장음표시 사용
101쪽
diendum mihi adhuc, nen credendum. Atque ut aliquid diffundam de Notionibus spauci capiunt) scito easipsas principia& fundamenta Stoicis Scientiae ac Sapientiae esse. Cicero ex eo-r .De Le- ru in mente: I Uum hominem Natura non solum celeritate mentis ornauit, sed etiam Sensius tanquamstedites adtribuit ac nuntios, in rerum plurimarum obscuras nec satis apertas Intelligentias incohauit, quasi FUNDAMENΤA quaedam SCIENTIAE. dicit Uicyntelligentias, & alibi etiam Notitias: quae consonant scilicet Notionibus. Sed ait obscuras ω incohatas: alibi adumbratas: item complicata inuolutas: quia Doctrinae ductu atque opera dirigendae, &: in Io Topic lucem scientiamque euocandae sunt. Idem Cicero: Notionem v pedo, quod Graeci tum C Oiαν, tum dicunt. Eas I Ns ITA sire ante percepta can praeceptao cuiusique formae cognitio, enodationis indigens. Viaes insitam Z vides enodationis indigentem ἰ Duplici Graeco nomine adficit, & parum distinguit: secerunt illi, de hi ita. εννοιαν ipsem duplicem faciebant, piniκta se τεχνικlui, Naturaliis cap xi&-ortificialem. Illam, quae esset καθ λ: uniuersalis quςdam, et tibii. & Ῥniuersabum. vi Notitia Equi, Albi,Nigri:quae opera sensuum
nae uostrae. sub his etiam illas vulgares & cottidianas Notiones
coprehendi scio, quς impressa Phantasia quaq; stabili gignun-
- tur: sed & nostrae illae huc reducantur. Et eli sane omnium ma Aς 4, gnus ad Scientiam vel Sapientiam usus: adeo ut sine his c Cic rone adstipulanteo nec inredegi quidquam, nec quaeri, nec dictutarii Arad. pi sit. Itaque idem ille inter beneficia Naturae ponit, quod Comprehensionem dedisset quasi normam scientiae, stu principium sui et de
poma Notiones rerum animis inprimerentur, e quibus NON PRINCIΡΙΑ s O L VM ,sedlatiores quaedam ad RATIONEM inueniendum
Uiae reperiuntur. Haec in Academicorum libris binis, qui hodie exstant: &in iis germanismina sere Stoicorum decreta: Qu modo autem ,& quibus velut gradibus ad Scientiam ducant, xv.Acad. idem optime licin expressit: mens ipsa, inquit, quae sensuum fons est,atque ipsa sensu, naturasem vim habet, quam intendi ad ea, qui, bus mouetur. Itaque aliqua Vise sic arripit, ut his statim utatur : alia
102쪽
AD sTOICAM PHILOSOPH. LIB. II. 'Iquas Graeci tum Eπριας tum et e vocant. Eo cum accessit Latio, argumentique conclusio, rerumque innumerabilium multitudo, tum crperceptio eorum omnium apparet, ω eadem Ratio profecta ab his gradibus ad Sapientiam peruenit. Omnia partite , & velut ex professisse doceat,adfert: quae breuiter examinanda sunt, & illustranda. Ait, Mentem ipse . Ita. nam ea Fbantasias siue dis recipit,id est εο ηγυονικον Animae: Plutarcho ex Stoicorum mente disertim scriptum. Deinde, eam moueri. nempe ab impressa Phantasia:&videtur ad Chrysippi verbum mentemo; respexisse, qui Phan tasiam non μα E impressionem mammo, ut Zeno, scd ἀλ-M-ιν Volebat,aut interpretabatur,id est Mutationem. Pergit Ci
cero, aliqua Visa sic arripi ut statim utatur: ubi distinguit Visa si-
uc Phantasias, in Fraesentaneas & Manentes. Illas, quae momen'taneae sunt,di pereunt; istas,quae reconduntur, Ut ait: & reliquacius sensus desunt. Supplenda facile,ex aliis.qui Manentem Phantasiam, volunt Notionem csic. Ita enim praeter Plutarchum, Phi
