Institutiones theologiæ dogmaticæ specialis : tractatus de Verbo incarnato

31쪽

DE DIVINITATE CHRISTI.

post tempora Ap0stolorum in hac doctrina factam esse. 8ed in re omnium gravissima, quae fundamentum est religionis christianae, ejusmodi mutationem inductam fuisse,

idque accidisse summa 0mnium ecclesiarum consensione,

quin tamen ullum hujus mutationis vestigium appareat, absonum profect0 laret dicere, idque impossibile esse, omnino patet. 24. Patrum anteriorum doctrinam consonam fuisse fidei Nicaenas, etiam inde manifestum est, quod Ρatres pugnantes contra Arianos c0nfidenter appellabant ad Doc-t0res priorum saeculorum, Ariani vero constanter traditionis auctoritatem declinabant. Sic s. Alexander episcopus Alexandrias, ubi primum serpere coepit Ariana ha re8is scribit: Nullos eae antiquis stibi eo arari volunt, nec e0Squiibus nos ab ineunte aetate magistris usi sumus, coaequari sibi satiuntur . . . Solos dogmatum intentoreS, SOIOS se esse jactantes stibique solis ea esse revelata, quae nemini mortalium in mentem venerint.b Et s. Athanasius, summus ille Ecclesia Doctor, ita Arianos audacter compellat: Ecce nos demonstramus vobis, noStram sententiam a Patribus ad Patres transiisse; vos autem, o novi Judaei,

quos Patres qui vestris voculis favent eaehubere potestis flNullum certe profertis, omnes a vobis abhorrent.') Haec vero merito Arianis a Ρatribus objecta esse, ipsi confirmarunt eo quo sese gesserunt modo. Etenim quum The0dosius imperator, ut resert Socrates, ') Arianorum principes con-v0casset, et ab iis quaesivisset, utrum vellent Ρatrum eorum auctoritati stare, qui ante dissensionem floruerant, in discordes abierunt sententias et re insecta discesserunt. 25. His vero argumentis generalibus aliqua addamuS Testimonia. ss. Patrum, qui primis saeculis storuerunt, testimonia. S. Ignatius Μ. in epistola ad Ephesios missa scribit: Deus noster Iesus Christus in utero gestatus fuit a Maria se eundum dispensationem Dei, eae semine quidem David, de

32쪽

26 DE INO ARNATIONIS MYSTERIO.

Ssiritu autem sancto.)3 8. Ρ0lycarpus martyri0 pr0ximus in orati0ne sua splendido modo divinitatem Christi Domini confitetur illis verbis: Te benedico et glorifico, per Sem tern- Ponti ieem Jesum Christum diseerum Filium tuum, per quem tibi otim isso in Spiritu sancto gloria nune et in futura saeetida. Amen. Eo ipso quod Ρatris Filium, sempiternum Pontificem Jesum Christum profitetur, et aequalem cum Ρatre et Spiritu sancto ei tribuit honorem, etiam divinitatem Christi manifeste praedicat. S. Irenaeus:

Ecclesia, inquit, per universum orbem usque ad fines terrae seminata, et se Apostolis et a discipulis eorum aeemit eam fidem, quae est in Deum Pa rem Omnipotentem, . . . et in unum Jesum Christum Filium Dei, incarnatum pro nostra salute. δ) Filium Dei proprium ac naturalem, non Vero adoptivum, a. s. Irenaeo Jesum Christum dici, per sopatet. Sed et expressis verbis, eum esse Deum, aliis l0cis

affirmat. Sic scribit: Quis De 8 De quo dimi : Deus

manifeste veniet, Deus noster et non sidebit: hic est Filius. φὶ Ρlura alia citavimus testimonia in Tractatu de sanctissima Τrinitate, quum demonstravimus, eam inde ab initio in Ecclesia viguisse fidei doctrinam, tres eme per80-nas qui sunt unus Deus. Ubi etiam animadvertimus, S8. Μartyres frequenter hanc fidem in Christi divinitatem coram judicibus et in tormentis professos esse, ita ut manifestum sit, inter fundamentales fidei veritates semper hoc dogma habitum fuisse. β) Unde hoc loco quae attulimus pecularia testimonia jam sufficiant. - Ρrofessionem generalem fidei, quam s0cietas christiana saeculo III tenebat, n0bis exhibent episcopi, qui in synodis Antiochenis haeresim Ρauli Samosateni damnarunt. In epistola ad Ρaulum directa ita dogma catholicum exprimunt: mne Filium genitum, unia genitum Filium, imaginem invisibilis Dei, primogenitum omniS creaturae, MFientiam et Verbum et Virtutem Dei

