장음표시 사용
561쪽
De condictone ob turpem causam. J4 I
turius cui vocat Sosipater lib. t. Grammat. qui per sordes & turpitudinem seu male, seu bene judicavit, punitur , dd. A auth. nov.jure C. defaendud. qui mast jud.
L. mercalem. V.Crebro citari solita lex in hanc sententiam: Astegans propriam turpitudinem , non es audiendus. Species haec est : Stipulanti lenoni marito , qui mercalem seu quaestuariam habebat uXorem, pecuniam quis promisit pro copia uxoris facienda. Leno uXoris copia promissori facta, petit pecuniam in stipulatum deductam. Rescribunt Imperatores, promissae quantitatis ob turpem causam, non esse exactionem : ex stipulatione contra bonos mores interposita denegari actionem. ha. Soluta vero pecunia ex causa 'ujusmodi stipulationis, non potest repeti, quia utriusque turpitudo versatur, h. l. Cui tamen obstare videtur quod sancitum est in L non dubium s. c. de legib. Stipulationes contra ius interpositas, ita nullius esse momenti, ut si quid ex iis secutum sit, pro non secuto haberi debeat: cui consequens, solutam ex proposita stipulatione pecuniam repeti posist. Resp. Quod ex stipulatione illicita solvitur , non
tam silutum videtur , quam donationis causa datum. Qui enim cum iciat, se non teneri, solvit, donat, ccampanuου. - . D. deoper. tib. l. 33. D. de R. I. Caeterum, plena est Graecae Romanaeque gentis vetustas literaria maritalibus lenociniis. Testimonium prae caeteris de- nuncio Tertulliano Apologeticaeυ.xxxix. Omnia inquit, indiscreta bunt apud nos, praeter uxores. In isto loco consortium solvimus , in quo solo cateri homines consortium
exercent, qui non modo amicorum matrimonia usurpant,
562쪽
sed se sua amicis patientiissime subminiserant; ex illa scr do P mobrum se sapienti Mimorum disciplina, Graeci Socratis, ct Romani Catonis , qui uxores suas amicis communicaverunt, quas in matrimonium duxerant liberorum causa , ct alibi creandorum, nescio quidem, an invitaου. 'uid enim de castitate curarent, quam mariti tam facile donaverant ρ O sapientia Atticae, ὀ Romanae gravitatis exemplum. Leno es Philosophus oe censor s Mirum, Impp. in h. n. l. tam clementer cum marito isto lenone egisse, cui actionem tantum denegarunt: Cum tamen L. Juliade adulteriis plectatur ille qui de adulterio uxoris suae quid accepit, L mariti.ap. g. qui quaestum. I. O S. seq.D. ad L. Iul. de adult.
SI plures rem eandem trabem , verbi gratia b su
stulerint surandi animo, etiamsi non idem omnium robur sit, dispar opera, singuli tamen actione furii tenentur insolidum , neque poena ab uno praestita reliquos liberat, h. n. l. I. I. vulgaris. a I. g. pen. D. furt. l. ita vulneratin. I . in . D. ad L. Aquit. nam quod a pluribus fit pro indiviso , singulos insolidum obligat, semper I s. g.s in sepulchro. a. o. quod vi aut Cl. Sublataque illa Quintiliani quaestio est lib. 7. q. s. ubi duo fures pecuniam abstiderunt , separatim quadruplum quisque an duplum debeat. Hoto m. ilia r. quaest yy. per tot. Diversum est in condictione furtiva : uno furum electo
563쪽
electo & satisfaciente , liberantur caeteri. d. L 1. h. LQuae diversitatis ratio t Vid. Don. ad h. l. I. n. II. L. II. Rei furtivae interitus ad furem pertinet indistincth:
est enim in perpetua mora, h. l. l. ult. D. eod. l. ult. C. de condict. Ob turp. ea . l. I. g. rectisme. I . l. pen. D. de vi ct viam. t. ι . I. quatenus. D. uod met. c. DiXi ad c contractus. D. R. I.
