장음표시 사용
201쪽
tantum rei servandae caussa , nullum ius acquiritur , nisi post lapsi im anni, de accedente secundo decreto ( a ). olim censurae ecclesiasticae dc ipsa excommunicatio frequentabantur et quod concilium Tridentinum prohibuit b j , quoties
vel pignora capi, vel mul stat pecuniariae exigi, vel perlonae in carcerem comis pinei, vel beneficiorum privatione coerceri ponunt, ita ut censurae , deficientibus aliis mediis, sint ultimum resupium. Quod autem contumax paenis maris , quam caussae amissione ple latur, in caussa est trita juris regula , ut lite non eo testata non procedatur ad probationem vel ad sententiam desinitivam ( e i . Obrublicam tamen utilitatem excipiuntur causiae matrimoniales , ubi in mora periculum , ct beneficiaria, ne ecclesiae laesionem patiantur, ubi missio in possessionem sine caussae cognitione aleae plena videtur , quum dilirent stimus quisque ad agendum non sit clignissimus ( d l . Potius summariter ratiores ac probationes excutiuntur, ut in possessionem mitti pollit, si ius apparens eluceat , ut contumax puniatur, sic tamen , ut refusis expensis admittatur rursus ad iudicium. Hic agendi modus, quum humanior videatur ac commodior , ad omnes catissas extenditur. Itaque contumacia aetoris efficit . ut reus absolvatur; rei, ut actori,
quod petitum est, ad judicetur; cessantibus ceteris contumaciae poenis. Olim post comparitionem actor tenebatur in scriptis libellum porrigere ( e i, quo facto ad consultandum de respondendum dilatio reo indulgebatur . Cui praecidendae constitutum est ( f ), ut supplicationi pro citatione libellus insereretur . Quod . clusum est , t a J quum aetionem intentaturus non solum petitionem , sed de probationes omnes in promtu habere debeat. Reus comparens saepe objicit excepti nes, quibus intentatam actionem vel eludere ; vel iudicium sufflaminare , vel examen caussae frustrare intendit. Primum genus earum sunt fori declinatoriae , quibus ollendit, se coram iudice praesenti stare non debere . Et hae qui dein in principio sunt obmovendat, quum postea non attendantur. Implicat enim , re spondisse , dc perhibere, responderi non post e. Sequuntur dilateriae , quae litem retardant dc examen caussae suspendunt. Item peremto, ire, quae probatae actione inperimunt ( 3 . Sunt & personales , quibus actori quaestio status seu qualitatis, sub qua apit, ( ) movetur . Harum celebratissima in canonibus est exceptio excommunicationis , licet nostris moribus inutilis . Quum enim excommunicati
infames fiam, alios in judicio prosequi nequeunt, quia etiam in loco iudicii i stitutum( i qua de eausa secundum ius comis
mune lis pro negat De contesatis habetur , ad hune effectu ni , ut actor probationem suscipere , di ea peracta sementiam definitivam ferre possit . In quibusdam tamen Get maniae judiciis revera reus punitur am Iissione caussa , quando sub poena confessi eae eonti H eitatur , & denuo non comparens pro confesso de cons cto iudicatur.( et Idem quoque in legibus Germaniae
tam universalibus quam particularibus promvisum , de inde factum est , ut dilat o Iberator is , olim post oblationem libelli
dandas per ratator am, seu quae in citatione continetur, absorbeatur.( s Quatenus mox probari possunt sui sunt rei iudicatae, transactae , iuramento
judiciali decisae , aliaeque I, Ny sin iis seu
quae statim indicant , revera litem iam mortuam, extinctant, de finitam esse , unis de etiam exceptiones praescriptionis , solutionis, conlpensationis die. huc referri debent e. I. A L. C. n 6. Altioris indaginis quae sunt, rejiciuntur post litis contestationem
t onIs ad cautam , si ut heres , ut eemonarius di c. aetor agit . Si in hac probanda deficit, nulli ter actum, quicquid aelum est.
202쪽
stitutum colloquium ex mente interpretum involveret commercium ( I cum his hominibus . Haec exceptio in qualibet parte litis opponi poterat s a J iis
temporibus, quibus excommunicationes frequentissimae , magno ab usui subjectae . Unde concilium Lugdunense Ia s. constituit , ut ea usurus. ipsam excommunicationis speciem nomenque excommunicatoris exprimat, & utrumque intra oci
duum probet, nec nisi bis eam alleget ( 5 3. Reo objici nequit ( e quippe qui
invitus ad tribunal trahitur de sensione sua haud quaquam defraudandus, ( et immo respondere tenetur, ne videatur de sua malitia commodum reportare ( d J. Haud minus canonibus celebrata est exceptio spolii . Iure communi spoliatus h. e. vi e possessione rei litigio, dejectus, ab eo, qui deiecit, ante conveniri non potest, ( 3 quam restitutus sit, ne usurpator violentiae fructu in habeat . Porro si quis bonis omnibus spoliatus esset, actiones omnes intentatas declinare potem rat, impar ferendis sumtibus. Sed haec principia diversas fraudes peperere . Spolium enim adpellata est quaevis iniusta dei dictio si ve I maxime sententia judicis injuncta; & actori saepe objecta est exceptio spolii ab altero facti i. Hnc obtentu eludebantur omnia judicia criminalia , ct qui impune peccare moliebantur, illi numquam restitui desiderarunt. Hinc Concilio Lugdunensi iri . variis
modis restricta est haec exceptio (e quae in Francia pariter exulat. Exolevem reconvent o runt etiam reconventiones , quas olim ecclesiastica tribunalia, sed laica num- ' quam , admisere t f . Interim reo integrum est , qualemcumque adversus acto- rem alii onem sub nomine petitionis incidentis instituere, praesertim in caussa connexa si non connexa est, non auditur, si partes non eidem judici subjectae sunt . Sic clericus coram ossiciali a laico conventus petitione incidenti laicum ferire non potest, nisi sit admodum connexa .
