Francisci Massarii Veneti In nonum Plinii De naturali historia librum castigationes & annotationes. Quisquis de natura aquatilium ac remotiore piscium cognitione edoceri cupis, hunc Massarij commentarium eme & lege. ..

251쪽

ab altero enim latere nodo ligantur . admoto quoq; digito dchiscunt, mox comprimunt se, ut cernCntes. Pectines ait Aristoteles locis harenosis sui ortus inbtia capere celeri incremeto augeri, quippe qui anno perfici possint, quos etiam uolarc aiunt. Et quoniam sua cuil potest es sic sententia, ego non existimo pe/etines uolare posse per aera cum enim callo illo inte/rior ambae testa acie conexae sint, ut disticile diucbliqueant, non possunt ita libere aperiri,ut uolare ua/lcant.quamobrem uolare hoc in loco pro salire celeri/ter in modum uolatus, dc discurrere de loco ad locum potius interpretarer pectrines sitiata uelocitate dchiscunt,ut ex uehementi repercussione fallantoc super iactent, ut quasi uolare uideatur sic enim Aristoteles quarto de historia tradidit Concharum item alia semouent ut pectines,quos etiam uolare nonulli aiunt: nam 8 de ferramcnto quo capiuntur tape exiliunt.&alibi Pecten potissimum plurimumcl sc mouet uolatu.quod etia Plinius superius capite de loligine com/meminit,pectunculos eos appellando de quide pectines cum anni pluui j sunt, tunc magis trahunt rufum colorem iam in pyrrhaeo euripo pectines aliquando defuerunt, non modo propter ferramentum quopi scatores abradendo ubertim capcrent, uerum ctiam propter siccitates qui tunc quidem optimi, cum gra/

uidi sunt sed quamquam pectine grauidos dicimus,

tamen

252쪽

tamen nullum corum uel coitum uel partu videmus, sed tantum modo ouum illud uocatum laudatissimi

Mytilenis, ut Philillius Phrynicus d Aristophanes tradidere,Tyndaridae,Salonis Altini,Anti j, in insula Alexandria in Aegypto. Reconditio ipsi in moenis fricioribus ac magnis aestibus. Aristotcles octauo de historia: Pectines canis exortu latet sed corum plurima sane latciat algore urgente&aestu.&quinto eiusdem historiae: Laiciat aliquamdiu in harena pectines,quosac Veneti oferre Alexis in Pamphila testatum reliqui Vngues in uelut igne lucentes intenebris,ctia in ore mandentium. Dc unguibus quos Graeci onychas uocant, Plinius eadem repetere infra uidetur hoc libro, quos dodae los, hoc est digisosti lenes,s aulos dodonacas tricesimo secundo uolumine appellauit, iacesin ins aliam differentiam fecit Athe naeus, quam quq inter marcSec sceminas: quemadmodum dc Diphilus, solencs inquiens sunt multi succi,&maliac uiscosi domares ipsarum sunt uirgat ac colo/ris coelestis, de quibus tia nac minit Spculippus sunt aut ungueSe concharum genere, cucs, digitalis longitudiniS, tenueS Φ, ab humanorum ungustim similibtudine sic appellati, binis quidem conclusi valvulis, uerum utroq; latere connexi, ad strepitus subtrahemtes,inferius i subsidentes quoties ferramentum sentiunt admoueti: cxiguo nanq; Xtant, reliquo autem corpore