l. L. Un. FIstus debitorem debitoris sui ex causa primipilari,
cogere potest condictione ex lege, ut ante diem pecuniam debitam repraesentet. Causam fisci potiorem esse oportet ob necessitates publicas, h. l. I. EX causa primipilari, id est ex causa administratae annonae militaris. Primipilus dictus est olim primus centurio cujusque legionis: post dici coepit ille, qui administrabat annonam militarem. Alc. adiit. C. deprimipil. Don. h. n. a. CH. ad i. 3. C. de cohortat Publica igitur utilitas& necessitas privilegium illud fisci expressit. d. l. i. Sed hic dubitatur, an vel ipse debitor, vel debitoris debitor, ante tempus excussi, detrahere possint interusurium medii temporis ξ Dubitandi ratio est, quod fiscus ex suis contractibus usuras non praestet, nisi successerit in
564쪽
in locum privati L cum quidam. 7. g. cus. D. de Uur Unde essicitur, ut nec interularium praestet, si ante diem debitorem , vel debitoris debitorem excutiat. Accedit eo, quod erubescimus sine lege loqui: dicta
autem I. r. h. t. nullam omnino interusurii rationem
habet. Et hanc quidem sententiam Donellus defendit
in d. l. I. Sed rectitis Accursitus, Sichardus in ead. I. Peregrinus , 6. dour. c. r. n. a I. Caroc. de locat. pari. quas. ia. interularium detrahendum censent. Tamis etsi enim in specie non sit expressum in d. L r. ratione tamen colligitur. Ubicunque enim fiscus nominatim non reperitur privilegio donatus, ibi communi jure utitur. Jus autem commune concedit detractionem interularii, quoties quis ante diem solvere cogitur, ut patet ex isconstante.a . f. quoties. D. sol. mair. l.s mandavero. ao. 3. I. D. mand. Quin etsi quis per errorem solverit ante diem, interiasurium medii temporis condici posse, Duarenus censuit ad iit. c. de condi I. ind. e.s. quod tamen temperandum cum Molinaeo de contract. usur. quase. I ., 97.2 ut si gravis error iit, puta, quod non modico tempore solutionem anticipaverit debitor, condictio indebiti detur, propter evidentem
L. II. Debitor, soluta pecunia, Chirographum repetit acreditore, condictione sine causa. h. l. Imo vindicare posse videtur, quia debitor . exoluta pecunia, ad exhibendum agere potest de Chirographo; & ita illud re- Petere L ult. c. ad exhib Actio autem ad exhibendum propter vindicationes introducta est , l. t. D. eod. Resp.
565쪽
De Obligationibus V Actionibus.
exhibendum actio non tantum domino rem suam vindicaturo competit, sed cuivis cujus interest rem exhiberi, de qua re postea acturus est, vel in rem, vel actio ne inpersonam, LI.g. I. ct sciendum. ct o.ct . D.eod. Debitor non est dominus Chirographi, sed creditor, Lpen. pr. D. de acq. rer. dom. Ideoque debitor illud vindicare nequit.
' L. I. Summarium hu)us legis : Directa actio mandata
Procuratori in rem suam, mutatur in utilem, juris artificio, mandatore, re integra, mortuo sine herede, h. l. Species haec est: Valeria mulier cui pro alio pecuniam sol venti non opitulatur Sc. Vellejanum,l. 6. g. y. D. ad M. Vest. J pro debitore solvit pecuniam creditori: creditor actionem suam mulieri quasi pretii loco adversus debitorem mandavit, cessit. Tum decessit , re integra , id est nondum lite cum debitore contestata. Quaeritur, an finitum sit mandatum' Resp. Si heredem habeat creditor, mandatum non finitur: si-dem enim venditionis ab herede impleri oportet: itaque mulieri non tantum utilis actio proprio nomine, sed etiam directa ex persona cedentis competit. Quod si heredem non habeat finitur mandatum Se ideo Valeriar utilis quidem actio datur, quae cuilibet empto-
566쪽
ri actionis suo nomine competit. t. a. h. g. directa mlaiandato non datur, h. n. t. I. cuj. a. obf3ι. L. II.
