장음표시 사용
131쪽
minali virtute admiratione dignius. Quis enim non miretur in tam subtili de tenui seminis sibstantia
tantam rerum congeriem latere uti in semine vegetabili, vel integram arborem una cum radicibus ,
trunco, ramis, selijs, floribus, fructibus; in sensitiuae
vero naturae semine cum tota vitalium membrorum fabrica, carnem, neruorum musculorumque compa,
gines, structuram ossium , venarum ductus, inest. bili quodam artificio condi , quis non obitupescat tum vel maxime Diuinae sapientiae ars in ovo volucrum semine lusit. Qibis platticam oc formatri. cem seminis facultatem verbis sufficienter explicet λdum in vegetabilibus tantam in ramorum , foliorum, fructuum figura diuersitatem , tanta in omnigenis fioram coloribus spectacula exhibet, tanta tamquo exotica in fructibus schemata inducit , certe non alia, nisi plastica vis seminis a natura prouidentissima rerum matre in hunc finem ei indita. Haec est quae in animantibus figuram adaptat cuicunque speciei aptam , ossibus compingit, tendit neruos , derivat venarum ductus, omnia membra pro cuiuslibet speciei conditione munijs suis exequenais apta disponit; in volucrum vero familia ovum fabricat, magnum paturae arcanum, in quo ceu in caelo quodam seminalis seu plastica vis omne id fabricatur, quod admirandum in volucribus videmus. de quo modo nobis dicendum est . Duplex itaque semen in volucrum genere considerare debes mi Theodidacte. Prius competit maribus, alterum semellis, & ouum est , prius
vi tit seminalis eε--ctus, demiravis plasticae saeuitatis. Ouum inuo.
lueribus nain turae miraeuium.
132쪽
in maribus nihil aliud est , quam purissimae lucis primigeniae portio indiuiduata in pura & subtili eorum
elementorum , ex quibus constant, parte , cui misc tur vera unione in eam substantiam , quae in se contianet omne id, quod ad auium productionem necessi rium est . Hoc per naturalem congretam matrici semellae inditae in ovum naturali matricis calore comuertitur ; seclusum vero caloris externi, siue auium siue hominis cum proportionato caloris gradu setu Mincubitu, tandem rupta teita in volucrem parentibus similem emergit. Et crassior quidem pars seminis in putamen & teliam abit, aquosior vero pars in albuginem conuertitur, pars vero, quae aeris & ignis se, tiliores partes habet, in vitellum mutatur, cui gerimen supernatat iubtilior efficaciorque seminis portio, atque huic vitalis & spermatica virtus omnis inest, ex
quo selo vita pulli & multiplicatio dependet animae& vitae radix, reliqua omnia in alimentum ceduntiam maturo inter testam concluse sectui. Et reliqua quidem animalia sine ovo intra matricem contentata per varios materni uteri ductus situm sibi alimentum ex toto corpore attrahunt, at selis volucribus Diuina Marii se artem suam , quae natura est, peculi,
ouoium εια rem iuxta mundi sermam , testaceam mansiunculam
admiranda sane industria a matrice separatam sub Elliptica figura construxit, in qua tanquam inorbo suo, seu mundo omnia illa quae quouis modo ad vi tam necessaria erant, parauit. Theod. Pulchro qui
dem & concinno discuria ouum descripsisti, sed midum
133쪽
dum nosse desiderarem, quomodo calore illo externovis seminalis intra testam latens e potentiat in actum educatur & utrum prius ouum , an volucris in primordijs rerum extiterit. Cosmiel. Scias Theodidacte
Deum ter benedictum omne genus volucrum ex aqua
produxisse , uti ex praecedentibus ostensum fuit . Quod non ita intelligi debet, quasi ex sela aqua imquantum purum elementum est, sed ex aquae purioris portione reliquis elementis sub minori gradu mixtis productae fuerint ; neque Deus ouum prius, sed voltacria unaqua: lue iuxta speciem suam in perfecto essentiae sitae statu produxit , ex quorum deinde semine , naturali nexu consequente in perpetuum volucrum propagatio facta fuit, quod ordini naturae ina. xime congruum consentaneumque suit . Si enim i
ouum prius produci um luisset, quis illud se uti set, quis ad exclusionem torturae incubuisset quis pul
lum exclusum aluisset decuit igitur naturae Maiestatem primum volucrem, ex qua per quoddam. utriusque sexus coniugium deinde ouum nasceretur, pullo per istum producendo , atque educando aptam generare . Atque in principio quidem rerum Deus produxit ex communi primigeniae lucis , quod nos calidum radicale& semen mundi diximus, cum puriori aquae seu humidi radicalis portione, terrae modici portiuncula addita, omne genus volucrum λsub ea tamen portione, ut in auibus minor esset terrae, maior aquae, maxima aeris ad earum productio
Cur ouum non potuerit esse prius, vo. lucis
134쪽
Vnde voli iamum dotes di naturales proprieracra.
