장음표시 사용
161쪽
matus,vel eleuatus, sed si hoc esset causa, aqua pluuis vituperabilis esset, non laudabilii sed non est ista cimo propter multam suae substantiae subtilitatem, quoniam ninis subtilis substantia magis recipit passionem: sed si festinc aqua pluuis ebullierit, eius receptio putrefactionis minuetur haec de pluuiali aqua. Iam de putealibus aquis agendum , quarum cum aliquae leniter suant aliqus vero omnino res des,nt,quae uni profantiores se se offerunt
nam tenuiores sunt, melius concoquuntur, facilius per rinam excernuntur,ac ob continuam aquae innociationem nullam labem contrahere po unt quae vero re dessunt,nempessus nullum motum habent, emper crudiores exsunt, crassi ores,difficilioris coctionis,ac ratione crassitiei,ctfrigiditatis ab 'pocondri, confesim non descendunt, licet inter huiusmodi resides aquas maxima disserentia esse post , prout laudabilem ortum habent ab optimis minibus,υelta locis vitiosas aquas continentibus. uippe quae cum optimis minibus consensum habentes si per optimam terram solidamq; 2 pur angustas, ac longas vias in puteos δε- ferantur,praefantissimae iunt, ni accidat, Ut cloacarum disillationibuntatemerentur; si vero cum bilibus aquis, collectilijs, ac sub dentibus, nempe cum paludosis , lacu ribus, ct stagnalibus aquis consentiunt , vitiosae admodun funt, ct eo magis si per sordidam terram , latas vias, m procul ab huiusmodi prauis exortibus exudent. Facile
enim ad qua=nlibet suorum exortum,alterationem coinquinantur Pacit etiam ad aquarm putealium bonitatem,vel prauitatem puteorum tus,ne es putei in editis, aut ab
ditis loci, ni collocati soli expos ti sint, an non, sire
quenter, an longo temporis interuasso eorum aquae haurianor fiaepe an raro asordibus expurgentur,ac deniquest eo
162쪽
rumstructura ampla,ac vetussit,an angusta, ct recenso&iei enim in editis locis positi, ad solem vergentes, quorum aquae frequenter hauriuntur, sepe expurgantur, qui deniq; amplio veteres sunt,si aquas laudabilem originem habentes, is pernatium olumve vitiosum non excurrentes, reci
piant, optimas ct praestantissimas esse censendum est. Hae
funt potabiles aquae. Aquae autem potui ineptae ex Gai lib. de bonitate aquae cap. I. idae sunt, quae ad septentrionem vergunt ad occidentem, ad meridiem; quae enim ad eptentrione, dulces sunt sed immoderatius refrigerant quae ad occidente, o solii Ghementer refrigerantine durae adeo funt,ut raucitate, laterum morbos, ac nasmos inducant; quae ad meridiem uel ores, calidiore isunt , minimeq; ut per urinam reddantur idoneae, ad fecessionem autem per inte lina prae Iantiores sunt, o, licet Galenus aquas quae ad meridiem nt,non laudet, De nilo nihilominus haec dicit lib. de bonitate aquae c.3. Nilum tamen ita laudo, ut paucis admodum fluvijs in bonitate aqtiae comparandus videatur Nam lentrem subducit,mulieribusq; purgationes cit, is puerperio bibitur ob admistam quandam vimilari.Niloticae autem aquae bonitatis quatuor cauos adducit Avicennas in a. p. osf. a. c. I 6. Prima causam refert in eius manationis logitudinent, Secundam cauom ad ribit bonitati locorum per quae fuit. Tertiam causam dicit esse , quia in suo cursu ci meridie ad septentrionem tendens valde attenuatur, ac illa Iratur,idq; propterea quod per torridam regionem desuit, quam totamia meridie in eptentrionem Nilus di secat. Auartam causam aquae multitudinem esse a erit,certum es enim ex ArnHotele in maiori quantitate magnam virtutem,seu magnuvitium residere posse . Optima itaque ex superius dictis Nilotica
163쪽
lotica aqua dici debet , quam Pescennius Niger Imperato γtantiscit, imilitibus Aegyptiorum nationum vinum e tentatus responsum dederit, tripartianus scribit. Niliara habetis, ct vinum petitis. quasi Nilotica aqua adeo persed Ite et in genere aquarum, ut in praeferri deberet. Sed iam ad prauarum aquarum descriptionem redeamus, inter quas a Galeno lib. . de com pharmacorum secundum locos cap. de confectione ex capitibus papaueris.Prauae etiam sunt illae aquae,quae per plumbedis canales derivantur. quit enim eo loci Gai aqua fontana, quae per plumbeos canales derivatur, frigida est, limus enim quidam ex plumbo in ea tacontinetur, unde etiam, tui aquae huiusmodi fecem combibunt distenterici evadunt. Idem at mat Avicenna δε-
cunda primi doct. a. cap. 16. his verbis Puteorum aquae
