장음표시 사용
111쪽
ornandum,a prandendum calidius ambiens nivis et glaciei vires rorangere , ac PVtulentam mairriam ex ales acere valeat, rigicariu=n duplicato, vel trillicato linteo a dia madefacI cooperiatur , cuius magnitudo, cutis fortim ad librium me poterit,prout in caena pra ullo, maiori,vel minori potionis quantitate opus erit . t quemadmodtinu contra calidius ambiens jupraarcia omnia machinari opus
est,ut sanitatem tueri valeamus, ita ct aduersusfrigidius ambiens aliquibus in locis praesertim in occidentalibus, O septentrionalibus egionibus hyemali tempore calida rium parare necesse est, alioquin potulenta materia breui sim temporis interualta ita restigerari pol et viserientem
frigiditatem consequeretur, ct maximam noxam dentibus, ventriculo,neruos parti bas , ac toti .rpori asserret. Hinc Iaponi' feme contra gelidum potum ob summam ambieniis frigiditatem calidaria parare con euerul,quae Romam etiam asportarunt,dum ad Pauliam C. Ponti cem Maximum Legati lege Voxu annucio, aransmissiluere,quae
calidaria tam ingenioso artificio conLIrus Iaiunt, hi e viadi vn qui Romae apud amplfimum Cardinalem Turghestim eiu em Pauli V. nepotem viderepotent,ut appareat non opus esse calidarium alterius)firmae excogitare, cum iis commode quilibet calidario ea arte parato in frigidioribus: regionibus Temali tempore potionem is summi frigoris iniuria vindicare facile posit, cuius calidam, con-sse Iis,ut omnibus Nationibus nota fiat, non solum breuiabus describam ed eiusAuram scut etiam etsupra narrati figidarii in sine huius Capitis apponam Iaponiorum calidarium sic constructumapparet; eius firma, nec peniti squadrati, nec omnino oualis cernitur, longitudo enim eius
enis quipalmaris,latitudo palmu non excedit, altitudo ad
112쪽
femipalmum exleditur, ab altero Visus capite sphericu vas.
ad ignem recipiendum tum est, quod eiusfundum non tangit, sed duorum di torum secundum latitudinem anter' uadum relinquit, ct in huius capitis latere rotundum foramen cum operculo minutatim perforato obseruatur , ut per
id ignis dispari possit, ne extinguatur reliquia corporis caselidarij vacuum e I,ut aqua repleri possit, ct in medio ipsus
corporis rotundum foramen cernitur , in quo vas operculatum potuleta materia repletum fere et que ad calidari undum descendens imponitur , ut mediante aqua ab igne excalefacta,potusfrigiditas expellatur; praeterea manubrium habet , quo hinc inde secundum longitudinem calidarium annectitur,ut commyde transferri possit Antula etiam fursum tendens in eodem capit , ubi ignis receptaculum est, id Tr.eniat, ut per eam aliqua aquae portio ejci possit quando contingat,ut calidior at quae postea is frigidior aqua per supradictum foramen introduecta attemperari possit Praeterea ob eruatur etiam huius odi calidarium interius cundum totam eius capacitatem samno oblitum e e ignis autem receptacadum, ac vas,quod potulenta materia repletur, non solum intrinsecus, sed etiam extrinsecus . Sic Iaponiorum calidarium constitutum apparet, quod maius , vel ianus ad libitum consci poterit, prout maior,vel minor potulantis materiae quantitas requiritur. uod ne calidarium
eiusdem etiamformae pararipo et, cuiusfigidarium perius descriptum fuit, tria Wmpe foramina in eius super cie confici possent, in quorum medio ignis receptaculum e et, in aliys duobus vasa ino, vel aqua repleta cum fui opereulis introducerentur .s Liuia etiam ursum tendentes abstroque capite addi posunt, ut aqua nimis feruefacta ejci
possit, et frigidisi per vasorumforamina ad tepefaciendum
113쪽
introducatur, manubrium etiam addi poterit , ut pride-joripium es , Iud tantum huic calidario addendum erit nempe, ut perculum quo operitur ignis, perforatumsit, tignis expirare valeat , cuius calidari Auram inferius
m alijs Auris repraesentabo , ut idAbi quisq; ad libitum
uoad quartum refrigerandi modum cum balinitro, senecessetas urgeat, ut in mari aestiuo tempore contingere δε- let, nec huit odi refrigerandi modus praetermittendus es, frigidus enim potus in summo ritu naturae humana necessarius valde exinit.
114쪽
Auctoris Frigidarium. Frigidari corpus indicat. Amplum foramen promtuario vase C Duo foramina pro vini,& aquae vasis D istula hinc inde ad eij ciendam aquam,si quandoque nimis frigefieri contingat, ut alia minus fri
gida addi possit. Iaponiorum Calidarium. Corpus Calidarisindicat.