diuersitate pro generum sy clarumque producend
rum multitudine & varietate assumeretur. Et quem admodum ad formam volucrum constituendam maior subtiliorque lucis primigeniae portio accedit, quam in quadrupedibus ; ita pulchriores quoque naturae dotes adipiscuntur: quis enim non miretur volucrum in nidis ad omnes architectutie leges co struendis industriam quis modulationum ad musicae artis amussim expressarum dulcedine non capi tur quis astutias & industrias tum ad impetendas alias inimicas, tum ad hostiles insidias eludendas, venandique sagacitatem non obstupescat & cum homini siue sermam siue naturalem corporis constitutionem spectes dissimiles sint , lingua tamen & ingenio . loquela & inuentione, hominis operationes m xime allectare videntur, quae quidem naturales avium proprietates, non nisi ex forma earum quae aliud non est, nisi excellentissima dinae lucis portio cum nobiliori subtiliorique elementorum parte, iuxta Diuinae sapientiae archetypum prodierunt, quae in appropria tis matersis indiuiduata, haud secus ac in quadrupedibus, eam quam mirabaris diuersitatem enecit. Et ut exemplo rem tibi totam propius demonstrenu, Aquila auium regina purissimi aeris incola pro sua forma eam lucis siue calidi primigenu portionem a cepit , quam talem volucrem talibus naturae dotibuς instructam cumprimis decebat quae puriori aeris,& minus sit btili aquae semini cum modica terrestris
portionis substantia sese insinuans, verbo Dei ine
135쪽
bili, eam , quam tibi descripsi , volucrem exhibuit idem de caeteris iudicium sit , quae uti ex varia lucis cum elementorum partibus combinatione coaluerunt , ita disserentibus quoque naturae , ingenij , indolis dotibus instructae fuerunt . Volucres itaqu dicta ratione Diuinae vocis emcacia statim pertinum essentiae suae statum nactae simi , semen autem earum, mox intonante Dei voce , cresiste in multi camini , me. persectum suit, qua incitatae volucres sine mora ad generationis opus se accinxerunt, & in innumer bilem multitudinem iuxta speciei cuiusuis exige tiam sese propagarunt. Semen vero ex appropriato ipsis alimento & similitudine quadam naturae earum quam maxime congruo assumpto reparatum fuit, perenni propagatione duraturum. Nam ut supra a me audisti, latet in alimentis singulis animantibus destinatis lucis quaedam portio, prorsus ad lucis auium constitutivae rationem simbolizans ; ac proinde illiusmodi ex insita quadam ijs sympathia, naturali instimetu , seu seminis susi reparativum appetunt. TDod. Omnia mihi luculenter exposita percepi: sed modo
explices, cur natura ouum a saemella volucre separatum, seclusumque esse voluerit. Quisnam sit architectus, ille, qui externo tantum adhibito calore, tantam & tam admirandam volucris structuram ex ouo resuscitet siquidem capere non possum, quomodo externus calor, internam spermaticae virtutis ene giam excitet, non auium selummodo sotu, quin vel
ipse attemperato hominis, dc quod maximum est, ip'
136쪽
tem lentina per sympa. thii excitat. Ouum eur separatum sit a semessa via lilium.
