장음표시 사용
261쪽
1 3 8 De Privilegiis Ignorantiae
si absit plena deliberatio ita commu- vide approbatum a TruLemh dub. 2. niter Doctores. Materialis est contume- cit. n. . Hinc comm uniter Mulierculantia, quando quis profert verba nociva sine intentione formali nocendii si enim intentio detrahendi desciat, non est pro- p rie formalis, sed materialis detractio, quae quandoque est peccatum mortale, quandoque veniale, quandoque vero nullum. Tunc nullum est, immὁ licitum , quando fit tantum animo acriter corripiendi, & alioquin non exceditur, nec in qualitate versorum contumelio-ibrum , nec in modo : ut si Praelatus, Pater, frater, Dominus, marisus, magister, vel alius superior obiurget. Ut fecit Paulus Galat 3. vocans Galatos insensatos, O infensati Gadatae: δ: Christus Dominus E . Apostolos stultos: O Stulti, in tarii corde ad credendum. Tunc contumelia etiam materialis est
peccatum mortale quando quis licet expresse non intendat laedere alterius famam , sed ex quadam animi levitate ei detrahit, & narrat illius defcctus: tamen verba, quae profert talia si int, quod graviter ostendunt famam eiusdem. Eo quia ut optime etiam Fagunder in De
tur altera talis implicite vult graviteriae gere, qui verba vult dicere, ex quibus gravis laeso proximi sequitur, licet enim ex animi levitate, vel cib causim non necessariam ,ea verba proferat, poterunznihilominus vcrba eadem gravia adeo este, ut graviter , & notabiliter famam illius laedant,& tunc sine dubio erit peccatum mortale;quia S: si deficiat intentio detrahendi,attamen hoc ipsum verborum genus cx se est peccatu mortaler Contumelia igitur etiam materialis, pcceatum est mortale , si grave damnum inferat. Si tamen contumelia materialis, & si sit per verba notabiliter iniuriosa, parum nocear ς Si verba ipsa prolata sint ex inadvertentia, incositantia , ignorantiave etiam culpabili, excusat amor tali, ut in proposito privilegio,quod servi, famuli, ac homines viles , qui se ad invicem conviciis, ac contumeliis 'afficiunt, selum peccant venialiter ; eo quod parva, aut nulla fides eiς adhiberi soleat; parumque laeditur honor, ac dest communiter in eis intentio,& cognitio graviter nocendi. Erit elysin veniale,
falso intraseipsum eontra proximum testimonium assere, hoe est temere tu tretra vi iudicat de ipso, ci em ta men quis sis prorsus igno
eundem densinciai o , accusaudb; inasi mando,N c. de eodem perperam tibio
mere videlicet de illo iudicando; iudiciumve temerarium intra se ipsum contra proximum in re gravi asserendor Quod temerarium iudicium ex se esse peccatum mortale, iam certum est, ut
viderei est apud Doctores, praecipue Logium libr. h. cap. dub. 2. quia sic etiam gravis iniuria fit proximo con tra iustitiam , dum sine causa habetur improbus: hoc enim perinde est ae si falsum crimen ei impingeretur: violaturque sic graviter jus quod proximus ipse habet, ne quis sine s.flicientibus indiciis, male de eo iudicet . Sine iussicientibus inquam indiciis e runc varu-que committitur iudicium temerarium,
quando quis ex levibus indiciis , & abiaque fundamento firmiter iudicat de malo proximi, & tunc est de te peccatum mortale in re gravi, ut dixi, &eommuniter affirmant D. D. Et si dicas: Non est mortale secundum noti nullos
262쪽
probabiliter) etiam sine causa crimen Tamburinus i. c. n. Io. si temere citri occultum, uni, vel duobus prudentibus dem iudicat ,&in gravi, de aliquo rem . evulgaturis manisestare,quia id ramen sibi prorsim ignoto , ut in pro- non est infamare, nix ex eo notabiliter resim privilegio. Et rario cit, quia sic, saltem alterius forma laeditur, ergo imoraliter perinde est, ac si de trullo se
neque erit mortale apud se sistum rem rei iudicium . ait etiam idem Tamsari- non evulgaturum certo de altero per- nus: Addcias, seu exemplificans incon Peram iudicare: Si inquam hoc dicas, firmationem,ut sequitur: Videat quis; et negatur consequentia: qui enim dicit g. Hominem de nocte caput habens passo crimen occultum, uni, vel duobus, ut coopert m ; mel transeat per locami igno in antecedenti. non dicit nisi verum : ta, incidatque in homines sibi nutu modo In casse autem nostro, certo iudicat ma- cognitos, hie si temere iudicet de itis,inde Ium grave ex indiciis insufficientibus , his, certe non peccat mortaliter, quιa nemi atque adeo graviter etiam peccat, Ac ni facit iniuriam. Rod si forte deinde e iniurius est proximo suo. Et sane talis niat in eorum notitiam,se gerere prudenter pariter esset, si crimen falsum de eo debebit, nec nisi iuxta coniecturas iudicare. propalaret etiam uni; ut habet etiarria Et hoc idem privilegium admittit etiam Muranas in Decal. ι . y. cap. p. n. q. cum Fagundet, Elicobar in samma Theol. - apud quem , & alios, ad hoc mortale Moralis tract. p. Examine io. cap. 4. Ex Contrahendum, quatuor conditiones Societatis Iesu Praxi, ω Schola: dum ibi requiruntur: prima, ut Iudicium sit stici fudito temere de a mo iudeterminato :plene deliberatum. Secunda, ut sit in re aut de aluiuo determinato, quem n ou ag gravi: quae gravitas colligitur etiam ex sco, nec agniturus sum: num lethahter δε-
ualitate, de professione personarum , tim uam Non; quia in hoc casu quasi nulli
e quibus fit rudicium. Tertia, ut iudi- irrogatur iniuria. EX FagundeL. cium si certum moraliter; secus noria
esset iudicium, sed stispicio. Quarta , ut PRIVILEGIUM UA RT U Msit ex levibus coniecturis, & insufficientibus indiciis: nam si ex sufficientibus , ex ignorantia , m errore intePectutnon erit temerarium, sed prudenter eli- inmincibili, temere iudicat de aliquo citum Iudicium . Ad dignoscenda au- in regra vi , alethali eulpa ex-idim indicia esse, vel non esse sufficien- cusetur. tia, prudentis arbitrio dijudicandum est
huiusmodi autem regula dari potest: so π N re gravi dicit hoe privile.