Foramen in quod vas potulenta materia repletum. Foramen in quo ignis receptaculum situm est . Foramen pro ignis difflatione. Auctoris Calidarium. Corpus Calidarii indicat. Foramen pro ignis receptaculo. Foramina pro vini, aquae vasis. Fistulae adiij ciendam aquam, si nimis calida reddatur , ut alia aqua portio ad eam temperandam introduci possit. Vas ad niuem continendam pro potus refrigeratio- Vasa pro vino , aqua ad refrigerandi, vel calefaciendi usum. Vas Iaponiorum adpotulentam materiam calefaciendat n.
H Ignis receptaculum ad calefaciendum potum. Descriptorum Instrumentorum manubria indicat
116쪽
Quomodo quis a noxa gelidi potus se tueri valeat, Et quando idem potus omnino fugiendusiit. Cap. VII.
V O NI A se aliqui adeo incontinentes sunt, ut gelido potu se ab inere non possint, nonnuIi verὰ, t ad omnia aptissimi videantur,cum amLcis interdum epulantes, inuit etiam eode potu utuntur ea enim hac nos a tempestate percrebuit consuetudo ut non solum in latitis Principum Virorum coenis ed in priuatis etiam aestu praesertim tempore nihil magis ad delitias assectent , quam gelidum potum fumere , eumque eo delicatiorem exintimare solent,
quo frigidiorem percipiunt, adeo ut roba reliqua omnia r.etiosa cibaria in coena , vel prandio parata censeantur , nisi potu niue admodum refrigeratus adsit; Propterea breuiter , quid agendum sit ad fugiendam noxam, quam huiusmodi potus asserre valet, insinuabo quando idem potus fugiendus omnino sit , demonstrabo. Et quoad primum,Galenus lib. de bonitate aquae, de potabili aqua verba faciens docet Pivam vehementer frigidam post cibum multum in potu exhibendam esse, non ramen affatim , aut inhianter, nec sine vino: vicenn in 3 primi DoLI.a .cap.S idem docere videtur, tum ijs,qui frigido Eoiu uti voluerint, tria praecepta tradit, Primum erit, mi aureaquam huiusmodi potum ingerant, maximam cibi quantitatem assumant. Secundum ut non ingurgitando, sed δε-gendo bibant. Tertium , Ut vas quo adpotandum utuntur
117쪽
angus hori j; Alexander Petronius in lib. quem edidit de victu Romanorum cap. 3. aduersus gelidi potus noxam haec habet Denique si quis, aut ante, aut paulo post, quam prandium, coenam i inchoauit, iusculum aliquod satis a lens potauerit subinde interpositis alijs cibis , rigidis imum bibat, ac rebibat, hic ab omni frigidissima potionis noxa, se aut semper, aut persaepe vindicabit. Ex his omnibus r.eceptis , quoad idud de maxima cibi quantitate , menda ante gelidum potum animaduertendum si parum esse multum cibum sumere , elpotius maius detrimentum asserre o e , nisi sita cibi quantitas optimisit uoci, immo quo maiorem cibi quantitatem quis inge erit , eo magis agelido potu laedetur. Praeterea plurimum conducere potes , ut illa cibi quantitas , quae exhibetur, aromatibus sit condita,
ut puta pipere , inamomo , ingibere, melle, milibus , bellaria etiam pos mensam adhibere pro cuum es,ut Principum,ac Diuitum mos es, quos propterea non ita cito, ut pauperes, sed temporis interuasio a gelido potu affici existi- no,quia cibis multis , optimi fucci, ac aromatibus conditis vescuntur bellariaq; pes mensam sumunt , si autem oleribus eguminibus brufctibus, alijsq; prato succi cibari' vesci cogerentur, ut pauperibus ex necessitate accidit, fortas epotu naturaliter frigido contenti essent , ct recentem fontanam non abhorrerent, sat tamen e I, quod temporis proce uiuae incontinentiae poenam luant , ac eorum articuli, ac D
sera insanabilibus fere morbis corripiantur , ita ut alis pauci ad extremam senecIutem perueniant , vel ob articulorum morbum in miserrimam uitam incidant,et ad deambulandum,aliaq, opera manibus obeunda impotentes stant; haec aduersus gelidi potus noxam dixi e volui. Reliquum
modo es, ut quando idem potus omnino fugiendussit, is e-
118쪽
ramus. Ex Dio scoride itaq; lib. 6. cap. .sciendum es gelidum potum pos balneum , O vehementem motum omnino fugiendum Ose, quia Hrangulationem assert, nempe δε- bitum interitum, idq;facit ob in pirationis interceptionem, quatenus scilicet angustam parit in aliquo istorum instrumentorum, quae redipirationi inseruiunt . Ex Avicenna autem . 6. Summa prima cap. Ia a gelido potu in ieiuno,
ct ps balneum, o coitum omnino ab inendum es, quia periculum imminet, ne temperamentum corrumpatur , vel