Nomine sive pecunia foenebri in dotem data, utilis
actio competit marito adversus debitorem, cujus nomen in dotem datum, &usuras sortis percipit pro Oneribus matrimonii, h. l. a. L cum dotem. r. D. dejur. dot. Quaeritur, an idem dicendum, si reditum mere personalem uxor in dotem dederita seu, ut alii loquuntur, reditum ad vitam 8 Distinguit Sarmientus 3.sec interpr-1o. n. 6. ut si bonis generaliter in dotem datis, reditus quoque hujusmodi comprehendatur, pensiones annuaS soluto matrimonio maritus restituat: sin reditus ille specialiter in dotem datus fuerit, perindepensiones percipiat, ac usuras sortis aut fructus corporum dotalium
Sed hanc distinctionem recte improbant Garsias tr. de expens. O melior. c. as. Coren decis Is L. V. A contractu semel perfecto alier invito alteror
cedere nequit. h. l. incommodato. II. g. I. D. commodis
L nihil tam. 3s. D. de R. I. L. I. D. de paci. Quod pQ-litiae humanae firmamentum est. Fide enim sive prinmissorum servandorum constantia , Sancti mo humani pectoris bono , ut loquitur Seneca, non tantum Respublica quaelibet continetur, sed & major illa gen tium Societas. Est illa quasi δεσμον ευοχον, αμροαποιαΓλων, τῆς ἀναδέας, ut dixit Oppianus, id est pinculum facile constringens , ac retinaculum versipeialium, impudentiaque esse enis. Hac fide sublata, ut vere
567쪽
Aristoteles Rhet. ad Theod. I. c. rs. ἀνηροται ἡ προσαΜη ς τ άνθρωπαν, tollitur quod inter homines scommercium. Caeterum quod dictum, unius voluntate& renuntiatione a contractu recedere non licere, id in
contractibus Nominatis expeditum est.An idem in Contractibus Innominatis quoque obtinet ξ Resp. In articulis, 1 o ut facias, &Do, ut des , poenitentia habet locum , etiam si res data ante venum exposita fuerit, L s. g. sed si tibi. a. t. s in D. de condict. eaus dat. Dis Glosiographi arg. l. r. C. reripem. In reliquis articulis , Facio ut faciin, Facio ut des , poenitentiae non est locus : quia factum infectum fieri nequit. l. verum es.sι. D. de R. I. l. in bello. ra. g. D. de capi .ctro . rev.
L. VI. Cui ceditur actio principalis, cessa etiam intelligitur actio hypothecaria, h. . Debitor, qui debitoris sui nomen in solutum dedit creditori suo, etiam jus persequendi pignus vel hypothecam in creditorem transitulisse judicatur. u. h . Pignoris persecutio datur creditori adversus pignoris possessores, nisi hi ab antiquori creditore pignus emerint, h. l. in sin. ct L seq. h. r.
l. r. ct tot. iit. C. 5'i antiquior cred. Sed etsi possessores
pignoris id pignus possideantia debitore, aut ab alio
quam antiquiore creditore,tamen tamdiu competit pila noris persecutio adversus possessores, quamdiu praescriptione temporis tuti non sunt, lineq. r. b. ἔ.L. X. Electa actione hypothecaria, non tollitur actio per-ZZZ a a sonalis
568쪽
sonalis adversus debitorem , h. l. Finge creditor omissa actione personali, de pignore cum debitore experiri maluit : postea compertum, non esse idoneum hoc pilanus : totum debitum ex eo non posse redigi Quaeritur, an creditor residuum actione personali a debitore exigere possit' Potest. h. l. Quod actione hypothecaria consecutus est , id in debitum imputabitiead. t. Atqui creditor, accipiendo pignus non idoneum, videtur eo contentus esse debere: nam & qui alium d bitorem sibi delegatum admisit, licet minus idoneum, videtur bonum nomen fecisse ,& eo contentus esse de-het , t. inter. ad. g. abesse. a. D. mandat. Re . Haec sunt dissimilia. Do. h. n. s. ct Iec M.