Quoties indicia non sint proportionata gium, uti & praecedens, in re ad tale iudicium, quoties videlicet in- inquam, & materia gravi; vel in sie, utidicia ex se , aut ex communi hominum est quodcumque peccatum mortalo us. fiant indisserentia, aut raro coniun- inducens hic, & nunc infamiam i vel ista cum tali essectu , dicuntur impro- ratione circunstantiae, & qualitatis per- portionata atque adeo insufficientia. sbnae, ut si de viro probo,& gravi Reli-Qui ergo cum his ramum, seu ex his giosis, Praelato, &c. iudicaret quila te- coniecturis, & indiciis, utpote levibus, mere, este mendacem ex habitu,& nun ac insusscientibus firmiter iudicat ma- quam dicere veritatem , esse vanum , te lum de proximo in re gravi, reus fit le- vem in suis actionibuς, &c. qutae res, &thalis culpae . si sim defestus leves, de veniales red 4 9 A qua tamen excusatur, igno- dunt tamen perlbnam talem contem -- rantiae privilegio cuti etiam pro certo pti bilem indignam muneribus Religio ab eadem lethali culpa, dc reatu liberat lis quibus decoratur,aec. candenaque hic,
263쪽
r o De Privilegiis Ignorantiae ,
& nunc infamem,atque adeo de ipsa sic ex levibus indiciis temere iudicarc , lethale est: ut docent etiam Soto de Iust.
& alii apud ipsos: item Fagundet. in
Secundo quia: ubi sic: Si de miro grami, in excelso loco sedet,inin magna nobi-ktatis aestimatione est , ex learissimis indiciis iudicares esse infamatorem aliorum, sine dubio peccatum erit mortale tale iudi-eium temerarium, putas istud alteri mani Asares , gramem illi inferres iniuriam , ergo etiam gramem illi infers ita apud te iudicando , ut optime docet Sotus, inc. E contra vero, licet spcetata gravitate materiar, absolute loquendo , peccatum mortiferum sit iudicium renacrarium , respectu tamen alicuius persenae, veniale tantum iudicabitur apud prudentes; ut si de Iuvene aulico ex levissimis indiciis iudices habere turpes amores cum mulierculis: de milite , quod alios concutiat roboris ostentandi causi,aut quod duello interfuerit, δe acceptavcrito 'haec enim omnia licet sint,absblute loquendo , peccata mortalia, tamen respcdhu' harum persbnarum haec illis tribuere, &de illis iudicare, veniale tantum erit, ut
docent Sotus, in Fagunde l. l. c. c. Un
de ut optime etiam Trullenia n. 9. cit.