De Processu citiui continuatio. I. Q I nullae exceptiones oeperuntur, vel oggestae a iudice reiiciuntur ; ad adito cem caume penetrandum est, propositis judici de sensionibus vel scripto vel viva voco; quo casu prologo sententiae inseruntur. Primum de defensione iudicium sit litis contestatio, quae est caput S cynosura litis universae t g 3 . Nam
Nec iussi eit restitutio post essionis , nisi de damnis expensis & fructibus satisfecerit . Paupertati tamen spoliatoris ex aequitate hoc dari solet , ut audiendus etiam sit ante plenariam fructuum de damnorum restit titionent, quae ad litis intentatae terminum
( Abia sunt vero haee praxis sapit ,
nec fundamento ullo iuris subnixa , sorsan tamen ex hoe errore deducta , quod sicut lactio spolii contra omnem possessorem dari dicatur, ita etiam exceptio.( i Quod admodum absonum est , cum
famIDare commercium tantum cum excom
municatis interdictum sit , non quod ex necessitatae visa rati vi institi tendunt . Ut itaque hoc absurdum Auctor vitet , no
tanter addite ex mentae Interprescum.
tet) Ad hunc ast eo uni tamen et obiici solet , ne ipse in persona compaleat , sed per procuratorem potius , ad quod alias cogitur.( a J Non tantum in causa connexa , sed etiam in quacunque alia. Impedit haec exisceptio, intra i s. dies probanda, Iitis eo n- testatione ius ut reus, nisi pIrnae e restitutus fuerit, respondere haud obstrictua sit.
203쪽
De preessu elatii continuatio. IST
antequam iudex partium intentiones percepit, earumque probationes audiendas est a cen suit; dici nequit, partes litigare. Litis contestationis ellectiis insignes sunt. Eil eni in quasi contractus, quo partes conveniunt de judicato solvendo ; dc reus, qui ante in bona fide fuit, in mala fide constituitur ( i i. Firmantur etiam qualitates agentium dc actionum in tantum, ut mutari nequeant ( a J . Ex quo formularum solemnia opplerunt tribunalia ecclesiastica , duplex iudiciorum penus formandum fuit; solemnium, quibus ambages formulariae strepitusque dc figu- a judicii exacto observantur, di summariorum, quibus cuneta viva voce arctati rue dilationibus peraguntur ( a 3. Indicatae sunt etiam caussae , quae simpliciter dc de plano sine iudiciorum strepitu dc figura tractandae , leviores scilicet , vel majores, quae moram non ferunt, ut beneficiorum, decimarum, matrimoniorum( b ). Quae quum hodie sere solae ossicialibus relictae sint , satis apparet , eorum judicia esse summaria. Et quo magis a solemnibus recedimus, eo propius veterem indiciorum ecclesiasticorum simplicitatem attingimus. II. Lite contes lata, partes ad probationes accinguntur , de quibus judex co--' gnoscit. Probatio eth vel vocalis, vel literatis. Vocaliae vel a partis adversae con- quumtut egione, vel a testium depositione proficiscitur. Licet enim partibus semet mutuo protat . interrogare de jactis dc articulis congruis; ( 3 ) & qui respondere detrectat, ha- 'ra v v-betur pro confeso ( c 3. Iudex quoque in qualibet litis parte interrogare potest t a Saepe aetor reo iuramentum deseri; refert nonnumquam reus , dc inter uum iudex. deficiente probatione, actori injungit ( e i. Juramentum litis decisorium in foro ecclesiastico frequentius est , quum ecclesiastici plus conscientiae fideique dare praesumantur. Maioris negotii est probatio per testes . Hi citandi sunt a judice, coram quo de politiones secreto edunt in scripturam redigendas , quam in caussia civili examen ( en pie; ) in criminali informationem adpellamus Si examen detrectant, mulctis aliisque poenis cogi possunt, si noti sunt; si ignoti, censuris ecclesiasticis, ( f quibus orae mittuntur monitoria generalia, publicis locis alligenda, vel pro concione publicanda, quibus iudex ecclesiasticus, proposito faeto, quod fere atrox crimen esse solet, omnes, ad quos eius rei notitia pervenit, exhortatur ad revelandum, ( adjeeta poena excommunicationis, si
i et ) Hune effectum communiter attribuunt litis comestationi , & quidem sine ullo discrimine per L 23. F. s. de here .pet t. Et tamen idem effectus etiam controversiae metae adscribitur , e. I. imo soli et-am denunc at,on in I. ao. c. I i. eod. Li- iis contestatio sane hunc non operatur , sed fraent a re araena , quae modo per de-
nunc istioraem , modo per controversiam ano
tam , modo etiam per ut i conte flagdonem reo ingenerali potest . Hae ubi deficit, mala quoque fides cessat .s x Nani si vel maxime eausa reum non tangat, post lirent tamen suo homine contestatana aeque tenetur, ae si causa eum
a Quem in finem positionet ex libello tarmat actor, quae tanaen non probat omnis gratia offeruntur, sed tum ut litis contestatio eo planior fiat , tum etiam ut rem
ligio ite iuramenti , quod reus subire debet de malitia , a temeraria negatione deter
( Prolixior est haee praxis, quam ut
binis verbis tangi possit . Plenius de ea egerunt ANTONIUS LATARIUS n quae/.
