장음표시 사용
211쪽
i 88 De Privilegiis Ignorantiae
ad testitutionem,quia non admonendo, PRIVILEGIUM UNDECIMUM virtualiter dicit illum non teneri, atque adeo causa est moralis; ut poenitens non Conse riμs, qui non monet, nee arctait restituat,consequenter est causa damni paenitentem ad debitam restitutionem, alterius tertii:unde si aliud non est reme- id omittem ex ignorantia in incibili, dium, ipse tenebitur ad restitutionem , vel naturali obsimione, excusatur ip- quia vere intulit damnum contra iusti- se ab obligatione restitutionis, nec tene- tiam,tacendo; quando loqui tenebatur . tur restituere illua, quod poenitens aia Et magis ratio nam urgebit, si Confisibiteri debet ex iustitia, m in conscientia. positive consuluit, vel induxit ad non
restituendum sic etenim revera commi-
quod Confessarius,qui culpabiliter iuui obligavit poenitentem ad restitutionem , peccet, & teneatur ipse restituere , quod docent S lifer Verbo Uitra T. qu. x. in sine . Zanardus in Di rectorio Confisamorem par. 2. De 7. e
I o. Decal. 83 aecepi. c. 26. fol. mihi 989. Tub. 3. Petrus ' marra de restit hue. s. cap. 6. n. 12 F. -rtinus Na arrus in Man. cap. II. n. 22. ctimis Regia libr. O. cap. I. . n. I 6. cy' IT. Fidiaccius tr.3 a. cap. 3. qu. I 2. Versu Dico ultimo, n.
y cardin. Lugo de Paenit. disp. 22. sec.
.n cl. Suaret de Poenit. disp. 32. sec.6 n- 8. Antonius si Spir. Sancto in visee toris Conse riori par. p. tr. s. disp. 18.2. n. I 88. & alii apud istos, de apud Sonacin. to. 2. de restit. in Genere, disp. p.
.iod autem dicunt de Consessario, a firmant etiam de aliis, quibus ex ossicio incumbit cura animarum , qualis est Episcopus, vel Parochus: item de aliis Confessariis; nam quilibet Confestarius, aut est Parochus , aut saltem vices gerit Parochi. Et idem etiam assim anc d Consilit ore, & Consulente ex offcio , &profestione. Hujus autem suppositionis,& sententiae, Ratio est: Quia tam Parochus,quam alius Confessarius Dam vices gerit Parochi J teiactur ex ossicio docere poenitentem necessaria: Ergo si non
admonet poenitentem restituere, non
adimplet id,quod debet: ergo tenetur ipse sit iniustitiam contra tertium, sive id fecerit ex malitia, quod est evidens; sive ex gravi negligentia,quia ex iustitia non
ita temere uti debet sito munere cum detrimento alterius.
3 i Hoc inquam totum stipponit propositum privileSium , quod utique excusat ut patet) Iiberat,& absolvit ab huiusmodi restitutionis obligatione C5- fessarium ipsis m, ex ignorantia, vel naturali oblivione ut supra) non monentem,nec cogentem poenitentem ad res titutionem, ad quam idem in conscientia tenetur . Quini privilegium approbantes asserunt etiam, Trullenia in Deia
Ubi sic :Vtrum Confessarius, qui non mo--t,nec cogit poenitentem, ut restiuat, te
neatur restituere si,d, ad quod poenite tens tenetur fertum est, si id omittat ex ignorantia in ncibili, mel naturali ostiatione; et et ex limissima negligentia , non teneri non enim tenetur exacissimam,
diligentissimam adhibere diligentiam , sed se cit ea,quam communiter diligentes, timorati, ac doctι a dent .mnde solum quaestio est, quando culpa est in Con sario non monente restitutionem: & Diana l. c. extendens ibi latius privilegium ad ignorantiam videlicet etiam vincibilcm : ait enim. Ἀω igitur non solum confesarios,
sed Praelatos, ν' P.rrochos, quando ex gno rantia etiam Cinn Ibiti non obligant poenitentem ad restituendum ad nullam restitutionem teneri: sic resol. cit. n. 2. Accedit etiam Zanardus i. c. dum ibi sic, An Confessor non obligans ad restitutionem
212쪽
Venitentem,tene tur jse satisfacere. Res habet in gratiam, atque utilitatem sita, ponae ιν, quod mel hoc fiscit ex malitia; & reipublicae, cum ob id ei decimat,
mel ex culpa, mel ex oblimione sprimum, stipendiaque assignentur. Ceteri vero infecundum, tenetur. Si ex initione pro- Confessarii, ut limi Religiosi & alii de venit, ad nihilse obsigaitur, cum etiam legati,qui non ex officio munus exemperitissimi homines quandoque in proriis cent,sbium de lata culpa tenentur. Sic deficiant y mque num omnia memorari P. Namarra, occum ipse Clamis Retia sumus. l. c. Lessius libri L. cap. a 3. dub. Io.3 α si autem hic quaeras, an Con- n. 77. Quibus videtur accedere milia se tacit vere teneantur ad restitutionem, eius n. 79.cit. dum ibi assirmat Con- quando sua culpa, vel malitia non ad- feliarios non cogentes poenitentes admonent, aut non cogunt poenitentem restitutionem,Vel non monentes, quam
ad restitutionem faciendam; quam fe- do tenentur, esse obligatos ad rellitu-cisset poenitens, si illam Confestarius tionem, si sint ex officio habentes cu- eidem iniunxisset, vel abselutionem ram animarum , ut Episcopi, vel Par denegasset. Assirmative respondent silia chir si autem alii non ex officio, ut RG pra citati in principio, & alii ; idque ob ligiosi non tenentur ad restitutionem .
