장음표시 사용
591쪽
Levior praesumptio non transfert omnes probandi in adversarium, sed quale quale indicium facit: veluti, ingenuam esse, cujus pater ingenuus est. Non sequitur statim: Pater ingenuus est, Ergo& filia ejus est ingenua: potest enim ex ancilla esse nata b L Partus sequitur ventrem. l. 7. C. de R. V. Nihil prohibet, o patrem ingenuum esse, ct filiam ejus ancillam esse, sunt Impp. in h. L Unde vulgo elicitur regula : Non probat hoc esse, quod ab hoc contingit abesse. Liberorum ingenuitas non ex conditione patris, sed matris spectanda, t. avi. at. c. de liber. caus Non obstat L pen. C. de sat. donLI. ubi cavetur, statum filii ex ingenL tate patris salvum esse:
nam quod dicimus, ingenuitatem ex conditione matris spectandam, non ad omnem statum liberorum pertinet'. nam cum de Potestate patris quaeritur, cum de
origine & jure municipii, & justae nuptiae sunt, illic filii
patrem sequuntur, non matrem. l. is . a i. defiat.hom.
Communis est Doctorum sententia: non esse necesse ad domnium per traditionem acquirendum, vacuam possessionem in accipientem transferri : sine posse ilione dominium per traditionem transferri posse. Qgae i tentia perspicuE refutatur hac l. ι a. Ubi Chronia fundum vindicans, tituloque emptionis dominium Uus patri suo acquisitum dicens, haec tria probare Jubetur, nempe, fundum a patre suo emptum s Patrem in v
euam ejus fundi , ionem inductum eis a patre numeratum. Per vacuam posse mem ibi significa V C c cc a tur
592쪽
tur traditio, sive translatio possessionis, facta a vero sundi domino , animo alinandi dominii. Ineptus igitur est Dohellus, docens hic, idcirco Chroniam probare oportere, patrem suum inductum in vacuam possessionem, non quia necesse esset, eam id intendere, sed quod ex facto intenderet, ita rem gestam esse. Pluribus hanc quaestionem evolvi, de a Doctorum objectionibus vindicavi supra, ad i. traditionibus. ao. C. defcct.
Necessiitudo consanguinitatis nonnisi natalibus aut adoptione contrahitur h. t s. Natalibus. i. parentibuS, a quibus uterque natus sit. Is igitur, qui pro sorore habuit eam,quae soror non est, non prohibetur quandoque eam sororem negare. Consensu soror essici non potest. quae natura aut jure soror non est. Nam assirmatio
nostra, aut negatio veritatem rerum non mutat, b. si Opp. l. II. C. de nonnumer. pec. ubi cavetur, Unum
quemque cogi stare confessioni suae. Resp. Hoc constitutum est in iis rebus, quae consensu nostro perfici possunt, ut in iis, quae aliis cavemus, tanquam iss debeamus: at consensus nihil facit ad necessitudinem consanguinitatis conjungendam. d. l. II. Ille autem,
qui quam pro sorore habuit confessione epistolica, negat esse sororem, probare id debet. l. quidam. in . D. h. t. quia quodammodo soror constituta est in possessione ejus juris: ut pro sorore habenda sit. Similiter, qui . aliquem filium suum asseveravit, vel professus est, qui
filius non erat, non prohibetur quandoque negare, eum filium esse. I. r. . h. t. Opp. l. censuπ- ro. D. h. t.
Ubi scriptum, census de monumenta Publica potiora testi-
593쪽
testibus haberi, i. ita firma & rata esse, ut testibus infirmari non possint. Professiones autem natalium, quoniam actis publicis insinuantur, sunt monumenta publi- .ca. Respondet Donetl. h. n. δ.
