장음표시 사용
261쪽
febribus attendendum esst, tu P nempe eonferuationem eorum, quae fecundum natura unt, tum defr Llionem eorum, quae praeter naturam adsunt ,
atqui primum de conferuatione per l
V.R A N D A R V M autem febrium rationabilem me. thodum nunc pro viribus tradituri, eos utique scopos, qui in corporis humani praeter naturaliabus assectionibus quibus vis detuibandis, depel. lendis ve, prae oculis semper, εc necessario habendi sunt, principio commemorare operae pretium esse duximus, ut inquam nos in illos perpetuo intenti, Praecepta agendorum omnium fine recto in stituamus; Sunt porro hi duo potissimum, horu-que primus, una inditae constitutionis, indeque naturae virium salus, εd conseruario; alius vero omnium , quaecunque suerint, quibus corpus perperam aificiatur, diligens, & accurata depuloso, quae quamuis operibus, &instrumentis apposite successura videatur, in cassum attamen, ipsis naturae virium beneficio deficiente, a medico exin pectatur, vanaque ao eo tentata curatio fit i Et naturalia ergo unde r' r virium viget, de praeter naturalia, quibus vita rericlitatur, cum in aegris
262쪽
gris semper ante curationem praecogno*enda sint omnia, iustiam sanε erit, si de in febriu curatione instituenda. duobus hisce potissimu pr meditatis, quaecunque ex illis rationabiliter indicantur, cadent proseque mur . Et si ex suo non omnibus competant omnia, ut nec singulis singula conueniunt, ideoque nec opera, nec instrumenta semper eadem, vel naturalibus conservandis, vel praeternaturalibus deliruendis congrua sutura sint, propterea adhuc meritissimh factum si inter easdem curandas febres, praemii lis uniuersae artis medicae legibus, illisque circa unumquodque indicatum diligentissime obseruatis, nec alias, intentum opus aggrediatur , Sunt leges hae tres, harumque prima est ; Quibusque quale congruat, tale deligendum , adparandumque esse; Secunda est i Tantum illud quantum expetitur, Praescribendum semper esse . administrandumque, Denique tertia est ; Vt quo temporis momento illud opportunum sit suturum, accurate ex h. beatur a De quibus legibus uniuersim satis in methodo dictum ι Ergo hisce praeminis, propositam febrium curationem aggredientes, a naturalium Omnium, de subindE virium aeῖrihon seruatione, ordiemur; Dignissimς etenim hae vires sunt, quod illis deficientibus vita cadat, &srustra, ut diistum est, omnis medicae artis industria sit ; Quamobrem in quovis aegro illae tanquam primo urgentes, tum nutritione . tum fotu, Primo conseruandae sunt, ita in febrienti sempes earunde .n virium gratia, quae inutritio, SI qui solus maximE, conueniat, statim, vel ipso aegrotantis occursu, examinandum diligenter, incit in hendumque, ut quodcunque huius occasione desideretur, indicetur xc, illudadamussim, si liceat, praescribatur, administreturque : Certum ea autem, uno victus regimine recto, utrumque assequi optime posse, posteaquam vel debito assumpto pabulo, naturalia omnia, ut alias demonstrauimus , in aegris plurimum amicta, ac perturbata. restaurentur, spiritusque inprimis facile reparentur, quibus potissimum vires ipsae seruantur, ac visent ; Praeterea ver6 rationabili, dc apposito reliquorum ad vitam desideratorum, per idem regimen , usu, ita cuncta re socilen ur . spiritusque praesertim recreentur, ut perinde natura licet undique lacessira, seruari tamen commode videatur. Itaque primum ipsi naturae, M viribus eius consulentes. appositum febrientis victus regimen exponemus; a nutritioneque, quae paliurecte adminiit rato celebratur, sumpto exordio, legibus in omnipa. rado opere seruaradis supra ς5 nemoratis innixi, qua litatem, quantitatem, M opportunitatem, in eodem pastu administrando, seruandam explicabimus; Appositam quidem qualitatem indicat
naturalis ipsa hominis, quamquam aegrotantis, constitutio, quae vel Vna struandarum iri Um occasione, per consuetam nutritionem, refici sem' per exoptat, siquidem semper talem ea sibi Iparari debere pastum otiendat, Per quem more consueto apte instauret fir , S conseruetur; Vei in tamen cum, ex iupposito, cadent mei constitutio, una cum viribus, per