Communem eorundem Doctorum ra-- concludit postea numerum)tionem superius traditam: Quia videli- probabile sit, neque etiam eos, qui ex inciscet Confessario incumbit ex s.ci pro- tenentur,esse obligatos 'uta obligatio eorum prio officio onus tradendi necessatia est solum in ordine adspirituatia, procurando Poenitenti,eundemque instruendi; cum salutem erutentium , non ad te realia ergo hunc non admoneat, ficit contra asiorum. Iuxta quam conclusionem
suum officium, consequenter ipsi, tam 343 Resp'ndeo & ego ad quaesi-
quam verae, & efficaci causae videntur tum negative, uti etiam taciunt Lessius alamna Inuanda, ergo ab ipsemet re- via cit. n. 78. infau. Suaret sec. s.cit. sarcienda. Nec refert inquit Petrus n. 9. Wrursu, Ego erro. Halotia m. 3. Namarra n. eis. I a. s. Confessarios , disp. s. qu. 6. punct. 3-Herse, Assi autem. non in gratiam creditorum officium Sancti in Summa bbr. p. cap. c. n. s. in habere, nec ab eis mercedem acciperet fine.Eman. G Herbo Restitutio n. 1. in quia ex quo habent ex officio secere , M. Bonarina num. I s. cit. Versu Verum causis damni vere dicuntur. Maxime quia, Diana n. 2. cit inrimo S. Coordi quia intentio fidelium saddit P. -- nato tradi. 7. res. 3 4. n. 2. yrope eme arra, & cum ipse Cumis Regia n. eis. Ex par II. tr. 6. m Aostest . s. ref i 8.1 .P decimas Ministris assignantium , Grain. Lugo loc. cit. num. 6 . Antonius de etiam Ecclesiae conferentis eis hu- ἀ Spiritu Sancto g. h. eis. num. I 8 s. iusmodi officium, ea est, ut non sesum Fagundet in Decachbr. 8. cap. 27. num.
saluti poenitentis, sed etiam bono com - 18. in fine: aliique plures. inorunia muni consistant diligenter curando , ne omnium cuti & hujus nostrae ies i respubliea, aut alii fideles , quantum in sonis) communis ratio est: Quia Con-
illis est,damnum aliquod, aut iniuriam fessarius non tenetur ex ossicio,& ex ius- . patiantur. Cui sine officio minime sa- titia prospicere bono temporali alio- tisiaciunt, dum ex eorum negligentia rum,sed bono spirituali poenitentis,non non admoneatur poenitens ae re ad alterius: nam ossicium,quod Consessarion lutem sibi, necesiaria, & alii deinde ex iustitia incumbit,ibium est in ordine damnum patiuntur. Et hinc est, quod ad spiritualia , & negligens in ossicio Confessor Episcopus, vel Curatus tene- peccat contra Religionem potius,quambitur de levi culpa, siquidem officium contra iustitiam,exercendo negligenter
213쪽
sierum Ministerium . Unde omittens
monere poenitentem ad restitutionem , non tenetur restituere,quia Confessaritis ad eandem monitionem non tenetur ex iustitia in favorem eorum, quibus restitutio fieri debet, sed ex Religione in f
vorem perfectionis Sacramenti Poenitentiae :& ad lunamum etiam ex iustitia in favorem poenitentium in bonum spirituale . Nec inquam denuo absolute tenetur ex ossicio prospicere tempora libus creditorum bonis,cum ab illis mer. cedem non accipiat, nec eorum gratia ossicium habeat,sed solum ad procurandum bonum poenitentis. Hinc,quamvis ipsi met poenitenti teneatur Confessarius iniungere restitutionem, e dem tu admonere ad res ituendum,non tamen
ad hoc tenetur obligatione iustitiae, quam habeat erga creditorem , sed ex obligatione erga poenitentem,qua saluti ejus spirituali tenetur consuleret & shoc negligat, peccabit quidem, sed ad restitutionem minime tenebitur. Qia nonsatis miritior expendisse P. IN Darra,
sit pra sinquit Vadentia Versurit. in fine
dum ad hoc huius opinionil argumentum respondere conatur.
3 4 Verum quidem est, et in Omnium opinione certum, Consetarium teneri ad restitutionem , quando poenitenti obligato ad restitutionem dicit , ipsum non teneri: aut quando ex malitia, vel ignorantia crassa, seu culpa lata dicit, poenitentem teneri ad restitutionem uni faciendam, cdm teneatur alteri ; in his enim casibus tenetur ad restitutionem,eo quod per suum consilium censeatur causa efficax damni, ut bene tradunt Doctores communiter, praecipue Carrin. de Lugo siet. cit. quinum. 64. circa hanc Confessarii Obligationem , sive culpabiliter, sive inculpabiliter errorem commiserit, advertit , satisfacere postea suae obligationi, si poenitentem potentem adhuc restituere,doceat, quid facere debeat; nec ad aliud teneri, licet ille non restituat.