253쪽

corpore perinde ac in cubili occuluntur,cuuls p uiue re nequeunt locis harcnosis si i ortus initia capiut, ex Aristotele harenain etiam pascuntur ut testatur Oppianus Veneti conchas 5gas cognominat. Hinc& piscatores ostrearum solinista nominabantur ut Athenaeo placuit. dc unguis operculum conchyli j est, quale in purpura uisitur in paludibus Indiae nascitur, ubi regio eius nardifera st, ideoq; odoratus conchy/lius fruticem nardi pascentibus leguntur haec e lacu, cuius palustria aestate siccantur. Prima tamen autori ta 1 rubro mari adductis colore subcandido pinguibus. nigricant Babyloni', minores in sunt.utriq; gene/ri odor suauis, castoreum aliquatenus imitans cu suffitur. autor est Dioscorides nonnulli uero ostracium appellant, siue ostracon Galenus poma hoc est cauum,sive quod idem est operculum, ctiam in puta puris onycem uero Paulus testam uocari dicit con/chytri,duntaxat indici, quod docondylion appellat. condylos certe ostrei genus est eide Paulo.& ampubliungenti onyx quandoq; dicitur. Firmioris iam testae murices. De muricibus infra suo loco differemus Nauigant ex his Nerita,&c. Norites qua Theo dorus naticem interpretatur turbinati generis est, te/sta leui, ampla dc rotuda: rma buccinis proxima est papauere tamen non nigro ut illa sed rubro tests adnexum corpus mediu eius firmiter est.pascuntur hec mari

254쪽

mari tranquillo absoluta saxis, quibus ctiam adhaerescunt,more patellarum & muricum,d caeterorum generis eiusdem, nec nisi tegmine dimoto adhaerent, quod uelut operculum sibi possidet rimis cauernis νfaxorum generantur celeri incremento augentur. qui natices capiunt,non aduerso flatu, scd secundo , deunt,quoties scam persequuntur.nc uoce ulla, sed silentio agunt utpote cum Molfaciant,& audiant:nec

fieri possie aiunt quin subterfugiat, si uox proferatur.

Em quota haec portio est reputantibus purpuras, conchylia, maroaritas. De purpuris de conchylia interius peragdimus, ubi Plinius mentionem lacis abunde.Sunt autem margaritae ita enim lingua indica appellancut Arrianus autor est quas Romanis ut inquit Plinius uniones appcllarui, quod nullis duc margaritae simul reperiantur, sed semper discretae&unae, specie tum orbicularcs, tum tiam ouales fastigia ta longitudine, ciciachi appcllati, candore nitentes, inoui sunt:nam cum uetustate decolorcs deteriores csticiuntur Laus cnim omnis in candore magnitudi/ne, orbe,icuor pondere lycosistit,oc maxime qui exaluminati uocantur. Speciem quot unionum habent

quar physicinata dotympania Graeci uocant, parte al/tera tumida: sed disterunt, quod physcinata sunt acre inflata

255쪽

inflata sine corpore, tympania intus solida,ut inseriusliqucbitionuntur in cochis, haud multum ostrearum conchis differentibus, testa interius icui ac portu cida, quae ad dealbandam faciem sine nocumento praecla rares cst, si eam in pulucrem minutissimum cultro,a seris, postmodum aqua exiguo maceratam nocte oti circumlita cris, ac manc postea frusto telae icnuissi mi aqua madefacto culter absterxeris Iunio aliae conchae quae generat uniones.nam circa Bosphorum thracium,quem nunc rustum Constantinopolis uocant,uniones rusti ac Parui reperiunt in conchis, quas myas appellant ac in Acarnania, quae uocatur pin/na gignit Iuba quoq; tradit Arabicis concham esse similem pectini insecto, hirsutam chinorum modo: ipsum unionem in carne ipsa Te grandini simile Stymiliter& Androsthcnes testatur quodda cocharum genus in India reperiri,e quibus margarit.ucllutur, pectinis cffigie, nisi quod nec auriculas habent ut pe/etines,nec tostas asperas, sed leues, quas indigena: bcrberim Joberberion cognominant,ut autor si Athenarus Megasthenes stem scribit , ut Arrianus refert: Conchas in quibus margarita aut uniones gignun/tur retibus capi, gregatim simultas ueluti apes depasci, rogemus suum habere ac si contingat regem comprehendi a pistatoribus,eas protinus circvfundi , nec uim cffugere:fugiente rege,&ipsa effugereaearu car