febrim, iam labetactetur, merito non ind fierenter Irailus omnis, alia sorsam admissus . lper id temporis utiliter conuenit, posteaquam febri pci lendae ille tunc fortasse non congruat, de longe minus etiam causae sebris aptus existat, ut adhuc plerunque simplomati annexo non satisfacit; Itaque hic eousque prudentem medicum ei se operae pretium c l, quo cu iusque indicantis necessitare diligenter considerata, omnibusque interse eollatis, unam idonei pastus qualitatem, quae aegrotanti leuando sit commoda , ipse belle decernat; sed rosito, hic tios per qualitatem, non
263쪽
quamuis primm tantum, nempe frigidum. -Iidum, humidum, &si cum, intelligere, verum etiam secundam, ut durum , molle asperum. Ienh, astringens, laxans, & aliam quamcunque similem, utique a viribus semper pastus cuiusque qualitatis admittitur , qui tamen ex consuetoc si tutioni nutriendae fuerit conueniens, qui inquam exhibitus deperditis restituere aptus sit, cui si praeterea addita sit iucunditas, vel gratia, aptior adhuc, utiliorque aestimetur ι Neque enim usquam impedit quo minus virium saltem reficiendarum gratia, per sanitatem, pastus huiusmodi salubriter exhibeatura Inter febriendum autem semper febris ipsa dc saepissame causa eius, ac simploma interdum febri annexum, illum non admittit; Quoniam febris morbus similaris est, quem pellere potissimum medici est consilium; est vero per se intemperies calida atque sicca, quae c6trariis alterantibus, frigidis scilicet, Ac humidis excluditur; Ergo febrieti si quis pastum calidum dc siccum aliquando praescribat, Hoculduo ille, licet viribus ex consueto per sanitatem prospiciat, febrim tamen fovebit euidentis snah, augebitque; quare pastus duntaxat, qui frigidus,& humidus, hoc est calori, ec siccitati feoris, tum maiori, tum mino
ri iusta proportione rei pondens, dum viribus attamen reficiendis commodus aestimetur, febrienti, ut contrarium contrario, administrandus
est i Quamuis non ideo actu frigidum illum necessirio parare operae Pretium videatur, cum virtute solum talis sat sit, potione semper exinclusa, quae ex consueto actu frigidior expetitur , ut contra cibus calidus magis quam frigidus, eo foriam aliquando excepto, qui excitandi appetitus occasione proponitur; Sed cum post febrim , quae praesertim consistens putrida fuerit, causa etiam coniuncta eius , hoc est humor quantitate, dc qualitate peccans, praesens semper sit, illeque ideo praeternaturalis existens ,& ideo excludendus, aut saltem ne tua mole, aut prauitate, uno pastus improportionati usu, vltro augeatur, interci pre
dus, sane tunc , dc iure , dum pastus ipse praescribitur , eum imprimis donari qualitatibus , tum primis , tum secundis , necesse est , quibu
omniquaque id optimE praestet i puta si quoniam humor , qui febris
causa est, una tantum caloris externi occalione putrescens excandescati
utique ut ille refrigerantibus deseruescit, ita refrigerantem pastum duntaxat admittit; Sed si adhuc ille crassus, viscidus, Zc obstruens pure scat, excandescatque necessario pastum crassiti ei etiam , visciditatique minus fauentem administrandum iudicat; Praeterea ut non omnes humores similes, nec eodem modo omnes labrilis caloris causa sunt, ita exsequo nusqua pastus substantiae eiusdem, & consistentiae, in omni febri utilis censetur, namque bilis, quae in febribus hisce putridis nuncupatis, effert escens, ut plurimum, viget, ea semper pastu, qui tenuis est, &facilebilescit, multiplicatur I quare tunc ille, qui quidem refrigeret, Macrimoniam obtundat, inprimis conueniens est , attamen qui in impercrassior potius, quam tenuior existat, quod si pituita tui aliquando me. lancholia in bili copiose permixta , per suam visciditatem, atque crassitie, obstruens, febrim longius foueat, utique illa tunc, ut attenuantium, Mdetergentium usum , maximε expetit, ita etiam tunc pastum refrigerantem satis , at minus crassum Parandum ostenditi caeterum magis si cum , si pituita si multa, & humidum magis, si pauca, eaque si salsa fuerit magis a Vnde vel hanc unam ob causam certum est pastum, in qualitatibus , & substantia, in febrium curatione, raro simile, at multifariam varium inς oportere 3 Λccedunt simplomata, quae diuersa, ac multipli-
264쪽
