장음표시 사용
221쪽
stans & perpetua ecclesiae catholicae sententia fuit, neque ex pecunia, neque ex ceteris rebus fungibilibus , quae secundum quantitatem aestimantur , h. e. quae Pondere, numero & mensura constant, veluti frumento vino &c. mutuo datis, quaestum esse ( r ) faciendum t a J. Idque ex ea ratione, quia contractibus proerosita est summa aequalitas, ut alter, quod ipsi expedit, obtineat pro eo , quod alteri expedit. Quod videre est in permutationibus, ubi quod aequalitati deest , Pecunia suppletur. Sic in enitione venditione id agitur, ut pretium merci quam potest fieri exactissime aequetur. Deinde quod lege humanitatis iubemur res innoxiae humanitatis, quae nobis non necessariae sunt, & alteri prosunt, alteri concedere, ut, erranti viam monstrare, lumen accendere. Quod est fundamentum Contractuum gratuitorum, ut mutui de depositi. Amico enim ossicium custodiendi ejus pecuniam eadem solertia, qua meam, detrectari non potest , dc injustus foret, qui ob hoc ossicium praemium posceret . Pari ratione amico , de cuius Candore persuasus sum, non deneganda est pecunia , mihi inutilis & ipsi nece
saria; quam si stato tempore reddit, nihil amplius salvo iure ( a ) petere pose
II. Aliud dicendum de certis corporibus , veluti de utensilibus, de equo, do' pro uramo, in quibus proprietas distinguitur ab usu, quem praestant salva substantia , res uon licet deteriora fiant (b). Quae licet gratis concedi possint; injustum tamen non 'Mibui/est, pretium pro usu eorum postulare. Nam licet post usum corpus reddatur , qtisi id non tamen prorsus idem redditur, quod datum est . Usu enim atteritur plus P P' minusve pro usus diuturnitate dc modo; & illa attritio pretio aestimari potest ad ' obtinendam perfectam aequalitatem . Hoc est fundamentum pretii locationis , quod longa consuetudine aequalitatem illam superare potest , quam multi sint , qui saepe eodem tempore ejusdem rei usu opus habent. Sed qui ad annum mil- Ie mutuatur, de post annum mille restituit, exacte reddit, quod accepit, ut ju
re nihil amplius postulare queas (3 . III. Duo
cavit 3 non Iegem de resuras tulit , quam nec repetere necesse fuit , quia Iudaei eandem a. Iiteriam sanc e observabant. Enimvero nec iD mutuo , quod faciunt canonissae, susistendum, sed ex tenerali intentione salvatoris etiam aliis in rebus indigentibus Tuccurrendum v. c. gratuitam habitam tionem eis dando, nudos vestiendo cibo di
potu sine spe lucri die. Sicuti vero haec lex
tantum erga eos exercenda, qui nostra ope in necessitatibus indigent, ita in contra rium, qui illam non appetunt, non desiderant, sed solius commercit causa nostram Pecuniam petunt , non miuus aliquid lueelli ab his petere licet, ac quidem pro usu tabernae vel aedium lucrum aliquod petere Permissum, nec ullibi a salvatore interdi-Aum est.( i Sed hae interpretatio in eadem Principia impingit, quibus pharisaei depra
vaverant iuris Mosaici prudentiam. Ita im
gem am,ris ex verbIr aestimant , verum autem sensum praetereunt.
cunia apuit me inutilis deprehenditur . Quid vero si ego eani, quod semper fieri potest , impendere potuissem in rerum immobilium squae frumis ferunt , aequisitionem , an non privor hoc mutuo usu meae pecuniae 3 Quia si alter meam pecuniam ad eundem finem petat , ut landum sibi comparet , utque fiuctus Iucretur 3 Debitor commodo meum
niae meae fruitur; ego vero eodem carere tem
neor, qui eodem commodo frui poteram . Quod ergo in gratiam alterius huic comis modo renuneio, nihil aequius est , quam ut
alter mihi partem quandam commodorum, pecunia mea quaesitorum, concedat.