33쪽

DE DIVINITATE OHRISTI.

qui est ante saecula, non praescientia, sed stiluuntia es mostasi Deram et Dei Filium, in veteri et noso Tetia-

merito agnoscerius confitemur.

26. Quanta porro c0nstantia Eeclesia suam fidem de Christi divinitate contra impias Arian0rum fraudes perplura saecula vindicaverit, non est cur pluribu8 exponamus. Eadsm tum in symbolo Concilii Nicaeni superius citato solemniter definita est, tum in symbolo Athanasiano perspinus illis verbis exprimitur: Est ergo fides recta, ut credamus e confiteamur, quia Dominus noster Jesus inristus

Deus et homo est. Deus est eae suibstantia Patris ante saecula genitus, et homo est eae substantia matris in saeculo natus; perfectus Deus, perfectus homo: eae anima rationali es humana earne subsistens; aequalis Patri Secundum divinitatem; minor Patre secundum humanitatem.

Qui Aeet Deus sit et homo, non duo tamen, sed unu3 eSt Christus. 3 Subsequentibus saeculis vix aliqui haeretici obscuri divinitatem Christi oppugnarunt, donec saeculo XVIS0cinus, obstupescente orbe Christiano, impia sua dogmata

promulgavit. 27. Jam superest, ut de argumentis, quibus Sociniani βψα orum errores su0s fulcire nituntur, pauca dicamus. Generatim animadverti potest, horum haereticorum argumentati0nem

sophisticam eo magna ex parti reduci, quod quae dexVerbist Christi generatione, filiati0ne et operatione occurrunt, sensu improprio intelligenda esse praetendunt, et ita inficiantur, Christum vere Deum Filiumque Dei naturalem esse. . Sociniani igitur statuunt, Christum se dixisse eatenus Deum ac divina sibi adscripsisse, quatenus legatus Dei erat et Deum repraesentabat. Sic etiam Moyses n0minatur Deus Ρharaonis, et angelus qui apparuit Patriarchis ac Μ0ysi in

Τὸ Hoc symbolum Athanasii quidem opus non est; cum tamen ab utraque Melesia oecidentali et Orientali ut symbolum fidei suscipiatur, vera est fidei definitio. Mentio hujus symboli non fit anto saeculum VII vel ad summum VI, eumque ad haeresim Eutychianam respiciat, Videtur saeculo v exeunte conscriptum. Auctor fuit latinus quidam scriptor incertus, sed et graece habetur. Vide Denginger, Enchiridion n. XVIII. Dj0jtjg06 by OO le

34쪽

DE INCARNATIONIS MYSTERIO.

rubo, dixit se esse Deum Israel, quamvis angelus esset,

quia Dei erat legatus. - Est porro Christus filius Dei, sed ad0ptivus, quemadmodum justi et sancti frequenter filii

Dei vocantur. - Etiam ex ipsius Domini testimonio colligitur, eum non proprie divinam naturam sibi adscripsisse, Sed eo sensu se Deum esse asseruisse, quo et homines iu-terdum dii dicuntur. Etenim quum Judaei eum blasphemias accusarent et lapidare vellent, qu0d Deum se faceret, respondit eis Iesus: Nonne scriptum est in lege vestra 33,