Casu vero quo poenitens Vere intentit nem habuisset restituendi tunc quando consessus est, & postea mutato animo in peius, nollet amplius, videtur Con fessarius, qui malitiose, & culpabiliterdi suasit restitutionem, manere obliri satus,non solum ad revocandum con silium , sed ad restituendum, cum sua culpa fuerit causa ne fieret restitutio, quae facta fuisset, & modo non fita: ita
Eminent. Lugo n. 64 cit. Videatur:
Euandiu durat ignorantia in incibilis tu ris, mel facti, tandis excusat iu restitutione . 3 s 'o Amarrus in Man. cap. I 7. sub num. 1 1 . mers Tertist
infertur: affert propositum privilegium sub his verbis: Ignorantia probabilis iuris, auefacti,quandiu durat, ά restitutione ericuθι , o sic etiam multo magis abs timrestituendo excussit mi aerus eodem, ex eodemque ' marro, idemmet privile dum refert Trullenia in Decalog. ramo 2. bbr. 7. cap. F. da primo, num. pr. Hinc, sicut habens scienter rem alienam iniuste acquisitam. sive per dona tionem, sive per contractum, M. tenetur restituere: Sic etiam qui alienum mintinet ex ignorantia, & bona fide, tamquam situm detinens, prout tunc excusatur. uis per haereditatem,vel empti nem bona fide acceperit, & retineat, quod utique est ignorantia facti. Pariter excusatur,qui in re dissicili peritos,& d ctos cons. luit, a quibus fuit dietiim ei, non teneri restituere, Vel contractum esse licitum, cum re vera sit illicitus , S iniustus, & restituere teneatur , quod dicitur ignorantia iuris . Quoad usque igitur haec ignorantia iuris, quam illa lacti duraverit,&bona fides , a restitu tione excusatur: quia per citatos,& alios, Ignorantia probabitis, seu in incibilis Acmel iuras e xcuset,& toto eo tempore, quo
214쪽
Milo causa, idest ignorantia excusans, durat. Ex quo inscrt Syrus cum tapete Bodrique apud eundem Trullench u. eis. Quod & si per unum testem omni exceptione maiorem constaret haeredite statorem reliquisse alicui legatum magni momenti, non tamen ob id talem haeredem teneri in conscientia legatum illudiblvere; quia non necessitatur ad prestandam fidem uni testi, quando inde s uitur detrimetum notabile suum , vel tertii: propter dictum enim unius testis non tenetur haeres legatum sibi adimere,illique reddere, nam ut diciturianus mir, nulluI mir & dictum unius, didium nullius.
Ignorans raturam promissionis, si promit-rit , non tenetur adimplirc. ι
3 6 D Atio huius privilegii quod
resert inter alios in Decalogum rom. L . lib. 7. cap. 17. dub. p. n. Σ.) est clara. Quia si promittens, promissionis naturam ignorat,non ce 1etur habere intentionem promittendi, consequenter nec se obligandi: qui a tem non se obligat, utique non icnetur
adimplere. Quod confirmatur a pari de Voto: Uotum ipsum est promissio facta
Deo. Si vovens ignoret naturam Voti,&actus, quam facit,non. tenetur adimplere , nec Votum exequi, ut docent communiter Doctores , praecipue rasius deIU.ub. 2. cap. 4O. b. p. n. I L. Vers. Tertio requiritur. Fagut det in Decal. to. p. lib. 2. cap. I 3. 3 6. P. Pisacchias de Votis to . p. tract. p. cap. q. n. 2. infine, dc alii, unanimiter concludentes, quod ignorans naturam actus quem facit,ad illum obligari .non potest. Cuius conclusionis rationim, & doctrinam docuit Lessio sic. cit. Quia videlicet actus agentium ex intentiisue , non operantur ultra intentionem, cum ab ea suam
vim totam habeant: sicut enim lex ipsa
vim iwn habet, nisi iuxta legislatoris intentionem , sic nec Votum, nec Pr
missio quae viis quae veluti lex quaedam est, quam sibi imponit quis) vim habet,nisi iuxta intentionem promittentis. Et sicut superioris potestas, non inducit subdito obligationem, nisi applicetur a voluntate, ad eam causandam
mediante praecepto ; ita ius, quod quis in se ipliam habet, non infert obligationem mediante promissione, nisi
intendat eam inserre non potest autem intendere eam inferre,si naturam promissionis ignorat; ergo si ignorans naturam promissionis,promittit, nec habet intentionem Promittendi, nec obligationem adimplendi: ignorans enim
ut sipra actuin quem facit,ad illum
obligari non potest. Adverte tamen cum eodem Trustench num. cit. et aliis, quod si ignorans naturam promissionis et Voti) intendat promittendos vel vovendo) facere quod alii faciunt,
tenetur adimplere , nam tunc tenetur habere intentionem, et voluntatem tacitam prominendi aut vovendi sufficientem ad se obligandum: sicuti vere baptizat ille, qui intendit facer quod alli baptizantes faciunt.