( s Sed petitur hic quod est in prin-
ei plo e pro attr/t one non solvitur locerium in rerum loratione, sed pro fructibus, pro usu, pro commodis. Ager locatus per usum non deterior redditur , nec attritioni subiectus est , ideo tamen admittit locarium si uia usu rei in gratiam alterius dominus e privat. Idem de pecun a mutuo data dicendum . Quid est cnim aliud usura, quam
222쪽
III. Duo tamen sunt necessaria: primum, pecuniam tibi , quum mutuo dares, fuisse inutilem (I); alterum, ut stato tempore sit reddita . Nam si restit tio differtur, & ex mora tibi damnum enascitur; iustum est, ut tibi id resarciatur, ossiciumque amico praestitum non noceat rei tuae familiari. Et quoniam probatio & aestimatio ejus , quod i irierest . in foro externo difficilis est ; leges civiles id semper, ubi debitor in mora est, praesumunt, & nostris in pyovinciis ad vicesimam reducunt annuam. Atque ex hoc fundamento in judiciis inseresese (x ad judicatur postulantibus (a). Similiter si pecunia mutuo data mihi necemaria vel utilis foret ad redimendum censum , ad annonam comparandam , quae angustior post redditur . item si interea praedium magni proventus exiguo pretio emere potuissem; iure lucri cessantis dc damni emergentis restitutionem postulo (b). Et quia mercatores continuo nummos in comparandis mercibus ut ialiter collocare posunt; licet eis interes h. e. pro lucro cel Lante aliquid petere et quod tamen certum & radicatum esse debet, veluti si arator sti meret frumentum ad sementem faciendum sc . IV. Pecuniae fructus permittitur porro, si contractus magis in societatem inclinat, quam in mutuum. Si duo in societatem negotiatoriam coeunt, quorum alter pecuniam consert, alter operam; justum est , ut lucrum aeque ac damnum patiantur: quod est. fundamentum assecurationis ac ceterorum contractuum marim timorum. Constituitur pecunia in lembum mercatorium , ea lege , ut, lembo pereunte, pecunia amisIa sit; lembo redeunte, ingens lucrum capiatur . In hoc negotio nullum mutuum et (3l manet enim quisque pecuniae suae dominus. Est potius enatio spei, ut qui retis iactum emeret (d . U. Alius pecuniae legitimus fructus nascitur e censuum constitutione , quam post longam fluctuationem adprobavit. ecclesia (e) . Permissum enim est, praedium quingentorum annuorum vendere Pro decies mille cum pacto de retro ven dendo pro eodem pretio in perpetuum, ut tamen ad redemtionem cogi non pose simus. Cur igitur non liceret decies mille accipere dc annuum censum quingentorum pendere, eaque de re creditori in fundo vel in aliis rebus, in quibus securus .eme potest, hypothecam constituere Atque hoc modo census constituuntur: quod negotium toto coelo differt a mutuo, quia sors alienatur in perpetuum, ita ut repeti nequeat , quoad creditor de census solutione securus est .
( i Hunc ea sum semper eludere pota
sunt creditores mutuo dantes , quia Diau tuam boni patresfamilias pecuniam oti inani domi conser vare solent .( a ) Imo plerique, quo usuras pallienti
sub nomine ejus, quod Interes, illas exigunt , petunt , tibique stipulantur. Denique casus , quos Auctor subjungit , ita com- palati sunt , ut semper fere usuras petere permistam siri , praestetque , usuras intra modum, generatini permittere , quam ansam infinitis litigiis dare, quae ex proba tione ejus, quod interest , nascuntur.( a ) Horrent tantum nomen mutu s
licet sinii te negotium peragatur, di ita contrahentes eo tantum secundum hanc di et rinam eniti debent, quo naturam mutu tegant, id quod etiam seliet successu iam iii
est in enitionibus annuorum redituum, ut
res ipsa loquitur , de quibus AUCTOI seq. s.( ) Sed supponamns , mutuum deesse
externo colore , mpis te tamen revera adest , idemque consequor ex hoc negotio , quod ex contractu usurario. Ita stricio verba Christi et mutuum date , accipiunt, &iudaice cortici verborum inhaerentes verum sensum amittunt . Nec adeo negotium ,
quoad(bl Thomas a. t. q. δ, art. a. ad T. c. navig. in D. X. de cur.