more torrat ecclesiastu i ad extorquendum e Atur onem is ut retiuisionem , in quo tractatu imprimis cap. III. praxis ab auctore facta enarratur. Fundamentum eius deprehenditur in c. un. extra P. comm. de fur s. Supponunt triauntque, conscium veritatis scujus de te elio quaeritur, per potestatem ec-elesia si icam adstringi potie ad revelandum sub comminatione excommunieationis , si intra terminum praefixtim haud paruerit . Postquam enim excommunicationi ei clua prorsus
204쪽
post trinam pubIicationem cestaverint. Quae sere unica ad probationem factorii moccultorum via admodum teritur, dum di iudices laici in caussis mere simularibus Lepe eam eligunt, & officialem, qui publicationem detrectat , fructuum sequestratione compellendum censent ; quod Concilio Tridentino ( a ) diserte prohibitum, cautumque, ne in caullis levioribus monitoria adhiberentur. itera- III. Probatio literatis consistit in scripturis publicis, privatis . Publicae per se fidem faciunt, suntque eae, quae a publicis personis ex ossicio agentibus conceptae ( b ). Scriptura privata fidem non facit, nisi recognita, vel literarum comparatione vera deprehenia suerit. Stricte solis instrumentis authenticii fides adhibenda, nisi exempla sint per manum publicam facta . & quidem pars adversae stricto jure petere potest, ut ipsa exempliscationi intersit ( i ) , quae olim iussu judicis erat suscipienda ( e 3. Si instrumenta sunt penes persona in publicam , compelli a judice potest ad edenda exempla. Instrumenta ex curia Romana adlata tum demum in tribunalibus nostris fidem faciunt , si duorum agentium in
rebus testimonio nituntur. s. senten- IV. Probationes absolutae partibus mutuo aperiuntur , ut intra terminum eas
impugnent: quo facto, vel saltem termino elapso, sententia ferri potest . Si tamen in Ecclesiam vel in rempublicam aliquid detrimenti redundaturum esset; promotori seu procuratori generali acta tradenda sunt , ut ipse arbitrari ponit.
Sententiae sunt duplicis generis, interlocutoriae & definitivae. Illis aliquid fieri iubetur, dum lis decidatur, v. gr. sequestratio. Nam quoties iudex hoc vel illud in caussa suscipiendum imperat ( 1 3, interlocutoriae vim habet. His autem iis deciditur.3 C;.;. V. Olim sententiae, licet ex instrumentis & secreto judicatum esset , partibus a. i. scripto recitandae erant: quod in foris saecularibus primum neglectium , di s d generatim sublatum est . Concordato ( e 3 duo anni ad finiendam instantiam praescribuntur judicibus delegatis, quod Concilium Tridentinum (fl sancit etiam de ordinariis. Unde partibus a lapsu biennii iudicem superiorem adire , litemque coram eo prosequi datum. In Francia nec biennium perdurandum e st; sed, simulatque partes submiserunt, judicem conantem bis interpellant de serenda definitiva. Si rursum cessat, pars laesa veluti a denegata justitia ad pe l la t , dc adversus judicem agit ex hodicatu ad resarciendum damnum , & ad id quod iu- terest . ( g l Haec est latina processus primae instantiae . De adpellationibus post crimina dicemus
prorsus insolitos tribuerunt, qui, tiam ignotos stringere, eorumque conscientiis laqueos, terrores de cruciatus imponere possunt , non adeo mirandum est . hae methodo saepe se-lleius crimina manifestari , quam ordinatia inquisitione . Plurima etiam de hae materia
eongessit Jo SEPHUS GIBALINUS A
possit , cognoscendum de originalis valore dc fida ; aequum ergo iustumque est, ut adversa pars audiatur, dc ejus ex eaptiones , n quas habet , judex examini subjietat , atque de iis deeernat. Hoc neglee o , fidem plenam exemplum operari nequit .s 5 vel etiam punctum ne dentem dci et dit, super quo uterque satis auditus est .
Hae speciatim vocatur, interlocutoria mIxta, quia vim desin t vae intuitu eius eo
troversiae lincidentis , quam definit , haebet .