aqua inter cutem oriatur, O quod gelidus potus iubitum interitum asserre possit, exempla multa apud grauissimos Au Iores leguntur. Paulus Iouius in historiarum fui temporis lib. 33 refert propterea Franciscum Galliae Regem , Franciscum Delphinum Alium, haeredem Regni, o nominis dentination , repentino oppre um morbo mi se,quia Delphinus ex nimia iactatione in ludo paruae pita aestuans δε- doreq; madens frigidam intemperante hau t. uare praecordia, viseraq; immodico rigore correpta, extincto penitus innato calore mortem accerserunt; quod etiam accidisse refert Cani Scaligero Veronae Principi in ipsius elogio,qui cum armatus , ct e luans sub cane praegelidam fontis aquam avide nimis potasset, paulo pos objt Amatus Lusitanus medicus insignis, O de dignus in ecunda sua centuria curatione a. infra riptas Hintorias refert his verbis Elegans, optimor staturae Iuueni Romanu S, cum pila luderet , iudore respersus, ac totus madidus , ac defatigatus ad puteum pro siti arcenda venisset , exhausta frigida recens per calidarium CX tracta,illico in terram carcidit, ibi; Alterum nouimus e ijs, qui in campo negociantur, qui cum non minus corporis totius adapertis poris niadidus, domum reuerteretur, cyathum frigidioris aquae
119쪽
aquae ebibit, hortuus quoque fuit. Sed Malterum vidimus,qui cum domum peruenit, igente magno aestu, cellam vinariam ingressus fuit, calicem meracioris vini frigidi exhausit, exanimatus cecidit Scaliger de jubri litate ad Cardanum exercitatione 33. refert vidisse messoremia meridiana tritura tibundum primo adfontem hau-Πu extinctum. 2uomodo autem hoc fieri contingat, causam assert Galenus in octauum de decretis Hipp. 9 Plat.
cap. 7 his verbis. Nam cum ex frigore, vel veneno frigefactum fuerit corpus nulla alia re in ipso alterationem , patiente , statim quidem arteriarum motu , neruorUr , item,&musculorum cessant, ct huiusmodi cessatio ex eodem GaI. in Iib. Aphor com. . non aliunde oritur, quam ex angusta alicuius infrumenti ex is , quae respirationi inseruiunt , vel etiam ipsiusmet vitalis principi=, quo calor per arterias in uniuersum corpus consuit, nam cum ratione immens frigiditatis , quae satim is gelido potu in
ae luante homine praecordijs communicatur, arterialis fanguis in corde concrescat,arteriae refrigerentur, cpotentia illa, quae thoracem mouet,imbecit is valde reddatur hinc
quitur trangulatio , quae nihil aliud II ex Gat ibidem, quam repentinus interitus ob inspirationis deseritum . Haec omnia manis te magis ab eodem Gai demon rari videntur lib. 3. de Amplis med facultatibus cap. IS. his praeci set erbis. Nec enim animal ullum interire potest, quin cor ab agendi munere cesset fieri porro , Ut cesset, nequit citra maXimam intemperiem, si quidem non simpliciter quam par est , aut calidius, aut frigidius moueri desinet: eodem modo, si modice siccum, aut humidum euadat. Minus nim suo fungeretur ob hasce quidem intempe
120쪽
immensam, aut caliditatem,aut frigiditatem, aut reliquartim qualitatum aliquam acceperit . Porro medicamentis limae frigore occidunt, ubi ad cor pergere cunctantur , mile quid accidit, quod lignis humidis viridibus frequenter euenit. Haec siquidem, si multa aceruatim in ignem conij ciantur, eum celerrime eXtinguunt. Sin Vndequaque in olbem composita prius siccentur, ac incalescant, deinde sensim in ij ciantur, tantum abest,ut eX tinguant , Ut etiam alimento illi epiciantur L qu:bus Gai verbis a
vi se conlapicitur , quod sicut frigida admodum medica
menta, quae Gracitato capite 4 Galeno delateria nuncupantur, cum ad cor pergere properant, Da imme/sa rigi- citate repentinum interitum asserunt , quatenus cor bum celeriter, ac affatim refrige ' indoci suo munere cariare fa ciuili, ita multo magis potulentae materiae actualis , ac
imme/ja frigiditas, cum in aestuante homines tatim cordi commum a tur Iem prae lare valet, quod i temperate irigido p tu non olum seri nequit , quin potius cordi refrigeri e i, quemadmcatim de iridibus lignis en im exiccatis dicium s. Cur autem obgillatim potum defatigatus , acae suans homo frangulationem magis incurrat, quam ilia ,
qui defatigatus, ct Ilvans non es Dico id in habilitatem passi reserendum esse , cum enim in aes ante homine folio
corporis partes, humores, ac spiritus ob intensam caliditatem rariores , ac tenuiores e tantur, hinc gelidi potus rigiditas facilius dis Iarum partium sub antiam , ct praecia pue cordis penetrare valet , ac es cere ut arterialis sus janguis concrescat, cuius concretio tandem repentini interitus caui es . uod autem praecarefactio conserat ad cete ritatem congelationis mani esse docet Aristoteles lib. 6. Meteor. m. cap. a. dum degrandinis generatione verba cli