223쪽
De curis . et OTVI. Permissi quoque . sunt reditus ex contractu vita litto , vel ut si Noheomio
cuidam do decies mille, ut quoad vixero mihi det mille annuos . Hoc enim est donatio sub conditione onerosa faeta , vel , si mavis, venditio lucri fortuiti, quia contingere potest, ut poliri die vivere desinam. Nova species similis acquestus , quae proxime ad usuras accedit, eli institutum montium pietatis , qui vocantur(a l. Quod nomen inde habent, quod pauperes eo recurrere , necessitatibusque promtum auxilium arcenere possunt ( r ). Sunt autem montes pietatis emporia , in quibus iis, qui pignora adferunt, datur tantum pecuniae, quantum Postulant. Quae si stato tempore reluunt; praeter pecuniam mutuo sum tam solvunt modicum pro labore scribendi, pignora custodiendi, proque scribarum salario. Si fallunt, pignora venduntur, pretiumque, deducto debito ac deditistis deducendis , debitori restituitur. Talia inlli tuta in Italia ac in Belgio celebrantur. Paucis et contractus legibus principum Christianorum adprobati , dc longa consuetudine inveterati , temere ac sine consideratione utilitatis publicae ac fundamentorum iurisprudentiae, non sunt damnandi sa). Aufert homini suu in , qui indebitum relli tui postulat. Interim in foro externo in negotio pecuniario multa adprobantur, quae in foro conscientiae non consistunt . Nam leges civiles ad evitandum majus malum saepe minus permittunt , dc hominum consuetudines vetustissimae nullo tempore vincent observantiam legis Dei (b . In primis cautione opus in allegatione lucri cessantis dc damni emergentis: in cuius aestimatione facile fallimur, si non credimus dicto Apostoli: qui divites fleri cupiunt, in varias tenta
tiones incidunt ( c) dc Christo, dicenti, fieri non polle, ut Deo simul dc Mammoni serviamus (d 3 . Haec qui pensitat , in dubio iuuin potius iactabit , quam
alieno damno ditescere cupiet. VII. Propriae sic dictae usurae sunt Iucrum, quod ex mero mutuo capitur ; ita ut post termini lapsum plus exigatur, quam mutuo datum est, sive ex chirographo, sive ex pignore, si ve sub specie poenae , venditionis , hypothecae, vel cu-Juscumque contra eius liciti: nam modi fere usuras palliandi infiniti sunt. Fundamentum semper exquirendum , ac dispiciendum est bona fide , num lucrum quaestum sit, an damnum saltem evitare voluerimus. Usurae itaque Christianis omnibus sunt prohibitae. concilium Lateranense III. usurarios sacramentis &ecclesiallica sepultura privandos, dc oblationes eorum repudiandas esse (3 censet
suam naturam liberae esse debent, non seni. per in statu civili applicari & in usum deis duci posse . Multa committenda sunt singulorum conscientiis , quibus leges proprie non dantur. Hoc monitum si pontifices patresque observassent, nec tam rigide us ardamnassent, multis aliis abusibus haud ansani dedissent . quae plus detrimenti attum terunt rebvspublicis , quam moderata usa
( s Hune in finem ne sorsan . per temst amenta aliquid ecclesiis relinquant , clericosque hoc modo invitent, ne ab usuram riis aliquid Iucrentur, prohibitum est , ne testamenta usurarii condere possint ; quam mvis forsan hae prohibitio, nunquam in petam x in de duela suerit. quoad intentionem Christi inde alteratur , utrum sors repeti possit , an vero omnis repetitio denegetur , quia pro hac perpetua alienatione perpetuum lucrum capio , de quidem ex bonis alterius , serpetuo hoc
( i i Tunc vero pietatis infucatae mori tes tarent, si gratis indigentibus su curreret iri omne sque alii praetextus abesse juberentur. Sed vide, quam se torqueat hujus iuris ratio, ne usur,at quo iam modo sapere videatur , quibus dissi ultatibus supersedere potuissent eius conditores, si prae
Incertam opinionem de mutuo usurario deposuissent.
et batis prudenter Auctor iudicat , ostenditque , leges anior F, quae etiam per
Uaera Proprie dis a pro bibit a
224쪽
t (a . Concidium Lugdunense II. prohibet, ne eis hospitia praebeantur, ne aedes eis Iocentur (b . Ipsi non soluin, sed & liberi ac heredes eorum tenentur usuras restituere (c . Meliori jure severioribus poenis castigantur clerici usurarii, qui prae ceteris Christianis turpe lucrum fugere , ct humana spernere debent (e . Concilium Nicaenum (d) ab ossicio eos removendos censet, quod pluribus canonibus repetitum ij ). VIII. Crimen falsi gliscere coepit inter clericos, ex quo Roma arcessi coeperunt literae gratiae vel justitiae. Quod apparet ex constitutionibus Innocentii III. praesertim ea, qua falsarum bullarum fabricatores excommunicandos censet, &eos, qui eas in subsidium vocant, e beneficiis exturbandos fg . Agentes in rebus, qui nunc instituti sunt, praestant, ut falsa dissiculter S raro committi pose sint. De ceteris criminibus nihil singulare habent canones, Ecclesa enim non solum ea, quae contra legem Dei militant; sed etiam ea. quae legibus humanis prohibentur, condemnat: quia lege Dei jubemur saeculari potestati obtemperare (h),