quia ego disi: dii estis 8 Si ulos dirit deos, as quos

sermo Dei factus est, et non potest solvi Scriptura: quem Pater sanctifieauit et misit in mundum, vos dicitis: Quia blasphemas, quia diri: Filius Dei sum )8 Hisce Jesus sec0mparat cum aliis hominibus, qui sensu improprio dii dicti fuerunt, et declinat accusationem Judae0rum, significans, simili modo etiam se merito dici filium Dei. - Ιdem eonfirmatur ab Apostolis, qui Christum nullatenus vere Deum et Filium Dei proprium asserunt esse, sed ad0ptivum et inferiorem Deo, ita ut ipsi Deo subjectus sit. Filius enim Dei, et genitus a Ρatre, testante s. Paul0 dicitur praecipue,

quia a morte resuscitatus et a Deo est Ρontifex constitutus. Nos, inquit Apostolus, vobis avnuntiam- eam quae ad patres nostros repromissio facta est: quoniam hane adimplemit filiis nostris resuscitans Iesum, sicut et in Psalmo Secundo scriptum est: Filius meus es tu, ego hodie genuite. ') Et in epistola ad Hebraeos: Sie et Christus non semetipsum clarificavit, uit pontifer fieret, sed qui tomitus est ad eum: Filius meus es tu, ego hodie genui te. ') Inferiorem vero Christum esse Ρatre etiam ex his manifestum est: Cum ainem, scribit Apost0lus, subjecta fuerint illi meo) omnia, tune et ipse Filius sui eotus erit ei, qui subjecit sibi omnia: in sit Deus omnia in omnibus. βὶ Ex his quas speciminis gratia proposita fuerunt, satis in-

35쪽

telligitur, quibus Scripturarum textibus 80ciniani errores suos probare studeant. Breviter argumenta allata diluemus. 28. Christus igitur certe fuit legatus Dei et missus a Diluuntur. De0, atque ut talem se exhibet; simul vero, uti ex allatis testimoniis patet, se filium Dei unigenitum verumque Deum esse testatur. Dum Μ0yges dicitur Deus Ρharaonis Τ), restrictio et sensus improprius manifestus est. Significatur videlicet: Constitui te, ut sis prae Ρharaone sicut Deus, imperes ei miraculis ut Deus, et loquaris ei per Aar0nem ut legatum tuum. - Relate ad theophanias veteris Testamenti, in quibus contendunt 80ciniani angelos sibi nomen Dei attribuisse, haec notanda sunt. Duplex quaestio distinguenda est. Alia vid0licet quaestio est, utrum Deus in illis theophaniis vere apparuerit, alia Vero, quorum ministerio facta sint illa phaenomena, quae signa sunt Dei apparentis et se manifestantis. Deus est ubique praesens; ejus igitur apparitio est singularis manifestati0, quatenus

etiam signis externis suam praesentiam patefacit. Quamvis ver0 signum externum fiat per angelum, tamen apparitio erit ipsius Dei suam voluntatem manifestantis. Si modo investigatur, utrum externa Signa, e. g. per80narum et verborum, in apparitionibus illis Deus psr se ipsum effecerit vel per angelum, quaestio talis est, in qua non omnes ejusdem sunt sententiae. SS. Ρatres usque ad s. Augustiuum non de alio nisi de Deo sunt locuti, et docent, Jesum Christum esse eumdem, qui et Ρatriarchis et Μ0ysi apparuit, qui est simul Deus et angelus Dei. Quoniam origo Filii, secundae personae sanctissimae Trinitatis, est a Patre, mitti dicitur a Patre, et sicuti missus est in incarnatione, ita etiam missus dici potest in illis apparitionibus et simul Deus et angelus Dei nominari. Haec nobis sententia merito recipienda esse videtur. Alii tamen Ρatres p0st s. Augustinum, uti 8. Hieronymus et s. Grego-

ii ,Constitui te Deum Pharaonis, et Aaron frater tuus erit propheta tuus. Exod. 7, 1.