Fratres emancipati, iique praediorum possessores. vindicantibus ea fratribus in potestate retentis, rescripto Imp. Diocletiani & Maximiani probare compelluntur, & ea praedia esse sua, & ex qua causa dominium ad eos pervenerit, h. l. Cui duo objiciuntur. I. Possessor ab onere probandi liber est & immunis: tuetur se commodo possessionis 3 quae, actore non probante rem esse suam, remanet suo loco. l. ult. C. de R. V. g. retionenda. . Ins. de interae Respondeo ex iis quae dicta sunt ad i. i. h. t. Et in cumbit Probatio qui dicit, i. a. D. eod. Fiatres autem emancipati dicunt, sive excipiunt, praedia ea apatre i esse donata. Quod cum dicant, Probare eos oportet, IL Nemo titulum possessionis suae edere cogitur , I. cogi. C. de hered. petis. Resp. Hoc ita est, cum possessor nihil nisi se possessorem esse dicit: at in specie h. l. enancipati non tantum dicebant, se possessores esse, sed & amplius, se esse dominos: dominii autem sui unusquisque causam dicere debet, quoniam dominium sine causa ad nos non pertinet, L num
Si in instrumento scriptum sit, fundum ab aIiquo donatum esse, huic Scripturae tam diu credi par est, Quoad is qui fundum donasse dicitur, probaverit, tal- Cccc 3
594쪽
sum esse, quod in eo instrumento de donatione scriptum est,h. n. l. Veritas enim plus valet quam scriptura, tit. C. plus valer. quod ag. l. a. c. de reb. alien. non alien. Tamdiu, inquam, standum est instrumento, donec probetur contrarium, h. l. I 8. Ad versus instrumentum admittitur probatio, ead. l. Opp. I. ult. arbitr. tui.
Tutor, qui in confectione inventarii quantitatem patrimonii pupilli edidit & professus est, non est audiendus, si probare paratum se dicat, in Inventarium relatas esse quasdam res, quae pupilli non sint. Resp. In toto iure generi derogatur per speciem. Dixi ad tit. D. de administr. Oeric. tui.
Exceptionem dilatoriam opponi quidem initio, probari vero, postquam actor monstraverit, quod asseverat, oportet. h. l. Sensus est : exceptionem dilatoriam initio litis contestandae oppositam, tum demum probandam esse, si actor prius intentionem suam probaverit, adeoque post litem contestatam. Opp. Exceptiones dilatoriae ante litem contestatam non modo opponendae sunt, sed &probandae, Lyen. ct uit. C. de except. ι C. de jurisdict. Hae exceptiones disserunt litem, g. temporales. ι o. Inst. de excepi. Uugnant autem, disserre litem, &, post litem inchoatam admitti. Non differtur iis,si lis cum actore contestatur, & post eam contestationem actor intentionem suam Probare cogitur. Hac dissicultate motus Donellus com. ad L 3. C:de except. n. p. pro, dilatoriam in h. l. 19. vvit reponi,peremptoriam. Ut sit eadem sententia quae d. I. I. Praescriptionem peremptoriam, quam ante con
resarisufficit, omissam,priusquam sententia feratur, objicere
595쪽
uandoque licet. Sed non est facilδ mutandum quod commodam recipit interpretationem. Haec I. I p. accipienda est de exceptione dilatoria, non omni, sed ea, quae respicit causam, ut est exceptio pacti conventi, ne intra quinquennium petatur: haec exceptio stationuditatoria post litem contestatam admittitur, exemplo peremptoriae , d. l. ty. unct. d. l. r. Quem hujus legis ist. intellectum ipse Donellus non rejicit com. ad eand. LAliae exceptiones dilatoriae, quae concernunt judicium& personas judicium constituentes, ante litem contest. Proponendae sunt, nec proponendae duntaxat, sed &
probandae, d.l.pen. Oult. d. L . l. o. g. pen. ρ 17. g. I. D. de procur. LI s. l. 2 . C. eod. Caeterum temperandae,coam
ctandae huic L 1p. Irnerius perperam subjecit Authenticam atqui semel. eX nov. sto. c. . de numero productionum testium, quos litigator producere Vult in eundem articulum, de quo prius testes alios produxerat, quorum testimoniis dissidebat. Dixi in Erroribus onerianis.
L. XXIII. Actor quod asseverat, probare se non posse profitenis,
reum necessitate monstrandi confrarium non adfringit: cum per rerum naturam factum negantis probatio nulla
sit. h. I. sive actor nolit probare, quod intendit, sive non possit, reus non est cogendus probare quod negat: quia per rerum naturam non es probatio factum negamris, ead. L Rerum natura non est consuetudojudiciorum, ut Accursius perperam interpretatur,m vis Opotesas a Deo rebus indita Per hanc naturam non est probatio negantis. Quamvis enim ver bigratia, mille producam testes, qui dicant , se non vidisse, cum contraherem Eal,
596쪽
kal. Ianuariis, non tamen ideo consequens est, me non contraxisse e fieri enim potest, ut aliqui viderint, qui non producuntur: fieri etiam potest, ut nulli viderint,& tamen contraxerim. Similiter de instrumentis dicendum est. Quamvis centum proferam instrumenta, eo die inter nos interposita, quibus nihil scriptum sit de eo contractu, de quo nunc agitur, non tamen inde essicitur, me non contraxiste: nam potest aliud instrumen tum esse quod non profertur: fieri etiam potest, ut sine instrumento contraxerimus. Atque hoc rescriptum hujus nosrae L non tantum in civilibus, verum etiam cria minalibus judiciis obtinet: neutrubi a reo negante exigitur probatio. Quod ad causas civiles attinet, video opponi has leges , L ab ea parte. s. g. r. D. h. t . ne coriis eissi s. C. de codicili. l. cum princip. g. ergo. D. de leg. a. t.
