장음표시 사용
121쪽
Liber Primus. ho teria,& latura, sed ut sunt in uice natura diuersa unde etia forsan M. T. Vocavit eas quatuor naturas Tantos ergo testes non absque causa sequuti recentiores, ab antiquioribus illis in medium allatos Enapedoclis versus quibus scilicet huiusmodi sententiam eXpressisiversibus etenim naturalia exponens,physicus tamen potius quam poeta habitus fuit &ipsi notantes, huiusmodi opinionem iure Empedocli attributam demonstrarunt. Bona inicus ergo ita eos vertit. Iuppiser albus, es a na Iuno,tumpastidus Orcus , Et Nestis lachri mis oculos qui complet amaris. Xilander autem in traductione operum Plutarchi ita vertebat. Cadices primum rerum tibi quatuor edam, IVpiter ethereus, Inno vitatis,a hostis, Et Nestis lachrymis humanos quae rigat alueos. Ex quibus apparet eum, poetaru more, obscuris, ambiguisq; vocibus sum, quo vitio consulto tamen recepto eius orati nem omnem scatere, ex Aristotele primum,deinde vero ex illis Lucreti ad antiquos omnes pertinentibus verbis nouimus. V amquam multa bene, ac diuinitus inueni te Ex adyto tamquam cordis responsa dedere Sane Zius,o multo certa ratione magis quam Pythia, quae tripode ex Phaebi lauroqueprofatur.
Hos ergo versus explicans Plutarchus, lupiter aiebat ignis est uno aer, Dis seu Philo terra, Nestis autem aqua. Sed Bonamicus Iunonem terram Plutonem vero aerem significare voluit, quibus conformia sunt, quae apud Laertium Diogenem hos eosdem versus explicantem' legimus. Conficinant Plutarchi X positionem, si licet haec obiter in gratiam praeceptoris nostri considerare quod attinet ad Plutonem illa M. T. verba.
Terrena vis omnis atque natura diti patri dedicata est, qui dictus ect apud Graecos Puto, quia se recidunt omnia in terras oriuntur e terris quorum mentionem secerunt, eandem sententiam probantes,& Iuliantis Rurelius, Gyraldus forsanque eam quoque indicantilla Phimimi: VocaturaΗtem Pluto idcirco, quod omnia cum Orcorrvtioni obnoaia,postremo adipsum
122쪽
hb de a deducantur,eiamque dominio subjciantur . Qusd vero ad Iuno- ' ' pcit inclit, confirmant quoque Plutarchi sententiam , illa a.denai eiusdem M. T. Verba iner Stoici disputant interiecrus intere' caelum o mare Iunonis nomine consecratur. Quorum similia cisScip.c. i s lacrobi J Iuno foro vicitur, se coniux Iouis 1,ect autem Iuno aermor dicitursoror, quia ibrim seminibus quibus plum, etia acrin .. . 68s sic c- νε coniuA iura ad D Phurnue., ti foror, or coniux Iouis esse traditur Iuni, quae eraer. Verum neque Bonamicus absque ratione loquitur. Iuno etenim dice-I Q his. - x Gy ildu S, testemque adhibebat Varronem, qui vel Diuo 6.ripti Augustino,Vel M. T. auctore Romanorum Theologorum Om- - D. nium sapietissimus habitus est graece ηρα vocatur, Iouis coniuX, coelum, haec terra,quq eadem tellus,quorum similia re ad ferens Iulianus Aurelius dicitur autem graece inquit Iuno ρα,, δ. . quae VOX dc in latine sonat quod terra, vel aer Phurnutus autee. i. de Plutone mentionem faciens,est autem Pluto dicebat aer:'. dcnssilii us,terrae pi Atlantis fauentque huic e Xpositioni, quae. Gyraldus,& Iulianus de Philone Clymenone narrandi sed M6. de Di sitiit in medium allidi realia eiusde Gyraldi verba, quibus ape tissime eadem sententia confirmatur, lunt igitur. Sane 9p, pcis