36쪽

rius M., necnon Doctores scholastici censebant, in apparitionibus illis signa externa per angelos De0 ministrantes effecta esse, qui V. g. larmam visibilem assumpserint; et etiam vocem ministerio angelorum productam esse, uti illa verba

ad Moysem: Ego sum Deus Patris tui, Deus Abraham, Deus Isaae, et Deus Jacob b, ac verba in baptismo Christi: me est Filius meus dilectus 9 Verumtamen etiam juxta hanc explicationem nullatenus angelis nomen divinum tribuitur, sed ipsi Deo, qui e0rum mini terio agit. Distinguendum est videlicet, a quo essectus pr0ducatur, et ad quem reserenda sit significatio verborum. Effectus in hac supp0sitione producitur ab angelis, significatio autem verborum reserenda est ad Deum '). Sed talis distinctio in redemptionis opere locum non habet, Christus Dominus enim in propria sua substantia et persona veniens solemniter testatur, tum verbis, tum operibus, se ipsum esse Deum, se esse unum cum Ρatre, ita ut nullum sit dubium, ipsum haec sibi tribuere. Et s. Joannes Verbi incarnationem pedispicus edocet dum dicit: Et Verbum euro faetum est, et habitavit in nobis. Unde patet, sucum facere impios Socinianos, dum ex theophaniis quacumque rati0ne aliquid

ad errores suos fulciend0s corrogare nituntur.

29. Quod vero spectat ad illam objectionem, nomen filii Dei frequ0nter in Scripturis sensu impr0prio hominibuS dari, resp0ndemus, non ex ipso vocabulo filii Dei in

se spectato depr0mi a nobis argumentum, qu0 probamus, Christum esse Filium Dei proprium ac naturalem adeoque verum Deum. Sed ex verbis quae app0nuntur, quum Christus dicatur filius profrius, filius unigenitus Dei, et ex contextibus lues clarius eruitur, Jesum Christum in sacris

mmus diuectus, immediate effecta esse a Deo, eadem ut effectus et operatio ad extra sunt totius s. Trinitatis, significatio autem verborum resertur tantum ad Deum Patrem. CD. his Tractatum de Deo trino,n' 32. Dj0jtjgod by OO le

37쪽

DR DIVIRITATR CHRISTI.

Litteris praedicari Filium Dei proprium et naturalem. ANque hac animadversione peremptorio modo illa objectio re- lallitur ').30. Veniamus ad illa Scripturarum effata, ad quae Sociniani provocant, ut ex iis fruant, Christum Filium Dei ac Deum non nisi improprie diei. Atque imprimis, uti diximus, afferunt illa, quae Christus proponit ex Ρsalmo 8l

Judaeis, quum ipsum lapidare vellent, quia se Deum faceret. Urgent videlicet hoc modo. Quemadm0dum in veteri Tostamento de magistratibus scriptum est: Dii estis et Ailii Meelsi omnes, e0 modo, ait Iesus, merit0 me possum appellare Deum et filium Dei. Declarat proinde Jesus, Judaeos non rite intellexisse, dum crederent Christum verum Deum se exhibere; sed tantum sensu analogico se Deum et Dei filium vocari. - Αt ejusmodi haereticorum explanati0 omnino falsa est et conficta. Ut igitur sensus totius sermonis Domini intelligatur, haec notentur. l' In antecedenti contextu perspicuis verbis Christus vindicat eamdem sibi ac Ρatri potentiam, ea sola differentia, quod

Caeterum do ratione, qua appellationes Deus et Filius Dei in Seriptura adhibentur, obiter haec notari possunt juxta ea quae probantur apud Frangelin de Verbo incarnato, thesi III. - Quamvis significatio nominum Filius Dei et Deus, quibus Jesus Christus in Seripturis appellatur, non ita sit determinata, ut nunquam improprie et analogico usurpari possint, non ea tamen est in usu loquendi biblico horum nominum ambiguitas, qualem Sociniani post alios haereticos , ut argumentorum vim eluderent, asseruerunt. Demonstrari enim potest: 1' nomen Dei praeter unum Deum, Patrem et Filium et Spiritum sanctum, nemini unquam in singulari a sacris Scriptoribus attribui simpliciter et absque expressa restrictione et improprietatis significatione; 2' in universis Scripturis praeter unum Filium Dei, qui est Iesus Christus, nullam personam singularem et definitam ex propria Scripturarum sententia appellari Filium Dei, nisi fortasse ratione typi, quem gerat ipsius Iesu Christi; 3' falsum esse, nomen Filii Dei aetate Christi fuisse vulgatissimum, quo tamquam proprio non secus ac nomine Filii David designaro Messiam consueverint Iudaei etiam illi, qui non alium Christum exspectabant, quam regni Judaici potentissimum restauratorom, eumque merum hominem Dj0jtjg06 by OO le