non Omne peccatum mortale est materia gravis, quoad hunc effectum; quia
non omne peccatum mortale notabiliter hic, & nunc infamat, ut dictum cst. Universaliter igitur loquendo in hac materia ue grave malum est illud , quod notabiliter infamat, & efficit malam aestimationem ita ut propterea contemnatur, vel iudicetur indignus aliquo bono, cuius privatio notabile damnum
illi inferat: ita cum Filbucio,de aliis idem
temerarium tunc esse peccatum mor-
rale , quando materia de qua habetur est mortalis ; & veniale, quando est
venialis: datur enim casus ex dictis, &- Doctoribus allegatis in quo iudicium temerarium de ma eria gravi, & mor tali, est veniale tantum peccatum; dc de materia levi, & fveniali est mortulci: ideo aptior, & certior regula,quae in hoc
dari potest, est infamia, & damnum quod inde sequitur, i nam si huiusmodi
infamia fuerit levis ' peccatum erit Veniale, si gravis, erit mortale -
F2 A quo etiam mortali excusat error, seu i norantia in vincibilis intellectus, ut in proposito privilegio. & ut
etiam docet Tamburinus in Decalooum libr. 1.I. cap. p. n. I9. sic dicens: Culpam mortalem mitat, qui errat errore intenctas
in 'Oncibali, putans illud taudicium esse ter- tum, atquesu ciens ira ipse. Qui praeterea vult, raro lethaliter peccari per temerarium iudicium a viris maxime timora
tis: stis enim onquit num . cit- nisi ex
gra vi odio , vel ex magxa stultitia , certo iudicat ex indiciis non certis Z Imo etiam
hic sultus , culpam mortalem sapienti
si me litat s quia rUulariter potius errat errore intellectus inmincibili, putans istud iudicium esse ccrium,atquesuisiens, quam
ex pra amoluntate. Et idem sentit l quendo pariter de viris timoratis) Dieastitas libr. α. tract. 2. d. I 2- pari. p. dub. n. 33. raro videlicet lethaliter peccari per temerarium iudicium . Quod & optime ante ipsos docuit Molina de Ius. tom. tract. q. disp. I 3. n. q. in quo sic: Collige Viros timoratos raro incidere in culpam lethalem iudicii temera rii, estosepe patiantur sinistras cogitationes . Ratio autem est, quoniam mel non perientant ad consensum moluntatis , mel
certe si repentinus aliquis adsit consensus , non est plene deliberatus , ac si Gens ad culpam lethalem, esto res , de qua est ea cogitatio, gramis'. Vnde haec regula iidetur statuenda. Pando timorati, praefertim scrupulosi, eis modi cogitationes mis
264쪽
tras de proximis suis patiantur, c dubiaeent, an lethaliter pecca verint interrogandisiunt, an si tune admerterent, illud esse iudicium temerarium , ac peccatum, Aeliberate moluntate cohsentirent. 2Quod si neganter restondeant, cens udum est, non peccasse lethaliter: quoniam mel nullus adstiιt moluntatis consensius,sed res peracta es solum intellectu , daemone suggerentea acuente eas cogitationes: nonsecus atque quando, Deo id permittente , exincitat similes blasphcmia cogitationes, aut sinistras egitationes aia mersus haem, in quibus rarissime est consensius deliberatus :melscrupulis molasat timoratas ammas,iat eas ius omnibus eviis ad amaritudinem perducat, pacem animae perturbet, sua mitatem Spiritus Saueti impetat, in δε- votionem , ac progresum in mistut ιbus:
Hel certe, si aliquis repentinus aquIt consensus moluntatis,is non fuit plane deliberatus, ac se ciens ad culpam lethulem, estores, de qua es ea cogitatis , fra ιssit. Facibus iero ιn hac materia , quam in alias, emenire potest consiensius moluntatis non plene deliberatus, propter asseetudinem iudicandi integeeius de rebus oblatιs, moluntaee applicante potentiam inteluctus , creoncurrente seuo imperio cum ista au ruicιa . de, ut bene noto Sotus s. de Iustit. 'M. 4- art. I. quando aliquis contemplatιone, alat recore tione res alicuius, quasi rapitur
ad sinistre de ea iudicandum, non est cur lethalem tιmeat culpam : eo quod desit consensus plene deliberatus , qualis in mater ahae ad culpam lethalem es necesiarius .auo loco obser a Diabolum suere evexare maLde , inquietosique reddere , aliue perducere
ad amarituanem multos timoratos , ac
scrupulsos, erendo illis sinistras cogitationes de suis proxιmιs, flatimque concutiendo ipsorum consecrentras timore mano , quodiu temerarium iudicium consenserint, pecca verιntque lethaliter , m quod nece e sit ipsos de ea re confiteri. Cum tamen Diaboli intentum sit, pacem illorum turbare , adamaritudinemque illis perducere , ut i quieti, in amarι, eiusmodisue cogιtati
ndus, aesticitudinibus implicati, de --ttonem,ac attentionem adspiritualia amittant, illis non insistant; in pida illis reddantur , minoramque ad illa habeant applicationem. Zare curandum est, conscientias illorum iuxta regulam propositam sedare , eisique persuadere, ea in re nullam
esse culpem lethalem, sed id totum suges
tionem esse diaboli, ut eos perturbet, em ut quae commemorata si iit, ad esus ipses
