Francisci Massarii Veneti In nonum Plinii De naturali historia librum castigationes & annotationes. Quisquis de natura aquatilium ac remotiore piscium cognitione edoceri cupis, hunc Massarij commentarium eme & lege. ..

221쪽

nama, alia phobam,ut miliacea Effusam nim illa harundinaceam comam phobam, id est ut Theodorus uertit iubam, appello . Quid quaeri u Theophra stum, quando Plinium ipsum habemus,siliquam siue leguminum non miliaceorum paulo supra his uerbis

dicentem.omnium fatorum fructus, aut spicis contunctur, ut tritici, hordei, munitur in uallo aristaru qua/druplici aut includitur siliquis, ut leguminum, aut uasculis, ut si famae ac papaueris.Milium ac panicum tantum pro indiuiso dc paruis auibus cxposita sunt, indefensa quippe membranis continentur. E quibus uerbis apparet lobon, id est siliquam leguminum esse non miliaceorum facilis corruptio, quoniam reman sit desinentia syllabae in bas,oc scriptum fortassis crat bas sine aspiratione, ut quis iobas profobas scripserit nec obas quidem, sed lobos Plinius dixisset sed de aurium fibras Graeci lobos uocant veliquum est ut quid bronaos, quidue milium indicum sit indicemus. Est autem bromos, ut scribit Dioscorides, auenae spe/cies Auenae enim duae habentur species , altera folio&stipula triticum imitate, in cacuminibus semina ha bet ampla alba de ualde pilosa, ex quibus binae arisbe nigrantes prodeunt quae cum natura intortie sint, ta/ae ex aqua sese reuoluunt.unde nestigiatorcs utri que illius aristς extremitati charta, uel aliquid huiuscemodi aliud cucςra cohaerere selet,quibus tactis hu more

222쪽

li14 IN IN PLINII LIB.

more chartarathe semetipsa reuoluunt, ceu miracmlum spectantibus exhibcntcs haec si cies Min hordeis nascitur,praesertim quae ex Cyproueniunt. Et haec

nidetur esse qua Theophrastus Aegilopem appella, uit Altera est quae ab aliis Aegilopsvi Theophrastobromos uid e appellata, folio stipulavi scivine bro, mo superius descripto similis, minore tantum nec ita piloso semine, sed rubescete, quae Min hordei nostratibus quoq; nastitur ambas specics in huc usq; diem

auenam vocamus. Latent mensibus quinis simili, ter cancri, qui eodem tempore occultantur,in ambo ucris principio since tam anguium more exuunt renouatione tergorum. Ita ego quoq; in uetustis ex/emplaribus legi renouatione tergorummam cum erauunt senectutem hoc est crustam qua intcgutur,con tinuo crusta rjs alia renouatur. Ita nanqr Aristotelis octauo de historia loquitur, latent locustae mcnses circiter quinq; cancri etiam exuunt senectutem mollio res quidem perspicuc sed etia duriores exuere aiunt, ut maira. Cum uero exuunt,mollis admodum crusta subnascitur:&' quidem cancri praeiciacritate non satis abundare possunt.quod quinto etiam ciusdem histori.E uolumine praedixerat,his uerbis: Crusta laxio custaein cancri tam nuper quam post cxuuuturi tuer,quemadmodum anotae membranaucrnationis