ut aquae luctuum sunt mal comparatione aquarum fontium:sunt enim aquae constrict*permista terrestreitatibus longo tempore: ideoque esse non potest, quin in eis aliquasi putrefaci io,quoniam extractae fuerunt,& commotς Virtute cogente δε non Virtute mussit in eis declinante ad
hoc,Vt manifestentur, expellantur: sed non fit illud nisi ingenio&arteo quia via propinqua eis fuit adhibita ad exitum ad extra.Ex eis autem illae sunt deteriores, quibus ex plumbo viae sedi fuerunt, quoniam ex eius virtute aliquid assumunt, frequenter ad distenteriam ducunt.Paladius idem docet de re rustica lib. p. cap. a. iso dicens fistuli; plumbesaquas noxias reddunt,nam cerussa plumbo
crearur attrito, quae corporibus nocet humanis . uare cauendum maxime es ne aquis vias ex plumbo faciamus, ut communis e Lusus,praesertim in Urbe Pryterea ex Avicenna loco supracitat aquae non currentes,quocunque modo
fuerint,somacho non conferunt, ct prauae etiam ilia sunt, quibus
164쪽
quibus metallica sub tantia admiscetur, aut eius mile. Ex Hipp. lib.de aere,aquis, ct locis, aquae pes mae, ac potui minime idoneae sunt dae,quae in petrissaturiunt,quia durae Prauae etiam ni aquae,quae collactitiae, ac subb dente uni nempe paludose, lacusres, stagnates, item qua ex niue, glacie resoluuntur, etiamsi glacies ex puri ma,
ac perfecti ima aqua consat ui et, quod perbella nos do
ces Hipp. lib. pracitato num. ao his verbis. At vero aqua ciniue glacie producte ,omnes malae sunt. cum enim semel concretae suerint, non amplius in pristinam naturam restituuntur. sed quod quidem in ipsa clarum ac leue , dulce est,eXcernitur, ac disperditumquod vero turbidum , est, ac ponderosissimum, relinquitur. Hoc Ver cognoue ris hoc modo. Si enim volueris hiemis tempore vasculun certa aque mensura insusa, sub dio exponere,quo maXime congeletur Deinde postridie in locum calidum deportatum sinere, quo maxime glacies liquescat, ibi exoluta fuerit, aquam metiri. reperies quam multo pauciorern s.
Atque hoc signum est,quod in congelatione id, quod leuissimum, tenuissimum est, disperditur; at quod grauissessimum, crassissimum remanet: Non enim hoc disperdipoterit. Ex his Hipp. verbis, quae libenter ad unguem hic notare volui Ocile quis colligere potest, quam decipiantur illi, qui glaciem propterea quod ex aqua pura consata fuerit m in di bolui curant. Huiusmodi enim aquae adeo vi
tio si sunt ex Hipp. calem, ut ab usii omnia sere mala
165쪽
I IDe prauarum aquarum correctione Cap. XIII. O TUM M necessitate urgente
aliquando cogimur vitiosas etian aquas bibere, propterea quid contra earum vitium machinari possit, inuestigandum est. Dico igitur vitiosas aquas plurimis modis corrigi po e ,
nempe coctione , intillatione , percolatione agitatione ac calefacientibusqVibusdam,prout diuerses qualitatibus deprauatae reperiunnium. Et huiusmodi aquae,m plurimum collectitiae, ac subi-ossin inter collectitias aquas uteales seresemper crudiores,acfrigidiores inuenititur, tum ob earum profunditatem, cuius ratione,albis illustrari non possunt, cum etiam ob motus defectum: uia ob causam non attenuantur. stabiles etiaaquae, nepe paluntres, lacus, es, ct Hagnales vitio ad mo- duiunt, uel beari crassitiem,me luto tale, vel limositate, ac turbulentiam,vel o aporis ue odorisprauitatem,ex eo quia metaPorum qualitatibus , per quae transeunt assectae sunt. Crudae,frigidiores, ct quae prauum saporem, ac odorem habent aquae,elixandae,ac decoquendae sunt crassae desillandiae, Magitandae lutosae imo ,ac turbulentae percolandae. Et hoc nu manifestum es cito Medicos, ct Philosophos,de. Dionem, quamlibet aquae prauitatem abjcere Prstere, n- nulla etiam sunt calefaciendi vi prydita, quae aquae cruditatem tollunt , ut inferius dicetur uod autem decoctio aquam persiciat, quomodo, docet Galenus .in 6. Epid. --
166쪽
per text. Io. et lib.de bonitate aquae cap. I.ac Itys in locis,ait enim id proptereas eri, quia caliditas aqua,quae elisatur,totam aequaliter fundit, ct cum refrigerat&r,tcrre .respar' Ies innata grauitate defendentes sensum petunt, aqua e ro his pernatat, ita ut G m in aliud a transus Uuris ma,ac adsecretionem aptissima reperiatur hic vicennaa. p. d CP. a. cap. o. aqua cocta,inquit, sicut testificati sunt sapientes, minoris est inflationis, velocioris des otio nas Diui lationem,aquam rect carcites catur Avicenn. loco pracitato tum sublimatio. distillatio aquas rectilicat malas, et si istud non i ecerit, decoctio rectificat, coque magis ex deuictatione reclascabitur aqua in balneo Mariae vocato dii Allatio flat, hac evim ratione disi ata