gn. deor es gentium antiqui theologis omnis aeris a Luna fusio scib. .n. PD sinis 't sate confictor putatur . Luna quae huic aerifro- g ntium sistris, Pr sirpina quae est ius coniux credebatur CC mmuniter itaquc magis piobatam Plutarchi, scd Bonamici interpretationcm minime damnandam censeo. At quomodocunaquest illud, dictis apertum, quatuor vulgo I cata eicincta, poeticis illis verbis ab Empcdocle notata fuisse irim aiciu prin-
.denat cipia dicta: unde ui ecccinit Lucretius. Pt qui quarta ori rebusso sic omniarentur, TA UNI, terra,atque aeraprocres ere, imbri morum Acragantinus cumprimis Empedocles es :3-d AtN Verumtanici Ar stoteles, valde dubium cst aiebat,utrum 'i' Empedocli, vinum ipsum, an quatuor vocata cic menta dixerit a.dὸ pia principia, Et Plutarchus , narrans quomodo talita eius sentcnc si iam genitus fuerit niundus,& a quo eius opificium in capcrit: Empcdocles diAit putauit primos ccictumae ilicrem deinde ignem a
123쪽
ignem: postea terram, qua nimis in armim coaeha ob impetiim circumagitationis aqua ebullierit , ex hac aerem ex balasid, ac cstum quidem ex aethere natum, Solem ex igne reliqua circa terram quae sunt,condensata coijsse cx rei: quis. Ex quibus duorum alterutri videtur inferendum, nimirum, v c unicum csse rerum omnium principium, ex quo scilicet aethei in primis,
deinde Vero cc eterae manarunt. Vclaquam, ut e teria ortam, aerem, S ut ex aqua genitum, non recensenda inter primordia rerum,quandoquidem de ratione principi test, ut non semel diximus, vel antiquis ipsis asserentibus, ut non fiat ex alijs, sed
alia fiant ex ipso. Crederem tamen ego priorem potius quam alteram conclusionem inferendam, quia si aether ignis, ae ra, vel aqua,apertum,quod illa non minus incongrue vocarentur principia,quam aqua, i ut aer. Iure igitur, in haec forsan dirigens oculos, incertamque illius sententiam credens , de hac ipsa loquutus Aristoteles. Et qui umque aiebat unum,d muLra dicunt esse,qu.e sunt, cui Empedocles, se Anaxagoras sec. Nos tamenisi licet antiquorum patrocinium sumere causam in primis huius haesitationis in eius assertionibus apparentis afferemus: deinde vero, illius partes pro virili nostra defendendas suscipientes demonstrabimus eum,dum hi ς pertractauit,non fuisse ut prima facie videtur tui ipsius immemorem Accipiendum itaque ex mille dixerim Aristotelis locis, Empedoclem praeter illa materialia probasse duo alia principia mouentia contraria, litem nimirum, amicitiam Liti se it seiungere, amoris autem congregare in unum elementa. Hinc iure
Diogenes, amicitiamque aiebat qua copulentur, discordiam,qua dissideant,quibus conformia illa Plutarchi l)uo autem principia,amicitiam,&discordiam, quorum via uini atres, alterum discernat. Secundo autem supponendum, fundum iuxta eius opinionem esse generationi corruptioni obnoxium, ita tamen, ut cum tempus sit infinitu, inter corruptio neminius siproductionem alterius mundus in tercedat quies, idest nihil sit in motu, sed sit tempus sa quo nihil p. enitus moueatur, mundus qui modo eXtat fine sit habiturus, post quie
124쪽