Pennas voluiserum ex huis ditate naturali tene. rati.
si semaeum calore, uti in AEgypto moris est, ad in signem temperiem reducto . , Cosmiel. Audisti iam supra, calorem externum subsistere minimὸ posse sine lucis primigeniae siue calidi innati mistura ; calor
itaque externus , in cuius centro latet vis illa mirincalucis primigeniae , cum eiusdem rationis sit cum eo, qui latet in spermatica oui foetura , necessarib et tametsi extrinsece applicatus, idem tamen σπαθὸ iis agit, quod calidum innatum, siue id volucri siue homini , sue Mementari calori insitum , dummodo temperamentum effeci ut producendo aptum, adeptus fuerit. Vitalis enim ille internus calor uti
opifex sui corporis , ita verus suae domus Liber est, qua tabrefacta, disposita, seclusaque , tunc vltimum actum educit ex potentia sui ipuus suscitando spe
maticam vim , & animando insormandoque ope cal
ris externi sibi congeneris corpus illud persectio
ultima , quam calor nativus in illam materiam introducit . Theod. Iam dic rogo cur natura ouum quod intra volucres producitur separatum, non vero reliquarum animantium more De ellet coniunctum esse voluerit. Comiel. Huius rei rationem hanc esse scias, quod id naturae volucrum repugnabat. Cum enim humidisI1mae naturae sint, ut, tὰ ex aque aereo et mento productae , contingit, ut mot humiditas illa. . una cum cxcrementitijs foecibus in necessarium pei narum ornatum vestitumque, sine quo nec vi uero,
nec volucres esse possent, perpetua exhalatione degeneret . Cuius quidem apertum signum est, quod nec pur
137쪽
per urinam quidem superfluam humiditatem exone, rem . Tota itaquo partim per excrementitias ioeces
partim percutis poros in pennas abit. Hinc si semen i intra volucres foeminas multo maribus humidiores ingestum sine oui prouidentia inextitisset :, certunia totum id per halitum haud s s ac reliquam humiditatem in pennarum apparatum degeneraturum ibisse . Ne itaque tanta natu ne inconuenientia con vinatura hutingeret, prouida natura illud intra matricem simul ac infusum fuerit, mox pellicula circumdare voluit , ne interno matricis calore conceptum sememuna cum ouo. ccetera humiditate evanescente naturae cfiectu intemto,exhalaret. Hoc enim pacto, intra pelliculam comclusiim conseruatumque, veluti intra peculiarem mai tricem vires suas illaesasi unice conseruat , donec
paulatim turgescente seminali istura , & identidem dilatata pellicula sub determinata extensione in testam indurescat , & sic veluti tactus quidam volucris
debitam maturitatem nactus excludatur ac tandem tu oc incubitu volucris per naturalem calorem extrinsece applicatum , desideratum pullum rupta testa exhibeat. Atque hoc pacto ex ouis volucres, & Oua ex semine volucrum nascuntur. Theod. Abundὸ mihi satisfactum est , quare iam ad eius solutionem progredere , quod erat decolorum in auium plumis pennis me elucescente varietate . Cosmiel. Noris ni Calor inna. lor ex chymicis experientiis internum lumen , seu calidum innatum unicuique inexistens, quini & sulphurnaturae dicitur , decoctione sui ipsius colorum omnium
138쪽
. nium sontem esse: nosti etiam ni sillor , quam inni merabiles colores mercurialis ille liquor una sali mixtus producat. Theod. Novi equidem,& saepe sim admiratione contemplatus sum istiusmodi naturae arcanum, quam caudam pauonis Chymici ob admirabilem colorum diuersitatem appellant. cosmiel. Bene . sentis, & ita est; cum itaque in volucribus calidum innatum siue sulphur naturae sit oppido calidum, atque ex humido radicali maxima ex parte coaluerint , I .esta' rale quoque abundent, uti videre eth in excrementis Γ - ' earundem abundantia sale adeo refertis, ut ex gallinarum columbarumque stabulis calidissimis ingens nitri copia extracta, naud cxiguum lucrum conserat iis, qui huius artis notitia vitam tolerant. Certum est, rem adcalae humidum volucrum una sali eidem inexistenti mixtum , mox ubi per poros corporis exhalatum radices . pennarum intrauerit, a calore interno variὰ iam com comam, & calore aeris ambientis induratum , sali' no-sulphureo-mercuriali vi refertis plumis in pennas alasque paulatim dilatari expandique, ea colorum varietate , quam sal & mercurius naturae virtute in tacontinet, & volucrum species veluti iure suo posti Nonnullis lat. Theod. Hoc capio bene , & rationi experimen