blematam, ubi a crit, percolatas aquas potui aptiores es-s estanc autem percolari debor aqt ae ex Gal cam limo, ,ac trirbulenti ebuerint, quod nobis insinuat lib. I. de Amplicium meri amcntor Amfactiliatibus his G1 bis . Est porro ctiana aqua limosa qua latenus composita, velut cit aqua Nili, quae in Acypto est: ed ea per fictilia vasa percolata,plane sura cilicitur . Oportet autem non semel , scd bis Sterpercolare, quado nec si quidem forsan ad amussim puram queas cssicere ista etiam demonIrat in sextum e morbis vulgaribus Com. per text. p. bi ermonem habens de aquis, quae arte parari soli ni loquitur sicut etiam per testas raras interdum tui bulentas aqtras percolantes, Ut Alexandriae, in Aegypto percolantur per quaedam non simpliciter testacea aia , sed artificiose, ut rara sint praeparata quemadmodum id linteolum huiuimodi vase carentes, excolare solent Idem docet lib. de bonitate aquae
167쪽
p. s. ex Athenaei libris per haec verbi. Aqua defecatur
partim vasis stillacidij quae stacta a Graecis appellanturo partim colis, quae ab eisdem hylistere vocant ut, luet nonnunquam quidem simplicia, nonnunquam Vero duplicia,vel triplicia fiunt, ut purissima aqua per haec ipsa cxcipiatur quin fouea tum uiYta mare, tun Iagna fiunt: illla quidem cum aquam potabilem a mari secernere Volumus hic vero, ut si contu batum fuerit stagnum , hirudines' in se, vel aliqua etiam alia vitia habuerit, purissima, maXimeq; inOXia aqua per terram transudans, in ses.sas colligatur . Vbi vero multa aque quantitas haurienda sit,ut in exercitibus,tatera foueae lapidibus, vel lignis in
Orbem circumdant atque ubi pauimentum eodem modo instrauerint,puras conseruare aquas nituntur.Porro a Ill ,
quae desecantur, tenuiores,puriores' fiunt, ob idq; etiam frigidiores plersq; vero licet fuerint desecatae , vires tamen a sordidis corporibus perceptas adhuc conseruant. II Iotu persici quam ue agitatione,omnes medici , ac philosophi tentantur. Gal. lib. de bonitate aquae cap. 3 ali que in locis ita scribit. Quς fluunt aquae multo sunt tenuiores, atque ad madefaciendum praestantiores, ad coctionem item, ad urinae redditionem . Avicenn.a .primi do I. a. cap. Io. idem docet asserens aquas longo cursu nobilitari, quia attenuantur Plinius lib. II. cap.3. idem indicat,dum ait; Veluti cursisti ita&percussu aquas attenuari, ac perfici quare sis mandum etiam ent,plurimum conducere ad assus perfectionem eam, vel fusibus vehementer percutere, vel ex
repetita ab alto de vase in vas tranfusione frangere,ac agitare . Denique calefacientibus quibuydam aquae corrigi possunt resertim scrudiore snt, ac multum frigi nempe ex insu one, ae modica ebullitione, vel inamomi, vel co-R riau-
168쪽
riandrorum, e corticum citri, De seminum anisorum, DeIfummitatum citri, ac huiusmodi alijs addita, modica cca ri quantitate dimos es, vel denique ex Gal. ibi racitatoans maduertendum es, ut crud et vehementer frigidy ρπpos cibum multum bibantur ton tamen a fatim, aut inhian Ier, nec sine vino , vinum enim verum assus corrigens dici debet, ct bonus aquς 9 cibi penetrator, ct in hunc sum modice adhibendum esse censeo. Praeterea Gai eod. lib. circa initia addit qui lana cibos, ac potus quosdam remedia aduersiis aquarum vitia inuenerunt ac aliiquidem cicerum decoctum praebibunt , vel ipsa etiam cicera commanducant Ali caucalidas pariter cum pisce aliquo elixas feniculos itidem Alij betas cucurbitas cum Duria, Vino
que diluto praemandunt. Haec omnia contra VIII as aquas machinari, uni . Verum quia quoad aquae coctμHe-
communis illa dubitatio in urgere potes inempe ex aquae coectione tenuiores partes res sui, crassiores vero remanere, ita ut aqua crassior reddita dii scilius permeare valeat propterea necesse videtur hanc dubitationem soluere . Pro cu-tas solutione, praeter ea quae superius ex Gal. diximus Hespondeo primo cum Aristotile verum nota esse quam ex coctione cra escere; uinimo magis attenuari , inquit nimciri totiles . Methor jumma a. c. I. quecunque igitur sim aque non crassescunt ab igne, solutatur enim ab igne, idem enim eidem secundum idem non si causi contrarii.
