장음표시 사용
101쪽
derent, quinimmo si in indigitam eluis, quibus nil Romae magis antiquum Venus genitrix dicebatur, dilucidum fit, Sacerdotes Roma nos a die, quo Romulus Urbem fundavit, Venerem in sacris invocasse 5 coluisse, quis enim crederet Quirites post Reges exactos Venerem genitricem, sic eorum parentem putasse, si haec fama ex fieri, ipsis, sontificalibus libris , quos Regibus habuerunt, orta ianon esset Et quamvis Macrobius subdat aliorum opiniones δε pra sertim illam Cincii, qui negat Romanos Aprilem a Venere dixiste, quod nullus dies festus, nullumque insigne eo mense , Veneri a majoribus institutum esset, jusque nulla in Saliorum carminibus memoria habita; attamen indigitamenta, quorum meminit ut crobius, carminum Saliorum deiectum supplebant. Solus itaque Varro testatus est Veneris cultum Romanis Regibus ignotum, quippe Macrobius ejus sententiam neque probat, neque respuit, quin ex ejus dem integra lectione apparet, eum de omnium fere Deorum Romanorum originibus dubitasse, detorninibus etiam , varias semper opiniones retulisse, lib. i. cap. t. diserte asserere Romulum 3 Quirites Veneri Aprilem mens en dicasIes; unde Julius Cesar , quis Iulo Veneris nepote genus ducere videri volebat, volens etiam in-d tamentis .famae prisca adhaerere, post victoriam Pharsalicam Veneri genitrici Templum, quod antea Voverat, Romae in Foro suo
posui is fertur, eique spolia de hostibus dedicasse testimonio Dionysii lib. 3. , e Appian lib. a. de Bello Civili.
Caeterum sive Romulus hujus Numinis cultum Romίe exhibuerit, sive non parum refert ad evincendum Lavinii aedem Veneris fabulosam . Ouandoquidem eum neque Fauni, neque Pici, Latini, Faneae aut aliorum Regum , illorum etiam uxorum filiorum cultum, Roma institui sic ferunt ac tamen Laurenti, Albae, Lavinii, ocin aliis proximis Latii Urbibus palam est isdem Templa dicata,
sacra facta fuit se . Praeterea meminiis juvet, D: Onysium lib. I. peregrinationem ineae destribent om nunciare plura Veneris Templa
quae in omni res Urbe, aut loco, per quem ille transivit, erexit. Ait enim is AEneam ad Pallenen Thraciae peninsulam appulisse , cibi Veneri AEdem, c Oppidum a suo nomine condidi siles, inde in aliam Insulam Cythera dictam , dein Lacynthum in utroque loco Ve
102쪽
neris Templa construxisse, immo Zacynthi Cursum Eneae & Veneris dictum instituisse δε simulacra dicasse, fundas te etiam Actii Veneris AEneadis aedem δε prope illam, aliam Penatium, Ambraciae simile ὀelubrum sic, feciste testatur Dionysius apud Ueneris Portum Mapud Siculos, ubi supra Caput Elymi Aram Veneris Eneadis, sin loco, quem Egestam dicunt, Templum eidem dicavit Pausanias quoque in Arcadicis seu lib. 8 memoria prodit, AEneam dum exulareta Patria, Laconicae, Aphrodisium Urbem δε Templum Veneri genitrici prope Anchise patris sepulcrum condidisse, quod Templum
Lacones Veneris Aphroditis nuncuparunt quo sortasse exemplo, Ii-1nile apud Ardeam, laurentum eum construxisse referunt Solinus 3 alii infra nominandi. Ex quibus ni fallor, quantum convincendo erro, satis est, constat Cluverium , Bochartum , Richium eruditissimos viros temere plane a communi recessisse sententia, Diniare tam veteri antiquorum fama posthabita, potius dialecticis argutia entis adhaesisse. Simile etiam Templum Eneas inter Ardeam, .Laurentum