nem, eiusdem certam prolationem. Sed amplius Cicero: E quibus Memoria oritur. Quae Graecis est γαώuη. & hanc illi μονυ- e gετι- κοχυ τυχασι dicunt: stabilem oe habitualem imprestonem. Deinde, etera aut similitudinibus contatuit. Quis Z an Memoria Z non puto: nec sic Stoici. Imo illis post Memoriam se περα succedit,
Memoriarium consimilium. quod Cicero postea tangit, sed passim sit haec sincera omnia) distinguit. Deinde, effici ex iis Notitias rerum. Neque hic ordo pro Graecis, qui hodie quidem exstant,
aut mihi sint visi: qui Notitias & Memoriae 3c Arti antem itiun r. Clausula est, accedere Rationem, & ad Sapientiam peruenire. quod verissimum est: de idem Cicero sese cxplicet: Primum est IntelD- gentia, deinde consiquentium rerum cum primis coniiunctio comprehensio et ex quo ut ilicet, quid ex quibusique rebus efficiatur, idque Ratione , concludimus ,singulasque res desinimus: ex quo Scientia. Nimirum Dialecticae quodam ductu, λογω&λογισμού Vtentes. Ratione stu Ratiocinatione, certum comprchendimus, & Notiones
illas stabilimus. Habes de quaesito: an aliud desideras δ AVD. Superaddi de Artificialibus , quae nostra opera producantur:
103쪽
I. LIPsI MANU DUCTIONI s, M. De modo id fiat λ L I P s. Cicero ille idem tan it: Cum rerum No-
' tiones in animis fiant, si aut VD aliquid cognitum sit, aut Comunctione, aut Sim:bitudine, aut costatione ratiouis: hoc quarto, quod extremum posui, ' Lonorum notitia estscia. Senecam id illustret, qui Epist cxx. Lucilio quaercnti , diuomodo ad nos Boni Honestique notitia perue- nissetἶ respondit, Hoc nos docere Naturam non potu p. Seὰ nobi s
cbtoiciso videtur, inquit Obseruatio codegsse, , rerum sepe fa
cturum inter se foliatio, per analogiam nostro intesiectu stre Ponum Honestum iudicante. Et pluscula ibi vide: sed magis Laertium In Zenone vidc , qui plenius haec Sc ex asse tradit. Eorum qua no fiuntur,m-quit, id e st, Notitiazum alia per Casene aut Incidentium c δ δι ωνὶ noscimus, aba per Similitudinem, ala Analogiam, aba Trans j tionem, aha Compositionem Cicero Coniunctionem in denique aba per Contrarietatem. Exempla deinde dat singu lorum,in ipso vidcnda: ncque his minutis mihi censeo in sistendum. Illud utilius moneo, Notiones in prauuanti natura explicatiores csse, & facile Rationis iudiciique opera educendas: quod quibusdam euenisic, ante Artem Scientiamque natam, paene sit fatendum. . Item, Usum earum magnum esse ad omnem vitam & virtutem; si eadem Iudicij bonitate rebus applicentur. Epictetus Lib. 1'. hoc monet atque ingerit: cave, inquit, Notiones singubs rebus
3M Hesu: Haed est C Avss A mortabbus OMNIUM MALORUM, non posse COMMUNES NOTIONES APTARE SINGULARIBUS.
Notabilis scntentia , an oraculum : eu vult hoc dictum , quod ipse diffundit. Ecce Notio est in animo, e gala litare, Bona qui: at cum ad facta venitur, alias notiones tibi sormas , Hoc ω Hud malum, bonumque esse: quae re ipsa non sunt, & sic principio bono, in finem prauum desinis , dc ipse te fallis. Communis autem illa Notio, duce Ratione ad vera bona malaque, certo & sine errore, aptanda erat: non ad ista, quae Vulgus aut opinio tibi dictant. D I s-
104쪽
. AD sTOICAM PHILOSOPH. LIB. II.