ct paulo inferius Aqua autem humidorum non incrasi tu sola Idem affirmat de generatione animalium lib. a. cap. a. de sensu sensebilibus,cap. q. purior autem At aqua ratione caloris, quia calor quemadmodum aggregat milia, ita disimilia di regat , 9 nulla clementaris aqua iuxta omnium sapientum Artentiam adeo est Dnplem, ut om-
169쪽
nem prorsus misionem excludat, quare cum ab igne fundatur, terrestres partes in aqua existentes ad fundum descendunt, ct is aqua purior, a implicior euadit adsecretionem aptior redditur . Secundo respondeo cum Avicenna qui . primi DoLI. a.cap. I uetata contra eos, qui dicunt,aqua
ex coctione crassisere, inuehitur . Et torpidi quidem mcdicorum existimant, quod aquae cocta subtile resoluatur, ipsius remaneat spissum Vnde in coquendo ipsam non existit iuvamentum, quoniam spissitudinem in aqua augumentat, scire autem debes , quod aqua in suae aquae itatis definitione, existit ex partibus in subtilitate,& spissitudine similibus, quia est simplex:sed non in spissatur, nisi propterea quod frigoris qualitas super eam priae ualuit,aut
propter fortem terrestrium partium commistionem, quae ob hoc quod sunt purissima ab ea nequeunt separi, neque descendere in ea,quia non sunt tantς quantitatis, Vt continuitatem aquae scindere valeant, in ea descendere ob multam paruitatem.Oportet ergo Vt eis accidat commistio cum substantia aquae. Post hoc decoctio spissitudinem remouet quae propter frigus accidit primo:deinde partes aquae vehementer rarificat, donec fiat subtilioris substantiae , ut possint ab ea separari partes graues terrestre in Leius spissitudine retentae,& scindant,seu rumpant eam descendentes: propter descensum ab ea separentur, je-naaneat aqua, pur ac simplici propinqua: erit illud, quod propter vaporationem fuit separatum homo genetiei,quod remansit:&io longinquu ab eo: luia cum aqua a commisto separatur, eius partes in subtilitate similantur, neq; multum interest inter ea, quς subleuatur, seu evapo rat: illam,quae remanet decocti ergo non subtiliat
aquam, nisi propterea , quia aufert spissitudinem frigoris,
170쪽
quia sacit quod ei commistum est, tescendere . uare concludendum aquam ex coe Iione perses Itorem semper Fer . Dcilius secedere; sed animaduertendum ex Galen. .
in 6 de morbis vulgaribus super text. Io aquam eo usque coqucndam esse, donec aequat te fundatur;diutius enim δε- cociae eodem Gal. de alimentorum facultatibus cap. 32. falsam qualitatem acquirit. Ex Plinio autem lib. II. π.3. vitiosae aquae remedium si decoquatur ad dimidiam partem. Ne it qui dicat optimam, ac inculpabilem aquam δε- coquendam non esse,nam praeterquam quo supracitati Auri ore loquuntur etiam de optima, ac culpabili aqua. NE. i cap. . tra I. 3 ad Alman rem , quaelibet aqua cocta minus e I insatiua . Et de aqua quantumcumq; optima
Gai in tib de v ctus ratione in morbis acutis com. I. pertex. . haec inquit . Tarde igitur iure optimo mea aqua ,
difficulter coquitur , atque aegre descendi , quanquam alioquin, optima sit, culpa omni vacet aquam decoquar Amper optimum est.
De origine vini, vinorum differentij S.Cap. XIIII.
O E post diluuium secundum Hae-breos incipiente iam ecunda mundi aetate,uini auctorfuit, ut patet ex lib. Genescap.9.per haec et dia. Coepitque Noe vir Agricola Xercere tCrram,
xplantavit vineam,bibens'. vinum inebriatus est, iudatus in tabe naculo suo, cc. Secundum Aegyptios
Osfris viligator,ac Dini inuentorsuit, ut refert Tibullus lib. primo let bis carminibus Primus