Accipiens medio contractu donationis, emptionis, venditionis,erc. rem usiurariam, melfuratam cum probatili ignorantia quod non sit talis, a peccato, in arestitutione excusatur.3 A Busurario, vel a fure rem
usurariam, alit uratam, quae in i pecie extet,nullo titulo,necon
rosis , neque gratuito accipere quis p test, etiam si usurarius ipse , vel fur, vibrariam rem, vel seratam alienando , non fieret impotens ad solvendum i ita communiter Doctores. Et ratio est clara, quia cum nec usurarius, nec fur, rei ululariae, vel furatae habent dominium,
215쪽
tur De Privilegiis Ignorantiae
non possitnt illud in alium transferre . . tuere iis, quibus usurarius, vel far tene-Hinc sequitur Uestes alienas, Catenas, batur quod certum est, & praeter alios lectos , vel res alias in specie extantes, docet 'Na vare. in Man. cap. II. sub Don poste gratuito accipi, emi, etc. ab n. 263. es. Ex quo.
usurario,vel flare. Et si quis eas sciens esse alienas emeret saddit Lessius de Iustit. lib. . PRIVILEGIUM XV.
2. cap. ΣΟ. diab. I9. n. I 6 s. in μυ te neretur ad restitutionem earum , etiam Notarius conficiens instrumentum usura fruettium omnium . Teneretur inquam, rium, Testes ad ipsum conficien
is earum resi tutionem , si emeret sciens dum concurrentes, . peccato, cer esse alienas, ergo nesciens, S probabili titutione excusentur , si idoriant bona ignorantia tales esse ignorans, excusare- fide, i orantia probabili. εtur cutique a peccato & a restitutione, ut in hoc privilegio. Et quod excusare- 3 9 X communi sentetis,omnestur, expresie docet Trullenchin Decalog. ι cssicaciter cooperantes adtom. 2. libr. 7. cap. I' dub. Iy. n. F. sic usuram,oc quicuque agunt partes usi ira ad rem nostra in, dc privilegii huius re- rit,aut sunt catila cffcax, chir tisi irς solvaselvens omnis contractus donationis,e - tur , via Eluta non repetantur, re lent tirtionis, menditionis, e c. circa rem usura- restitii cre. Tales autem sunt plures,quos
riam adde, & furatam ) es inlaudus, vide enu meratos a Lesem de Iust. lib. 2.
quia non potest rei alienae transferri domi- eq. Σα dub. 2 r. a Trullemh in Deca nium, or accipiens talem rem tenetur ad to. h. lib. 7. dub. 2 i. & ab aliis. Et quod risitutionem,nisi ignorantia excusetur a & ii teneantur restituere, clarum est, quia infine num. denuo sic Vnde Vener accipies cooperantur omnes effraciter damno ex his dotem, clericus beneficium, inc. se- alteritas, concurrentes ad contractum nentur restituere, nis eos probabitis V - usurarium t ut supponitur) ergo renen-rantia excu)et: ita Triaenia, prosequens tur ad restitutionem iuxta quantitarem
sic Ars aliquid emat, messo at in cus damni, ad quod cooperati sunt. Et sicut toniam rei riserariae cadde, aut furatae) qui participat cum fure ad furandum ,
malet,quia est in beneficium mutuatarat 'c tenetur ad restitutionem , sic etiam te. dominibi e per consequens tenetur con- iactur, qui participat.cum usurario ad
sentire: Salon 2. 1. P. 78. art. I. cou- Usura Satro V. Σ. in cum aliis Bonacma. - 3 Io Inter cooperantes autem ad
3 8 Limita autem positum privi- uturam, ob idque restitutioiri obnoxios, legium: quod videlicet excuset quidem enumeratur praecipue a citatis Notara , a restitutione ignorantia ut in ipsis) qui instrumentum conficit usurarium sed tantummodo usque dum illa, ac sub nomine alicujus liciti contractus, bona fides duraverit, ut alibi etiam in v. g. veri mutui, Vel venditionis, ex quo aliis privilegiis stuperius pallim de- mutuatarius cogitur ad sblvendum usii finitum est. At, ignorantia ipsa,& bona ras. Enumerantur & Tses r ut videre fide ablata; si quis scies,ab usurario vel a est apud eosdem. Verum,& hos,m illum fure aliquid notaabile, vel gratis accipit, excusari a culpa nedum , sed etiam ab vel emit in eadem specie qua filii dat si obligationc restitutionsi, privi lcgio pro- usurario, vel furatum vel etiam in alia babilis ignorantiae, si l .ec adsit in illis,&specie, si sciebat eius bona non suffeere bona fides absque ulla h. aesitantia, Vel ad usuras restituendas, vel ad furtum dubietate, est doctri aa clara, & aperta
resarciendum, aut probabiliter dubita- Naiani in Man. cap. 17. . z. 276.