De delicto communi o casu priυuegiato. I. V Cclesia principio solum delicta mere ecclesiastica iudicavit, quia Christia-
Ita ni criminum publicorum exsortes erant ( a ) . Si qui e nostris , inquit Tertullianus ( i , carceribus vestris detinentur, Christiani solum esse accusantur, si vero alia de caussa detinentur , non sunt amplius Christiani . Quod de Christianis generatim dicit , id multo justius de clericis intelligendum , qui e Christianis perfectioribus eligebantur . Si quis horum lapsus diseiplinam poenitentiae subire detrectabat, ei regressus patuit ad paganos , inter quos Lenio Pro Iubitu indulgere poterat, ne dehonestaret Ecclesiam . Nec privilegia imperialia Episcopis & clericis concessa quidquam ratione criminum ulciscendorum immutarunt. Eorum enim sententiae, partium consensu & quidem in caussis civilibus tantum redditae, laudorum instar habuere. Equidem clerici & monachi in causiis pecuniariis solum Episcopum iudicem habuere ( h J. Ast in criminibus civilibus h. e. contra leges politicas militantibus Episcopus dc judex saecularis concurrentem jurisdictionem exercuere ( . Si Episcopus prior cognovit, clericum reum e gradu dejecit, ct tum dejectum sudex saecularis carceri mandavit. Si hic Epim
( i 3 Hoc eum grano salis aecipiendum ,
nec credendum est , inter christianos tam . per repertos suisse ab omni crimine puros. Rariora erant crimina publiea , nonnunquam tamen deprehensos fuisse adulteros P
que satentur, quos mox ejiciebant, di post diuturnam demum poenite, tiam recipiebant. Haec unt ea erat coercitio : nee aliud iudicium, quana super criminibus, ejectione dignis , constituebant ex conscederata discipli
na. Excommunicatio ex capite conium. cias
quam postea episcopi introduxe e , adhuc ignota erat , quam diu ignotum erat imperium sacrum .
225쪽
D3 delicto communi b casu privit. 2oo
scopum occupavit, reum Episcopo remisit , ut gradu prius ( t , quam vita, Privaretur. Atque haec quidem ex praescripto iuris Iustinianei . Sed in criminibus ecclesiasticis solus Episcopus cognovit . Compertum erat , Ecclesiam abhorrere a sanguine, & Episcopos semper intercedere , ut re is , etiam a sacris nostris alienis, vitam servarent: unde eis solis crimina clericorum capitalia iudicanda permitti non potuerunt. Equidem clericis omnem actionem , de quidem criminalem strictius quam civilem in iudicio taculari interdictam legimus ( a ), quia quidquid vindictam spirat, Evangelio maris repugnat , quam quod avaritiam. Sed prima VII. vel VIII. secula nihil suppeditant caustae , quare clericorum capitaliter peccantium iudicium iudici saeculari denegandum censeamus, nisi Episcopos excipere malis, qui raro in haec crimina incidunt , dc quorum dignitati aliquid dandum videtur. II. Denique muriae decretales laicis omnem cognitionem de rebus moribusque clericorum abstulerunt, quae falsa persuasio divo Thoinae Cantuariensi Archiepiscopo tantum dirarum ( et conciliavit ( b . Hoc clypeo tuti clerici quum sere impune peccarent, privilenti clericalis praecipua vis poni coepit in subtrahendis iudici reis. Inter querelas Petri Cunierit haud ultima fuit, quod, ii qui ad atrox flagitium patrandum accingerentur, tonsuram prius acciperent, ut impune esset e ). Celebre exemplum est praetoris Parisiensis de Tisoli ville, qui quod duos scholasticos , publici latrocinii convicios , posthabito privilegio clericali , condemnasset ac ultimo supplicio tradidisset , destitutus est Ac acerrime multiatu c d 3. Interim judices ecclesiastici, remis ius crimina punientes , levibus poenitentiis contenti, raro reos curiae saeculari tradebant , qui Romae facili negotio non veniam solum, sed dc pristinum gradum, si qui delecti essent, impetrabant.
III. Unde publicae securitatis caussa judices saeculares crimina atrociora excipienda
dem intum, secundum quam cingulo prius Privabantur, qui morti tradendi erant, ne
dignitati militari quid decederet.( et J Quae tandem di eidem interitum attulerunt. HENRICI II. Regis Angliae
indignationem potissinium ea de causa in se concitavit , quod clericorum immunitam ei, plus quam par erat , ex praeconcepta opinione studeret. Anno It 6 . consuetudines regni ab omnibus regni statibus, quor uni e numero etiam I homa, erat , jurejurando eonfirmatae erant. Hoc facto mox eum facti poenituit . Rem gestalii enarrat
C., si fael bu restandat concessisset , et
hat Ar Mep seopur , ut quot exauctorae ritra fera , a manu Ia eao past modum non pumn rent- , - ιο n Ipsum pren- v -- rentur . Id nova indignationis regiae causa in archiepiscopum.