205쪽
De haeres, alii ue Lesarum re segionum criminibus. ago
De haeres , aliisque rasarum Relgionum criminibus . I. Ajor iurisdictionis ocelesiasticae vigor in ulciscendis criminibus , canio-
IH nu in carbone notatis , quia maris sacra & bonos mores laedunt , qu Em societatem civilem turbant, licet principum legibus quoque coerceantur ac vindicentur. Criminum ecclesiasticorum atrocissi inum est haeresis , quae fidei Christianae funda moenia labefactat. Haeresis autem est pertinax defensio dogmatis, ecclV-pide universalis judicio condemnati, sive decreto concilii Oecumenici , quod Aria nisino Niceae contigit; sive pontificio oraculi., per totam ecclesiam recepto, quam
te D. Innocentius adversus Pelaetum edidit; ( a 3 sive sanctione concilii particularis ab universa ecclesia agniti , quod Pauli Samosateni placitis Antiochiae contigit. ( b ) Huius autem caussae duae disceptationes sunt ; altera de iure, ut appareat, num dogma orthodoxum sit, an haereticum , de quo unice e esia , id est, ( r episcopus vel concilium provinciale, vel papa cognoscit ( c ) ; altera de facto, num hic vel ille sit haereticus, quam in Francia iudices Iaici , si haeresiis manifesta est, salvo judicio Ecclesiae, sibi arrogant , quum hoc casu de exm
sequendis legibus regiis, deque poena eorum, quos Ecclesia Condemnavit , agatur. Iam vero principes poenas saeculares huic crimini, quod tranquillitatem publicam diversitate sententiarum turbat, praestituerunt. Vix enim fieri potest, ut inter homines, religionum debita reverentia flagrantes , qui mutuo vel pro sacri legis vel pro superstitiosis habentur , pax servetur a ) . Neque huc facit, quod vulgo iactitant , principi nullum conscientiae alienae , nullum opinionum humanarum competere dominium. Suffcit, ut jus habeat impediendi propuli lantes perversas doctrinas. Nec indulgendum est, ut adversus Deum & dogmata divina, liberius, quam adversus principem, adversus leges rei publicae fundamentales, vel contra bonos mores, quidquam effutiatur ( 3 3. II. Haem( i 3 Saepe iam observavi , ea , quae ecclesiae tribuunt ars proprie de episcopis , ut ejus praesectis & magistratibus , intelligenda esse. His ius aeesonis di de quaestionibus fidei decernendi datum esse credunt . Quid vero si episcopi inter se dissentiunt , ut Eusebiani olim & orthodoxi e Potenistior pars praevalet , e.ique sententia decisiva creditur, quam amplce untur dominanis te s. Sic olim approbabant imperatores Illam formu am , quam Damasus papa, &Petrus Alexandriae episcopus , magna in auctoritate constituti, receperant . I. g. C. e summa tr n t. Et sic sere semper in his controversis observatum fuit , ut , quae Pars praevaleret, orthodoxiam constitueret . Nunquam Remonstranter condemnati sui Dsent, nisi adversarii eorum in synodo Dor.dracena praevaluissent , et que JOANNES BOGERM ANNUS, haereticorum malleus perlecutor im uacab iis , praesuisset. v. ta' ep. 2 . t s. Hisi. eccl. I. 23. n. 3
fomet. Be . vol. II f. ob. sa. seqq. Paucis :religio dominans denominari solet orthodoxa, quia publice approbata est e damnata
di reprobata ( id quod ex iudicio major8 part i fit 3 vero haeresio sapere dieitur .
Ita vero contingit, ut quod hodie oribod aeum iudicatum fuit, mox atro haereseos notetur carbone , quoniam tempora mutan tur, di mox haec, mox alta multitudo prae , valet,
Cur vero non 3 si domantur haereticorum persecutores : si dissent lentibus omnis calumniandi ratio severe interdicitur , pax etiam inter dissidentes in religione servari potest.
