora, accessiones febris
si illa intermisserit vel exaeerbationes eiusdem si forsam continua sit Praesto fuerint, immo εe alias ob causas, puta ob simplomata, tu febrim,
tum causam febris insequentia, ipsumque cor, magno vitae discrimine, immediatis, aut mediate, orisque praesertim ventriculi, aut cerebri validE Patientis, consensu, afficientia ; Hinc merito interiudicandum animaduertere maximE necessarium est, quod alias attendendum satis animaduertimus, nempe constantiam ,&firmitatem in signis supponedam semper, nec ex quibusque illis iuditium libest proferendum , 1ed ex his dui taxat, quae ut plurimum talia perseuerant, vel si intermittant, denuo tamen ita reccuirunt, ut constantiam praeseserant habere euidente a Qv re cum pe statum morbi potissimum , vel saltem circa augmenti finem, omnia magis firma, constantiaque videantur in aegro, per id teporis ergo, nec alias, ipse inprimis motusadventilati olem institutus, vel Thinraeis,&pulmonum, Vel cordis, M arteriarum, attendendus, ut inde itidem tune de virium robore certum iuditium habeatur a Neque ob id tamen interea, toto progressu, oblematas disserentias alias quasvis contemnere licitum est, posteaquam ex illis, atque prae
sentibus simul iunctis , certius , ac is tutius semper de robore ip-' so iuditium sit f
240쪽
ejectis aliquot, virium naturae robur aestima tum est, ita deinceps, ut magis eluceat, . operibus , vel ess ctis reliquis expenditur.
iam robur virium, ex Operum, conseruationi, per nutri tionem,& curationem, dicatorum, effectis, perquiramus;
S te porro opera haec, quae corpori cuicue febrienti, tum in thau
n. ratione, tum sanationem perpetuo moliuntur, ut non nisii at
traitione , retentione, atque concoctione, demumque ex cretorti inutiliu expulsione, architectantur, ita non unico, sed multiplicatis. eisectis laneque illis vari is nostri corporis I edibus, ut in ventriculo, ac intestinis, in hepate, annexisque venis, & tandem in corporis habitu trito, ac singulis quibusque partibus eius, celebrantur ; Quare ne haec itide opera , ubique locorum, inlxgre . tum secundum instaurationis exigentiam . tum secundum febris praesentis desideratam curationem, a pro ille, M sum cienter exerceantur, medico per esse ius praemeditandum : Interea licet eorundem dignitas , sue praestantias item magnitudo, ac numerus recognoscendus sit, ut scilicet propius, per comparationem ad inuice, iuditium de robore ipso conficiatur ; quippe semper praestantiora , di-ynioraque opera , quanto a statu secundum naturam, aut ab eo saltem, quod & febri & causae eius demoliendae, maximh congruens sit, recessise se iam constiterit, tanto semper imbecillitatem arguant maiorem, min re autem, si alias ea intersebriendum se habere planum sit ; Idem de ma gnitudine intelligas, ac numero 3 Itaque ab operum eorum contempla
tione , quae in ventriculo, adiacentibusque intestinis, ac mesenterio celebrantur. sumpto principio; praemittamus, per febrim, ea ipsa ibi secudum naturam se habere detficili mu esse, sed iam vel ab late, vel diminute, vel aucte nimis, ac deprauate labefactari consueste ; Ueluti quidem pri
mim ex apeti tu, rer quem Cmnium exhibendorum, & alimentorum,& medicamentorum attractio in ventriculum indicatur; hic enim i aepius per febrim, vel ob unum calorcm praeternaturale , os ventriculi laxante, non diminutus tantum, sed & ablatus apparer, ut inquam ventriculus pa num penitus recuset, ac quod uis aliud utile assumendum prorsus abhorreat 3 Quod certe ut vati in nimis praeter naturam est, ita inde primum velut ex signo, vel ut ex caula ventriculi vires debiles esse, atque pro it rataseoniectindum s Et ex eo praesertim, quod una attractio reliquorum na turae operum in ventriculo sit principium, unde ea iam manca, vel diminuta , necesse est cuncta subsequi deteriora; Uerum via petitus, ita attractio supra modum aucta, quani quam raro cibi, ob aestum tamen frequenter potus, in febri contingens est, attamen quandocunque, praesertim ci hi, compareat, amicti semper ventriculi argumentum est, illud autem magis, minuS ve certum, Pio causae affligentis magis, minus Ue nota potentia ; Similiter si deprauata, ex eodcm deprauato , appareat, qualis utique per febrim, ob continua rocentium auiditatem, dc utilium eui.