servus. D. de manum. tesam. l. omnimodo so. C. de inofresam. In quibus legibus neganti incumbit probatio. Doctores vulgo respondent, adhibita distinctione inter negativam facti, juris & qualitatis: h. n. l. as. l. I o. αδε non num. pee. Munt non probari negativa icti, probavari vero negativam jDru & qualitatis , d. Verum , hanc distinctionem ab interpp. confictam esse, ostendunt Donellus & Giphanius comm. l. Quomodo autem respondendum sit ad objectas leges, dixi pari. I. Pandect. ad rit. D. probat. Iam quod ad
causas criminales, objiciunt nonnulli L ubi. 32. C. ad
L. Corn. ras ex qua , etsi simpliciter falsum negat
reus, utrisque tamen & accusatori & reo probandi nus injungendum putant. Resp. Hoc in ea l. non invenio. Iudex quidem inter utrumque medius esse debet , ut suppleat, quod ab alterutro fuerit omisitim:
597쪽
at ut reo innocentiae probationem injungat, id neque
dicitur, neque rationi consentaneum foret: servanda enim est haec regula, accusatore non Probante, reum absolvi; l. M. C. de edend. Opponunt quoque l. ult. in . C. de abolit. Verb. judex non minus accusatorem ad probanda quae dicit, quam reum ad purganda qua negat, urgere debet. Resp. Aliud est, urgeri reum ad purgandum quod negat, aliud, urgeri ad probandum quod negat. Probare est, idoneis modis ostendere quod dicitur. Purgare, est eXcusare, Sc reddere rationes, cur aut quo animo illud aut illud feceris, i. s. D. de publ)ud. Accurs. Don. h. Atque haec de negatione plici: cujus per rerum naturam nulla probatio est, h. l. d. l. Io. ae Vero loco, . tempore, vel persona est circumscripta, probari potest. Ex .gr. Kalendis Martiis Romae fecisse caedem arguor: produco testes, qui me eo die viderunt Athenis: nemo dubitabit, non potuisse me eo die Romae caedem facere, 'quo die fui Athenis. consor l. ι . C. de contrahsquLL. Penuit. Actor, qui suspectam scripturam commentus, fabricatus,in judicio eam calumniose protulit, veritatem ejus scripturae adstruere cogitur: aut tanquam falsariuSdetinendus & puniendus est. h. l. Sublecta Scriptura est, quae v. c. ab aliquo dicitur esse scripta, qui eam a te scriptam negat: aut si dicatur a Notario scripta, & is neget: aut abra sum quid sit, vel mutatum : Hac occasione quaerit Mornacius, utrum pro falso haberi debeat instrumentum, cujus exemplar primum, seu archetypum desideratur ξ Et falsum pronuntiasse Senatum Parisiensem refert, citata in eam rem nov. . c. a. Ipse ta-
598쪽
men pro causis de personis hanc quaestionem decidendam esse censet.