g In ibesi non inepte philosophatur
Auctor . Ast quen, mihi dabis haereticum, qui dolo malo s absque quo crimen concipi nequit contra Deum loqui , vel contra bonos mores quid effuti sse convinci potuit
206쪽
r oo Pars III. Cap. VIII. J II. Haeresis purgatur abiuratione erroris & professione fidei catholicae. Si post
abiurationem haereticus in eam clem vel aliam haeresim recidit ; relapsus audit , cujus generis hominibus dissicilior redditur absolutio , ne sacramenta profanentur ( a ). Condemnantur etiam credentes, receptatores , defensores & fautores haereticorum ( b ). Poenae canonicae sunt atroci IIimae: nam clerici gradu privantur; la ici & clerici ex communicantur , atque in hoc statu morientibus denega
tur sepultura ecclesiastica. ( c ) Quid quod a beneficiis & ossiciis ecclesiasticis liberi eorum excluduntur, & quidem primi & secundi gradus in paterna ; pri
mi tantum in materna linea. ( d Saeculares poenae a principibus pro temporum& haereticorum varietate variae constitutae sunt, ut mulctae pecuniariae, confiscatio vel partis vel omnium bonorum , sustigatio, carcer, exilium , ultimum sup
IlI. Haeretici nasi excusatius peccant; facti, apostatae vocantur, & atrocius puniuntur. Quum enim religioli pro sessi & clerici, qui in sacris, quando ordinem
deserunt, ut uxorem ducant vel saecularem vitam agant , apciat e adpellentii r( e ): justius sic adpellantur, qui ad exemplum eorum, qui ad Mahometismum deficiunt, professioni Christianae fidei nuntium inisere . In tales Ecclesiae salva manet iurisdictio, cujus filii, ut ut rebelles, ( et ) non esse desinunt, sacro lavacro tinjhi, quod imprimit characterem indelebilem. IV. Sed infideles, qui semper tales fuere , ut Iudaei , Mahometani , Idololatrae , non su b jeci i sunt jurisdictioni Ecclesiae , quae tamen fidelibus commercium periculosum cum his omnibus interdicere ( f ) , & adversus eorum ausus brachium saeculare implorare potest ( 3 ) .e Principis enim est , eos reprimere , si Christianam fidem facto vel verbis impugnant, Christianos seducunt, falsam religionem publice exercent. Quibus malis ut obviam eatur , princeps prohibere potest, ne quis in territorio habitet , qui non profiteatur religionem territorii( ). Eae hoc capite CCC. abhinc annis Iudaei; ex hoc capite an. 168 s. Calviniani e Francia fuerunt ejecti. Quum haeretici & infideles errores suos in deliciis habeant, serendum est, ut in suis territoriis leges ferant contrae veram religionem. Errantes dolo malo errare, & contra Deum siqui dicuntur , qui a iudicio dominanti se etesiae n. e. cleri recedunt. Ita ubique rationes subduxere haereticorum mastyges , quos bae et cor dicunt, quamcunque inspexeris religionem.( i Non tantum poenas gravissimas &capitales haereticis dictitant catholici. Fuere etiam quidam inter resormatos, qui eodem ducti sunt servore, ut BETA & ipse syno li Dord racenae praeses , JOANNES COGERMANNUS, Betae assecla , qui capitali supplicio plectendos hareticos dixerat, vid. MICHAEL de la RoCHE
dant Ies Memo/rer litera res de Ia grande Eret ne tom. IX. p. II. Nec hoc adeo
mirandum, cum ipsemet CALVINUS haeresin SERUETI morte assiciendam esse
ceni uerit , quod moderatiores indigne tui runt , ostendentes haereticos non esse gladio puniendos , v. de la ROCHE eit. l. tom. II. p. iso. seq. Ipse Henricus ULII. pol quam jam obedien: iae ecclesiae Romanae nuncium miserat , plures haereticos necare jura sit, quo eo magis orthodoxiae gloria coru caret, ut aliquot exemplis lDEM observat p. 13 p. se l. Inde liquet, quid dom natus Ira reicii ne praestare , quamque infelices effectus producere queat.( In hoc potissimum hujus criminis
atrocitat quaeritur et qui dissentiunt a fide catholica , in communione ejusdem ecclesiae manere nequeunt , unde dicuntur rebelles s& sic contra statuni reipublicae eccles asti- eae delinquunt .s s Ita ter nae recium potestatent ecclesia in infideles exercere dicitur, quod eos omni commercio cum fidelibus intercludere queat, quod plenius illust cauit RICCIUL
( a. ) Inde factum , ut judaei in Germanias. II. s. credentes cod.I S. eod. in d.
207쪽
De haeresi, a iisque Icarum rat gionum criminibur. Io I
rionem. Sed istae leges neminem bonum absterruere umquam , quo minus illic habitent, animarumque saluti invigilent, scientes, Deo maris obediendum est e. quam hominibus ( a j . Nec eos este metuendos , qui corpus solii in occidμro roslunt ( b l. In hujusmodi angustiis religio Christiana nata est; in his crevit , in his adolevit; quae certi stimuin Ierhibent de si de verorum Christianorum testimonium. V. Haereticis succenturiantur schismatici, quia, auctore Cypriano , qui un ta- ei, e .. item Ecclesi e non tenent, fdem non tenent ( c J . Est autem schisma divisio , quaera lacerat Ecclesiam , dum pars plebis, vel cleri insurgit adversus legitimum pallo. rem, communionemque eius exosa, falsum doetorem suo nutu sibi eligit ( 1 3. Hujus criminis eaedem poenae sunt sc haereseos. Inter alia omne; ordinationes , beneficiorum collationes, aliique actus iudiciales, a praelatis schismaticis peraeli, irriti sunt a ). Interi in haeretici & schismatici non amittunt potestatem ad nsinistrandi sacramenta , sic quam habuere , haud an agis, quam alii peccatores, quiae character sacerdotalis aeque est indelebilis ac baptismatis. Peccant salte in , quod hac potestate utuntur extra Ecclesiam . Ut igitur baptismus ab haeretico vel schismatico admini liratus atque validus est , ac baptismus ab ebrio vel impudico homine administratus ( e ); ita qui ab haeretico vel a schismatico Episcopo ordinantur, presbyteri sunt, modo Episcopus ille recte ordinatus sit . Quos enim laici vel simplices presbyteri Episcopos vel pastore S , quocumque nomine veniant, constituunt , ii nunquam non laici sunt manentque . Si igitur canones schismaticorum ordinationes irritas declararunt, hoc intelligendum est de inter-dieto perpetuo, de quo Ecclesia dispensare potest ( f 3. VI. Haeretici plerumque sunt blasphemi t a J. Nam qui fidem non tenet, de
Deo & de divinis mysteriis, quae contemnit , irreverenter loquitur; atque hoc m* m, ipsum est, quod proprie blasphemiam vocamus . In eumdem censum veniunt vanae dc instilitae execrationes; quarum aliae aliis pro verborum natura dc animi assectu atrociorem poenam merentur ( g l. Eodem pertinet periurium. Nam Deo te iuri, his illudere videtur, qui fidem sub invocatione numinis datam violat , aut Deum vindicem vocat promissi, quod salva fide & sine crimine servare nequit.. VII. Sacriletium est quodlibet laetum, quo religio ( ) despicatui habetur , ut fac uero
ni a non aliter , quam interveniente Hoen. fat one commorari queant , dc sic jus judaeos recipiendi regalibus annumeratum sit.