256쪽

nos Indos corrumpi sinerc,osse ad ornatu ni uti.Sunt de cochlea margaritiferae Plinio triccsimosecundo uolumine quaru cneris sunt pentadactyles, meliceba=lcs.cchinophorae dicunt quibus catant. Fertilissima

est Taprobane Toidis. Est alia insulae Plinio libro sexto Tylos appellata,plurimis margaritis cele/berrima, cum oppido eiusdem nominis uare precipuum custodiunt pelago altius mersa quam ut peinetrent radix Videturo linius ex uerbis quae paulo supra retulit sibi ipsi contradiccrc. nam si conchar hae margaritiserae altiusvi in profundo maris stabulentur,ut hic dolibro tricesimotertio testat,ubi ait:utiam

minus temerarium uideatur e profundo maris petere margaritaS, tanto nocentioreS fecimuS terras quo pacto tanto aquae interuallo pandentcsscse quadam o/scitatione impleri roscido c5ccptu,d pro qualitate oris accepti unioncs candidarvi sordidae atqi pallentes fieri poterunt Propterea cum in profundo maris co/cha.dcgcre secundum naturam sit,censeo margallias neq; concipi, neq; eiusnodi qualitates roscido humore suscipere sed ex carne sua goncrari, qualitutescit huiusmodi sibi pc aetatem accidcrc. Que uocant physemata efficere. Physemata margaritarum quidem speciem habcnt,ucruciere sunt inflata, bul/larum similitudinc, quae in aqua spiritu cxcitatur,praecipue dum bullit bullas cnim physicinata Crocci uo/

cant

257쪽

cant. Ob id tympana nominantur. Codices anti/qui tympania scriptum habent, ut sit a tympano:

quemadmodum hinserius crotalia a crotalo,no cro tala nuncupauit . Est autem tympanu instrumentum ex una parte tumidum de rotundu , ex alicra planum membrana clausem , intus uacuum, uulgo uaccarum uocatum, quod baculo feritur, cum turmaeiquitu ad

pugnam concitatae sunt inde margariti quae ab una parte tumidae seu rotundae sunt, Lab altera planae. tympanorum similitudine tympania nominantur. Operit. opes, gnara propter illas se peti. Codi/c Somne tum manu scripti tum etiam impressi le/gunt: Operit in opes suas, gnara propter illas se peti. Nam apud Graecos non est , nec apud barbaros inuetorcs eius aliud quam margaritae. Ita inquit Ar rianusilingua Indica appellantur margaritae. Hermolaus uero uidetur indicare hoc loco uniones alio ti/am quam margaritae nomine apud barbaros appci latos fuisse, allegans Androsthenem in parapto n/diae , utAthcnaeus autor est scripsisse ostrei genus iblud margaritiferum in India uocari bcrberim, specie pectunculi monetamcn caelata sed cui testa,nec auriculas habere duas ut pera ines, sed unam cum tamen Plinius non de conchis in margaritissetis ut Andro sthenes, sed de margaritis siue unionibus ipsis loqua tu alio profeci o carentibus nomine Immo Plinius

258쪽

M IN IM PLINII LIB. dixit, uniones non uno conchar genere nasti, earum nomina sere omnia reddens.nam genu unum haud

multum ostrearum conchis distcrcns esse meminit,&quae circa Bosphorum Thracium unione gignunt, myas nocari, Min Acainania quae uocatur pinna bgni,dc Arabicis concham Te similcmicetini insecto hirsutam cchinorum modo necta Cn cochlea margaritiseras reperiri libro triccsimosecundo retulit, qua rum generis sunt pentadactyles, melicembales c. cradendu uidetur in uerbis Hermola hirsuta Anam si testa leuis est,no crit hirsuta. Indicus pccularium lapidum squamas assimilat. Vctust codices ubiq; dc quidem restius legunt,asSimulat.DicimuS assimu/lo pro comparo nocissimilo, quod pauci animaduenterunt. Summa laus coloris est Xaluminatos uocari. Exaluminati uniones illi appcllantur, qui colo/re maxime praestant,vi perlucidi sunt, ii nanq; sum/mo habentur pretio.Temporc meo Murianenses ubtreari iuniones adulterabat primum union Suitreos