168 De Acms 'hilosophoris, que successionem jicissitudinem nullum unquam terminum
habituram. Indicant autem harc,illa Aristotelis: 11 ocles t-xit paruvmucr m qmesere, ac raresrs moueri. Conting bant autem haec,ut apse putauit, quia quandoque amor omnia simul coniungit, alias autem discordias viribus praeualens, si
parate eadcin illa rerum congerie, quam Aristoteles varijs nominibus, ipsum omne d Vsum unum vocavit, nos curnuius expositoribus sphaerum nuncupabimus in caelum, etc-menta, hac nimirum ratione producens mundunt, ordine tameseruato in his vicissim separandis,4 a sphaero segregandis , cuius nuper ex Plutarcho meminimus. Qtiae sane, praeterquam quod ex illis Diogenis verbis elicimus. Et Lec fossi uas e
fare vices sinere numquam enique aeternus iuxta istumhur rum ordo,ut ista indicant. Non numquam connectit amorsimulomnia,rursus Non numquam seiuncta iubet contenti, feri. Ex ipsius Aristotelis nostri testimonio patet, cuius sunt hec. Omnes dicunt mundum e genithm,quid autem vici sim, quandoque quidem , quandoque a tem aliters habere, patientiam corruptione es hoc semperperseuerare . quemadmodum, Iedocles Agrigentinus, O Haeraclitus psi sus Sed cur alia loca aliaque verba inducam si eiusdem Empedoclis ab eodem Aristotele ne duia relata, sed explicata, quae induccre possim, habeo Motus dicebat Aristotclesyiuxta Empedoclis opinionem non est continuus vid tamen numquam erit quies, cui nosuccedat motus. Mouetur itaque niuersum inparte, es ubi amicitia multis facit unum, se ubi is ex noscit multa, quiescit vero in intermedidis temporibus, qui istes exposuit. yatenus num quidem expluribus consueui nasi Et rursus uno generato plura fersiciuntur, Tatenus quidem se fiunt C non si ipsis firmum aeuum. atenus vero permutantur omnia, neque/rmulaec nunt, tenus semper sunt in molliam secundum circulum.
E quibus ita praeacccptis, illa patent,quae nobis dcino stranda proposuimus: Q iod enim ad primum attinet, si non minus ac opera amicitiae fiat sphaera ex elementis,fiunt ex eode sphilo
125쪽
elementa opera litis,apertum est valde dubitum esse quod nam horuin sit vocandum principium. Quod vero pertinet ad alterum,crederem, Empedoclem non fuisse sui ipsius immemo sin; quia cum putaret amicitiam conficere ex clementis sphaerum propterea si causam concretionis elementa vero fieri exsplicero opera litis , quae erat principium disgregationis , apparet sphaerum: iuxta eius opinioncm non fuisse principium, ut
ex quo resoluto,& non permanente fierent elementa cum ci menta contra, eg ent principia sphaeri, ut ex quibus congrcgvi sph. Pius consstabat, ut enim , ctiam si cadauer resolua se in elementa,non dicimus tamen ipsum esse principium elemetorum, sed haec esse principia cadaueris, ita quoque licet elemeta fiant ex sphaero per secretionem,non est dicendum sphaerum esse eorum principium. Confirmant autem ut videtur huiusmodi pinione in ,praeter ea quae modo dicebamus 4 communiteri cepta opinio, principia scilicet debere esse simplicia,de qua Ari PDs.stoteles, Et quod omnes antiqui,&praecipue Enipedocles, exi stimarunt generationem corruptionem segregatione fieri
congregatione itidem philosophus notauit. Vel tertio etiam, i degen.