SED ut in gradum viamque reponamur, a qua leuitert men discessimus: vides Sapietiam doceri, & Igniculos Notionesq; ad eam ducere: sed a quo, & quomodo etiam doceri Ab ipsa Philosophia, ut liquet: atque id via duplici, Decretorum , e . Praeceptomm. Illam Graeci Δογαρετικta appellant, hanc ruis: nos reddere iecretoriam & Praeceptoriam possimus. Apta diuisita nam sicut ipsam totam bipestitam secimus, Γontemplativam ω Actiuam: utrique ecce parti ductorem sisti damus, ic Senecae verbis) 6ontemplationem Institutis tradit, Epist. Actionem Ad onum. Institutio, id evit iecreta. neq; enim ulla ars 'S 'sine iis est: quae alij Axiomata, Enunciata, aut mala appellant: Stoici Δόγματα, quae nobis vel Decreta licet appetiare, νel Scita, vel Sen.epist. Placita : Apuleius etiam confiulta vertit. Quid ea suntὶ generalia quaedam capita, & velut leges, ad quae reliqua omnia Doctrinae vel examinentur, vel referantur. Siquid ab his dissidet, improbum & adulterinum habeo: siquid conuenit, agnosco, &tanquam tessera data , in ius commiliti j admittoγ Ea certa, foma, rata sunt: &, ut in ipsa militia Aquilae aut Signa, omni vi
propugnanda. Decreta ait Stoicus Cicero) Philosephi vocant Δογ- ix. Ac ματα , quorum nultam sine scelere prodi potest. Cum enim iecretum proditur, LEX VERI RECTI Q vf proditur. Agnoscis descriptionem λ Iterumque idem : cretum stabile, 'um, ratum esse debere, quod uere nulta ratio queat. Sunt ergo ra quaedam δοξαι, dominantes eximiae sententiae, quae reliquum totum agmen ducant. Valde iis opus. & sicut in mari sidera certa notamus, ad quae cursus dirigatur, etsi alia atque alia velificatione: sic in notionum aut actionum multiplici varietate, omnia ad haec illustria velut sidera dirigenda, si ab errore tueri volumus hunc cursum. Et vero nisi generalia quaedam ista sint, quae singulo rum certitudo aut rectitudo critὶ aut quis poterit de partes deTe, son.epist. nsi qu: summam totius vitae prius compleuis est Hoc patcr, hoc maritus, doininus,ciuis, bene honesicque faciet. Itane dic mihi M ue prius
105쪽
94 I. LIPSI MANV DvCTIONI sprius & suade, quid sit Bonum Honestumque. Viue frugaliter , innocenter, caste: sic debes. Debeo ξ doce prius, Naturae hoc meae conuenire , & ad eam esse. Alioqui unde fi
des tibi, dictisque sit Z auctorem desidero. Sicut drachmam argenti aurive siquis profert, boni quidem , sed quae imagi
nem aut signum Principis non praefert, recusare eam ius mos est: sic bonum etiam monitum suspectum habere, ut monetam, quod principis alicuius Decreti sgno se non probat. Addo, quod vis magna, cisi occulta , esst in Decretis; sed quae paullatim se exserit, ubi cultorem est nacta. Hi s . men , quamuis exiguum, in bonam terram iactum, diffunditur & se explicat, & multiplicem fructum profert: sic in bono ingenio Decretum. Denique Praecepta vitam & ortumrp-' ς' liis debent. Hoc interest, ait Seneca, inter Decretaphilosephiae Praecepta, quod inter elementa membra. Haec ex iliis dependent; ilia horum caussae sunt,'omnium. Ergo huius partis dignitatem fructumque tenes: cape & alterius. Absit enim ut haec spernamus, etsi dignitate postponimus: imo quidam sum solum intuiti , ante ea censebant. Sane antiqua Sapientia nil il aliud, quam scienda vitandas cepit: m tunc longe meliores erant viri Nimirum, ut plena sit Doctrina, iungenaa sunt utraque: & sicut ipsa Contemplatio atque Actio , indiuiduo