quam senectutem appcllant. Caetcra in aquis nas

223쪽

ANNOTATIONE lystant,locustae reptantium modo fluitant. id est cru stata omnia in profundo natat exceptis locustis quae anguium modo supernatant. Si nullus ingruat metus, recto meatu cornibus, quae sunt roluditate, pilata, ad latera porrecti S,i3sdem ercistis in pavore obli/que in latcra procedunt. cornibus inter se dimicant.)Aristoteles octauo de historia incedit locusta sua natura ante, cu nihil metust demissis in latera cornibus: at ubi metuit, fugit retro, logecpsua cornua porrigit. Dimicant inter se more arietum, cornibus is extollentes vibrantes feriunt aduersarium, sed uniuersae etiam plerunq; tanqua gregis collegium uisuntur. Cum igitur uerba Plinii mutuata esse cernantur ab Aristotele, atq; id quod carabus in illo legitur, locusta con/uerti Plinio latine uideatur, crunt locusta&carabus eadem non diuersia,etiam si Barbarus in castigationibus Plinianis libro tricesimosecundo, carabum Sc licusta pro diuersis haberi hoc loco a Plinio existimauerit. na quado Plin. inferius cancroru genera inquit, carabi, astaci, maeae cc. no propterea fecit, ut carabos diuersos es se a locustis seperius nominatis ostedcrct, sed ut cancroru genera quinobiliora foret indicarct.

V V M petrosis locis, cancri mollibus. Verba uiuunt petrosis locis referenda sunt ad praecedentia, scilicet ad locustas Aristo/

224쪽

teles mira quinto de historia inquit Locustae asperis

petrosis 3 locis proueniunt, gam mari leuioribus ac terreniSmeutrum genus limosa amat.unde sit ut ammari apud Hellespontum circa Thasum gignan/tur,locustae circa Sigeum kAthon. Conieci antur loca aspera limos aue piscatores oris litoralibus,atq; a,

ins id genus indici js,quoties captura in alto libet exercere Litora potius uerni,hybernis in temporibus D petunt,coferunt se in altum state, uidclicet cum alias calore, alia frigus persequun ris etiam qua nomine ursae arci os appellant, idem pariendi tempus natura statuit, quod locustis.quo circa per hyemem, xuere priusquam oua excludant cibo laudantur cu exclu/serint deterrimc fiunt.quod autem Plinius dixit cata cros locis mollibus uitam degcro,haud fatis uerum uidetur.Sunt enim Paguri cancri,& tame non nisilo cis faxosis capiuntur, dc simillic cancri illi alia parum minores cibo non idonei praVipue mares, preterquacum Xuerint seneci utem, quokta petrosis quam et renis locis uitam ager pcripicuum cst, quod ex mustotes elici ctia potest, troci auo de historia,ubi can/cros saxatiles stercus deuorare inquit: quam cita quarto de partibus animalium, cum cancris cauda inuti/lcm csse tradat, quoniam uitam agere terrena cauer/nasq; subire solcant.ncc defendi satis potest Plinius, nisi quis in Plinio non cancti, scd astaci lcgendum Sistimaucrit

225쪽

istimauerit,ut dicitum est ex Aristotelo,unde haec mutuatur. scilicet locusis asporis saxosisq; locis prouciabunt,astac leuioribus. quod et sequentia indicant: uideli et hyeme aprica litora se stantur, aestate in opaca gurgitum recedunt:ctia si Oppianus astacos locis petrosis degere prodiderit: Nos aute sequimur uti Plbnius Aristotelem autorem grauissimum & caeteris fidedigniorem. Omnia eius generis hyemc laedun/tur, autumno uere pinouesctit,&picnilunio magis, quia nocte sidus tepido fulgure mitificat. Quae Arbstoteles animalibus testa inteistis contribuit , Plinius crustatis etia accomodasse uidetur . Verba nim eius quarto de partibus animaliuti essunt quamobrem fieri solet per id tempus anni quo uigent, scilicet uercete autumno.laborant enim testata omnia per frigus de aestum, atq; Xuperantiam temporis pati nequeunt. argumento est, quod echinis euenit habent enim id iam inde ab ortu naturae, dc plenilunins uberius non quia per id tempus copiosius pascuntur, ut quidam putat sed quod noctes tepidiores sint propter lucem pleniorem. Calorem enim desiderant,quoniam frigori patent , utpote qua sanguine careant:cx quo fit ut aestate potius ubiq; uigeant,praeterquam in pyrrcnsi curipo: nam ibi non minu tempore hyberno pro/bantur cuius rei causa est, quod tu uberius pabulen/tur,cum istes,c id tempus ea loca relinquat, quod