obtineat. stando autem sibi Conlissarius persuaserit, in huiusmodi sensius cogitationibus non inter venire culpam isthalam , optimum consiliumsepe erti, pr.cciperc. eis, qui de illis confitentur , ut eis de rebus nec secum,nec cum quocumque aho confiteantur, estis diabolus mano eo timore praestrepat. δε-
terdum etiam sanum calfimum est, confessiones de eis rebus ex illis audire , atque si aliud non confiteantur, quod a tutione indigeat, mittere istos absiue absolutione ad Sacram semendam Eucharistiam , Τ&oniam Interdum ita melius sedantur ιUorum conscientiae, audacioresque s ut ad eiustmoi mauos timoressperandos , dum vident fonssarios, auὰitis eiusmodi siriι-pulis, eos par tapendere , mattereque eos ad Sacram Eucharistiam absique a b tio resumendam: haec Molina: δί cx ipso citarialo: Angelus Sustus insuo Tradi. de Stru pubs, , c. n. i 24. CV ILI. quem concludit affirmando, traditani Ashuae regulam iervandam esse a Confessariis cum timoratis conscientiae,& scrupulosis, nedum circa cogitatione ς temerarii
iudicii, blasphemice , de infidclitatis,
verum etiam rerum inhonestarum, vindictae, &aliorum similium . Servanda insuperest haec eadem regula per Toletum in Summa libr. q. ca'. 4. u. 3.) a
Confestariis cum scrupulosis,qui patiuntur innumera dubia contra res fidei, sed nimis in voluntarie,& ex doc monum suggestione , quae vere dubia non lunt, sed apprehensiones corum , quae sunt contra fidem. Et si patienter propter Deum ferantur, materia sunt magni, &continui meriti. Sunt enim ait idem )H li ca- Diqiligod by Corale
265쪽
2 41 De Privilegiis Ignorantiae
caminus ardens, in quo Deus aliqκando test ex Doctoribus communiter, vel ex suos fideles probari permittit,inc. errore intellectus, quo apprehendit illa 41 3 Hic obiter quaeres, an omnia signa, tanquam sufficientia ad staspi iudicia temeraria sint eiusdem speciei candum quamvis talia non sint. Veliam
infimae: respondeo affirmative cum tam ex errore intellectus, quam ex pra-Filbuccisio. t. tr. 4 o. in octavum De- vo affectu, & malevolentia eisa tuum calogi Praecepi, cap. p. n. '. mers Ex his delaota Kasuri. Os s de Ast. libr. r. infertur. Diana coor ιn. to. p. tr. 7. res cap. 29. dub. n. I 6. aliique. Si priore Is f. n. 32. vers. In res. 28. Ex p. 3. modo er errore ,&ignorantia su fhic tr. q. res. 67, Fagunded in Decal. to. 2. tur malum de proximo, sic suspicam, libr. 8. cap. II. n. 16. Sancto in Selictis culpa mortali excusatur; quod privile-
disp. I. n. io. Uer . 'Nec opus est: & aliis. gium ponit Pariis . S. Aseph in Sunν Ratio est, quia iudicia temeraria omnia mula Casuum Conficientiae cap. 8. de s. vera sunt eiusdem speciei, cum omnia offen - cal. ' cep. art. p. sub his verbis: Qi ex dant famam proximi sub una , eadem - errore intestetitur temerarie suspicatar graque ratione formali infamandi illum, πιυς malum deproximo non peccat diffortaa
quamvis materialiter disserant, prout liter. Secus s talis suspicio oriatur ex sunt de diversis vitiis specie distinctis, praetio lectu, ita ut eam concipiet bene
omnia enim inducunt unam , ac ean- adiertat indicia nons cere ad si jurandem rationem formalem offensivam dum malum de proximo, in tamen milisi mae. Et idemmet dic etiam de detra- rate quid suspicari, insuspicio re persectionibus, S: contumeliis. Unde nec eth merare. Qinsuspicio hic sumi soler , proiiccessario explicanda in Confessione, opinione, seu indicio determinato, infirmio per D. D citatos,diversitas iudiciorum, tamen, in cum formidine eonianito. Ea & contumeliarum: hinc optime San- demque doctrina ad dubitationcm a phteficius i. e. sic: Nec opus est paenitentibus qua- potest, ita scibcet, ut in s non Arctet moris iudicium fuerit, contra quam personam , taliter, quisne causa in re nati diastae fuerit ne Ecclesiastica , mel saecularas, seu de probitate proximi, si tal s dubitatis , seu rem explicare, dicendo scilicet, iudicati sulpeum Uensus ex errore tamam oriatur. Ioannem esse furem, mel fornicarium , aut Secus dicendum si exHpothesi quod δε-
haereticum, erc. In esse solum phsico iudi- bitans , ex ramo assectu nobi iudicare,cia haec di versitatem habent, utpote circa eum se mirum nouenm: imo potius melle di versa crimina, non mero in morati, cum haerenis dubirare de probitate istius, in contra iusitiam commutati am sint, pro- A non habeat 'fitientia indicia ad latim hibentem sub sna specifica ratione, in ato- dubitationem σνt fatendam, aut concima, famam alienam non iadi, tam in- piendam. Hoc enim admersatur iuri quod terne per 1μdictum , suam externe perde- quisque habet, ur alii bene de istosentiam tractionem, aut contumeliam : ita Sanctus, quando πω suppetunt arrumenta si cien
quem ctiam refert,& sequitur Diana l. c. tia alitersentiendi. Hactenus dictu ά S. 'h. Et ante ipsum posuit pariter, ap-ΡRIVILEGIUM QUINTUM probavitque propositum privilegium
sui ex errore, e ignorantia intellictui Lesiit i t. c. n. 18. Ex D. Augustino racti. lcmerarie suspicatur grariis malum ses' em. Quod recere 6: alii.