tingere potest, Elus de causis , inter quas per Leeula plura eminuit amb/t o, seu -- per I glor a . Hoc critis en rursus tangit statum publieum ecclesia dominantis, eiusque caput imprimis petit, quod non potest non abominabile iis videri.( x Ut haereticos eo magis gravent ionualumque odiis exponent, constituere m.
Ient dominantes, eos esse blasp'emor. Iam olim infideles ipsi Salvatori ec Apostolis
blasphemiae erimen objecerunt , quam Pra x in perseeutores & flagella haereticorum in
usus suos traxere, & hoc atro carbone eos notarunt. Quam vellem vero, ut protestantes saniores facti su i sient , inter quos (pro dolori plures reperi, qui nil blasphemia
earumque imputationes in ore habent. Viis delicet quos a se dissentiri animadvertunt, hae t eos appellant : haeretici autem contra Doum Io M dicuntur . qui autem contra
Deum loquitur, blasphemus est.
c umque habetur , vel dicitur , licet nullaret gio rei in sit . Unde non tantum datur sacrilegium Incaeum rerum, sed etiani nu-pi aeum , di paui cum, utpote si contra reverentiam principi debitam quid committitur . Quo maiora vero superstitio sumst incrementa, eo plures huius criminis enatae sunt species, ut vel quadraginta species refert
208쪽
eucharistiae, sacri olei, sacroruin vasorum, Ecclesiarum, coemeteriorum profanatio; immunitatis sacroruin locorum violatio in icrris, ubi ea ol sertatur; furtu in seu usurpatio rerum Deo consecra tarum s clericis & religiosis intentata vis ca). Cum hoc crimine saepe conjunctum est sortilegium , ceteraque maleficia eorum,a,tis, i. qui cum daemonibus commercia iactitant ad furta invenienda , ad res suturas, uis, divinandas, ad amorem aliorum sibi conciliandum , ad damnum inimicis dandum ( b ). Eiusdem furfuris sunt in agia, astrologia judiciaria , chii mancia ac rem Ii quae divinationum species ; item conceptiones verborum , characteres certis
morbis pellendis aut certis e flectibus naturalibus sufflaminandis. Quum inter haec remedia & effecitus eorum nulla sit naturalis proportio; si qui sunt , ii daemoni adscribendi sunt, quum Deus nulli bi miraculis patrandis semiet obligaverit . Si nulli sunt, quod frequentissimum est, criminis loco tamen est professio artium jure divino prohibitarum & animus iis inhiandi . Haec crimina sere nutrit superstitio, quae generatim indigitat omnes actiones cbtentu religionis susceptas, licet laec piublico Ecclesiae calculo ( i ) adprobatas, nec utiles ad pietatem (G. i Notabilis S pertinax superstitio crimen habetur; sed plerumque languentium aut ignorantium s x ) morbus est. Moribus nostris laici horum criminum rei non ad judicem ecclesiallicum vocantur, sed ad laicum, qui de iis cognoscit, legum regiarum vindex,
De Inquisitione ejusque origine.
o ira in- I. T Nde a quingentis annis haeresium aliorumque criminum eausta constitutas i hi ''it I sunt peculiaria tribunalia, quae inquisitionum vocantur, quaeve per Italiam Hispaniamque, licet in Francia exulent , tantae sunt auctoritatis , ut de iis pauca in medium asterre operae pretium videatur. En eorum natales . Sudra diximus , frat, es praedicatores maxime convertendis Albigensibus aliisque haereticis primum destinatos suine , ( 3 quod munus sibi pariter recens instituti sumsere fratres minores et quorum animis, dum calerent, utendum censuit pontifex , quum maximopere proficerent. Nam voce dc scriptis resutarunt haereticos, principes, que & populos excitarunt , ut pertinaces persequerentur perierentque l .