3 superius

226쪽

superius tiam libro quinto de historia retulerat ge, laus deniq; omne inquit, quod testa operitur, uerno

autumnalic temporc habere cernuntur ea, quae ova

appellant, exceptis echini cibo idoneis quippe qui bus de si per ea tempora piaecipue uberta, orti est,

tamen nullo tempore commititur, ut oui omnino careant: sed maxime pleniluni j diebus in tepidis restituuntur, redduntur pileniores,praeterquari, quos pyrraeus fert curipus, nam illi hyocrnis mensibus melio res sunt parui quidem, scd pleni ovorum adcinc Lu/cilius ut autor est cilius testatum reliquisse uide/tur his uerbis: Luna alit ostrca, implet Socchinos, mu/ribus fibras dcc a quo etiam Plinius mutuatus cerni tur libro siccundo, cum dicit: Iam quidem lunari pote/state ostrearum conchyliorumc xconchartim om/nia corpora augeri&rursus minui, quin osoricum fi/bras respondere numero lunae exquisivere diligetio/res Cancrorum genera,carabi. Plinius cuca quae a Grarcis malacostraca appellarentur, comuni non bnc uacare dic tum in ab Aristotcle primo De histo/tia percepisset, omnes qui crusta integuntur jam qui caudam erui, quam quibus cauda deost , sub cancri nomine, uti primus cius impositor nominis esuit ap/pellandos, ceu cancroruet genus X speciem facien/do. Aristotelos autem quarto De historia, coStatum,

si uibus corpus rotundum cst cancros uidctu appel/

iasse

227쪽

lasse his uerbis Cancris ex crustaceis solis cauda de/est,& corpus rotundu est, cum locustis squillis non gum sit.propterea Theodorus malacostraca non cancros sed crustata melius interpretatus cst sunt au/tem carabi, qui locustae a latinis interpretantur de quibus supra latius dis scruimus cum de locustis agoremus. Astaci. Aristotclcs quarto De histori Crusta autem intectorum inquit, genu primum ca/rabos:cui proximia genus alterum est,quem astacon hoc est ut Thcodorus uertit gammarum uocant, Nam de Plinius libro uiccssimo septimo ubi de aconi/to loquiturigam maxum marinum hunc appellasse uisus est.Disteresis a carabo hoc est locusta brachins, quae denticulati forcipibus protendit atq; etiam qui busdam alths distriminibus , quamquam non multiS: quem quidem in hodiernum quot diem astacon uocant . pedes inferiores ad grade usq; dispositi octo, turn grandes ipsi log maiores, extrema in parte latiores quam locustae haben sed non specie eade dextcrenim suum extremum latum oblongum& cnue habet sinister crassums rotundia, uteri tamen scis/sus in extremo perinde ut maxilla tam infra quam supra dentatus est uerti dexter pusillos erratos iiden tes continet omnes: lcuus primo serratos,intimos uelut maxillares,scilicet parte inseriore quatuorvi continuos, superiore tres non cotinuos Vteri tamen para

228쪽

tem mouct supctioi cm ad inferiorem in astringit.blesu S item utcrq situ inferiore,tanquam nati ad capiendum premendum in. duo supra os grandes habetur, ali j imustiis paulo ab ore inferiores mox branchi os circundant non sine hirsutic frequentes , quas assi,due mouet.flectit, atq; in os adducit duos illos hirti, usculos pcdes surculi etiam gracile geruntur a pedi bus qui oti proximi habetur. Dcntcs huic quoq; duo ut locustae, supra quo cornua breuiora tenuiora ψquam locus . Quatuor item alia adsunt cornua, specie quidem duobus illis si milia, sed tenuiora de breuiora super Maec oculi constituti sunt parui crassiusculi, non ut locustae maiusculi frons quasi quaedam acutae aspera supra oculos extat statior quam locusta. sciniq; facies acutior,&ycetus latius quam locusta, ditumq; corpus mollius docarnosius. pcdu autem octo numero pars scissa in cxircino bifurcatui pars desinit indiuise. quatuor nim bifurces sunt, reliqui quatuor simplices ex toto pertenduci quod autem collum apipellant quinq; partium foris est,& sextum latius,illud