de proximo, excusatur a culpa 41Τ Sςquitur hoc privilegium exf mortali. praecedenti arertillim L Nam si a culρο mortali excusatur qui ex ignorantia , & s Al suspicari de proximo errore intellectus temete iudicat grave
rex dupliciter cotingere po- malum de proximo ut ibidem )co ma-
266쪽
gis excusabitur qui ex errore, & igno- le. Et ab hoc mortali dicimus nos excu rantia intellectus grave malum de pro- sare privilegium proposeum - dximo siaum suspicarur, ut ex se patet. 437 An vero hujusmodi sententia, Quod privilegium Praeterea probatur . probabilior sit sua contraria 'eavi feli
. Quia qui non ex malitia sed ex imbecil- cet quae ex opposito assirmat, nullam litate judicii, ex ignorantia , seu error omnino suspicionein et C. ex suo genere humano intelle stas sic suspicatur , non peccatam mortale, sed tantum veniale; censetur inferre proximo iniuriam no- dico, ham: secundam oppotirini proba tabilem ; nec censetur talis sufficio per- biliorum esse sentem iam , . quam ex . -Voluntaria , qua parte est temera- presse docet cauta sin summulat eruria: ergo. Adde cum Lassis dia. est. nho. so Suspicio: iui enim sic Sis cis ambigui Tertia probatur Fagunde: in talem quandam in seipsa claudit, ideo
Decalogum D. 2. ι . s. ea . II. n. I 8. quandis intra ambiguitatis latitudinem
mers Tertio quia . Qiiod quando suspicio non est ex malevolentia , sed ex igia . Tantia,seu humano errore intellectus, si gna , seu indicia ex quibus suspicatur non carent omni ratione, veri similitudine, & proportione: longe enim pauciora, & minora requiruntur indicia ad suspicandum,quam ad iudicandum pro Certo. Suspicio etenim ipsa non est nisi judicium imbecillum , & vacillans, cui coniuncta est formido notabilis de omposito. namque suspicatur, simul putat tacite, vel expresse se posse faciletalli; qua in re multo minus injuriae proximo insertur, quam per Iudicium, quo quis iudicat rem vel omnino cer tam , vel fere certam , ita ut vix falli
possit. Supponit privilegium hoc quod
suspicio temeraria , quae videlicet habe tur ex levibus indiciis, sit peccatumimortale ex genere suo , Ac obiecto: &quando est de gravi icelere circa personam honestam,ut de haeresi, de incestu cum Matre, de proditione Civitatis,
Medina , Villatura, Turrianus, & alii
apud Dianam ro. 8. Coordm tr. 3. ref. II.n p. ex p. s. tr. F. Misceli. p. res. 3 i. exit tintantes, omnem suspicionem delibe raram de peccato mortali, esse morta- manet, quantumcumque crescat nunquam est indicium, quod de limam determina
tionem sonat, ac per hoc quantumconsuesus
tale, quia non est iudicium temerarium , μὰ
aestimatio temeraria: quia non Interienis tunc compiates euntemptus prox- , dur me
non prorumpitur in do titionem : Si enim proximumcomplete des cenet, prorumperet' in definitimam sententiam , in dicet et in
seipso, Ioannes es per er se mentis: γ' non iuceret infe imo; dantum iu midetur, Ioannes est permerse memis. Hoc enim est suspicantis, illud iudι cantis. Vnde iudicium temerarium de scelere personali proximi, est
peccatum mortale, se puto autem temeraria quantumcunque mehomeus,es peccatum mentale: ita Caietanus. Et idem docere videtur D. Tho. 2. qu. 6o. art. I. dum ibi ait ex V sa: Suspiciones emtare non possumus, quia hominessemus rudicia tamen, ides di nitimas , firma que sente
tias continere debemus. Et dori. I 2. art.
sogenere non est peccatum mortale, quia simperfectus actus In tenere iudicii. Et patet: Quia nullum iudicium iuxta eundem D. Tho. in Caiet. citra certitudinem esti eccatum mortale: at ista certitudo tolitur nedum per dubitationem , quae in neutram partem declinat, sed etiam per suspicione in , & opinionem , quia & si iuspicio,&opinio uni parti magis adhae-rcant, non tamen id fit sine formidine H h L alte-
267쪽
alterius: Igitur suspicio de re gravi si non se accusare de iudiciis temerariis ι nam habet assensum firmum, nunquam erit ut iudicium temerarium c ai0 sit pec- peccatum mortale. Et Pater Diana, I. c. catum mortale, opus est imb. ut clin. χ. Asblute putat tenendam esse hanc ciatur suae suffcientibus indiciis. sententiam. Gam uti probabiliorem Δ, explena deliberatione. Tertis, certo, docent etiam se m hi & si e ulla Armidine, quin omnia ra-n cepto 8,' φ. dub. 2. concissa . Summa rὁ inquit) simul concurrunt in lim nusta Verbo suspicio. Petrus is mine male de proximo iudicante, &restit libr. 2. cap. 4. n. 3 . La an in praesertini itertium requistum; nam Theoc mor. libr. s. tr. s. par. 1. cap. 1. multi judicant cum salmidine arinas fert. . n. 6. Iuniae c. n. Eo. u partis, dctuncnon est iudicium temei simhis Deca to. r. .li . . duL 1. n. a. etium mortale. Ita Ius . Et ante ipsum
aliique plures apud eosdein, hanc eandem firmantes semientiam rationibus sequentibus.