Numem serre integrum taret ex decretis conciliorum , mox speciali dissertatione colligen
( 1 3 Ergo publicum eeclesiae iudicium de
approbatio facit , ne aliquid supe si tIMI in censum reserri possit . Hoc principium In eeelesia Romana magnos superstitionum peperit eu mulos, nec illae cessabunt, quamdiu in hoe principio subsistitur. et ) observarunt iam alii, ut plurimum hoe morbo asseelos su i in monachis, & imis primis quidem mendicantes, qui supersi t ony ut plurimum adeo dediti fuere , ut sere, quiequid mali inde in ecclesiam derivatum est , ex monasteriis, tanquam ex sonte perenni , fluxerit . Haec eos plus roboris fumper' i on. superaddiderant , quo magis, in
seeulis barbaris , Ignorantia per monachos promota fuit. cons. c. fee. s. i. t s Dominicum hie relus sanctus vel quasi instavit atque animavit, ut hanc provinciam sibi postula rei, dc primus nquisitor gener aut fieret. Non minori ardore FRANCISCUS in Italia hae teticis bellum indixit, eosque oppugnavit , ut his duobus ducibusimnianissima illa inquisitio , per quam saevit uni est in quo scireque, natales suos de
( En eonversionem haereticorum monasti eam , sed plus quam barbaram . Tali methodo haud usus est Christus , multo minus Apostoli, unde sequitur , ut Christi spiritu ec Apostoli eo haud sint praediti squi hac monast ea metiodo in convertendis haerem
209쪽
De inquisitione e usque origine. Iop
Numorum conditionemque haereticorum, cujusque loci exacte explorarunt; quam diligentes episcopi, quam assidui principes, quam promti ceteri ex plebe ementin exilirpandis haereticis, curate observarunt , Romamque retulerunt . Iurisdictione tum quidem destituti , animarunt tamen nonnumquam magis ratus ad proscribendos vel puniendos haereticos, ac dynastas ad arma stimenda, populumque ad belli societatem signo crucis panneo, Pectori assi xo, excitarunt , harum. que expeditionum sociis easdem indulgentias dederunt, quas naeli sunt , qui ad bellum sacrum in terram sanctam profecti. II. Quum Fridericus II. pontifici Honorio III. reconciliatus Paduae degeret, die xx. Febr. Iti . quatuor edicta promulgasse dicitur; quibus saecularibus judicibus haereticos, ab Ecclesia iudicatos, puniendos commendavit; obstinatis igni m II.
ultorem: poenitentibus carceres perpetuos praestituit; poenas adversus perduellio- ratoris.
nem dc laesae majestatis crimen ad haeresin extendit , omnesque leges cum iure civili, tum iure canonico adversus haereticos latas confirmavit ( i l ( a 3. Praeterea tuendos recepit inquisitores , . quod nomen iis , qui haereticos indagarunt, datum, quodve in quadam lege Theodosii magni adversus Manichaeos deprehenditur ( h l. Innocentius IV. qui an. 12 3. in solium Romanum evectui est, o servandis legibus hisce perpeti cura invigilavit Dominicanosque dc Franciscano, , oui Ecclesiae hac in re utilissimam Operam navabant, eximia auctoritate ornavit, di Episcopis, quibus cognitio de crimine haereseos competebat , adiunxit , atque magistratibus mandavit, ut, ex judicio Episcoporum dc Inquisitorum , apparitores conducerent, a quibus haeretici in carceres compingerentur , dc bona eorum occuparentur. Hoc ipsum praestitit Innocentius: edit a d. II. Mai. thsa. bulla ad Inq. quis omnes rectores, conlilia dc communitates in Longobardia , .Emilia dc Marchia DaIi.a, Trevisana, 31. articulis propositis , qui statutis omnium civitatum inserti sunti e ), Quorum primo magistratus omnes, simulatque munera sua ineunt , jurejurando ad observantiarn illam adstringuntur, ni muneribus excidere ; dc haer . seos
II. sunt , quibus inquisitionem coni ra haeretico I magnopere promovit , quas integras
b stor. requU. D.. f. e. iE. Crudeliores Ieges vix excogitari potuisse crediderim , qui inbus factum, ut innocentissimi et lam, quibus omn t proclamat o is a peliat ouo beneis sic um seu omnis defensio denegata, cleri-eali surori subiecti su rint, qui mox haereis ruor declararunt, quos sibi infestos credi derunt. Denique ipsum Imperatorem mam eis studio opprimendi eos , quos odio habebat, quam pietatis has leges tulisse, mulista suadent , de quibus argumenta adsert
adeo ut GREGORlUS IX. euem ad momneret, ne perdendis fidelibus, sed delendis perfidia operam daret. Verum his ipsis arismis, quibus hostes impugnabat, mox ipsemet petitus, & anno Xa s. a pontifice exis communicatu si imperio privatus, di se eidem legi, quam in alios statuerat , subjectus fuit.
s a Novell. collat. Io. Dirrat . inquis in sin. auth. l. Io. C. de haeret. O Moenia'. b) Vid. t. q. s. . ad mortem quoque inquisitio extendatur C. de haeret. di Maxich.