bat, Peccat mortaliter si non vult rest, 17 . ibi enim loquens de publico No
216쪽
tatio facientelias frumentum usurarium,&de Tellibus ejus in odi Instrumentorum usurariorum, facit quidem eosdem reos cui p. e mortalis, de restitutioni obnoxios consequenter licet hoc secum dum cum aliqua limitatione respectu Notarii, quam tradunt etiam Lessius dub. cit. n. 18 o. o Trullincs da. est. n. 4.) sed concludit: procedere solum in Notario, o Teste sciente contractum esse
usurarιum , in etiam in dubstante antequam dubietatem exuerit: Ergo in Notario , o' Tepe ignorantia probabili laborante non procedit: non pmcedit utique:& sic etiam resolvit Trullench n. 4.cit. sub his verbis in fine, cum Naiarro I. e. Et idem de Notario , Testibus dicendum quod videlicet peccent, &c. )nis probabili ignorantia excusentur. Igitur Verum propositum privilegium . Quod autem dicitur de Notario, & Testibus, affirmari etiam debet de aliis cooperantibus ad useras ; cujusmodi sunt suadentes usuras , Factores usurariorum, & famuli, qui faciunt contractus ipsos usurarios nomine dominorum suorum vel alii cooperantes ad usuras; ii inquam omnes, si ad usuras sint tantum materialiter cooperantes, cu ignorantia videlicet probabili, & bona fide, excusantur nil minus, ac excusentur Notarii, & Teiles, est enim de omnibus eadem ratio,idemque privilegium, &c.
in arte ludendi notabiliter excedit alia terum colludentem, imperitia tamen huius ignarus es , excusetur a restitutione lucri; saltem usque dum
ille bona fide nescit istius insci
3 si π oquitur privilegium det is ludo , ut est contractus
humanus,ad cuius iustitiam , tres potis. simum requiruntur conditiones, ut via
dere est apud Leg. de Iust. lib. 2. cap.
26. Lb. 2. Eonicis. ωm' h. de Restit. in Venere disp. p. qu. 3. punc. 2. & alios. Prima , Ut ludentes habeant liberam dispositionem rei, quam in ludum deponunt: non enim possunt res alienas, vel quas alienare non possunt, periculo exponere; ut si int filii familias, Monachi, &c. est, Ut alter alterum per iniuriam,ut minis, fraude, convitiis,&c. ad ludum non pertraxcrit, nam si ille sic pertractus perdat, alter cst cicausa damni per iniuriam, proindeque tenetur pertrahens ad restitutionem , ut docet communis D. D. apud Less. du .cit. n. T. Versu, Secunda est, in Trullench
is Decal. t. Σ. l. 7. c. 27. dub. 2. n. L. H
yrinc. Tertia est, Ut non utantur fraudibus contra leges ludi, alioquin tenentur restituere tum lucrum , tum etiam id quod alter certo lucraturus erat .' nam
est iniusta illius damni causa. Ita Lectius
dub. cit. n. I 3. Cum aliis Boracina dict. punct. Σ. n. s. in 7. Se cum eisdem,
Trullenia dub. est. n. 3. in princip. ubi ait, hoc esie certissimum , commune , &iuxta ius naturae , quia lucrum acquirit invito domino rationabiliter. Si tamen erat dubium saddit Lectus n. i 3.cit an esset lucraturus, non tenetur & rem sitam, quam exposuerat, dare; quia in dubio melior est conditio possidentis. Tenetur tamen restituere id, quod se lucratus est, ob eandem cauiam , quia in dubio non possum mihi rem alterius attribuere, eo quod in dubio melior sit conditio prioris Domini possidentis. 311 Tenetur similiter peritus in arte ludendi si peritiam simulet ut alterum alliciat restituere lucrum , imo sic peccat mortaliter. Ignarus tamen , λmortali excusatur, & potest retinere. Unde si quis peritus nesciens alterius inscitiam , & imperitiam , bona fide, ut alterius peritiae periculum, & experimentum faciat, cum eo ludat, non peccat,nec tenetur lucrum restituere, quia uterque ignarus de arte alterius , aequaliter se exponit periculo perdendi; at
217쪽
pol quam illi constat denotabili excesia perdere. Caeterum, ut optime adnotamis sit, tenetur a ludo cesiare ; &si aliquid Medina fod. de Restit. P. 13. Atellecta lucraretur, id restituere teneretur, quia semel collusoris ignorantia, in se longe peri contractus non est aequalis. Et hoc idem tiorem intelligens, tenetur, aut a ludo avia est, quod intendit propositum privile- nere, Delabas meliores conditionesso coiagium , & in ipsoanet assuniitur . Quod lusori coincedere, quibus aliunde ruatur. privilegium probatur. Quia ignarus oe reparetur aequalitas debita ludo : ita uterque de alterius arte , exponit se periculo perdendi: & sicut lucranti occurrit imperitior, occurrere poterat peritior, fuitque consequenter contractus sortunae , & ex utraque parte aequalis; quod utique non est talis, ut dixi, quando constat de notabili excessu, nec ignorantia alterius imperitiae amplius excu
sat; re ob id si postquam notabilem
illum excessum cognovit,aliquid lucraretur,teneretur post acquisitum restitue re : Non autem antequam cognoverit, quod confirmari potest: Quia convenientes ad ludum, eo animo conveniunt , ut ea omnia , quae lucrati fuerint,dum non constat de notabili exces.su, retinere possint.