1 8 Pri .Quia suspiciones de gravi
malo non sint iudicia, aut assensi is fimmi, nec opinativi, imis nec assensus proprie, sed improprie tantummodo, i tenim vacillationes quaedam circa propositum malum d ergo non sunt peccata mortalia: erunt tamen venialia, quia unusquisque hoc naturali iure gaudet, udbonam retineat opinionem, quoadus
que per legitima testimonia, & indicia, tua prodantur delicta : cum ergo huiusmodi suspiciones modo aliquo hoc jus
naturale Violent, modo etiam aliquo, devenialiter tantum iniuriose erunt. Sc-cundo. Quia apud prudentes viros non censetur gravis iniuria, quod quis de alio suspicionem habear, procedunt enim huiusmodi suspicioires ex humano errore , communes viris etiam probis, ac timoratisi, hinc qui pro gravi iniuria eas reputaret, irrationabilis esset omnino, &nimius in suo honore tuendo. Quod confirmatur, eo quia sust icio non est assensus, sed tantummodo concitatici quaedam ad assens im, & iudicium. Manet ergo in me iue suspicantis bona fama, existi inatio proximi, licet leviterlata, cum ea non privetur, nisi per contrarium assensium , Sc iudicium c ergo non crit suspicio peccatum mortale, licet sit veniale . Ex quibus putat Diana n.
multos poenitentes falso, sed ignoranteris: De o ruet P. est. in laci pro confi1sionis iudicio, notat: Quod si paenitem est timoraciis, uec habet consuetudinein temerarie judicandi, nec est malitiosus , non illicis damnetur si dicit se iudicasse, aut suspicatum esse. Quia regulariter iubis suspicio, aut iudicium provenit exindeliberatione,maxime si sit mesaucho licus. At si poenitens non ita sit timora tus, scii ha κt coiuetudine in semesarie iudicandi, timendum est ex plam deliberatisne iudicasse. dc mortaliser pes, casse, ob pravam consuetudinem iudi . candi: maxime si sit malitioses. & male amus ad eum, de quo sinistre iudicat. Sed Contra
99 Dices primo. Si simplex sit spieio non esset de se mortifenim Ncca, tum, nec etiam mortiferum esset illam
alteri manifestare, at hoc est falsiani ex
Omnium conscias i, ut affirmat Salon 2.2. GO. are. 3. contra 's. p. comclus. p. apud Farnie. l. c. n, 17. σου finem. Respondeo cum eodem Fagund. n. 2 .
in fine; mortiferum non ei se sulpicionem manifestare alteri, qui existimetur non plus mali apprehensurus, quam in ea sit, quamvis gravius veniale pecca- urna sit, cum multo plura requirantur ad prodendam nostram suspicionem, quam ad illam apud nos rerinendam , quia in prolatione illius invenitur detractio, detractioncs autem gravius fi-runtur, quam suspiciones. i, o Dices s undo. Iniuria maior fit prox inro,suspicando illum esie haer
268쪽
ticum π.sequam iudieadci eum esse fin- imminet alicui, di contemptus illius, Dicarium, & magis laeditur, & contemnitur per itum sulpicionem, quam per hoc iudicium, sia rate iudieium est pec-
tum mortale, vigo. Respondeo ne- gando animedense per suspicione namque non amittis tuam inimationem,riec graviter despiceris. Et si homines magis timent suifficionem de gravio-xibus,quam iudicium certum de minoribus eriminibus, ideo est, quia inde sitariment maius malums, utpote quia uti
malevoli sitspiciosi in aliquo insidiabuntur, de adversabuntur sibi: vel quia timent, quod saltem indirecte suas sui puciones aliis revel bunt:ita etiam A:De la Crue dub. a. cis. mersis Ad argumentum
Vbi relisit dictum ieiuna m Summa ruti nimiis scrupulosum, q-d videlicet, qui habet bonam opinionem de aliquo, α ex levibus indiciis in re gravi delibraatesiispendit actum, peccet mortaliter, ut si censebas Petrum esse nobilem . quia alius parvae auctoritatis dixit esse degente Iudaeorum suspendis actum . Hoc
enim nis via r verum, cum maiussis suspicari quam dubitare, opinari, aut sitspendere actum. cI Dices tertio. Tunc habetur sil Pi cio, quandoaliquis iam non dubitat, e suspensus est, sed propendet, & inclinat in alteram partem, licet assensiimo nativum. firmum nondum eliciat, ω habeat : at vir quilibet bonus acruerferret talem suspicionem de se haberi: ergo est peccatum lethale. Quod confirmari potest Quia ob eam suspicione, iustam causam habet quis, ut amicitiam
cum amico dis svat, eumque e numero propriorum amicorum eiiciat: causa autem quae sissicietis est ad sblvendam amicitiam cum aliquo, est etiam s.fli
ciens ad inducedum mortale peccatum:
quod patet, quia qui dissolvis amicitiam