ei a labricitanti contigunt, quae inquam ut quadantenus intereurandum leniantur, saltem ominus irritentur, pastum certis qualitatibus praeditu adhibendum indicant, & quide non ibium si circa vitales actiones sim-rtomata observentur, sed si praesertim circa naturales eueniant i Talia enim simplomata cum nutritioni, & curationi Ostitiant nimis, merito etiane pastuisueantur, incumbendum est, scelecta nempe subitantia, sce-
lectisque qualitatibus in eo siue primae hae, siue secundae sint) quae meri
propitiae utiles futurie sunt a Verum quod haec omnia, non ea de semper, nec similia, ut hic ordine tradi valeant, ob simplomatum varietate. esse possint, ut certum est . utique per summam medici prudentiam, motiores semper qualitates eis conueni eutra procurandae , illaeque insuper artificialibus qualitatibus alijs, seu modis 3 Arte coquinaria, inuentis, adiuuandae, accommodandaeque sunt, ut operi tandem intento apthrespondeant; Et quamuis ex quo tanta, in deligendo aegrotantium pastu, medico sint contemplanda, atque necesse sit, ut vel plerunque naec in
unum conueniant omni , interdum contri, non conueniant, Zc saepe ut partim conueniant,&partim non conueniat 3 Ideo adhuc prudenter attendenda, quod si ita conueniant, ut pastus talis praesto sit, qualis omnibus aeque apte sit satisfacturus, quod inqua ille tunc proprius administre tur : Si vero nullatenus conueniant, ut inquam pastum simul de semel omnibus congruum dare impossibilε sit, habita sane tunc omnia, S: singulorum cosideratione, numeroque dissentientiu collecto, dignitate de . in , ω excellentia magis urgentis obseruata squippe semper attendendum pluribus, attamen urgentioribus magis j iam merito iuxta praedominium, pastus idonei electionem facere opus est i Quod item faciendum, si par, tim consentiant, S partim dissentiant, ut in qua adeo satisfactum omni,hus sit, quod nulli, si liceat, ossiciatur ι Post cognitam aute pastus febrientis idoneam qualitate, necesse est proportionatam quantitatem eius determinare; Quod san E quamqua distacile semper medicis est visum, ex
quo nihil sit in arte medica, quod tantum facessat negotium, eaque tan, tum reddat coniecturale, quantum proportionata auxiliorum quantitas. cum ea tamen in recte praescribendo pastu summe necessaria videatur, uti. que salte, quatenus liceat, eam determinare est operae pretium a Et quiadem ex duobus potissimum suppositis ; Qiryrum unium est, ipsa virium maior, minor ve desiderata per nutritione refectio i Et alterum est, viri a earunde , ex febris, causae , aut simplomatis, saeuitie insultante, impedienteque, sum ciens, vel in iniciens tolerantia i Etenim vires eo pastum necessario expetere certum est, quo apte per nutritionem reficiantur, quippe alias a maiori opprimantur, Δ ob minore dissoluantur : Interea vero quia resectio vii tu in haec post coctionem sequitur . quandoquidem coctione tantummodo celebrata, vera succedat assimilatio, indeque deperditi instauratio fiat, merito exhibendus hactenus pastus est, quatenus commode concoqui ille possit, & assimilari, hoc aute pro maiori, aut minori virium impedimento contingit, quo scilicet magis, aut minus ipse a coctionis , & assimilationis munere distrabuntur ι Ergo intercurandas sebres pastus tantus rationabilis censendus erit, quantus tum virium reficiendarum necessitati sufficiat, tum earunde praeternatura impeditarum tolerantiae adamussim respondeat, Primum aute, nempEquonam usque in febrienti vires per se necessario reficiendae sint, ex duobus prςsertim patet ; Tum scilicet ex consueto, 6c per sanitatem proprio, quatenus multum, paucum, aut mediocre Pabulam expetant a Tum ex praecognito recessa
265쪽
reeeta eorum, quae in febrienti, cum secundum natura fuerint, iam ideo: pabulorcssici , eQ reparari, facultatis nutrientis beneficio. summopere
Cupiunt; Secundum vero, quanta inqua sit virium interconficiendum pabulis tolerantia, Ac ex excretis, ac effectis ali is, coctione ipsam tunc in-iequentibus,&demu ex febris, causae, vel simplomatu annexorum ma- Suitudine, atque excessit, conspicula est ; Siquide posito vires, per sanitatena, copiosiori, aut tali salte qui copiosiori respondeat, uti pastu consuesse, utique per febrim semper eodu satis copioso uti necesse est, non item si contraiInsuper dato, vel ex febri, vel ex caula eius, aut annexosam plomate, tum spiritus, tum demum corporis habitu palam dissolui, dissiparique nimis, sane tunc ut instaratio copiosior expetitur, ita pabuli subminii iratio genetosior, et iasi contrarium suaserit consuetudo, desideratur quamquam ubi alias oppressio spirituum ex humoru multitudinesiit suspecta. M adhuc corporis habitus praeternaturam turgidus censeatur, tunc minu S semper nutrire febriente necelsu est Careerum cum per