226쪽
rienda est e censuerunt, ac suae cognitioni , saltem conjunces m cum Episcopo, subjicienda : atque haec quidem ea sunt , quae vulgo ca us privilegia si adpellantur . Nam quia privilestium clericorum naturam juris communis induerat ; id quod olim iuris communis fuerat, nunc privilegium ( I ) audit . Equidem inde a CCC. annis distinctio inter delicium commune & inter casum privilegia tum audita est ; in qualitate tamen & numero casuum privilegia torum determinando adhuc fluctuamus. Nonnulli eos intelligunt de casibus regiis a j ( x ) : alii eo trahunt quaevis tacinora, quibus rei publicae auetoritas laeditur . ut sunt armorum festatio, falsa moneta, insurrectio adversus judices ( b . Nimirum , si laicos iudices audias , uti trium commune res rinpendii in est ad injurias verba les N ad crimina more ecclesiastica . id est culparum, quibus peccatur contra diici sinam, de quibus solus judex eccles allicus cognoscit . De casu print legi ato autem conjunctim cognoscunt ecclesiasticus & tacularis. Immo etiam hi casus dis innum tur, quum quidam tam atroces sint , ut clericum privile pio ine innum reo de re videantur. Ratione pra ventionis statutii in s c est , ut laicus prior cognoscat,& reum ecclesiastico remittat, qui de delicto communi iudicet . Sed hic modus neutri judicum placuit, quum se mutuo acclitarent praeceptae iurisdietionis , nimmiaeque vel indulgentiae vel rigoris nimii. Quare constitutum est a , . ut conjunctim cognoscerent, ac separatas ferrent sententias, quo alter de alterius intemrritate tanto certior fieri posset i e l. IV. Sed quum vetus consuetudo in nonnullis locis perduraret, edi elo Februarii is et 8. & declaratione tui. r68 . sancitum est ( 3 ) , ut staturum melodunense in toto regno observaretur, ili de casu privilegiato iudices saeculares cum ec-eles asticis conjunerim cognoscerent , eaqtie do catilla ad tribunalia ecclesiastica se conferrent, nisi forte officialis, iustitiae accelerandae ct evitandae captivorum transportationi, malit se conferre ad tribunal saeculare . Uterque per tu uni syn dicum testium depositiones, interrogatoria, ceterosque arriculos in separata v lumina transscribenda curat , nisi alter solus cognoscere coeperit . diam qu limqualitas criminis demum ex accusationibus innotescat . O cialis nati in inquir re . & si casus privilegiatus semet exserit, judicem laicum vocare potest . Similiter laicus cognoscere potest, antequam accusator vel pror notor , quia delictum commune deprehenditur, remissionem ad osticialem flagitet. Si senatus ( parta
i t Ex re' .. Afrapona , quae clericos xb omni iurisdictione saeculari exemith ut, hoc facio, ningis ad exceptionem & jus sngulare pertineat, si judex saecularis de delictis elericorum cognoscere Iio est . Ol in per modum pe Bura I scro ecclesiastico gaudebant, quo .l per ressulam relatum . Ceter o divisio haec delictorum ex coi certatione de ford competent is orta est . Cum ec-elesia tanguinem non si t iret , inconveniensereditum suit, graviora clericorum erimina inulta relinquere, quae cr m nal ter non
poterar punire episcopus , di se faecula It, se ex de eo sibi cognoscendii in elle duce.
patres id tibi molest uni esse docia erunt ,
a J IMBER T. instit. l. 3. c. g.
cos et re sonat e. c. as ae iste u mcaarai es cap fac it, Et captos seu cupiat ira pe fonem seu careerem Areudat . Hae s milesque eoncertationes ansam dederunt , ut in Francia de finibus regundia cc gitatum suerit. t et J Casus olim reservatis regum peculiariter ads ribebant et, ut laesae maj sia i , , fato monet is , si rari o sata est aris
ubi passim a .l Auctorem nostium in hac
227쪽
De delicto communi I casu privit. - 2II
lamentum ) cognoscit, ossicialis non vocatur, sed Episcopus, clerici accusati superior, vices suas cuidam ex senatoribus clericis demandare tenetur. Atque hoc Iure in Francia vivimus.
De Processu criminali antiquo.