cum aliquo , iudicat hunc beneficiis, &ossiciis indignum,& sepe etiam eundem odio habet, ac contemnit, quando autem ob rem aliquam grave damnum ea res utique grave peccatum esse debenigitur cum ex ea iuspicione damnum Sinue proximo immitieu, quale eiteum beneficiis,& officiis indignum iudicare, utique huiusmodi suspicio peccatum eri emortale. Respondeo cum Fagunae: l. c. . . . I. virum prudentem,& probum non
laturum id graviter, ut sit perilis ostemssem est ins unda ratione.Nec ii militer habere illum iustam causam dissolvendi amicitiam cum amico, eo quia sis ,
cici ex errore i intellectus proccdens non tollit ex natura sua bona alterit; s famam; nec ex vi illius consequitur Odiu, aut c5- temptus, sed ex iudicio certo tantum modo: quod si sequatur, ex malitia ope rantis id erit, non ex gravitate causae, &ilatura suspicionis. Ex hactcnus dictis. 6 x Deducitur primo. NCc temerariam dubitationem esse ex genere suo peccatum mortale, si eium iuspicio temeraria non est ut probarum est ex
sita natura peccatum moriale, multomin erit dubitatio, quae proprie runctatur, cum animus insperuus est, & in neutram Priem inclinat, suspicio vero. cum iam animus in alteram partem in clinat, sed vacillanter, de non per verum aflantum,hinc si notabiliter famam pro ximi non offendimus per suspicionem , multo minus per dubitationem, seu animi sui nsionem. Quod etiam expresse doce ut Lessus dus. 18. Filim
ubr. 8. cap. p. civ. c. n. is de alii ex supra citatis, cum quibus Faγ-ce l. c. n. xx. Et colligitur etiam ex 'D. Tho. 1. 2. u. 6o. art. 3. dum ibi dubitationem si ib nomine suspicionis comprehendit,& affirmat veniale tantum peccatum esse, non mortales levius tamen est veniale ccatum dubitationis, quam sui-ζicionis, quia minus per dubitationem editur fama proximi, quam per suspicionem minus enim est dubitare,quam i i spicari. 63 Deducitur secundo. Quod cum
269쪽
1 6 De privilegiis Ignorantiae
maius sit iudicare quam suspicari, se hoc voluisse illum sub sit spicione compsi maius quam dubitare, & opinari; maio- hendere, de qua dicit S. Doctor esse tantara indicia requiruntur ad recte iudican- tum ex genere sito veniale . dum, quam ad suspicandum ,& adhuc 6s Deducitur quarto. Ius proximmaiora ad recte suspicandum , quam ad non esse, ut nemo de illo ex levibus in dubitandum: quare, si fide dignus refert diciis male iudicet, hoc enim ius prci κλse audisse a fide dignis, alium bonae fa- mus non habet, sed jus tantum habes, mar furatum esse, poteris si is cari, non ut nemo de illo male iudicet ex levibu, iudicare. Et si vir timoratus refert hoc indiciis iudicio certo, & sine formidine
de alio non ita bonae famae, potes iudicare ita esse. At non si loquax , & mendax id referat de viro timorato.lmo non po- res suspicari ita esse. Et potest tantum esse bonum nomen eius de quo ista refe- rutur,& adeo infimis relator,ut nec dubitare possis. Si vero uterque sit bon. e famae, attende inquit lo: de la Crur qu.cit. Desu Nota primo, in e) circunstantias loci, temporis,crc. ut iudices gr. πιω-
tem indiciorum; si utrimque apparent aequales rationes, suspende iudicium. 64 Deducitur tertio. Probabilius hem esse nec opinionem temerariam esse ex genere suo, absolute loquendo, peccatum mortale, seu non esse mortale ex levibus indiciis temerarie malum, opinari de proximo: quod enim diistum fuit de temeraria suspicione,idem dicendum venit de temerarie opinione, cum neque haec sit iudicium animi firmum de malo proximi, consequenter non aptum generare malam existimationem illius in mente alterius , quia hoc ipso quod non iudicatur res esse certa , non infertur absolute mala existimatio ; & si tale iudicium non est aptum gciae rare malam existimationem , nec etiam erit iecundum se grave malum , sicque nec iniuria gravis, nec peccatum grave ,&mortale. Et ita expresse tuentur Filliu
Gl. Fagundes. c. n. 23. de alii:& videtur idem docere D. I ho. art. 3. cit. dum ibi comprehendere videtur iudicium opinativum in suspicione, cum enim assensus opinativus semper habeatur cum formidine partis oppositae , dc non sit omnino firmus, & certus, ideo videtur
non iudicio opinativo , & cum formi dine: neque enim proximus jus habet, ut de illo positive bene iudicemus, sed ne de illo positive mal iudicemus, &qui de altero levibus indiciis male otii natur , non iudicat illum hostive esse malum,sed iudicat negative esse bonum: unde iniuste, de irrationabiliter id aegrὰ feret, qui graviter tulerit ι & ita etiisti