viriti tolerantia pastus a medico subministandus sit, ut dictu est, prosecto dum semel & totus ille simul confici, ob debile tolerantiam, nequeat, prudenter partiendus est, x per vices duntaxat, etia reluctante consuetudine, administrandus; Ad haec, intercurandas sebres, non minus exhibendi palliis opportunitas, cum praeceps ea semper sit, negotiu facessit, qua quantitas eius, ob incertitudine, facessere videaturi Verumtamen quod, certioribus foriam indilijs, teptas cibandi haberi, ut plurimu ,soleat, illud idcirco, quamquam praeterfluens est, tutius, εc euidentius, vim docto,&sufficienter exercitato, patet 3 Certum M si sit, & omnibus notum, iis praecaeteris temporibus, aegrotante quemvis cibandia necessa rio fore, cum pabulu sibi ministrari per sanitate ibi et, dum interea tamen virium illius ad conficiendu ipsum tolerantia praesto sit, quandoquidem qui semel, bis, aut pluries in die, per sanitate, certis horis, cibari consueuit, ut quasi ex naturae praesciipto, tunc, atque toties, necessario cibum expetit, ita S tunc etiam teporis, verisimile est ab eode illum facile suis viribus tolerari, confici, & in nutriendi substantiam comodε transmutari s Ergo cum per id consueti teporis duntaxat salubris cibus sit, utique quia a consuetudine, eaque inprimis laudabili, nefas est aegrum decedere, merito quoque tunc aeger ille cibandus erit; A consuetudine autem hac saepe per febrim diit ahit tolerantia, quς proculdubio, vel febris ipsius, vel cauta, vel simplomatis annexi, nimium forte saeuientis, occa- silane, per id temporis, quod alias cibandi consuetum per sanitate fuerat, valde quidenter diminuta, depraessave est, undeam nullum, aut pauca tunc pastum admittit; Etenim dato aegist, die quouis, hora certa, per sanitatem cibia assumere consuesse, tuncque illum assiumptum optimEeonficere, attamen ia momento eodem, aut sebrim ipsam exacerbari, Muires supramodu affligi, quod & tunc causa ipsa febris, putridus nepe humor tumescens excandescat; aut dem ex simplomate febrientem tunc deo aitici, ac perturbari, quod vires ab omni natura Ii opere distrahantur, ita ut pastu consecturum illi praebere, amicto amictione addere sit, utique δc iure quamqua alias per id temporis past iis foret Opportunus, Obim cillitate tamen, seu ctia non tolerantiam, pcrpclam administratur, dc vel nullus on Inino conuenit, vel paucus solumodo permittitur a Contra si febris, siniploina, de ite caula, ita coconsistat, quod parse, aut nihil, ex ipsis, ab integris opcribus desideratae nutritioni inlcruientibus, natura
distrahatur, sute per lupus consuetu aeger, qui febri laboret, susticienter,
266쪽
Nut decet, pastum assumit: Et cum id ita se habeat profecto tolerantia
hanc praestius, per febris ipsius tepora, obseruare, maximis necessarium est, varijs quippe illis existentibus, ut per uniuersum progretam, varia, diuersaque, tum febris, tum causae, tu item simplomatis annexi, saeuities vit, quae S magis, atque minus operante naturam distrahat, ita sanh ex quibusque febris apposite agnitis temporibus .an multum, an Paucum, ex his , impedita eade natura sit, ideoque prompte magis , aut minus, desideram pabulu toleret , euidentius conltat; Sunt quide febris, ut&aliorsi salubrium morboru , tempora quatuor, principili videlicet, augmentu, slatus, de decrementu ι Atque ut ipso principio leuior adhuc febris est, nec ideo tunc vires plurimu labefactatae, amictae vh sunt, praetereae vero sensim aucto malo, illae magis aniciuntur, dc languent i Ita per statu in summo labore, modo licet grauius, modo leuius, pro febris magnitudine, persistentes, paulo eoit, per declinatione inquam, eaede quodamodo resurgiant, &quasi sublato impedimento, modo longius , & modo breuius , pro morbi, tu porumque cius longitudine, iteru reuiuiscunt; de vel hac una teporum serie, qua virium tolerantia in febri aestimanda est, pabulum accuratius laboranti praescribitur: Quandoquidem per