haei et icis utuntur. Quae vulgo dubia ex dicto Christi e compeli ntra e , adseruntur sprolixa opera examinata sunt in tractatu
rrer , o M Tra id de Iae tolerante tin te se Ceterum quanta auctoritate terribili Instructi fuerint hi /nquesit ret papales , domeet INNOCENTII III. instructio , data fratribus RAYNERIO & GUIDONI ,
relata a RAENALDo ad ann. llis i. n. sp. vi cujus injunctum est principibus , ut quos hi legati auathemate pereulissent atque haereticos pronunciassent , e sua ditione ejicerent, bonaque eorum fiseo addicerent; si vero in iis ut ei lus morarentur, morte eos adficerent , id quod ni faeerent, anam themate eos, terrasque interdicto ferirent ;praeterea vero propositis praemiis papalibus h. e. indulgentiis , aliorum Eelum incitavit , qui legatis suis operam auxiliumque in persequendi, haereti eis praestarent.( i ires omnino legea FRIDERI CI
210쪽
seos suspecti censeri malint . Hanc constitutionem , paucis mitigatam , septem post annis ras'. & post eum annis sex Clemens IV. I 26 s. renovavit . Sed licet in his tribus provinciis magna esset pontificis auctoritas, non tamen sine maximmo labore firmari potuit inquisitio . Nam compertum fuit, Inquisitores caeco impetu ( x ferri, nimia severitate opes emungere , ossicio abuti in vindictam privatam, populosque sermonibus suis concitare ad seditiones, quarum duae sunt
memorabiles, Mediolanensis Ia t. re Parmensis Isis. Venetiis inde ab Innoce tio IV. omnes pontifices inquisitionem obtrudere moliebantur , donec Nicolaus IV. an. I 28'. rempublicam eo permoveret; de qua re certa conventio inita (a Veneta igitur inquisitio ex cura Romana non pendet; sed ducem habet sententiarum exsecutorem, & rei nummariae depositarium. In urbe tres senatores; ex tra urbem rectores civitatum huic iudicio adhibendi sunt. In Tusciam an . I 238.
receptum est hoc tribunal, cui praefecti sunt familiares D. Francisci, terrae illius
alumni.lII. Instinctu Raymundi de Penna forti an . . ix g g. inquisitio immigravit in Ara
goniam; cognita etiam in nonnullis civitatibus Germaniae ac Franciae, praesertim in Occitania, unde ortum habuit; sed in his haud diu commorata. . Regnum diea dolitanum ob dissidia regum & pontificum intactum mansit ab hoc judicio, quod in Aragonia quoque elanguit, ac in ceteris Hispaniae provinciis vix ulla tui vestigia reliquerat. Sed Ferdinandus catholicus, post penitus ejectos Mauri tanos, quum novorum Christianorum plerosque videret ad simulationem Chrisiani ritus compositos, metu eos, praesertim Iudaeos, quibus terra affluebat , in ossicio continendos esse censuit . Ejus precibus an. 1 33. Sixtus IV. dedit bubiam, qua Thomas de Turrecremata, Dominicanus & regi a confessionibus, qui hoc opus urserat in primis, constitutus est inquisitor generalis . Quo nomine an. I 8 . conventum egit Hispalensem, ubi universus iudicii ordo , quo etiamnum utuntur , designatus es . Idem Thomas an. 1 8s. confirmatur ab Innocenti VIII. ex quo tempore hoc munus in Hispania semper fuit maximum atque
honorificentissimum ( et 3. Interim pontifici nihil juris in inquisitionem Hispavnicam, praeterquam quod inquisitorem generalem , quem rex cunctis provinciis Praeponendum nominat, confirmare solet, qui vicissim ex nutu regis nominat
singularum provinciarum inquisitores. Ipse est consilii inquisitorii praeses natus absolutaque praeditus potestate, semperque a latere regis. Consilium illud leges inquisitoribus pra scribit, eorum lites decidit, peccata punit , minis ros inferiores castigat, adpellationes recipit , nec nisi regem agnoscit superiorem , ct ex eo pendent ceterat omnes in Sicilia, Sardinia, ceterisque Hispaniae terris, immo
apud Indos, h. e. in insulis Philippinis & in Americae continenti stabilitae in quisitiones ( b J. Lusitaniae regi Ioanni III. an. is 3 s. Paulus III. Inquisitionem dedit Hispanicae simillimam. Hispani hujusmodi tribunal in regno Neapolitan formaturi impediuntur a pontifice, quia subjiciendum foret consilio inquisitori Hispanico . Unde in illo regno haeretici judicantur ab Episcopis vel a pontificis
i a Tantum horrorem injecere hi inquisitores singulis , ut mallent nescire di ignorare quae ad fidem sunt necessaria squam se periculo nior tis subjicere . optime AUCTOR tom. XIX. h D ecl. nae fc.
prael m. s. II. observat, ex hac via inquirendi natam esse summam cinoraret Iam di pocr a , dum securior ratio semet conm
servandi alia non erat, quam silere nee iosacra placita inquirere.
( De ratione hujus tribunalia peculiaris prout etiam nunc obtinet, fusius agit praelaudatus a LIMBORCH. lib. I. c. to. p. py. unde liquet, potestatem esse , ut non possit non summum praejudicium regiae potestati absolutae creare. c. g. I. a. sit. t. c. 3.