38쪽

DE INCARNATIONIS NYSTERIO.

habeat eam communicatam a Ρatre. Cum qu0 eamdem divinam naturam se habere dein edicit illis verbis: Ego et Hier unum sumus. 2' Judaei optime intelligentes Dodimini sermonem eum accusant blasphemiae. Verba, quae dein Christus ex Ρsalmo 8l affert, nullatenus accipienda sunt tanquam attenuatio quaedam eorum quae proposuerat, uti vel ex eo elucet, quod Dominus quae dixerat inferius iterum confirmando declarat, ita ut ipsi Judaei in eadem sententia remanerent et ira. β' Si obiter spectantur ea, quae a Domino afferuntur ex Ρsalmo, possunt accipi ut demonstratio, qua amumentaitione a minori ad majus Jesus refellit Judaeos, et ostendit apologetice, se p0tiori jure Deum appellari quam illos, qui in antiquo Τestamento dii

dicuntur, eo quod apud Patrem jam praeexistens fuerit sanctificatus et missus ab ipso. Quum sic generatim repulisset Judaeos, in sequentibus dein iterum explicat, se verum Deum esse, Ρatrem esse in ipso ac se in Ρatre. Atque haec jam sufficiunt, ut Socinianorum argumentatio rejiciatur. Sed addenda nobis est accuratior illorum verborum explanati0, eaque tam profunda quam vera. Itaqu0 4' animadvertendum est, Ρ8almum 81, ex quo illa verba desumpta sunt, esse Messianum. Describitur in eo judicium Dsti contra impios judices. Deus stetit in synagoga deorum: in medio autem deos dijudicat. Usqueque judieatis iniquitatem , et facies peccatorum sumitiS 3 . . . . Estodiri: Dii estis, et 'lii Meetsi omnes. Vos autem sicut homines moriemini: et stetit unus de princi bus eadetis.

Surge Deus, judica terram : quoniam tu haereditabis in omnibus gentibus. 0pp0nitur magistratibus, qui anal0ocedit vocantur, Deus verus qui eos dijudieat. Hic Deus provocatur in fine Psalmi ad judicium illis verbis: Surge Deus, Didica terram: quoniam tu haereditainis in omnibus gentibus. Qu0dsi haec verba comparaveris eum aliis Scripturarum etatis, quibus Christo promittuntur gentes ut haereditas, et ipsi judicium omne datum esse edicitur ), elu

39쪽

DR DIVINITATE CHRISTI.

cet, aliis argumentis pro temp0re omissis, Psalmum esse Messianum, ad Messiam ibi repraesentari ut Deum, qui iumedio deos dijudicat. Inde vero colligitur, qu0 sensu D0- minus verba Psalmi adducat. Si illi, ait, qui judicantur,n0minantur dii et filii Excelsi, qu0m0d0 non me appell0 recte Deum, quum sim ille Deus, qui stetit in medi0 eorum, Messias qui haereditabit in omnibus gentibus, squem Pater sanctificavit et misit in mundum . In psalmo Messias significatur illis verbis: Surge Deus, judica terram: guoniam tu haereditabis in oemnibus gentitus; hic se esse illum Μessiam, Jesus dicit verbis: Quem Pater functificavit ea misit in mundum. Hac rati0ne igitur plane patet, verbis Christi nullatenus infirmari, sed confirmari divinitatem quam sibi vindicaveret. Τ)31. Jam de illis textibus l0quamur, ex quibus adVersarii eruere nituntur, improprie intelligendum esse, qu0d Christus genitus dicitur a Patre, et e0llationem sacerdotii

ac resuscitationem ex mortuis illis verbis significari. - Ιmprimis igitur animadvertimus, verba: Filius meu8 ω tu

esto hodie genui te, intelligenda esse de filiatione naturali et generatisne proprie dicta. Id perspicuum est ex capite 1' epistolae aὸ Hebra00s; ibi enim a s. Paulo manifeste

hoc sensu. citantur. Dem0nstrat ibidem Ap0stolus, eum, per 'quem Deus n0vissimis diebus n0bis locutus est, esse