quod aperte ex eiusdem Empedoclis ab Aristotele relatis verbis quod nulli statura es sed soluari mictio essendus mictorum ,
aperte nouimus,litem es causam corruptionis, amicitiam vero generationis. Si enim haec veras mi, quoniam corruptio est resollitio in principii generatio aute i est productio misti ex simplicibus, patet,clementa esse principias pliceri, sphaerumque in ea ut in sui principia resolui. Vel quarto Multimo, quia si Enipedocles ut dixit Plutarchus ycredidit mundum es in P, de &relatum ad uniuersum exiguam esse illius partem reliquum
vero ociosam materiam Nos interpretabimur huiusmodi verbam opinionem, hoc modo . Cum unicus sit mundus, illaque sinitus & relatus ad uniuersum admodum exiguus, ubi e sphaero fit, non totus sphaerus resoluitur in elementa opera litis, sed exigua eius pars,quod autem illius superest irresolui uixi,ociosa materia est, idest, non potest es e principium reru quia quiescit prorsus. Favent aute huic nostrae e X positioni, quae nuper eX, si Aristotele dicebainus, namque si motu tunc solum est quando
126쪽
amicitia congregat, lis separat,congregatis autem elementis omnia quiescunt, non est generatio, nil rursus lis ea separet
apertum, nequc sphaerum ipsum,neque ociosam illam superstitem sphaerii partem posscisse principia. Sed illico audio quempiam repraehendentem Aristotelem ut qui iniuria notavcrit Empedoclem, tum aiebat, lubium est,
an unum voluerit, an plura receperit primordia rerum. Ad quae nos respondebimus pernegationem consequentiae, quia et i usi,haec se habeant ut diximus, non est tamen, quod vertentibus in Empedoclis conclutionibus animum, non succurrat causa dubitandi Et quoniam ille non occurrit dubitationi, nequerem,Vt decebat,apertam reliquit, quae enim ad principia pertinent, num quana satis, nedum nimis aperta facimus, dicemus Aristotelem optima cum ratione eum reprehendisse. Sed haec ad obieetionem in Aristotelem allatam. In ea aute, quae nos pii diximus, ob ij ciet etiam quispiam non leuem hanc dissicultatem. Elementa non permanet in sphaero in suo esse, ergo si sphaerus non est principium elementorum,qura non remaneat in cis,clementa quoque ob eandem causam non erui principia sphaeri Assumptum cuius rationis ita demonstrandum. e. 1 hu Sphaerus Vt in si a latius dicemus erat expers omnium quali- μέ latum,clementa autem erant qualia, 'uilitatesciat illorum different: te, ergo dum in sphaerum conueninbant cum amitterent qualitates)amittebant pr 3prium csse , propi iamque fore. 1 .hm mam,iis c autem est corrumpi,& non permanere in eo quod sit. Ad haec in serius: interim autein ita dubitasse sat est.
Quatuor ergo existentibus clementis, principiis naturalibus ex parte ira teriar, duobus autem mouentibus, lite nimirum,o amicitia, haec generationis, illa vero corruptionis Mege', causa,patet iure ab Aristotele dictum, sex itaque omnino erant
iuxta Empedoclen principia rerum, ignis,ae aqua, terra lis amicitia.
127쪽
Empedocles eumdem principiis dixerit cap. XXIII. Vnc quae de sphaero,iisdemque principiis elemen
tis ni intrum quatuor, duabus causis motus docuerit explicabimus, ut ex quorum cognitione facile futurumst, ea quae degeneratione corruptione aut alijs speciebus motus antrimauit,
Scire itaque in primis est, quatuor haec principia, quatuor istas naturas iuxta Empedoclis opinionem fuisse diuinas; lico autem fuisse diuina quia eas habuit loco Deorum; ita namque illa M. T. verba interpretanda censeo. Empedocles multa