situm loco nouit simo habetur, tabcllis continuatum quinq; interiora uero in quibus foeminae prius pari unt quam sectum edat hirini cula quaedam quatuor continentur, quibus singuli spinae singulae breues ar/recis in cimiiciat ad caeteriora.pectu corpuSq; totum leue est, no more locustarum aculcatum de secrum.

crum

229쪽

Veru in pedibus magnis aculeos partis exterioris maiores esse manifestu est.Foeminam hoc in gencre nul/lum discrime a mare distinguit. Navi marivi foemiforceps alteruter radior more incerto est, parern uero utrunq; neuter unquam habere uisus cst. Exuit senectute de ipse aut uere aut autumno post partum. Maiae. Scribendum maeae nomine oraeco potiusquam latino,ut codices antiqui habet quas Theodorus latino nomine malas interpretatus cst uel legeia dum carides, maeae, ne Plinius diminutior quam Arbstoteles sic uideatur, maxime cum ab co haec omnia mutuatas sit. nam Aristoteles quarto de historii, ut sertatim nomina tantum resera, inquit:Carabus, astacuS,caris,m ,pagur heracleotici. Sunt autem cari

des quas latinisquillas interpretantur, locustis fere similes: a quibus differunt, quod forcipe careant. Squillarum generescontinentur gibbae, craugines, par uae qu maiores nunquam estici possunt. Caridas Sophron, Epi harmus curidas, sed&coridas idem Epi/charmus c Simonides appellauere, de quibus 5 Plbnius hoc libro cundecimo, Galenus, AthenquS, Paulus,& Oppianus meminere.Squillarum autem gene ri,qua gibba vocamus quin utrinq; pedes situ quo caeteri , quorum proximi capiti acutiores , air uentri subiuncti,qtiorum extrema latiuscula sunt tabellis xjsi nul e parte supina,prona similis locustarum est Cau

230쪽

disjs cst, cui pinnae qua emor assunt Crauginis quoque latcri caudae utriq3 pinna adneXae sunt, quarum pinnarum media utroq; in genere spinuli horrct, uerum in craugine latiora, in gibbi acutiora dictitur autem arides,inquit Athenaeu S, quoniam caput malus reliqua parte corpori habcant. Quae autem meae uocantur, e gener cacrario maximessunt quibus caudadcest, & corpus rotundu est, dorso spinoso, cruribus oblongis: qua uulgus cancrcola,cognominat Papusi dc ipsi e Ocncre cancrario sunt, dorso cui tabel

latiore , pedgus breuioribus ii qua maeas uocaubmus,uerum forcipibus proportione maioribus quic quid perceperint uehcmenter ostringentibus in Bri tannia quam maximi reperitatur, circa saxosa locauersantur cum dccoquuntur partim rustescunt&partim nigresciit, intcr lautissimo rccepti cibos, quos camis de digestionis durioris Galcnus De uirtute alimento rum tradit.Dalmata aliquibus in locis in hodiernum dicita paguros, S cncti cancroS porro cognoinibnant. Heracleotici. Aristotcles quarto de historia Cancrorum genus inquit multiplc cst nec facile numerandum: maximum quaSmaras appellant: ccunm dum paguri,d quos hcracleoticos uocant. Videntur

itaq; cracleotici paguris cst haud quidem dissimus s. coites,& alia ignobiliora. De conibus narinis Hippocratcs, Aristotclckucro nuli bipcrinaciat. dcursis