장음표시 사용
151쪽
egris ab aqua abstinens . Hoc idem praecisis verbis docetiae, Giti pracitato lib.de bonitate aquae cap primo. 7. Me ibo f. cap. 1. alijs in locis, nec alia ratione haec omnia ἀί-Lt,9 ncera aqua oriuntur, iis quia nec incidentis, nec calidi quicquam habet; qua propter modicum vinum immiscendum , ut eius frigiditatem corrigat , eamq; per omnes corporis partes penetrare faciat, sitimq; extinguat; hinc Gal.lib. I. des plic. medio.facult. c. ap. ait, si cum Vino bibatur aqua, sitim ficacius estingui, quam si soles, vino scilicet ipsam ad distributionem promouente Itaque refrigerationem, sitisque sedationem ab aqua prouenire, utque frigida naturς sit,& humidς:c terum adminiculo es se , ac velut alas illi ad omnes corporis partes permeandas addere,ium Vinum,tum acetum,quς ipsa nequaquam frigida sunt & humida si quidem prestare , sic sola exhiberi potius, quam cum aqua,quando ea facile prς tenuitate in corpus distribuuntur,4 ab hypocondrijs recedant.
Vino itaque, ut aquae vehiculo viedum ebitur enim aqua a vino, tum ratione tenuitatis, cum etiam ratione caloris
O hinc si facile sitis extinguatur , quatenus scilicet aqua, quae ex sui natura frigida, ct humida est,per uniuer fas corporis partes distribuitur . Verum quia aliquis bio quaererem et, quae nam vini quantitas aqus immiscenda At, dico id maleno discendum es e de icius ratione in
morbis acutis com 3. pertex. o. cum in morbosi , turn
etiam in fano corporis Blatu, habet enim eo loci Galenus hopraecisa verba . Cum igitur seni cuidam egrotanti quotidie vinum aquosum exhiberem , quidam ex huiusmodi medici sir sens, me vini minimum aquς ipsi instillantem contemplatus risit. Aegrumq; vinum non bibere, sed dumtaxat videre dixit, non sane intelligens mistionis vini,
152쪽
quod gratia voluptatis datur, ad aquam aliam es e synistri uia, ciliam es e eius, quod ad opem ferendam ministratur. Nam vinum omnino minimum veluti excitationem quandam, quq ad distributionem aquam trahat,per miscemus,quo dumtaxat aquς tollimus sinceritatem, non autem aquam vinum faciamus. Sunt autem plerique exsanis, qui vinum aqua dilutum bibunt, sed in his aquam . gustatu ipso euincere non oportet jed vinum In egrotantibus vero adhuc magis,ita ut pauca sit vini repr sentatio . Ex his Gai verbis manisse patet, vino ita tendum, ut aquae ad penetrationem opem ferat, non ad voluptatem, ut plerique hominum faciunt, qui vel aquam omnino fugiunt, ut vinis ceritatem non tollant uoque gustu magis indulgeant,vel minimum aquae vino i= siilant, adeo ciure merito dici possit hac noura te sat homines aquam amplius non bibere , sed potius videre , quod cum corporis animaeq; sanitati valde officiat, fugiendum e i Et quo adagus, ct in miniionem consulerem , maiorem, vel minorem vini quantitatem aquae addendam esse secundum ho-
nimum naturam, statem, habitum, consuetudinem, exerci
tium, regionem,ac amittempus er ipsius vini qualitatem sed hoc unum caueamus, ne aquam vinum faciamus, de quibus omnibus serius dicemus imo de aquar et bonitate, 9 vitio,eiusq; correctione , ac de vinorum disserentijs agendum. De
153쪽
De aquarum bonitate, Vitio Cap. XII.