initia, quibus vires parua statu secundum natura decemsse patet, pastus quantus indicatur, tantus recte administratur, & toleratur ; Sed quam febris ea- de auctior, & maior facta videatur, tanto minore aeger pastu screta Atqui per statum, Omnino minore, tenuiore vE I Sensim aute copiosiorem, generosioremque, declinatione iam apparente: Quot ite longius, aut breuius semper obseruandu est, pro ipsa temporis longitudine, vel breuitate, quae utique in febribus, SI praesertim putridis, varia, atque diuersa est, quippe in aliquibus breue sit principiu, augmentum vero longum, Ac status ipse breuis, sed declinatio diuturna; vel contra longissimu principi u. at augmentum breue, status vero longus cum fuerit, declinatio tamen
hieuissum adcit : Quod in febri fixa, & habituali , alias obseruatur, ea
quonia perpetuost in augmeto. atque quatenus augetur, eatenus habita ratione virtu, in uniuersalini. qua particularita horis per sanitate consuetis, pastus desideratus temper administradus est a Caelem post tepora haec quatuor , quae toto febrium putridaru progressu obteruanda esse diximus, adhuc ad certiore cibandi opportunitate in febribus consequenda, earunde febrium circuitu S proprios animaduertere oportet; Nam febres hae omnes , certis tum diebus, tu dierum hori S exacerbantur, aut recurrunt:ut si continuae fuerint funa,quae a sanguine est, tantum excepta) exacerbantur,&excandescunt; Si aute intermisserint, de nouo recurrunt, & reuiuiscunt, modo alias explicato : Atque circuitus hi in illis diligenter attendendi liliat. quod horum occasione , modo citius modo tardius. ut modo etiam crassius, modoque tenuius, febrientes ipsi cibandi sint; Etenim a principio ta accestion is, qua exacerbationis, usque ad integrii statu eius, ab omni cibo ab itinere necessarium est, eo quoniam toto temporis spatio vires magis amictae nutritioni minus incumbunt, per declinatione vero, qua vires liberiores evadunt, expetitus semper cibus tuto dari potest, Minsuper tutius reliquis temporii interuallis, quibus vel febris nulla, si ea intermittens fuerit, vel falle mitior , si ea continua sit, tunc si quidem vires, si vel unquam, validiores . &generosiores existentes, omnino pastu appositum ad n ittunt, Ac si adhuc illud temporis momentum, tunc per delectum obseruare necesse videatur, quod longe, aut ante, aut post, ab exacerbatione, vel accessione distet, dum tantam tamen cibationis diis
267쪽
tantum vires commode serant; Interdum enim ne cadant, hoc in tenui squalidoque febrientis habitu, qui facilε diffoluitur, & magno tabis
Periculo, ex inedia, exsiccatur, ut contra euidenter, ex oblato pabulo, subleuatur, perpetuo experimur) cogimur etiam breuiori spatio, vel integre, si liceat, vel laltem partite cibum administrare 3 Sed quae praecise sint momenta haee, tum exacerbationis in febribus continuis, tum accessionis in febribus interpolatis, princiei nempe, augmenti, status, de decrementi, & si nemo tam impediti sit sensus, cui non satis facit E pateat, ea nihilominus hic paucis indicare liceat; Sane exacerbationis principii
est, quando per continentem febrim calor in corde ' & uniuerso effervescens, ita exeandescit, ut iam etiam simplomata eundem calore sequentia aegrum pala afficiant i Augmentu autem est, si successiud maiora evadant omnia , saeuioraque 3 At tunc status est, quando ea de in adepta magnitudine quodammodo vigentia adhuc manifeste consistunt i Atqui declinatio stilum vera censenda est, cum M calor deseruescit, de inde nata. simplomata aperte mitescunt, vel omnino deficiunt a Ad haec accessi nis principium, per interpoliatam febrim est, quando aestimae corporis partes frigescere, seu riget cere quadan tenus incipientes, mox intrinsecus circum praecordia lancinans seruor praesenti rι Augmentum tunc est, dum insuper iactatur per internam turbationem corpus, dolet aeger, MVna emergunt cum rigoribus simplomata; Status autem est . quando summum adepta vigorem omnia consistant; Sed declinatio tandem adest, si rigoribus iam sedatis, simplomatibusque plane deficientibus. calor qui intus circon uiseera, magno aegri tormento efferbuerat, ad cxtimas uniuersi corporis partes transfusus animaduertarur a Verum quod neque solum per tempora haec, unius febris, modo maioris, & minoris modo occassione, virium tolerantia varia, diuersaque est, ut perinde hinc duntaxat pastus varius priescribatur 3 Sed praeterea, v Uraemittitur, tum obcω iunctae causae, tum quoque somnibus praeterminis erroribus in ob annexi simplomatis saeuitiem, & porro alias, per eadem tepora, ordine certo, alias autem incerto; quoniam inqua licet ut plurimum simplomata sequantur febris magnitudinem, ob eoque illa modo maior, modo minor censeatur, saepe tamen eade potius causam febris comitialia sunt; Vnde