3 1 3 De hoc privilegio cum eius
dem admissione ) loquuntur Franciscus
Vartia de contract. cap. 3. n. s. Iol. mihi 3,Sanchet Consilior. D. p.iΓι. p. cap. s. dub. I 3. n. 2. Clavis Regia lib. I i. cap. 12. n. I 8. Molina disp. 147. n. 4. S. Verbo Ludus n. 8. Fidiuccius tract 37
Diana, totus ut patet pro hoc privilegio : Quod tamen privilegium limitat Alcorer lib. de Ludo cap. iv. Nisi quis adeo artis lusoriae peritus sit, ut vix sit
aliquis, quem non excedat, tunc enim inquit) tenetur restituere quod ab aliatero lucratur, licet niter de itidustria alia terius sit ignarus. Ratio est,quia moralit ei scit se excesibram alium . Hanc limitationem approbat Sanchez. l. c. n. 3.
lndirans Dominum rei alie , quam apud se habet, excusatur a restitutione eis
cienda , s ps praemissam diligeretiam
moraliter nec ariam ad eundem Do minum inquirendum , ut et mmetressea Daciatur, non comparuerit --
se , nisi post traditam rem eandem pauperisui , mel pio loco , o e. σφι
3I Non raro accidit nos aliquid habere alienum, ,
n. 4. Trulloch b. est. 2. n. s. & alii cujus dominum ignoramus, & nescia quam plures agentes de Ludo , praeci I ' pue P. Diana Tom. 6. Coordinato tract 4. rcf I T. Exp. 7. tr. 9. res. 3 o. ubi sic :n. G. T. er 8. Nota, quodsi quis ludi alicu-sus peritus nesciens alterius imperitiam, sed lo me credens illam fmibter peritum , Inquir nia ULII Ll . 4M MM ut rem suam peruulo exponat, cum eo lu- comparuerit, tenetur eidem restituere,
dat, in lucretur, non peccat, nec ad ali- quando maxime fuit iniusta causi illiusquam restitui onem faciendam eorum, quae damni , quia videlicet per furtum ea n lucri iecit, tenetur. Ratio est , quia in hor rem obtinuit , ignorando cuius estet casu nulla os deceptio, sed ambo , aequaliter Et ratio est inquit etia Fagunis in De
mus an facta diligentia dominus comparebit. Et in hoc casu certum est, ut docent etiam communiter Doctores ,
quod si qui rem habet alienam pauperi tradidit ante adhibitam diligentiam ad inquirendum dona inum , si iste postea: inquit etia Fagundu in D
Tum quia scut in enit alium collusorem ex quasi contractu,& ex osscio custodis imperitiorem se in ludo, in lucratus est . tenebatur in conscientia adhibere dili- potuit invenire alium peritisrem se, er gentiam necessariam, ordinariam, noc
218쪽
excusabitur , etiam si rem pauperibus Vesumeres. Vassuetu. c. Iundet Le. de dederit: de ita expresse habetur cap. Si- communiter. Quod privilegium etiam cui dignum, de Homicidio, 3. Eos insuper : probatur: Quia si postesvir rei alienae Ubi, tabcet quaedam ex iis,quae occupa. post debitam diligentiam in invi rem erunt, fateamurse pauperibus erogasse, do domino, pauPeribus eam distribue-mon tamen aliena cum ima potuissent eis, rit, ad nihil amplius tenetur, cum iam quorum fuerint restituere) debuerunt pau- semel, ac licite eam rem restituerit: non peribus erogare. Et ibi Glossa, Verbo, Non enim tenetur ratione rei, ut quae in sua ramen aliena, ait: Intellige si illos, quorum potestate non sit amplius: neque ratio-Lon uerant, facta diligentia poterant in- ne iniustae acceptionis olipposito quod invenire: alias si Pit, imo tenentur pauperi- injuste acceperit) quia etiam si sic acifus erogare. Et ratio est, ex ipsa met Gose ceperit, tamen huiusmodi culpa ren a-sa Iceria eodem,in principio. uma non re- net abstersa per restitutionem factam mittitur debitum, sed augetur, si alii se iis,& eo modo, quo potuit, & debuit metur, quod abi ex debito est soliendum . fieri in tali casu: ergo si dominus postea Accedit S. Tho. a. h. qu. 61. art. 1. ad comparuerit non tenetur ad aliud , &3. dum ibi ait Godsi ille cui feri debet excusatur a restitutione ei facienda , urresituris, si omnino ignotus, debet homo in privilegio. restituere Fecundum quod potast , scilicet, a s 6 Quae autem,& qualis diligentia dando in eleemosinas pro salute ipsius , moraliter necesiaria sit, praemittenda, si re sit mortuus , pie mimus , prae- & adhibenda ad inquirendum domi missa tamen diligenti imustione de . num , non adeo facile cxplicari potest, persona eius, cui est restitutio facienda . In videantur Dc tores citati,prccipue fleto
nac re communis est omnium Docto- lina qu. eit. n. 2. in Fagunderes. c. n. s.