IPPOCRATES lis de aere,aquis, ct locis cap. I. asserebat, medicum non debere, negligentiorem exhibere circa aquarum facultates dignoscendas, quemadmodum gusu disse
rant,pondere,Hatione, ct virtute, curus rei num. Io. eam rationem assert,
quia plurimam partem ofert ad sanitatem Galenus lib. . de uel med facultatibus cap. . ait, quam communissimam hominibus omnibus esse tum fanis, tum grotis, ct ad vitam maxime necessariam Avicennas . I doct.Z. cap. 6 dicit aquam unum exsere elementorum , qus la inter omnia elementa habet proprium, ut in eo quod comeditur, O bibitur ingrediatur ori totiles e I. r. problematum problemate I .s rens cur ciborum mutatio minus quam quae grauis occurrat, hanc causam reddit,quia plurimum aquae consumimus ct in pane, ob ni s , in potu aquae tinus plurimus es Athenaeus lib. I. ieipnos ex Diocle, iraxagora ait,aquam utilem esse coctioni,minime fatuosam, modice refrigerare visum acuere, nihil caput onerare, animi corpori imotum facilem,acpromptum reddere propterea diligenter ipsius naturam inuestigandam esse operepraetium duxi, ut quilibet optimam ad potum aquam eligere valeat. Ex in igitur lib.supra citato fontanae aquae primo loco, Iecundo pluuiales probantur, ct ex fontanis aquis, numer I . optim sunt, inquit Hippocr. quae e sublimibus locis, terreis collibus fluunt: Hς enim dulces sunt,
ct albet,& vinum modicum ferre possunt; hyeme calide is fiunt
154쪽
fiunt state vero frigide tales enim fuerint ex prosundisis imis fontibiis, maXime vero laudare eas oportet, quarum fluxiones ad solis exortus erumpunt, ir sertim ad estiuos, necesse est enim odoratas esse in leues ratio autem
es ex eodem Hipp. num. S. eiusdem libri,quia sol emergens , . illustrans ibas a ligat, matutinum enim tempus ipsi
aer , ut plurimum semper occupat. Secundum ab his locum habent, quae inter eLIiuos lis exortus 9 occasus emergunt, ct magis hae, quae ad orientes. Tertio loco sint, quae inter o
Gai s Lliuos, ac hyberno saturiunt. Pos fontanas aquas, pluuiales ab Hipp. probantur so enim Bribit numero In Aque igitur pluuiales leuissim & dulcissim te sunt; Primum enim sol , quod tenuissimum leuissimum est in aqua educit , ac sursum Rapit Clarum autem hoc , ipsummare facit,quod enim salsum est, istic relinquitur,pre cras si te, grauitate. fit mare, quod vero tenuissimum est, sol sursum rapit,prae leuitate Rapit autem tale non solum ab aquis stagnantibus, sed etiam ex ipso mari, χXOmnibus in quibus aliquid humoris inest inest aute in omnibus rebus Metipsis hominibus tenuis simu ac clarissimuhumore ducit. Eius rei maximum signu inde sumere licet, ubi homo vestibus indutus in sole iter fecerit, aut sederit, quascumq; enim corporis partes sol aspicit,hq ayeXudat: l enim quicquid comparet sudoris , sursum rapit quae vero sub veste contectae sunt , aut sub aliqua alia re, haecXudant educitur enim, ac domatur a sole sudor seruatur autem ex tegumentis, ut ne disperdatur a sole. quum vero in umbram deuenerit, totum corpus similiter sudore per-miit,non enim amplius sol effulget. Huiusmodi itaq; quae optimae funt,licet ex eodem Hipp. cum ex vari's, multis qualitatiba conflant Iacile putres ant, ct cum mutari
155쪽
incipiunt , rauce inem is locis grauitatem induc mi prius deco M ac excola prisinas illas aeris partes rectiperent; ab huiusmodi autem propensone ad putredinem fac te etiam reuocaripossunt, incipe is debito modo con ira Ais,ctea conditiones habentibus quae inferius dicentur. recipiantur,ct colligantur. Haec in de bonis aquis, quibus addendum es ex eiusdem lib.3. Aphor Aphor a 6 aquam iliam leuissimam se, quae cito calet , ct cito refrigeratur, per levem autem aquam Hipp. intelligit,ut vult Galenus in
commentario huius aphorismi eam, quae ventrem non grauat, ct cito permeat.