3 Ch. hae de re Prudentium Maranum: De divinitate Domini nostri Jesu Christi, l. 1. p. 1. c. 4. n' 4; et 1. 1. P. 2. c. 3. n' 3. Quae de textu de quo agitur notanda veniunt, ad haec duo puncta juxta Μaranum reducuntur: 1' Hanc esse Christi ratiocinationem :Si illos dixit deos, quibus sermo Dei inevitabile exitium minatur, quomodo ei, cui dicitur in eodem psalmo: Surge Deus, judica terram, quoniam tu haereditabis in omnibus gentibus, blasphemiae notam inuritis, quia dixit: Filius Dei sum 3 2' Christus nihil eorum mutat, quae hactenus de sua divinitate dixerat; sed ita Filium Dei se esse intendit, ut ipse sit in Patre et Pater in Filio, quod quidsm diei

non potest, nisi de consubstantiali Filio. Hinc ejus responsio non modo non placavit incredulos, sed etiam nova fax exstitit eorum furori admota. DE VERBO INOARNATO. 3Dj0jtjgod by OO le

40쪽

Super omnes bereaturas, et argumentatur hoc modo: Nomen

indicat ipsam rem, proinde excellentia alicujus ex n0mine cognoscitur. Atqui nomen, qu0d illi datum, l0nge excellentius et disserentius est, quam nomen angelorum. Cui enim dimit aliquando angelorum: Filius meus es tu, Sohodie genui te 8 - Εx adoptione filii Dei etiam angeli nominari p0squnt, sed differentius nomen Christus accepit; ergo est nomen Filii ex generatione. Quae ratio filiati0nis dein subjungitur ipsis verbis: genui te. Sic etiam in iis,

qui subsequuntur versibus s. Ρaulus dem0nstrat, Christum esse Deum proprio sensu. Est igitur Christus simul verus Deus et simul verus Filius; proinde et pr0prio sensu Fili Dei, quod exprimitur verbis: Filius meus es tu, ego hodie genui te. - Ιtaque quum hic clare determinetur sensus illius textus, si qui occurrunt loci obscuri0res, exigendi sunt et componendi cum hoc loco, qui plane clarus e8t, nec eX illis pr0 lubitu interpretatio haurienda. 32. Sed etiam difficultas hermeneutica facile solvitur. Qu0d spectat ad textum Hebr. 5, 5: Christus non Semelissum clarificavit, ut pontifieae fieret, sed qui locutus est ad eum: Filius meus es tu, ego hodie genui te, hisce Verbis nullatenus edicitur, per generationem Christo sacerd0tium datum esse; sed exprimitur, eum dedisse Christo sacerd0tium, qui generavit illum, seu Ρatrem. Sunt videlicet verba illa paraphrasis, qua Ρater exhibetur.

33. Aliquanto difficiliora primo intuitu videntur illa

Act. 13, 32 sqq: Et nos vobis annuntiamus eum, quae ad patres nostros repromissio facta est. Quoniam hanc De- adimplemit filiis nostris resuscitans Jesum, sicut et in Psalmo se do scriptum est: Filius meus es tu, Sohodie genui te. Quod audem suscitavit eum a mortuis amplius jam non reταrsurum in corristionem haud iterum moriturum , ita disit: Quia dabo vobis saneta David fidelis. Sed re bene c0nsiderata aptissima suppetit explicatio. Apostolus s. Ρaulus in e0 est, ut annuntiet Israelitis, repr0missi0nes ad patres. lactas adimpletas esse filiis. Haec adimpletio consistit in tota oec0nomia redempti0nis,