I. H Uaecumque veteres de forma iudiciorum ecclesiasticorum rradunt, ad con mis , demnationem eorum, qui vel pravas doctrinas dime minant , vel morum turpitudine deformant Ecclesiam, hoc est, ad crimina pertinent. Nam in Civim mihistalibus Ecclesia cognovit tantum per modum arbitrii. Sed omni tempore iis, qui hae fala- semetipsos accusarunt, salubrem poenitentiam peccatorum iniunxendi , & eos, innibu , qui peccata negantes aliunde convicti sunt, castigandi ( r j jus habuit . Solemnia autem in his judiciis exsularunt, nisi qua absolute ement necessaria, ne sine causi, cognitione quis condemnatus videretur. Inprimis sacrae scripturae praecepta observabantur, ne qua temere, praesertim adversus presbyterum & Episcopum, reciperetur accusatio ( a j. pro quibus, tanta circumspectione et ectis, militat praesumtio: ne facile crederetur, nisi quod duobus vel tribus testibus probatum ( b J; ut in salsos testes statueretur ius talionis ( c ); ut rei, ad exemplum terroris . publice increparentur ( d i. Neque his regulis rem omnem absolvi putarunt; sed praeterea studiose indagarunt, qui , qualesve essent accusato res , accusati , testes, quibus moribus, qua fama, quo animo; ita tamen ut nota inciderent in x pii l. et , divinis oraculis toties damnatam, ( e quippe per
suasi, fore, ut quo iudicio iudicent , ipsi aliquando judicarentur ( f . Tam
sanctam normam sibi in judicando praestituerant primi Episcopi , non nisi saluberrima quaeque a tribunalibus saecularibus ( t ) mutuantes , quippe assiduo memmores, non Rhadamant os se esse , sed passores. II. ordo judiciarius is erat , quem in actis conciliorum superstitibus , velut tu, si . Ephesini & Chalcedonensis, deprehendimus. Querela libello ( 3 ) exhibita , ac- ra,cusatus( i Uocarunt hoc foeum poen tent ule .
Cum enim episcopi saluti animarum invigi. Iare ex o cIo tenerentur, crederentque , simne fui si HI one & paen tent a delieia expiari non posse , saltim hoc respectu in delicta in tu irebant , quo tamen foro crἐm nal iudiendi ne eularium non prae iudicabant.
plissime de accusat on otis apitur & C. E. q. Z. de accusator bur , qu. g. de modo accusand/in striptis, causa g. vero de pluribus aliis quaestionibus jura antiqui traduntur atque in seqq. causis ulterius exhibentur.( s Neque enim facile sine accesatore& Doelio procedebant, & ita figuram alicujus accus..t on e ab initio adhuc conservabant . Illustrat hoc eleganter MoRINUS de fisi eum. Men f. Db. f. c. s. si .
ex OPTAT O MI LEVlT A NO, qui, quod
communionem non denegaverit Macario ,
homicidii insinhiltio, hoc modo se purgat quod si fu i o. cusatore si cie, a no non
est . Dic te , Macar um confessum epe culmpam O nost iam fili Isse seni ni am. Siamu on m qualescumque tuae cer re ecclesia , quo et ira non negistis, quod nos judices esse uereor debore furasae eniensiέι. Non en mpossumus facere , quod non foedi Deut , qu n juvic o pae sonat separare dignis. us est Inec piandem uentu i esse ACCUSATOREM IUDICEM. Tam sincera adhuc maxis
228쪽
cusatus ter quaterve citatus, ut defensioni locus effet, si comparere detreclaret. contumacia, quae crimen acerbissima poena dignum reputabatur, , lepolitione vel ex communicatione vindicabatur. Comparetis interrogatus audiebatur pro se disclurus; ipseque vieinim testes audiebat, instrumenta videbat a denique Episco-us sententia in pronuntiabat. Notarii, h. e. diaconi vel lectores, per sigia scri-ere promti, cuncta, quae in iudicio fiebant dicebaiaturque cum a judice , tum a partibus, distinete ipsorum verbis, ne interruptionibus quidem & exclamati hus omistis, consignabant, quibus instrumenta prA: eela inserebantur. Atque haec acta a s ervabantur ab Episcopo, ut de integritate judiciorum constaret ad posteros. Haec iudiciorum ecclesiasticorum facies antiqua . III. Eorum conscientiae internum, quo p innitentiae , peccata confitentibus impositae, absolutiones facramentales, indulgentiae, referebantur, semper distinctum fuit a foro externo, in quo de criminibus S. de pinnis agebatur . Circa saeculum XII. studium iuris civilii solemnia formularum invexit in forum ecclesiasticum. Sic querelae illae scripto oblatae , de quibus canones loquebantur , haberi coeperunt pro accusatione formali & inscriptione in crimen , praesertim in salsis illis decretalibus. Fatendum est enim , ex hac Camarina fluxisse pleraque ainbarium, quibus scatet ordo judiciorum criminalium hodiernus. His convenienter INNOCENTIUS III. in Concilio Lateran. tria