Ex Galeno autem lib. I.de uel med. facult. c. . habe mus potabilem aquam frigidam ct humidam esse, ab ip-ya quamlibet hominis naturam,temporis proce u refrigerari eiusque puritatem cap. I. eiusdem libri docet tribus 1 bus cognosci,ne egu tu, vi , ct odoratu guHu, pura docidebet se nullam osserat qualitatem, sedpenitus qualitatis expers appareato Uisu cum s cera fuerit, plane perlucida:odoratu quolibet odore careat; his omnibus flaccidat mi ab hypocon rijs confeHim descendat, nulla alia prysian tior inueniri poterit, ut dicit Galenus in libet o de bonitate
aquie, talis autem erit aquas ad orieniem versa erit,a sermeatum quendam, vel terram puram colara celerrime tum cale et tum refrigerabitur; item codibus , vel terreis montibus ortum ducet, qua omnia celerrime elixentur, leuis t, nam aqua quae pura est, Ut ibidem dicit Galenus,pondere e I leuis, quia terrae imperni sta es quie Dero es grauis, terrae ratione plus grauat, ct aquae grauitas ct leuitas ex uiccnnia. I. doct. a. cap. 16.129n olum ex
pondere cognoscitur , defiam se duo panni linei et sem ponderis in diuersis aquis indi uiantur, deinde bene expri-I mantur
156쪽
mantur, ac tandem perfecte exiccentur, deinde ponderentur, ct illa aqua cuius pannus erit leuior , melior dicenda erit. Praecipuum vero signum, quod aquae bonitatem indicat est,
si aqua hyeme calidasit, aestate frigidi; hoc autem euenit , si fontes profundissimis terrae partibus ant, ct , cauis antris scaturiant , huiusmodi enim aquae feme calidissimaes/nt,ofatefrigidi simae, calor enim inquit Galenus, aestate in terrae superlicie aduentat, hyeme in profundum immergitur. Hanc eandem rationem asser Alexari Aphrodi eus lib. I. problematum prob. I . propterea enim dicit, aquam puteorum per hyemem calidain, per aestatem frigidam es se , quoniam contrarium omne suum vitare contrarium semper solitum est: cum igitur frigidum quod calido contrarium est, atque Xitiosum, fugiat per aestatem, cum caelum recalet , se ad ima telluris recipiat necesse est quo euenit, ut aqua frigida es liciatur, contra,per hyemem quoniam eXtrinsecus frigus vergit, calor ad ima fugiens aquam tepefacit. Contraria enim per idem loci, i poris simul manere natura noluerunt. Ex superius dicIis manifestum es, quae nam qualitates requirantur ad potabilem aquam secundum Hipp. Gai ct ex Hipp. colligitur fontanas aquas, ct pluuiales caeteris alijs anteponendas ef sed quia sunt ali .e aquae, quae infrequenti et lusunt, di nec risu, nec o ad I aliquam praeferunt qualitatem , ac vi ira sincerae, ac plane perlucidae objciuntur, quemadmodam ni puteales, suuiales ideo praemisis omnibus aquarum differentij ex AriHotele a Meteor. cap. I. potabiles omnes aquas ab alijs singuemus. Ex Ari Vle itaque loco pra- citato, ita aquae singuntur . Aquarum quae circa terram sunt, hae quidem fluxibiles existunt, he autem stabiles fluxi es igitur omnes sontane Stabilium autem, hae
157쪽
quidem collectitiae, iubsidentes , eluti paludosae,&quecunque sunt stagnales,multitudine, paucitate disse
rentes , hae autem sontance, he autem Omnes mali facte Dico autem veluti puteales vocatae somnium enim opor
te superius fontem esse fluXu. Quapropter hae quidem , spontanee fluunt fontans, suuialec hae autem arte indigent operante differentiae igitur tot tales aquarum sunt. Hac Arinloteles Dicendum itaque ex dictis