rum sententia apud V que: opuscul. De ex quibus habetur hoc multum pende-Res tutione cap. s. g. 4. Dub. p. n. c. re ex arbitrio prudentis hominis, & ex Versu, In eo: te Sorum in Clami Regia quantitate, qualitateve rei alienae,'uam tibis. Io. triat. s. 2. num. p. Quod aliquis habet. Cujus autem expensis fa-- quando Dominus rei omnino ignora- cienda sit diligentia praedicta , ut do-tur, tunc ante omnia, debitam diligen- minus agnoscatur, an videlicet deduriam adhibere tenetur, qui est possessor cendae sint ex ipsa re aliena, vel f lven- rei alienae, ut verum rei Dominum in- dae ab ipso pol essore: distinguen d imVeniar, qua facta, si non compareat do- est cum Ssro l. c. n. 9. Fagundet. l. c. minus, restitui debet pauperibus in bo- n. 7. & aliis . Si enim posiosior rem ha- num domini. buit, & acquisivit bona fide, ex ipsa re 31s Facta ergo tali diligentia in deducendae sunt expensae, quae sunt in inquirendo domino, A non comparen- inquirendo Domino: si vero rem mala te, si restituerit rem pauperibus, aut in fide , & per iniquam acceptionem ha alios pios usus erogaverit, etiam si Do- buit, tenetur possessor ipse ad expensas, minus compareat non tenetur ad aliam & ex propriis, quia fuit injusta dicta-rcstitutionem,unde excusatur a restitu- rum expensarum causa .rione ei facienda , ut in proposito pri- 3 17 Sed Quaeres . Utrum Dominus vilegio; cui etiam subscribunt, idem censeatur ignotus in eo casti, quo licet Syrus i. c. n. 4. Vesu,Facta igitur . SIL constet de ipso, nihilominus valde dis vester Verb. Restitutio 4. qu. 4. Petrus tans est: vel ex aliis dissicultatibus non e r. De Restit. libr. eap. h. n. 3 9. poterit res, aut dissicillime saltem, ad Molina δε l . tom. 3. qu. 7 4. Lessus ejus manus pervenire maiores fient, δε lusit. libr. χ. cap. I . dus. 6. n. 43. expensae in ea restituenda, quam res ipsa B b 1 ali Diqiligod by Corale
219쪽
tu6 De Privilegiis Ignorantiae
alioqui valeat:&an in hoc dasii restitue - si pia , & quodcumque opus pietatis. da sit pauperibus,aut locis piis, ac si do. Quibus pauperibus restitutiones fieri minus ignotus esset. Respondeo assir- possint, an etiam Religioserum Monas.
mative cum Sa ol. c. n. 24. 'ga varro teriis,&c. haec inquam,& alia hujusino- in. Man. cap. IT. n. 29. Vers. art): di quaerunt, citati, & alii, quae tamen , Fagunde: t c. n Sc cum communi quia non sunt ad rem huius tractatus , Doctorum sententia: quorum aliqui fa- ad eosdem Doctores pro eorundeuia tentur etiam idem quando cognoscitur res blutione Lectorem mitto. dominus, sed omnino ignoretur locus
ubi sit, vel ubi habitet, quia posses t PRIUILEGIUM XVIII.
non tenetur vagari in incertum, quaerendo locum ubi sit, ac proinde in his easibus, & aliis similibus habetur pro
ignoto ratione ablentiae coniunctae cum aliis dissicultatibus: & ita expresse etiam Sa, verbo Restitutio, n. 1 o. ubi sic: Non tenetur Domino resiluere, qui dedit operibus piis, quod non poterat Domino restituere mne traii perκulo, aut cum res esset modica, aut dominus tam longe abesset, ut di eiu ad illum resposset missa per mire. Quod docuit etiam ante ' minus Versu cit. Lib sequentibus verbis: duando dominus es longinquus, aut in rati loco, ut ad eum mitti non possit, aut non sine magno periculo, aut scandalo, tunc resiluendum Iesu
christo Domino Nostro, haeredi omnium
incertorum umet ersali, dispertiendo illud pauperibus eius,aut piis alus operibus,quia hec consientaneum legi naturali midetur,
o c. Vide Sotum de Iust. libr. 4. qu. 7. Quaerunt hic laudati Doctores, praecipue Lesius, in Faguntiet . Quo iure debita incerta post praemissam diligentiam, non inventis dominis, nec illorum haeredibus, pauperibus , & locis piis restituenda sint, naturali ne, an divino, an humano . Utrum hujus inodi incerta debita, & bona possint a posscssere si sit pauper retineri. An si post factam diligentiam, non invento domino , neque haeredibus, rcstitutio autem iam facta sit pauperibus . Et postea dominus , vel illius haeredes apparc.int, res restituta restituenda sit ucro domino, uel illius haeredibus. Quid nomine pauperum intelligatur , S an nomine illorum comprehendatur 'tiacumque cau, Inferens damnum cum ignorantia com rante , excusatur a restitutione , nec tenetur restituere ex obligatione iugiitiae . 3 3 8 On oritur obligatio restia tutionis ex damno dato cum ignorantia comitante quicquid
aliqui dixerint 2 si ignorantia fuerit i culpabilis inquit Lessius de Iust. bb. 1.