Ob aes alienum servire liberos creditoribus jura rampelia non patiuntur. b. I. Suidas in verbo κλατογος memorat, causam huic legi dedisse creditorem quendam Romanum , cujus infanda fuerit immanitas in deligendo servitutis genere, quo juvenem debitorem suum necteret, ex lege XII. tabularum, qua cautum erat, ut, si intra tempora judicatis indulta, debitores creditoribus non satisfecissent, addicerentur in servitutem creditoribus Liv. lis. o. Imo legem illam judicatos in partes secare permisisse, referunt Aulus Gellius lib. ao. e. t. 6c Terintullianus apologetis. e. . sed, ut ipsemet Tertullianus adiicit, consensu publico crudelitas illa erasa est, ct in
pudoris notam eapitu poena conversa est, bonorum a Lbita proscriptione. S undere maluit hominis sanguinem, non essundere. Liberos quoque ob aes alienum patris acreditoribus detentos, iisque servire coactos legimus Basta
569쪽
Ambrosius, pio furto, ait Mornacius, sibi vindicavit libro de Tobia e Vidi, inquit, miserabile blectaculum , filios libera conditionis pro debitis paternis tractos in aucrionem. Sed Diocletianus generaliter prohibuit, ne liberi homines ob aes alienum creditoribus servire compellantur. h. n. l. ra. EXJustiniani constitutione creditor amittit jus crediti, qui liberos debitoris in pignus, aut servile ministerium abripere conatus fuerit, nov. II . c.
7. auth. imo. h. t. At jure Saxonico debitor obaeratus servus quodammodo creditoris efficitur: hic enim debitorem a judice sibi traditum, detinere potest tantisper, donec operis & ministeriis debitum di luat: ecbie schusbi soli ax ut. Gail. lib. a. de pac. pubi. c. a n. as. ubi addit, hanc Saxonum legem, si perfidiam debitorum nostri tempor is oectes, non carere ratione. Id que in Hispania etiam observari testatur Gomegius lib. a. res 'ar. n. sa. Quod ab Atheniensibus profectum videtur: nam, ut in voce scribit Suidas, coacti olim Athenis pauperes operas corporales praestaro suis creditoribus, dictaque ex eo orti χθtias, ab excusibonere , quod humeris eorum incumbebat: ut scilicet ministerio servili & corporali servirent creditoribus, quamdiu in aere alieno essent. Adde Holom. illuseri
Electioni & arbitrio creditoris olim permittebatur, utrum prius debitorem, eiusve heredem, an fidejush- rem, aut hypothecae possessorem convenire mallet, L.
570쪽
I. Hanc electionem creditori ademit Iustinianus is Σουellis. Dixi ad tu. D, de mediugser. Τ 1 Υ. XI.
Vt acliones ab heredibus S contraheredes ilicipiant.
Vztus haec regula: VI actiones, qua non coepisiensa defuncto, vel contra defunctum, non inciperent abheredibus, vel contra heredes, licet post Iustiniani constitutionem eam , qua legata relicta, & stipulationes conceptas post mortem, vel pridie quam morietur heres , aut legatarius , stipulator aut promissor, stare ac valere jussit, Vscrupulosam. III. ult. C. deco rrab. Ap. g. post mortem. Is . Ins. de inmit f. Per consequentiam videretur antiquata, mansit tamen post eam constitui. plusquam triennium , nec fuit habita pro abrogata, antequam ab eodem Iustiniano alia constitutione nominatim abrogaretur, h. l. un. Qua nova haec regula, priori contraria constituitur: M Obligatio, qua non coepit a defuncto vel contra defunctam, ab here- de , vel contra heredem incipere post: Ne propter nimiam verborum subtilitatem latitudo voluntatis contrahentium impediatur, d. l. un. Sed & olim certis speciebus vetus illa regula juris vitium patiebatur. Est casus, quo heres agere potuit, quamvis testator non potuerit , L reperitur. δή. D. ad L. Falc. Rursus casus. quo adversus heredem incepit achio de evictione, quae in pupilis