potui idoneas aquas fluxibiles esse 9 codectitias illas, quae
arte operante huiu odijunt Ad xibiles aquas fontanae, Osuuiales aquae reducuntur, ad codectivas autem ct manufas ctas,puteales, o ciserninae aquae referendae sunt. βuare inter supra narratas potabiles aquas primum locum habere videntur fontanae aquae. Secundum suuiales, Tertium Ciserninae, Guartum puteales , uintum, vltimum locum sponte codectitiae , nam iis urgente neces tate tiquandoq; cogimur . Fontanae aqus se ad orientem verseiunt, ci collibus, uesterreis montibus scaturiunt, omnes optim aquae conditiones habent . Fluviales aqvm impermis ni nempe se ni ex sumine, in quod diuersae aqugnon deferantur, earumq; ortus procul in is ab oriente, ac per calida loca, puram terram permeent, optims quidem sunt , nam impermisionis ratione magis conseruantur, potabilis assus naturam retinente quatenus enim ab oriente, ct ex longinquis regionibus uni, longo cursu attenuantur ac depurantur quatenus per calida loca, ct puram terram deferuntur , is sole coctionem recipiunt, nec praua aliqua qualitate coinquinantur, his omnibu acceda ut huiusmodi agus in subterraneis locis per quinque vel sex me- um interuatam detineantur , nec ibas ingredi permittatur, ni prius perfabula, vel lapillos de more transeant, ac
158쪽
percolentur, certe huius odi quae saluberrimae admodum erunt , ct ita aestate frigidae , Ut nulla re frigerantium suopus sit ' quae autem de magnis fluminibus, in quae alia sumina deseruntur , diueros aquarum qualitates habentia , probari non debent ex Hippoc quia calculum , renum se Iiones, rinae illicidium coxendicum morbum, et her-nias asserunt,sic enim,cribit Hipp. lib. de aere,aquis, locis cap. 21. Calculo vero maXime laborant homines,4 ex renum affectionibus,& urinae stillicidio, cogendicum morbo corripiuntur in herniae fiunt ibi aquas omnigenas bibunt,& de magnis fluminibus in quae alia deseruntur, de stagno , in quod fluxiones multae, inanis generis deueniunt; qui quis in victitijs utuntur, quae olongo non breui locorum interuallo asseruntur , non
enim fieri potest,ut alia aqua similis sit alie, sed aliae dulces sunt, aliae salsis aluminos , aliae de calidis Huunt. Vbi vero he inter se miscentur,desident:& quae fortissima est, semper supera prevalet autem non semper eadem Gedalias alia . Lx his Hipp. verbis colligi facile potest 3berinam aquam non eius bonitatis esse , quam aliqui ei tribuere conantur certum es enim non hium ex multis sutius
coaceruari , sed quodpeius, i, fluebas qualitates habentibus; palam enim omnibus es, Dis olum ip)burtinis oris , sed aliunde etiam aluminosas fulphureai . aquas in Tyberim quotidie defuere, praeterquamquod cum per planam, ac eampestrem terram pyberis aqua ut plurimum fluat, turbida a morion quolibet tempore apparet. Nec dicatur hu- is modi 3beris aquas in conseruis per aliquod temporis patium tenuiores,puriores, ac rigidiores feri, quia id erum obe fateor, ,ed ut dicit Athenaeus lib. de aquis cap. S. semper huiusmodi quae vires,quas a varijs locis , ubi me-
159쪽