aisa pecca in Deorum opinione turpissime labitur, quatuor enim naturas ex quibus omnia constare vult, diuinas esse censet, quas ct nascio extinguiperspicuum est,es omnis u carere. Confir- naantque ut videtur hanc nostram opinionem illa Aristotelis verba,quamuis C element egregat non lis sed amiciti quae natura prior an Deo. Dij autem se haec. Inerat etiam eis primae non solum, sed & secundae qualitates omnes,alia tamen alijs,dio omnes singulis, sed omnibus, inseparabiliter tamen,& instar differentiarii, id quod animaduertens Aristoteles,liis eius verbis in mediu allatis, nobis quo 1.det v. que manifestauit. O. Solem album videri, calidum omniquaque, Imbrem autem in omnibus caliginosym,o rigidum. Et quia haec ad paucas pertinebant, uniuersalem illius sententiam his ipsis verbis aperuit Similiter autem determinat, oin reliquis, asserens cipiones esse dimerentias elementorum, dico
autem ut calidum, rigidum album,nigrum iccum,humidu, mota D, durum G aliorum unumquodque per qui contingit ut res a
Sed audio te postulantem, ut doceam, quid cum elementis habeat Sol,quod Aristotelec de qualitatibus eorum cum Empedocle verba saciens versum citat, quo Solis qualitates su
128쪽
1 14 De Placitis Philo,ophorum,
muniti albedo in calor Ad haec autem nos bifariam respondebimus:&primum quidem e praeacceptis, id moris Empedocli fuisse,ut poeticeres describeret, arcanaque philosophiae obscuro sermonis genere, allegorico indicaret potiusquam explicaret. Secundo autem, melius, quia Sol constabat ex igne, eratque putissima huius elementi ni assa Pro cuius solutionis intelligentia, altius repetito principio, ita discurrendum cesco. Cum Empedocles ut dictum est 2 putaret elementa esse principia aliarum rerum , ncccssario credebatis luna tydera ab eis pendere,alioquin neque elementa fuissent omnium principia, neque principia fuissent quatuor. Vbi ergo decἴli productione loquebatur, natura, docuit ipsum esse solidum glaciei in modum,& ut inquit Plutarchus hab igne ex aere compactuna, quod ignitam, aereamque naturam in utroque globi semisse
contineat. Ignis autem ex quo constabat,erat huius elementi pars periectior, ita namque cicodem auctore litiscitata verba
interpretor:primo cretum aetherem, einde ignora postea terram
cto hic namque nomine aetheris nihil aliud ignificare potuit, qua massam puram aeris' ignis. Si namque aliud quid intel lexit, vel notauit ignem, vel ipsum, luna, vel aliud clementoruquodlibet jed hac excepta nihil intelligere potuit ergo c. Et quidem non ignem,quia non potuisset accipere,quae sub sc quetur accepit verba, de ei nent. Non etiam caelum,quia asseres
aetherem prius suisse factum, si aetherisset caelum,& quid diuersum ab elementis, elementa non sciat principia omnium rei v.
Non demum quodlibet alior una cle nutatorum, quia quomodo singula unum post alliud secrcta fuerint enarrans,omnium agillatim meminit, apparetque cum voluisse omnia post aetheris secretionem orta. Restat igitur ut nomine aetheris intelligat Celum ipsum, sed ut compos tu mi igne ciete, quasi scilicci ex ipso sphaero partes quadam horum ementorum in primis si parcntur , ex qui bus caelestia constent , deinde vero separentur clementa , quae veniunt in compositioncm inferiorum, ordine tamen illo obseruato, quem illis ipsos verbis idem auctor indicauit. Sed haec propositis Desolutisque duabus dissicultatibus, magis aperta crunt. Esto prima Non videtur coelum esse composi-
129쪽
Liber rimus. I spositum ex igne,&aere Ad purum ignem, quia inter caetera relata verba Plutarchi sunt illa. Sotime cie 2e lo Cn CS Laci .llus diXit, Empedoclem voluiste Sole in esse ingentem masiam doti. ignis. Esto autem altera quia etiamsi daremus demonstratum ex dictis est e,cςlum constare ex igne 1 aere,adhuc tamen incertum est,an fiat expurioribus horum elemetorum partibus. Dicerem igitur,distantias fuisse compositas 3 dera vero,& Solem ignea, Omnia tamen , praecipue Solem in astra ex purissimis horum elementorum partibus. Et quod attinet ad miXtionem distantiarum , igneamque naturam syderum quia Aristoteles 'in indicat quosdam antiquos e X istimasse sola sydera se ignea, cualij eandem