contubernio si clanda. Et disias oportet, oe quae didicis agendo confirmes et quorum illi Decreta, huic Praecepta conducunt. Nam quamuis argu mentis cosiectum sit,quae Bona quae Malusnt enihilominus habent Praecepta partes suas : Prudentia Iustia, Osficiis conflant: cia autem Pyraeceptis disponuntur. Quod si imbecilla, id est Proficientia adhuc ingenia consideres: nescio an non maior & praesen tior erit usus Praeceptorum. Nam a subtilibus illis,aut altius petitis abhorrent: proxime alludentia admittunt. Iam quaedam, etiam sine probatione,illabuntur animis: dici & suggeri ca satis es , Natura ipsa audientis inclinante. Omnium enim honesti
ru1n rerum simina animigerunt, quae Admonitione excitantur: non asi-
ter quam scintim flatu leui adiuta, igne uum explicat. Ecce, cum audio, Tempori parce, Te noste, Abstine m contine: numquid rationem aut Decretum .iud rcquiram minime. Nam haec talia cum iota quodam audimus , nec ulli licet dubitare aut interrogare,
106쪽
quare/ adeo etiam sine ratione ipsa veritas ducit. Sicut scaturigines aquarum in agro aut horto meo si habeam, utor & irrigo , nec primos ultra iontes inquiro: ita hic licere aliquis dicat. Tamen tutius meliusque, Ut dixi, iungere, re etiam dc indole, si consideras, coniuncta. Auid enim interest inter Decreta philosophiae' is a Praecepta, nisi quod ilia generalia praecepta sunt , haec θeciaba sed tamen utraque reS praecipit, atque adeo utraque etiam iuuat: sed occultius illa, apertius illa. Sicut manuum,pedum,& membrorum usus in aperto est, de sciassibus incurrit: in abdito cor eu spiritus illi sunt,qui motum & impetum hunc donant: sic de Preceptis dicere possis, palam iuuare,latenter Decreta. Ego vero dc alia similitudine rem in ram,& simul Ordinem dicendorum. Sicut in arbore Radicem habes,ex ea Truncum, ex his Ramos, deinde ramulos aut Flagella: sic in Philosophia icito, primum aliquod Decretum instar Radicis habere, proximum ut Truncum , minora Vt Ramos ; denique copiam illam Praecoptortini succedure&ex iis surgere, vere flagclla ad animos erigendos
De Fine , siue Ultimo Tonorum: quis illi sit φORDi AM v R igitur ab ipsa Radice, id est Fine: a quo pen
dent omnia, ad quem referuntur omnia: & qui velut parens & rector quidam est Decretorum. Finem Graeci T dicunt, paullo aliter in Philosophia,quam vulgo: ubi effectionem perfectionemque rei significat: ut in Homero, ac priscis. At primus Plato Philosophiae adiunxit , Se restrinxit: pro eo, quod invita viti mu in appetimus. ideoque Cicero pastina vertit & appellat, Vettimum: Extremum, Summum. Necellaria haec cognitio:& Plato idem censuit, inutilem omnem silentiam, imo noxiam , siue In Thaeet. notitia optimi finis. Quid Aristoteles Θ eius scitum: Aρουίe υς τ r. Ei hic
magnum momentum habet cognitio Fin s. atque ut sarittarii, qui sco-p- babent, magis quod oportet assequamur. At Cicero: aeuid est in i De H
107쪽
sis I. L Ι Ρ s I MANvDVCΤΙΟNIs Nita tantopere quaerendum,quam quis sit Finis, quod extremum,quod ultimum, quo sint omma bene vivendi, recteque enae consilia refe- Epist.xcv. renda φ Seneca noster: Proponamus oportet Finem sum boni , ad quem nitamus, ad quem omne Factum nostrum lictumque rejiciat,