condidit, ubi simulacrum quod secum e Sicilia adduxerat, Veneri matri dedicavit, quod ex Casso Hemina Solinus de Italia , de ejus laudibus cap. 8 hausit en verba Solini: ec insuetimst Enea . state ab Ilio capto secunda Italicis litoribus antissum , t Hemina tradit,sociis non ampliusfxcentis in agro Laurenti polluisse Castra ubi dum mulacrum , quo is cum ex Sicilia adtexerat dedicat Veneri matri, qui Frutis dicitur, a Diomede Palladium suscipit , tribusque mox annis cum Latino regnat. In aliis vero exemplaribus legitur id simulacrum Veneri Aphi odit ab AEnea dicatum , quae lectio verior est quandoquidem Plinius Natural histor. lib. . cap. q. , vel cap. 9. referens Latinorum priscorum Urbes, cloca oppidum inquit, Laurentum, Lucus lotis Indigetis, amnis timicius, Ardea a Danae Persei matre condita , dein quondam Aphrodisiunto, Antium Colonia, ex quibus patet Aphrodisium inter Antium, S Ardeam a Plinio positum, Templum scilicet Veneri Aphroditi dicatum , ut Commentatores Plinii, iraesertim Harduinus ibidem, &Ligorius in JUSS. Otthobonianis verbo Aphrodisium affirmant .ajus dem etiam aedis Veneris Aphroditis meminit Pomponius Mela de
103쪽
Sit Orb. lib. 2. cap. q. quem locum Ligorius supra adductus putat eundem esse, quem nunc vulgo la Fossa appellant, Cluverius autem Ital Antiq. lib. 3. ait id emplum prope S. Anastasiae Fanum politumilibus mille passibus ab Antio distasse. Quamobrem reprehendi meretur Panvinius, qui in libro de Colon. Roman colon. q. ad finem, Antium antiquis Aphrodisium dictum fuisse autumat, is enim Plinio non bene intellecto, arbitratus est eum, Antium quondam Aphrodisium vocitatum scripsisse, quum
manifesto constet Plinium Antium post Aphrodisium posuisse, quondam Aphrodisium id Templum vocasse, quod aetate sua fortasse
haec aedes obruta esset, vel tali nomine non appellaretur, ut Hardui nus ejusdem Commentator probat, Cluverius etiam lib. 3., testatur
Pomponius Mela loco quo supra, ubi Antium ab Aphrodissio distin
Id Templum Latinis commune fuisse comperimus ex Strabone lib. s. Et supra i s Laurentum scisceto Ardea Rutulorum Colonia LXX a mari stadiis , prope est Fanum Veneris, ad quod Latini
solemnem agitant contentum, ea loca sunt a Samnitibus asiata, eae nunc rudera urbium restant Graecum vero textum A 'φοοyίπιον
alii Ιnterpretes ita vertunt Prope banes Ardeam scilicet es etiamta brodisium, ad quod Latini solemnem agitant conventum; quare trabes ex Strabone in hanc aedem statis anni diebus conventile Latinarum Urbium Praesides, ac Veneri, cui simulacrum Eneas ipse dicaverat, sacrificasse; tanta erat in Latio opinio sacrorum, quae Eneas instituerat. Nec est quod aliquis contra haec objiciat Strabonem referre suo aevo id Templum a Latinis solemni peracto facrificio frequentatum fuisse, si inium scribere illud eversum, ut indicat illa vox quondam tbrodisium qua is utitur, unde conjici posset, aut Plinium, aut Strabonem de alia cede loqui, praesertim quod Strabo vix sexaginta annis ante Plinium scripserit, severossimile haud est aemplum adeo venerabile ab Enea conditum, in quo simulacrum Veneris posuerat,i Latini solemnes agebant quotannis ferias, Plinii aetate penitus obrutum, quum constet Latinos Templa a priscis Latii Regibus, constructa, ab AEnea proprie, sacrosancta putasse , carie obsita in temporis edacitate servasse, ne ruinis ipsis religiosi, Mantiqui
104쪽
qui ritus obruerentur enimvero de eodem Templo Plinium et Strabonem loqui palam est , unde potius arbitror mendum inesse Straboni is enim testatur ea loca a Samnitibus vastata, aetate sua sola rudera Urbium apparuisses. Facile igitur, immo Straboni magis consentaneum est, hanc aedem tum excisam acuisse , .loco agitant quo exemplaria Graeca Strabonis utuntur, vertendum esse agitabant quod idem Strabo, post quam retulit Laurentum, Ardeam. Aphrodisium , ait: Ea loca se sic quae dixerat sunt a Samnitibus aseatae r nunc rudera Lirbium restant. Hinc nota dignus est Ligorius, qui in s S. Otthobonianis verbo Aphrodisium , Venerem Aphroditem aliam a Venore matre AEneae facit ex Apollodoro in Theogonia, qui prodere videtur Venerem , Sam antiqui natam e spuma maris,i a Saturni genitalibus in mare projectis actabant, aphroditem hac de re appellabant, matrem Cupidinis fuisse, Venerem vero Eneae parentem, genitricem a