genera procestiis dii linxit , acceatorium, denuntiatorium Er inquisitorium ( a J. Qui accusat, praesens accusationem scripto exhibet, inscribitque in crimen, quo semet obligat ad talionem , si deficit. Si probat, accusatus ex praescripto canonum pro natura criminis depositione vel degradatione plectitur ( b j. Hic procelliis ad amultim juris Romanis e ) emetus videtur, praesertim quum in solis falsis decretalibus estis sit praesidium ( d j. Qui denuntiat, quem priui amica admonitione corripuit , ad inscriptionem in crimen non tenetur ( I . Indicat enim iudici commissu in crimen, nec publicam vindictam, sed accusati emendationem intendit: unde mitior poena praeter canonum decreta dictari potest ( e 3. Praeceptum Evangelicum de correptione fraterna ( latissime patet , quippe a veteribus etiam judici commendatum ( a l. Ipsae spuriae decretales, quae accusationum rigorem pepererunt, admonitionem amicam accusationi praemitti volunt ( g ). Immo & in praxi processus accusatorius exolevit. Inquisitorius processus est , quem iudex ipse , sine accusatore vel denuntiatore, sola diffamatione h. e. rumore publico motus , su
illius temporis fuit , ut sine accusatore neminem condemnarent , nec permitterent stit Idem esset rudex di accusator. Hoc ruris
sua in sequentibus repetit OPTATUS e et
amnare evans quem nemo est ausur argve
re. Quantopere haec philosophia disere patu sententia episcoporum aevi sequioris , &
s g) c. a. q. R. c. I s. c. t. X. de accus c. se . satetur.( i 3 imo qui de nunciat, id tantum in
tendere videtur, ut iudici erimen innotescat, ex iudex per viam neu sit on promeedat . Unde , oui denunciant , protestari
solent, se tantum animo denum an , nonaeeusanis erimen deferre.( 5 3 Sed contra Christi intentionem squi merum reme Ium charItat Dum pro posuit, non j tari alae aut coam uerem. Ita omnia praecepta Christi a vero suo seopo aberis rarunt , postquam pa-- Caesaria ecclesiam in secit.
229쪽
De processu eriminali antiquo. algscipit, inde a Concilio Lateranensi tritissimus etiam in curiis secularibus , quae
processum curiarum ecclesiasticarum cum in civilibus, tum in criminalibus adoptarunt. Hinc nata sunt examina nostra seu informationes, quae in criminalibus vocantur, & inquili rao ad dista mationem recidit ad id , quod appellamus in D maiionem ex o eis, quando judex de crimine in flagranti, coram, illico testes audit, quod raro nostris moribus contingi F. Ab his tribus generibus distinguitur quartus modus crimen proponendi specie exceptionis, veluti recriminatio contra accusatorem, vel rejectio tellis ( 3 3. Quo casu nec inscriptione in crimen, nec alia solemnitate opus, quum non accusandi, sed defendendi animo crimen proponatur ( a . Idem dicendum, si in procellii civili crimen obiter objicitur , ne Pars adversa promoveatur ad beneficium. Sed hae distinctiones in Francia ex leverunt, ubi curiarum ecclesiasticarum processus criminalis ad criminalem processum saecli larium tribunalium & ad constitutionem criminalem I 6io. proditam, quoad ejus per diversitatem caussarum & personaru in fieri potest , consor-
De Processu eriminali hodierno . I. D Rimus actus memorabilis est informatio, quam judex plerumque a privato homine vel a promotore ( cali imploratus suscipit. Solas promotor accusare potest & postulare, ut reus puniatur, ut ad frugem , ut ad scandali reparationem adigatur , ut Eccletia indigno ministro purgetur. Privati tantummodo secreto denuntiant crimen, damnumque datum & lucrian cessans civili aetio-De petunt; ubi tamen opus est, ut accusatus sit clericus. At laicus esset , & ose ficialis de interesse civili pronuntiaret; judices regii abusum, abvium ingeminarent ( b l . Post querelam delatam promotor veniam informandi nanciscitur. Judex testibus diem assignat sub poena inuictarum ad eleemosynas aut carceres per implorationem brachii tacitiaris. Si comparent, ad ius iurandum adigit , de depositiones transscribit, informationemque promotori tradit , qui , prout reus gravatus est, conclusiones suas inde estigiat. In caussis levioris momenti postulat, ut accusatus compareat, ut ipse audiatur, quo ipso procemus in ordinarium desinit. In caussa graviore accusatum vadatur, vel prehendendum postulat , &judex decernit. Iudices ecclesiastici inde ab aliquot saeculis sunt in possessione carcerum, quod ius superstruunt salsae decretali Urbani I. t e 3, sed propria auctoritate carcerem exercere non possunt, nisi in ipsorum praetoriis vel domibus episcopalibus. Extra praetoria aut in transferendis prehentis adhibendum est brachium saeculare; cui fini olim a judice saeculari obtinendum erat mandatum , quod pareatis vocabatur, quo post edictum an . I 6's. ( d non amplius opus est