opinionem habuisssent de uniuerso corpore caelesti,&Plutarchus quondam assii mat aperte, Empedoclam di sis ptoc stellas igneas, cum loco citato asse uisset eundent assirmasse S - , piae. lem constare ex igne. Et Laertius Diogenes ait, eueXistimasse s si Solem esse ingentem massam ignis, coelum vero chrystalli obti ' nere speciem, quoniam ignis dicam' non prae se fert chrystalli speciem , apertum, distantias iuxta Empedoclis opinio nem Inon esse igneas, sed mi X ac Solem vero lydera sim plicia in ex solo igne conflata . Quod autem illarum mi X tura ignem admittat cierem,praeterquam quod ex eiusdem Plutarchi verbis patet, ubi ait ac plum quidem ex aethere natum, Vel 1. de M. apertius ubi dicit, c.elum continet ignitam Mercamque naturam
mvirorque globisernisse est etiam locus Aristotelis, ex quo fit apertissimum. hic igitur cum haberet in animo icinoitiare spa- . M sto. tium a verticibus montium ad cohaeXam superficiem primi mo ς 3 bilis non esse repletum duobus tantum corporibi: Selcmentaribus, igne nimirum, eX aere, Ana Xagorae primum opinionem reserens, hic putauit inquit caelum vocatum aethera combure
do,quod scilicet esset igneum, superiora esseni plena igni, sed si haec vera es ent,pridem anni hi latum utique e stati numquodque aliorum clementorum. Deinde aliorum sententiam propo nens, qui putarunt distantias esse aereas, his illam confutat verbis Multum enim utique excederet aequatitatem communis proportionis a coordinata corpora. Dein tamque tertiam opinionem
consulit,illorum scilicet qui indistincte loquendo, dicebat hoc
130쪽
interstiti sim a duobus hi sce clementis fuisse occupatum, in quorum numero Empedoclem ponendum, ex eo inierimus, quod hac sententia reiecta , non modo solutionem proponit , qua videbatur Empedocles eius obiectionibus satisfacturus, sed eius quoque imbecillitatem non inualido medio demonstrat. Sunt ergo distantia in via Empedoclis in ista ex aere igne, Sol autem &caetera sydera omnia ex solo igne constant. Q d autem ex purioribus horum clementorum partibus haec ipsa fiant ex mox dicendis apparcbit. Credidit Empedocles inquit Plutarchus solem esse resplendentiam ignis, qui est circa teria Quid autem haec significent, quidque nomine resplendentiae intelli: gendum sit, nisi perfectionem huius ignis intelligamus, equidenescio. Et alio in loco apertius loquutus , stellast ait credidit igneas, e X eo igne, quem in se continens aether in prirna secretione is crit. Dicerem ergo eius phaero seiunctum in primis a therem id est,purissimam mussam acris& ignis, scd in hac ipsa prima secretione facienda, eamdem litem elisisse X eo de a the re purissimas partes ignis j X quibus conflata sint sydera , cum ex maiori, te mandra te mas ae illius parte constent distantiae . Verum licet elementa in via Aristotclis, quod contrari jssint qualitatibus pridita, agunt patiunturque vicissima, generenturque&corrumpantur impedocles tribuens eis easdem qualitates,easdemque oppositiones , docuit ea neque agere, neque pati, neque gigni, neque corrumpi inuicem, sed si e prorsus in- alterabilia. Et quidem quod noni stant mutuo generabilia 6 corruptibilia ex illis apertissimis Aristotelis verbis innotuit . . Νι-
mul enim non dicit alterum ex altero fieri clementorum virum
sedistia omnia ex his circ. vel etiam e illis. Tuapropter 2onsi epol ibile ex igne fieri quam neque ex aqua terram es c. Mitto enim de industria alia loca , quibus de Philosophus hanc Empedoclis assertionem supponens,pluribus eam damnat , reprobatque argumentis. Causi autem quae traxit cum in huiusmodi opinionem fuit,quod credidit elementa estaequalia Hoc etenim supponens Aristoteles, Maliud eius pronunciatu quo scilicet dixeratAlcmenta si e comparabilia quomodo namque
non essent comparabilia, si erant aequalia ξυ hanc ipsam aequa