ει si saepE febris urgeat, urgeantque smplomata ipsa, interdit nihilominus
magis urget causa ; Quamobrem non raro contingit, ut per febris initia, ob redundantes solum iii prima corporis regione humores, cibatio desiderata potius impediatur, aliquando autem ut sola eorundem humorum alibi exundantium, aliunde ve fluentium occasione, idem aliis tempori-hus eueniat; Et contra interdum obseruamus alicuius simplomatis repetim occurentis causa, cibationem, etiam intempesti vh solicitandam csse, ut sanhin his, qui per accessitones, ob nimium oris ventriculi sensum facile delinquunt, quibus ideo aliquod, recreationis saltem gratia, nec Clario praescribitur ; Interdum vero eaὸem ex causa, cibationem retarda re oportere, ut vel mediocriter exercitatus, in febrienti varijs simplomatibus afflicto obseruabit a Ut talis itaque febrienti pastus decernatur, qualis ipsi adamussim conuenies est ; Insuper ne plus, aut minus ille suggeratur , quam ipsa exigit tolerantia , 3c ne demum intempesti vh illo administrato , natura perperam amicta, oppressa vis , anxam medico praebeat laetatis euentus , maxima uti prudentia semper Opus est, atque prudentia haec ex praemissis fit conspicua , a qua certe recedere
valde neus est , quippe ut vel ex prauo cibi usu , multa febrienti in
268쪽
eommoda praesto sunt, ira ex solo rationabili, rectoque eodem , una desiderata situs saepissimis aduenit
ρω fotum fecundo loco tractatur, q ratione ista per febrim sit procuranda
A s et v quidem secundum ratione adhibito , re parantur se- ω ν λε-brientis vires, attamen intera per summa diligentiam, eaedem adhuc sotu conseruandae , recreandςque sunt ι Fotus autem in eo consistit, ut dum intersebriendum, occasionibus, vel causis multis opprimetibus, vel dissoluetibus, vires instinguntur , interea quo ad liceat, occasionibus eisde, vel causis successive inte ceptis, vegetiores illae manu teneantur,ia conseruetur; occasiones auatem hae, vel cause, ut in aegris omnibus, ita maxime in febri amicto vari semper sunt, quippe tum ex his, quae ad vitam necessario requiruntur, tum ex contingentibus multis, quae laboranti eidem passim occurrunt, praesto sint f Sed illae quoniam variae, in ordinem ideo minime redigi pos-iunt, quamquam ex necessariis, unus ambiens aer, si prauus, talia saepe
praestet i Vtεc quae ab ipsis mei in nobis ad libitum fiunt, actiones puta animales inordinatae, intemperataeque 3 Astui aptum enim pabulum ad
virium nutritione primu facere videatur Atqui ex contingentibus, quς profecto tunc multiplicia esse solent, ea potissimum commemorantur, quae vel ex labri, vel ex simplomatibus, vel ex causis originem ducunti Verum quoniam intercurandum, haec, remediis appositis, emendantur.& nc ultro, post spirituum perturbatione, symmetram partium similariti, ac dissimilariu constitutione, unde maxime robur virium pendet, afficiat, ob una aegri salutem assiduo persequuntur, iure insta suo loco de illis dicendum erit; Sed ex praemissis alijs, necessariis, magis, aut minus moduexcedentibus, cum vel una spirituum oppressione, disset utione ve, vires assiciantur, dc cadant, sane iam viribus ipsis idoneo fotu consultum erit, si quo ingenio, qua arte , concessum fuerit, illis Omnibus accurate aduer. sabimur; illisque modum, pro posse, viribus minus contrarium, impo. nemus i Et qt iidem aeri primum, cuius perenni ambitu febricitans contentus , necessario uci it nolit qualitatibus eiusdem vari E immutatur, 1hiritusque inde in eo aniciuntur, opprimuntur enim, & di luuntur; Vt ergo aer, qui substantia purus, nec vaporibus prauis infectus, dein omni-hus qualitatibus temperatus, aut mavis ad frigidum inelinat, dum per sanitatem inspiratus, innato calori toti , dccordis inprimis, recreando.