v uti nauigantibus ad sidus aliquod dirigendus est cursus. Pulchre latque alibi caustam hanc stultitiae & malitiae nostrae asseritiserrist. LxYt norare aut non allidue eum meditari. Lucilio suo : aeuoties quid fugiendum sit, aut quid petendum, Notes si ire : ad Summum bonum, propositum totius vitae respice. Ilgi enim constentire debet, quidquid agimus. non disponet singula, nisi cui iam vitae suae Summa proposita est. Nemo, qκamtus paratos habeat colores, similitudinem reddet, nisimn constet, quid velit pingere. Ideo peccamus, quia de partibus vitae omnes deliberamus, de tota nemo. Scire debet quid petat illi, qui si-gittam muli mittere, oe tunc dirigere , in moderar; manu telum Clare, acriter,& suo more: imagine etiam ultima,ad illam Aristotelis accedente. Sed hic igitur Finis talis, quid estὶ Definiunt
ενεκα: Cuius cause omnia ossicia aut recte secta fiunt, ipse autem nul
ρ si λα-ίρι, το δ ἐ- έό.: Ad quem omnia recte conuenienterqas dareferuntur pse ad nudum. Cicero hoc ab iis sumpsit, & conuer-1.DeFinib. tis: Extrem , omnium philosophorum sententia, tale esse debet, ut ad id omnia referri oporteat , ipsim autem n quam. Definitur &breuissim e : Γ χατον ορε rL: Vltimum appetendorum. Quae menseti eiusdem Tullij, cum Fines bonorum libris suis inscripsit: quia illud Bonum, reliquorum est extremum. Obscrua au te τὰ καθη--τα, siluc Oscia, his finitionibus inseri, valde pro Stoico sensu: dc miror virum doctissim v, qui Stobsum vertit, utrobique hoc verbi neotexiste. Nam eo sisynificant. Finem suum ultimum esse, conuenienter vivere Rationabili Naturae. Itaque Archedcmus explicabat ὀι ολογατ Zenonis, de qua statim /ω τἀ MANEGGH λ ωτα ,:Omma Ossicia perficientem vivere. Nam Osfcium de finiunt , quod Ratione sectum sit: itemque, Ac nem, Naturali bus con uitutiombus conuenientem. Agnoscis tetitur in eo & Rationem, dc Naturam : quae utraque dux ad Teatitudinem, siue Felicitatem. Ea enim consensu est Firrium Finis siue ut Aristo- 'ζ teles icite, Toniω Τελο- : Pefotas Finu. Tελειον TQ , inquir,
108쪽
nihil petimus vltra πelegemus: Imperfectus, qui cum obuenit, etiam egemus. Veluti, Iustitiam adepti lura molumus : at Felicitatem, Mnatabit. Itaque haec est, quo vina nostra eunt, parentum ducunt: omnes homines, omnis sexus,
uadrigis petimus Pene et uere. Sed discrimen hic tenue Stoici ingerunt:-st μὲν dAιμονίαν λ νισι σκ cram Ra 23 ,τὸ τυχων ἡ ωλωμονιαι : γ Feliciatatem dicunt Ni Scopum proponi; Finem vero esse, Felicitatem assequi. Nec male. Vere enim , ut in sagittando, Scopus ille omnibus proponitur: cum tetigUnihi applico, & Finem. sum adeptus.
Eum esse , Secundum P aturum misere : ria super
AV D. Iam seriamus, obsecro, si potest: aut certe collineemus, &eo dirigamus. Explica, inquam, & praei, qua Via
aut arte hunc Scopum tangam .r L I P s. Breuiter id potest, dc consentiente pqne veterum sensu. Nam Plato, & omnis Academia illa vetus, nuta in re alia, visim NA TvRA, quaerendum esse Λ 'iliud Summ m bonum,quo omnia referrentur, iucebant. Idem Cyni
ci, atque alij plusculi de quibus communiter Philo, ille Iu
consequenter P iturae vivere, Felicitatis finem dixerunt idi pristi. Quid nostri Stoici ξ alta & crebra hoc voce. Ut Seneca: faem ess Pς Vi
Beate vivere,insccundum Naturam. Item: Propositam nostrum v r ii. es, secundum Naturam viuere. Perumque: Auod inter o MN Es xy μ' Stoicos conuenit rerm Naturae asentior. ob ilia non deerrare ad Dς V R. ilhus legem exemplumque formari, Sapientia est. Tum definiendo adiungit: aerata est ergo vita, CONVENIENs NATURAE