uacuos,sed translucidos fac icbat,dcinde materia im/plebant,qua splendidi,& unionum coloris,cdderen/tur intantia ut uix iucris unionibus dis cerni posi cnt. Quapropter fucrunt cccmuirorum decrcto uetiti.

Elcnchos appellant fastigiata longituduac, abba/strorum figura in pictatorcm orbem dcsincntcs. Elcachi sunt unioncs facie turbinata, c amplo scilicet in

tenue

259쪽

tenue deficientcs, quos pira modo uocant. De len/chis unionibus4uucnalis satyra sexta. Cum uirides gemmas collo circumdedit,&cum Auribus extensis magnos commisit lenchoS. Quos puto Senecam intellexisTe septimo De beneficius libro in furorem mulierum scribentem: ideo in/quit uniones non singulo singulis comparatos, iam exercitatae aures oneri ferendo sunt, iunguntur inter se, dc insuper ali js binis superponuntur non fatis mu/liebris insania uiros subiecerat, nisi bina aut trina a trimonia auribus singulis pependisiciat Elcnchon la/tini indicem interpretantur cuiusmodi est apud Plinium primi libri inscriptio.na S libros elechoru scripsit Aristoteles Alabastrum uero erat ua,unguentarium forma turbinati, sine ansulis, quod ex lapide alaba strite onyce antiquitus appellato, fiebat, quoniam ut inquit Plinius sextois triccsimo uolumine, optime unguenta incorrupta in eo seruari dicitur. Crotalia appellanto Crotalia haec a sono uocatur,propter col/lisionem ipsam margaritarum, quod sono crotala in/strumenta imitarentur est nim crotalum instrumcn tum rotundum circulo ligneo faci um,cu laminis quibusdam ex an e roludis numismatis magnitudinis, sonum ex collisione reddontibus, dic: tum a pulsatione nam manu pulsatur.utebantur hoc instrumento Ae/Qv tr in deorum solennitatibus Virgilius.

Copa

260쪽

Copa syrisca caput grataicdimita mitella,

Crisbum sub crotalo doci a mouere latus. Cuius do lacrobius meminit nuc cymbalu uocant, illud di o quod membrana caret. Affectantq; iam dc pauperes licitatorem foemina in publico unionem esse dichantcs. Vetus lectio:cupiuntq; iam cpau/pcres licitatorem foemina in publico unionem esse dictitantes Quinac pedibus, nec carpidaru tantum

obstragulis sed totis socculis addunt. Obstraoula, ut arbitror, sunt ligacula illa quae calccos de crepidas obstringunt,ab obstringendo dici:a,quibus solebant Romana mulieres uniones appendere, obseruano in hunc diem, uniones Scyillulas argenteas alligates. Crebrius circa Bosphorum Thraciu, ruff¶ui in conchis quas myas appellant. Myes quos latoni mytulos interpretantur, conchae sunt testis leuibus

sed interius nitentibus operlucidis, ut ostreae margaritiferae, labi j quoq; tenuioribus quam ostreis, iubdem prope generis cum iis, qui uel in sumine gene/rantur.no tales no modo in Bosphoro Thracio, sed ali j quoque locis conspeximus, quos nunc musculos appellant, quos Plautus in rudcnte musculos ut arbi/tror appellauit his uerbis: Ex urbe ad mare huc prodimus pabulatum, pro excrcitu gymnasticode palestiico hoc habemus, echinos, lepadas, ostreas, balanos captamus,conchas, marinam urticam, musculos,plagusias