indeque spiritibias, de dcmum viribu S ipsis refocilandis maxime idoneus est, quia nec opprimat, nec dissipet, ted perpetuo prosit; Ita profecto qui febri laborat, tum quatenus seruet, tum quatenus simplomatibus va-xijs assicitur, a quacunque sanE cauia ille talis se habeat, quando amplo
conclaue cubatus, quo nempe multum,&Puruaerem, eumque, si non
ex se , sutem ex Pontu, vel arte aliqua ,Pro necessitate restigerantem, li-
269쪽
herε dueat , ex magno qua si praesidio, plurimum subleuatur, vippe tune
satis cor ipsum excandescens per inspirationem refrigeretur, 1 biritusque niuersim, cum calore recreentur, ad robur virium conseruandum, dum leuibus tamen tegumentis totum interea tegatur corpus, ne illud extrinis secus nimis refrigescens, constipatis poris, intus valentius caleat, aut v
cuationibus per hosce utiliter tentandis impedimento sit a Contra enim si aere impuro, prauisque vaporibus longe referto, & calido nimis exist te, in eo aeger fortasse degerit, praeterquam quod ultro calescit, euidenti feruoris augmento, adhuc spiritus vel exolvuntur, vel opprimunmr, m gno virium lapsu ; Itaque per febrim talis expetitur aer s quamquam saepe adsunt simplomata febrim ipsam comitantia, urgentiaque valdε, suae certe minus talem aerem desiderant, quod his scilicet calidior, medic mentum esse consueuerit; verum quatenus, & quo modo, hoc veru fuerit, utique in summa rerum varietate prudens medicus animaduertet 3 Sed insuper causa, quae vel febrim ipsam, vel item simploma fouet, quae inquam ut non semper eadem est, at modo calidior, tenuiorque, modo frigidior, &crassior, ita sane ea, tum primum, ut unicum corpore disponatur. tum ut commodius demoliatur, magno semper virium beneficio, alias calidiorem, alias frigidiorem ambientem cupit, talis aute aut directe, aut indirecth, iuditio experti, procurandus est ι Caeterum cum aer aliquando non tantum manifestis qualitatibus, calore puta, vel stirigore, alias e, sebrienti obsit, verum praeterea qualitatibus aliis prauis, cx impuritate, per vaporum miscellam, alicundae impraesta, ob quas ille
plerunque ita febrientes afacit, ut pene diuini quidpiam, & admirandi in eo latere videatur; Summa adhuc ideo diligentia ille tunc si seri possit
alterantibus emendandus, aut quod fortasse tutius,& melius est, longa per loci mutationem euitandus, difficile quia admodum sit, eius pernitia tunc alias aufugere, quin inquam ex eo perperam se habenti, febris, am. plomata ,& causae deteriores fiant; dc quin insimul vires tanta ambientis malitia quasi oppressae, vel di lutae cadant; Impuritatem autem pernitiosam hanc docet communis habitantiu constitutio, quae sane pene omnibus una, eaque ita perperam assecta, ut quam facile horum quilibet Per eam in morbos aliquos familiares incurrat; Sed quod tum ibi de loci. e solo, id eueniat, tum aliundε vel uno ventorum affatu illuc impuritas proficiscatur; ex solo inquam, dum in loco minus ventis alienis exposto, per incolas, affectio vigeat; aliunde vero dum insitu potius atrico, aut alto valde, ventisque magis commodo degentes aegrotent; Ideo attendendum vi, suoad liceat, tanta pernities non laedat, ut inquam, quae ex amatu aliunde euenit, per soli mutationem evitetur, vel sumtuum salteodoratorum vim emendetur, quamquam si ex solo sit, non nisi cito, de
longe valde mutato eo, tutus a pernitie aeger evadit ἐν Neque aute inte curandas febres, ob solam impuritatem aer mutandus est, cum in omnibus longis febribus, quae tamen adhuc salubres aestimentur, varietas soli proficere ad salutem soleat, si praesertim ab externo, oc alieno, ad germanum, in quo aeger natus fuerit, mutatio fiat; habet enim quid diuini, Mad conseruandum admirandi, ut experimeto ab omnibus est compertum iAmbientia autem sequuntur quaecunque a nobis ipsis, in nobis mei perpetuo fiunt, sunt Porro ea opera plurima, tum conseruantia, tum perficientia , quorum sane exercitio perenni corpora cum viribus iugiter solicitantiar ι Sed quod ex his conseruantia ad pabuli confectionem, viriumque subinde nutritionem maxime pertineam, ut alias dictum ι Interea ideo
270쪽
ideo de perficientibus solis, tanquam uni virium lami, per mediocre, ac debitum ipλrum exercitium, consecratis, hic animaduertemus, quod ut ea modum viribus debitum excedentia, euidenti dissislutione debilitant, 5 nimium item repraesia, quadam ferE oppressione, sutacant, ita salieni eo spraesertim in morbis in exerceri apponth semper debent quo vires longius vegetiores conseruentur, dc stent, Propterea ergo qua ratione, seu modo, intercurandas febres, ut prosint, nec noceant, sint permittenda.