Hο ὁμολογουμενως τ3 φύση ζῆν: Finem esse , CONVENIENTERN A T V R AE V 1 v E R E. Epictetus hoc non semel e G
109쪽
vivere NATvRAE A CONvENIENTER oportet. Sed & alius succinit:
Plures testes se offerunt: dimitto. satis isti euincunt: utinam &liquido satis declarent. Quid enim est conuenienter Naturae viuere 3 Hic dissidium & pugna. atque adeo ut decantata illa' κατα- ιις, velut pomum aliquod Eridis, in medium a Zenone iacta, Arcesilam alienavit, dc Academicos armauit: ita haec Finis constitutio & explicatio, acre Stoicis bellum in Peripateticos , Epicureos, alios, excitauit. Quid facimus 3 industrie simul& caute inquiramus, & an non Scneca nostro duce λ qui communiter caussam aberrantium a vero aperit: & tu hoc primum audi. aeuidem inquit, in quo uc erratur λ cum omnes Σeatam vitam optentiquod instrumenta eius pro ipsa habent, O dum iliam petunt, fugiunt. Nam cumsumma beatae vitae sit solida tranquisiitas, streeius inconcussa fiducia: solicitudinis causaου colfigunt, in per insidiosum iter milae, non tantum ferunt sarcinas ,sed trabunt. Ita longius ab effectu eius, quodpetunt, semper abscedunt, ω quo plus opera impendunt , hoc se magis impediunt. Auod euenit in labyrintho prope rantibus, ipsa isios velocitas implisat. Diuinantia, imo diuina verba. Quid aliud olim & nunc plerosque a recto Fine vel intellegendo,Vel apprehendendo, abflectuin, quam viliu & inaestima-Dilium aliquot rerum aestimatio & amorZIta luptatem alius, Indolentiam, opes, Valetudinem, externa omnia, aut facere aut iuuare Felicitatem voluerunt: & haec esse inter CONVENIENΤIA NAΤvRAE. De aliis loquorὶ inter ipsos Stoicos controuersis mentis haec verba: & Epictetus ille fidus Veri interpres & assertor, hoc inter ardua maxime habet. Τι σιώ-- inquit. νοῆσα - βου πιε ἡ φυσεως : Auid admirabile igitur' non Cis sinum intere e re aut Zenona o sed istud, Nosse voluntatem Naturae. Videamus, siue audiamus, si placet, primum consulares aliquot velut Senatores: & quidem sententias suas recitantes
110쪽
AD sTOICAM PHILOSOPH. LIB. II. 99tantes ex tabella. In Stobaei Eclogis,ita censent: ---
Finem Zeno ita edidit , conuenienter vivere. quodest,secundum unam rationem ω concordem sibi misere: quasi animalia variantia aut pugnantia infeliciter agant. Mi quip secuti, exprese in disincte magis extulerunt , conuenienter natura vivere: cum censerent minus,
quam pro re, Zenonium iEudaectum esse. Sane Geothesprimus,cum
eius sectam locumque suscepisset, adiecit , Naturae. Ch sippus deinde
hocipsum clarius volens readere , ita extulit: Uiuere secundum per tiam eorum, qua Natura eueniunt. 'Diogenes porro, rectam rationem ac iudicium in eorum, quae secundum Naturam sunt, electione aut reiectione. Archedemin denique, Vivere omnia officia curantem. Haec ibi: In Clemente Alexandrino & eadem , & qua dam alia; aut aliter: quae iuuet excerpere, & componere ad mutuam luccm.
λέΘωυ υμ τἀν : 8c qua dam leuiora , aut longinquiora. Illa
sonant: Zeno Stoicus Finem censet, Secundum virtutem vivere. cleanthes, Conuenienter Naturae riuere, in rectά inione ac ratioc
natione. quod in electione eorum, qua secundum Naturam fiunt, positum arbitratur. Antipater, eius audiutor, in iis quae sunt fecundum Naturam adsidue, , sine tipse eligendis, abiiciendis autem con-- srarius. Archedemus, eligentem e uere ea quae secundum Naturam sunt maxima m praecipua, nec posse ea transilire. Panaetius, vivere se-