ressa gignuntur,perceperunt,conseruare solent, ex Hipp. lib. de aere,aquis, o locis,aqua, quae erumpunt iterra, quae feminaferri aeris, argenti, auri, sulphuris aluminis, bituminis,vel nitri habent,malae sempersunt Galenus etiam in lib. 6. Hipp. de morb. vulgaribus com. p. idem indicare videtur , dum dicit, Romς namque sicut in multa alia in ea Vrbe eximia sunt, ita Tontium elegantia, ac multitudo est admirabilis, eorum nullam foetidam aquam, aut medi- Catam, aut turbidam, aut asperam, crudamque effundit. Aquae itaque praedictae quae medicatae sunt, prauae ex Gal. etiam dici debent Coeleste suepluuiales etiam aquae potui
fatis idoneae censeri debent, quia leuisi , ct dulcissi , tenuissi, ac splendidissem uni, ut inquit Hipp. Praeterea in is res qualibet celerrimὸ elixatur, cito calesiunt
refrigerantur, vinum modicum perferre valent, ab hyppocondri, confesim descendunt, .eHatefrigidae itasunt, vi facultatem valde restigerantem non habeant hyeme resperii ue calidae sunt, nec leuem quidem noxam cuilibet corporis parti asperre valent . Verum cum huiusmodi aquae collectitis snt, quatenus ilicet arte accidi ut in cisternis recipiantur; perpendendum es, quodnam tempus accommodatiussit, ut huiusmodi agus coiligantur, ct quae conditiones ad perfectam cisernam requirantur . 8uoad tempus, quo pluuiales aqvs cossigi debent, varis sunt Doctorum opianiones, aliqui enim temporaris . ue auiuae primum locum trIbuunt. Sectindum tonitruali. Tertium nimbali.Nonnulli e contra vernales, aci emales aquas omnibus anteponunt, ct hac ratione nituntur,quia aestuae ct autumnales aquae iscciores, ct nitrossores nece ario sint,propterea quod aestate , ct autumno terra Acius evaporat ac aer multasurr sordes habet,qua pluuiae purgant Dibac di ullamie ita
160쪽
t ita sentiendum esse arbitror , ut donec terrata reiteratis pluui' autumnali tempore temperata optime non fuerit , non permittatur, Ut pluuialis aqua cinternam ingrediatur, nam quae imbre inchoante itegulis aqvs decidunt, semper sordidae ni ct prauam habent qualitatem. Praeterea alia quinque conditiones requiruntur, prima es, Ut cisterna inquam huiusnodi aqua ingredi debet , vetusta sit, nempe per multum temporis patium ante fuerit extrucIa, ne is calce prauam aliquam qualitatem fuscipiat secunda ut antea quam cisernam ingrediatur, per fabula seu lapillos transeat, ct percoletur tertia D in aprico loco ista l. quarta, Ut aqua frequenter hauriatur grauibus aeneis situlis, ut vehementius percutiatur quinta deniq; conditio erit, ut incirile in aqua candidi pis es nutriantur sic enim pluuialis aqua perfectissima erit; nec quia Hipp. dicit huiusmodi aquam facile putresere,cum varijs ct multis qualitatibus co=set, dubitare quis debet de eius bonitate, nam ut Galenus dicit lib. de bonitate aquae in principio, nemo aquamque facile putrefit, pessimam autumare debet, nam quod facile alteratur bonitati potius quam vitio tribuendum cst, dummodo caeteras optima aquae notas habuerit, cui
Avicennas etiam antipulatur a T. Doct. c. I . his verbis. Ex
aquis laudabilibus sunt aquae pluuiae &pr cipue ille, quq in aestate eueuiunt, ex nubibus cum quibus accidunt tonitrita,deinde paulo =ferius, sed tamen aque pluuiali cito aduenit putredo, licet sit aqua melior,propterea quod est valde subtilis, 'uia in ipsa corrumpens terreum, laereum cito operatur: ut eius putredo causa computrescendi homores,& impedit pectus,& vocem. Quidam autem dixerunt hui is causam este, quod aqua pluuia generatur ex vapore, qui suit ex humiditatibus diuersis tibii