demonstrandum a Perficientia opera haec, eum vel aὸ motum progressi-uum corporis, impetum ve alium huic finitimum, vel ad sensuum, mentisque actiones,&affectiones, vel demum ad vigilias utrisque communes , sufficienter reducantur, utique a progressivo motu, ut ab euidentio-xi, exordiendum 3 Motus aequidem nic, per quem potissimum insitus sanorum calor, vel ob unam partium corporis inter se se attritionem, vel spirituum saltem contentorum exagitationem, excitatus, robori virium plurimum fauet, insuper humorum coctioni, oc excretorum expurgationi valde propitius est, raro febrienti ad optatam sanitatem iuuat; Siquidem cum febris intem eries calida sit, atque sicea, illi iure motus corporis calefaciens, exsiccans est inimicus, amica autem potius quies est,
ut pote quae refrigerationi, & humectationi eiusdem maxime faueat; Immo quod, habituali febri ieclusa, febres penh reliquae, ab humorum cerotis corporis sedibus congestorum putredine foueantur, & vigeant, illique humores, cum alioqui tranquilli, ignobilique fortasse loco conclusi,
natura, temporis tractu, concoqui, domari, ac blandE demum excludi potuerint, utique motu hoc euidenti, eadem natura distracta, irritati, aggitatique, nec retro vapore solum corpus variE lacessient, Sc quoquo uersum effusi, simplomata, una cum febri, varia efficient, sed immola hrim amplificabunt, magno virium, M salutis detrimento i per omnes ideo febres, & praesertim putridas, moueri, ac inquietum esse corpus, MPerperam, & noxium est ι Qu iescere contra, etiam voce, haec enim spiritales partes aggitatὶ euidentissimE,&maxime . iuuat, &san Estrato leocto, secu ndum partes omnes, ut notum est, quippe nihil tunc laboret corpus, cum aeque partes eius in quiete stent, nec narum ulla quasi pensilis amigatur, unde & uniuersum nutritur. humectatur melius, & vires ab opeie minus distractar, saluti desideratae valentius incumbunt; Certum tamen est, quod interdum occasione causae febris, quae λrtata crassa nimis, atque rebellis, nec usquam medicamentis attenuantibus, & deter- sentibus cedens, motus aliquis leuior, ad tunc repressas, sopitas ve ex ci. tandas vires, medicamentis eisdem fauentes, utiliter permittitur, & si fortasse magis , frictiones motui ipsi vicariae, tum ob id, tum ob alias causas , sim promatum praesertim superuenientium occasione, meliores aesti- Inandae videantur, ut puta ad cutis poros uniuersim reserandos, insuper& ad humoru ab intro, ad extra, esurium, deorsum, reuellendos, aut alias
in modum reducendos, sed qua prudentia, operi huic opportunitas, S magnitudo sit deligenda, penes peritum medicum erit iuditium . Post motum corporis, sequuntur sentitum, &mentis assectiones, sed quae sen-sbus eueniunt, una cum actionum naturalium simplomatibus, in modii vitibus debitum, apth reducunturi quae vero mentis sunt propriae quia vel ex concupiscibili , vel ex irascibili proficiscuntur, semperque aut pertur-hant, aut tranquillum animum reddunt, utique cum tranquillitas quieti respondeat,& perturbatio motui, sequitur necesiurio , ut tum refocil1dis viribus, tum labri, cause, M smytomatibus reM pellendis. magis