66 Dices: Homo eligeret potius amittere decem florenOS ex. gr. quam per levillimam etia causim apud unum, vel alterum bonum suum nomen,etiam negative: igitur si amittere decem' fore nos res gravis est , erit & id de quo lo quimur: Confirmatur, quia vere maius bonum est , ac nobilius, altiorisque ordinis, bonum nomen, bonaque fama , quam pecunia: ergo etiam levissima boni nominis , famaeque iactura etiam negariva gra Vior erit , quam notabilis iactura pecuniae. Re ndeo: Amissionem boni nominis, S famae de qua in argu mento, ex sie,mex ibo genere leve maluesse, nullumque assectu malum graviter post sie trahere , atque adeo nu llus ho minum prudenter eligeret amittere potius decem florenos , quam illam pati. Et ratio est clara ex superius repetite etiadictis: Quia simpliciter tantum , ex levibusque indiciis , sui picari malum de
proximo leuiudicium si istium non tamen firmum nec certum de illo ferre, non est laesio nisi levis, imperfecta, &c. consequenter nullum grave malum, Dullumque malum infert estectum. Adde quod talis suspicio, ac iudicium non firmum oritur ex nostra humana fragilita
270쪽
Cap. XIII. Privit. V. & VI. 2 7
te, adorta etiam Poscumque,vel Ex. gr. Hominena vides, quem situs ha-ctissimos Viros, iuxta illud D. Agustini, bitus, aspectus, opera , ac verba subin relati a S. Tho. an. 3. eis. Suspiciones dicant else fit rem, & si non debeas sentare omnisuxnus,quia homines sumus .ch tentia definitiva id credere, que etiam idque non debet iudicari prudenter no- suspicari ad nocendum, licet tamen, tabilem laesionem asserre. Ad confirma- atque prudentia est, timere ne forte furtionem dico: esis quidem fimam exso sit,eaque de causa licet etiam tibi domum
altioris ordinis, tamen in suo ordine tuam illi non credere, neque eum in Posse esse quandoque levem, ac propte- domum tuam recipere. Imoesto nul-xea eius ablationem sie non esse mona- tum iudicium , ac inductivum videas, lem. Adde eum Tamburino in DecaVibr. v. cap. p. n. I 8. In huiusmodi rebus moralibus non valere argumentum ab unci
ordine ad aliud : aliter modicissimὸ laedere in honore per levissimam iniuriam mortale esset, eo quia honor est ex se nobilioris ordinis, quam sint bona omnia temporalia . 67 Pro timoratis autem, & scrupulosis; Adverto hic cum mina de Iust. o. q. r. 4. disp. I . quod etiam obser
res in hac re de iudicio, & siispicione
temerariis, ante mentis oculos habendum esie: aliud esse timere aliquid sinistrum de proximo ad damna vitanda, quae posiet inde sequi,aut ad remedium, vel medicinam adhibendam, etiam culpam puniendo si aliqua intervenisset ratiod vero iudicare,& statuere sinistrum quid de proximo . Sars eniri quando
temeritas esset, statuere, ac iudicare rate
quid de proximo, eo quia indicia suffcientia non adiisnt ad id ridicandum . fas, prudentiaque erit id timere, aut id supponere cait D. Tho. ac si esset, ad
damna vitanda, vel ad medicinam, aut remedium adhibendum . Imo lictbit inquirere, expendere, & examinare ii dicta , nil tamen temere statuendo, ac definiendo, seu iudicando, sed solum ii i quirendo , dc expendendo indicia ipsi quoad eorum primabilitatem: an videlicet iuxta ea id esse, aut non esse possit, ut damna vitentur, aut remedium , vel medicina, debitaque poena adhibeantur.
unde suspicari possis illum furem esse,
fas tamen, arque prudentia est, accipere marsupium, illudque in secretiori, ac tutiori loco reponere , ne forte sit fur. Item filiam habes Virginem de qua, aut de proximo non licet iudicare, vel st ruere quid sinistrum , dum non adsunt aperta , tussicientiaque indicta , quae id omnino peritiadeant, fis erit tamem tibi prohibere, ac impedire illius colloquium cum aliquo praesertim in velle, non solum quando aliquod est indicium licet leve, alicujus mali fed etiam quando nullum est tale indicium: prudenter timendo,ac praecavendo mala,quar inde evenire posunt. Et sic in aliis similibus, innumerisque casibus.
Ignorantia in incibilis rei in sespectat. , excuset a culpa Iudicem sententiam δε-rentem iuxta conscientia proprDe me ritatem, quasibν tanquam Iudici , eo personae publicae innotescit si eae qu/dem illa esse miritur, quae in actis legitimis en at) licet non ita fit a parte rei, γ' ιn rei meritate, ut existimatur, ac per sententiam definrtur.
68 Rocedit privilegium de ve-I ritate quam Iudex sequi tenetur tam in causis Civilibus, quam in Criminalibus. Pro cuius etiam privilegii intelligentia suppoliendum est primo: Ignorantiam de qua in ipso non opponi scientiae, quae necessaria est ad iudicandum euicumque Iudici sive EO