nitrae et aliae titque congruit. Veruntamen cum nonnullas aues
. . ., et nigro uti coruos, nonnullas uti cygnos candido, quas
i ς --- dam ex utroque mistas colore uti picas, alias uti Psit tacos, upupas, pauones, gallinas,&c. omni colorum
genere vestitas videam ρ Vnde hoc proueniat, stiri cupiam. Si enim quod tu dicis verum esset, iam
139쪽
omnes omnino volucres diuersa colorum mixtura
adornatae spectarentur, quod experientiae repugnat. Cosmiel. Recte dubitas , ac proinde ut naturae leges exactius calleas, & latentes rerum causas luculentius possideas, nosse debes pro vario in subiecta materia ivlphuris, mercurij, salis mixturae gradu fieri, ut dii sub ijs. aequali mixtura colores omnes vigent alijs quisqui-lijs non suffocati, volucris inde enascens omni colorum genere exornetur. Si tres selum vigeant , reliqui vero temperamenti mistura supprimantur , tres tum in volucris pennis silectabuntur . si duo , duo tantum, si denique unus solummo id vigeat, reliquis terrestri crallitie suppressis, unum tantum emerge certum est. Et si quidem terrestris portio elementi praeualeat , volucris atro colore vestita, uti coruus,exiabit. Si aqueus praedominetur humor, candida v lucris nascetur , ut cygnus, si sub aequali gradu humi dum cum terrestri misceatur , volucris nascetur ex abbo & nigro mista uti pica, si denique terroque aeria in inura constet sub misturae graduum aequalitato , auis inde emerget vario colore imbuta . Continuati vero colorum mirifice digestorum ductias , quorum, in pennis auium pulchrum ordinem ac dispositio nem miramur , dum in nonnullis speciebus volucrum caput, in alijs cauda , collum in alijs , alae, venter dorsumque tanta colorum varietate disposita cernuntur, id plasticae in semine latentis virtutis opus este n6ris, quae pro ossicio sibi a natura commisib unius speciei aves tali tantum colorum pictura ornat , non alia , dci' hoc
140쪽
si eodo utri intentionalia me iis eo. lumbarum .
Resexione luminis νυ colores exiit beniur in corpori biis di Donis
hoc semper & in omnibus indiuiduis eodem semper artificio praestat. Theod. Perplacet mihi selutio, iam
doceas me velim , quanam ratione colores isti, quos Physici intentionales vocant, & in pavonibus, halcy nibus de collis anatum columbarumque elucescunt,& tantopere Physicorum ingenium torquent, orian-
tur . Co misi. Non equidem miror, huiusmodi colorum phasmata physicos oppido torquere, cum causam huius rei reconditissimam habeant, quam & tibi modo exponendam duxi. Tluia. Nihil mihi gratius acceptiusque accidere poterit. O misi. Tu nosti iam ex ea arte quam iam a multis annis publici iuris ieci- sti & Anaclasticam siue Refraetoriam appellas o nia diaphana corpora sub angulorum obtusitate , aut acutie vel sib inaequalium superficierum scabri tie extensa, id proprium habere, ut reflexo lumino ex uno in alterum , ibidemque varie refracto , mox innumerabilem colorum varietatem exhibeant , & ex perientia in vitris trigonis Polygonis, siue poliedrix omnibus luculenter docet . Hoc itaque supposito cum volucres, uti supra diximus, salis copia mirum in modum abundent, fit, ut id volatilis iiii spiritus agilitate intra volucrum pennas insinuatum, externi aeris & humidi virtute mox in plumas coalescat ex se& sua natura diaphanas, & vitrea quadam serina pr ditas, quae plumae pennaeque, uti insigni scabritie in me si insensibili pollent , ita lucem ijs assulam i
tanta fibrarum plumearum M vitreo quodam hum re concretarum agglutinatione nitritico restingunt, qua