cap. 7. Dub. 9. n. 46. Et damnum illatum cum ignorantia comitante estituendum non esse ex Obligatione justitiae ait 'FonMina tom. 1. de res t. ingensere isp. p. qu. p. pMnc. '. f. Irinico , propositi Σ. n, 7. Ut, si putans esse feram telo minem occidas, excusaris a restitutione homicidii, quamvis etiam postea deprehendas fuisse inimicum , quem ad necem quaerebas. Ratio autem est: quia actio exterior homicidii facta cum ignorantia comitante, & occisio illa inimici, vel hominis, nullo modo est volunta ria, nec iniusta , nec imputatur ad culpam,imb caret omni culpa, cum ignorantia comitans excuset a peccato externum actum quamvis non excuset pravum assicctum internum & con-lequenter obligationem restitutionis no inducat. Nec refert,quod illum voluisses occidere, si tuum inimicum esse scivis ses,& quod gaudeas occidisse : quia, ut optime etiam Lessius i. c. talis voluntas non est causa operis cum non sit, nec fuerit: sed soluta esset, posita conditiorne , quae non ponitur; gaudium autem sequitur opus. Unde non. magis obligac DC Dν Corale
220쪽
ad restitutionem, quam si gauderes ab
alio fietum. Praeter ossium, er Sonacianam referunt, & approbant huiusmodi privilegium , Petrus Naiam. de Restit. Mr. 2. cap. p. n. 6 I. Molina tom. s. de Ast. disp. 718. Reginalias in Traxi to. p. libr. I o. tract. p. n. 7o. aliique plures.
PRIVILEGIUM XIX. laui rem alienam possidet bona fide, id st
eum ignorantia inmiscibili , seu pro-Gili, excusatur a peccato , .m a restitutione , Ufης dum aonoscit ese
319 Onae fidei posiesior diei. tur, qui habet bonam
fidem , ad hanc autem producendam requiritur ignorantia invincibilis , seu probabilis: non enim sifficit assectata , vel crassa. Unde qui invincibiliter ignorat, rem esse alienam; aut se non potarem aliquam distrahere, bonae fidei poliassor appellatur: clamis Regia lib.
Io. tract. 2. n. L. Atilina de lust. tom. 3.rract. 2. disp. 72o. n. 6. Sanchec ro. p. Operis asstrat. libri L. cap. 23. n. I 6 O. zonaeina de Restit. in Genere disp. p. q. 2.pum. p. n. alii communiter. Quo
posito- Probatur privilegium propositum tum auctoritate citatorum,& aliorum communiter, tum ex primilegis 6 huius capitis: si enim ex ipsb, rem alienam sirripiens ignorans esse talem, a peccato, & a restitutione excusatur durante eadem ignorantia, sic etiam excusaturita possidens, cum utrobique sit eadem ratio, ut patet. Tum etiam quia, ut optime clamis Regia l. c. n. p. Habens rem alienam bona fide nesciens, nec credens eam male acquisitam, quocumque modo eam habuit, sive per d nationem liberam, sive per contrachim commutationis, vel emptionis, durante
botri fide idest ignorantia probabili, R invincibili nec rem illam, nec fru-
ctus inde perceptos, & consumptos rentiruere tenetur. Et ratio est, quia ignorantia , & bona fides excusat eum in conscientia: ita clamis Regia cum aliis
stui bona fida, in incibili i orantis
durante, rem alienam mendidit, com- ι
muta is, consumpsit, perridit, aμtres ala periit, a restituitione
excusatur . 'i,4 cur in i . t. t
3so π π Ujus privilegii ratio est x I eadem, ac pnecedentis.
Non tenetur videlicet restituere, & a restitutione excusatur, quia bona fides,& ignorantia invincibilis excusat eum in conscientia: si enim excusat a culpa excusabit lubinde a restitutione. Adde, quod si teneretur restituere, teneretur utique ratione rei acceptae, sed ratione
hujus non tenetur, cum res accepta non extet, utpote alienata, consumpta, dic.
bona fide, ut hic supponitur, ςrgo. Et ita etiam iacent Sulmser Verbo Risti tutio 3. qu. T. f. Tertium. Clamis Regia
n. p. cit. Valentia L. L. di 'F. q. c. punc. 3. Versu, sisto. Ubi: Ita omρου comma uiser trarire . Bonacina punc. p. cit. n. D& alii apud ipses . . I3 6 1 Cum quibus tamen , Privile gium limita , nisi videlicet, qui rem alienam bona fide vendidit, commut vit , &c. in aliqua re factus si locupletior: nam id , in quo factus est locupletior, & ditior, siaccedit in locum rei ac ceptae, quae dicitur extare in aequivarulenti: cum enim possetat bonae fidei non possit rem acceptam restimer , quia amplius non extat; aequum est, ut saltem restituat id, quod in ejus locum succellit , seu in quo factus est ditior, &locupletior, ne dominus rei damnum
pariatur. Ita etiam Naiarr. in Man. c. IT. n. T. Petrus Na arrus de Mint. 5b I. cap. q. par. I. du p. n. I 8. . Motas