Sciant cuncti accusatores, eam se rem in publicam notionem deferre debere, qua munita sit idoneis tesibus, vel instructa apertissmis documentis, vel indiciis ad probatio nem indubitatis, se luce clarioribus expedita, h. l. Quomodo probanda sint crimina, id compendio nos docet haec L quae vel idoneos testes, vel apertissima documenta, vel indicia indubitata & luce clariora exigit. Tres igitur probandi criminis sunt species, Testes, Tabulae& Indicia, seu argumenta. h. l. Crimen probatur primo Tesibus: quae Probationis species tribus continetur capitibus: nempe, Qui testes esse possint, Quis legiti. mus numerus: & Quemadmodum examinandi sint te stes. Personas quod attinet, Crimina probanda sunt testibus idoneis, h. l. Non sunt idonei, minores annis XX, L in testimonium a o. D. de resib. non qui publico judicio rei sunt, L 3. 3. lege. D. eod. Non qui consortes& participes ejusdem criminis, L quoniam. ΙΙ. C. de testib. L ult. C. de accusat. Non inimici, L ι . C. eod. LD. eod. Homines viles, quorumque existimatio laborat apud bonos viros, etiamsi non faciant fidem indubitatam, non idcirco in totum repellendi sunt a testimonii
dictione in publicis judiciis: sed quia minus fidei eis
tribuitur, ideoque major quoque testium numerus exigitur. d. l. 3. g. ejusdem. Vasallus in causis criminalibus adversus dominum testimonium dicere prohibetur, M. a. seudor. tis. II. de consuetud. fud. rect. g. similiter. MOZ. de Gud. rit. Ex quib. cauf. stud. am. n. 3a. EXcu satur
599쪽
satur tamen, si ad testimonium perhibendum cogatur a Magistratu, Glossa in c. I. g. ite delatori tauaefuit primeau . benes amitt.'Zas de Hud. p. I o. n. st ver sexio. Sonsb. n. vers fallit secundo. Itaque in facti contingentia aliquoties se vidisse servari testatur Borcholt, tract.dMeudae. δ.n. ia I. An Laici in Criminalibus testimonium dicere possunt in Clericosξ Negat JusPontificium,c.de catero. r . extra, detesib. Cujus prohibitionis causam Canon istae assignant geminam: partim reverentiam clericis debitam: Partim odium, quo eos persequi Laici soleant. ocurvae & staevae mentesi Nullam ne ergo reverentiam laicis debent clerici ξ aut an pectora clericorum ita ab omni labe immunia sunt, ut odium invidiamque non capiant ξ Servabitis ergo Laici uxores vestras, nam post temeratam uxoris ab aliquo Clericorum pudicitiam, frustra auxilium legis Iuliae invocabitis. Excipiunt Dd. communiter gravissima crimina, qualia sunt, Perduellionis, latrocini, Simoniae, Haereseos, &c: itemque illa, quae clam & remotis arbitris perpetrari solent: in quibus admittunt testes non .ido
Oseqq. Clar. g. m. quaest. et . n. ιρ. Nobis ea doctrina temperanda videtur, ut non lassiciat, vel atrox crimeneste, vel occultum , nisi etiam laboretur dissicultate Probationis. nam & de servo responsum est, ejus dicto credendum esse, si aliae probationes deficiant, i. servi . D. de testib. l. consensu. I. g. servis. c. de repud. ι quoties. ia. ct L seq. C. de quae . l. edictum. Τ. Oseeqq. D. eod.& interdum ea dicitur rei conditio, ut arenarium te .stem, vel similem ad mittere cogamur, I.si carmen. ea rei. D.de tesib. Cur ergo eodem casu non reliquos quo-
600쪽
que audiamus, quibus testimonii dictione interdiciturpCaeterum, si aliis argumentis fides judici fieri possit,
cur recurramus ad testes non idoneos Illud etiam tanquam singulare Interpretes observant in perduellionis crimine, quod id probari possit per testes singulares, Si modo crimen fuerit commissum per plures actus, non per unum. Velum hoc non est singulare, sed commune cum aliis criminibus, dummodo actus illi temporum intervallis non disparentur, sed serie quadam connexi & cohaerentes udum idemque crimen efficiant. Ut si Sempronium , adulterii accusatione instituta adversus Titium, quatuor testes produxisse ponas, quorum primus testetur,se vidisseTitium ingredientem aedes moechar: secundus, oscula libidinosa : tertius nudum cum nuda: quartus, concutientem lectum. Stupidus
profecto judex sit, si accusatorem non probasse pronuntiet. Sunt praeterea, qui testimonii quidem di ionem habent, sed qui non possunt cogi ad testimonium dicendum. Lege enim Iulia cavetur, ne invito denuntietur testimonium adversus socerum, generum, Vitricum, privignum, sponsam, sobrinum sobrinove natum, eosque qui priore gradu sunt, &c. l. M. L s. D. de testib. De hac tamen prohibitione dubitatur, sit ne accipienda de judiciis duntaxat criminalibus, an & civilibus . Graeci ad crimina restringere videntur, Eclogia Iasit. lib.
a I. tit. t. vers. ιακων ουδεις μαρτυρῶ Tu εγκυηαιαἶκῆ δικα ρ:ου: Invittu nemo testimonium dicit in criminali judicio.
Rectius Latini etiam de civilibus judiciis accipiunt. Tametsi enim eo tempore, quo in pecuniariis causis lex Julia lata est, inviti non potuerint cogi ad testimo'ium dicendum : tamen postquam J ustinianus in utrisque caus