II. Accusatus captus vel simpliciter vadatus tenetur ipsemet respondere, quia in causiss( Nam testi objicitur erimen , non xlnie, probato crimines testis reiectus, ad ut plectatur , sed ut a probando repella- hue tamen debito ordine contra eum intur, adeoque nec tam solida probatione opus foro er m naII procedendum est, antequam est. e. I. X. de except. Proinde li vel ma- poena contra eum decertiatur,
230쪽
in caudis criminalibus non admittitur procurator ( I J . Interrogatoria promotori communicantur , ut dispiciat , num processui extraordinario per iteratam testium interrogationem Sc confrontationem locus sit. Contingit enim interdum, ut iudex decernat procellum ordinarium, ut in caussis civilibus. Sed in gravio.ribu , sive neget, sive fateatur accusatus, judex decernere debet, ut testes iterato ( et 3 interrogentur dc confrontentur. Illud fit, ut appareat, num testes depositionibus suis insistant, item, ut depositiones , si non satis clarae, declarare pollint. Hoc vero, ut appareat , num norint accusatum , & num audeant ei coram oppprere, quod deposuere, item, ut accusato detur occallo telles reiiciendi, si potest ( a ). Nam hoc in confrontatione fieri debet, antequam depositi res praelectae sunt ( 3 3 . Interim si per instrumenta testem suspectum reddere potest , etiam post confrontationem in omni litis momento auditur. Don tamen audiuntur objectiones vagae, sed si facta praecisa & concludentia allegat , judex ei probationem injungere poterit ( b ). III. Post confrontationem caussa praeparata censetur, dc promotori traditur ad eliciendas conclusiones definitivas, qui tamen adhuc conclusiones praeparatorias formare & postulare potest, ut hoc vel illud insormationi addatur , ut hic vel ille testis audiatur, ut accusatus in equuleum imponatur . Quaestio per tormenta, e tribunalibus ecclesiasticis olim exul , quippe nimium rigorem famulari uiniudicium spirans, abhinc annis D. in iudicia ecclesiastica immigravit ( e ) , nec laici judices ecclesiasticis eo de jure dubium movent. Sed officiales ea non amplius utuntur, forte quod verentur , ne per sanguinis effusionem vel mortem. torti irrepulares fiant (d . Quando promotor conclusiones suas definitivas exhibuit. nihil superest, quam ut seratur sententia IU. Ad quam accingitur officialis in consenti consiliariorum , veluti presbyterorum, qui pradum doctoris vel licentiati habent, longoque rerum usu pollent , aut iudicum restiorum vel advocatorum , ut tanto certior illustriorque fiat sententia . Si aste flores in loco invenire nequit , solus pronuntiare potest , quippe solus in tribunali sacro iudex. Sententia redigitur in scripturam , pronuntiaturque dc traditur accusato , ut appellare possit , si ita visum . Si innocens deprehenditur, vel perfecte absolutus dimittitur, liber ab expensis , damnis de interesse, vel accusatione liberatus expensis tantum liberatur ( l. Si reus est, sententia continere debet Crimen, de quo convictu, est , dc poena in ; vel sine criminis mentione condemnatur de iis , quae actis continentur. Atque hic est vulgaris ordo judiciarius. V. Incidunt autem interdum multa, quibus hic ordo convertitur & processus
Idque etiam secundum ius Romanum, qua de causa qui in suga constitutus sarium conductum petit, eundem non impetrat, nisi antea cautionem de juisic o sisti prae alterit , quae ipsum obstringit ad peris
( et 3 Ut ut enim ab initio judex pro
insormatione pleniori & instructione processus eriminalis testes examinaverit , (quod gene niem vocare solent kneu sit onem nostrates ) sonuParie tamen tantum & sine iuramento hi deponunt , post litem contestatam demum modo ordinario examinandi, & iuramento obstringendi . t 3 Seu antequam eopia Ap sit ondae reo facta fuerit. Absoluta enim probatione , demum ei de sensio indulgenda, & hune in finam acta criminalia et exhibenda , ut , quae ad sui defensionem saciunt, inde exceris
s Mitiores i ii Gallia esse videntur
judices, quam in Germania. Rarissime contingit, ut absolutus ab expensis liberetur. Ut plurimum inquisitioni subiectes ei causam delisse dicitur, & hoc intuitu expensas re- sundere tenetur , id quod imprimis loeum habet , si a i torturam vel juramentum piar gaiorium gravatus fuit.