Caesare Dictatore , dc Augusto dictam testimonio Auctoris, qui sub nomine Messali e Corvini librum scripsit c laudibus Iuliae gentis;
quandoquidem puto Ligorium temere judica se, nam Lactantius de Falsa Religione lib. I. cap. 7. candem Venerem e diverso virorum semine plures genera sic commemorat cita quippe ait: uidloquar obscoenitatem Veneris omnium libidinibus prostitutae, non Deorum tantum, sed er huminum . Haec enim ex famoso Martis supro genuit Harmopiam , ex Mercurio Hermaphroditu utaqui est natus Andromnus , ex fote Cupidinem, ex Anchise AEneam , ex Tute Erycen, ex Adone quidem nullum potuit, qui prima ut soria sacra continetur artem meretriciam Uituit , auctorque mulieribus in Cypro fuit, ut tu is corpore questum
facerent, quod idcirco imperatit, ne sola praeter alias mulieres impudica es tirorum appetens et ideretur. Haec Lactantius, qui ex Gentilium facra historia ea se haulisse testatur . Me tamen haud latet, plerosque, neque hanc Genealogiam retexuisse Ciceronem praesertim qui lib. . de Natura Deorum , quatuor prodit Veneres, primam Coelo,, Die natam , cujus in Elide Delubrum videbatur secundam spuma maris procreatam , ex qua , mercurio Cupidinem prognatum serebant. tertiam Jove natam , quae Vulcano nupserat, quartam
105쪽
vero syriam, Syroque conceptam rive igitur Lactantii, aut Cicero
nis sententiam admittas , Latinorum, Romanorum opinioner
probabis quippe dilucidum est, eos Eneam Veneris ex Anchise filium putasse, ejus quae ex Mercurio Cupidinem genuit, quam ipse Cicero e spuma maris procreatam scribit, inphroditem vocat: quinimmo, ut Latini palam id ostenderent Templum inter Antium kArdeam positum Veneri Aphroditi ab Enea matri dicatum indicabant: Romani, quin& ipsi Proceres Iuliae Gentis, qui, ut diximus, adaneam genus referebant, in nummo antiquo apud Rosinum Antiquit Roman lib. 2. cap. 1 O pag. 76 . excuserunt Mercurium deducentem Venerem ad Anchisem in Ida monte decumbentem, ut cum e congrederetur quae Venus eadem est, ac illa, quam Cicer e spuma maris ortam testatur , Aphroditem dictam cui JEneas ipse in exilio, Laconicae Urbem, AEdem talis nominis condidisse fertur est Pausania superius relato ; quod probat hanc fuisse sententiam antiquorum Templis etiam hoc nomine erectis as
Aliud commune Latinis, Romanisque Templum dicitur illud Iunonis Sospita Lanuvince, ubi, Consules Romanos qui Magistratum adibant, latinos quotannis sacra facere necesse erat, ut habes ex Livio lib. 8. Lanutinis imitas data,facraq; sua reddita cum eo, ut aedes Lucusq; unonis Sospitae communis Lanutinis Municipibus cum Populo Romano esset de ex Cicerone in fine orationis pro L. Muram a late , inquit, hoc ipsius pudori, datepatri mortuo, date generi familiae, date etiam Lanutio Municipio bonesissimo , quod in hac tota causa frequens, moestumque idistis: nolite a facrispatriis lunonis Sospitae,cui omnes Consules facere necesse est, domesticum, suum Consulem potissimum auellere ex quibus constat Ciceronem
sacraJunonis Sospitae, patria vocare , Livium communia Populo Romano ea facta assereres, quod Romano, desomnibus Latinis Populis essent communia, ut Commentatores Livii,, Ciceronis ibidem a stirmant. Id Templum, cum Urbs construeretur, conditum perhibent a Diomede uno ex Eneae sociis, cui Solino cap. 8.teste, cura Palladii in
peregrinatione ab eodem Anea data est, quod etiam testatur Appia-
106쪽
nus Civit Bellor lib. a. qui de Milone loquens iure , inquit, id frens Milo, profectus est in patriamsuam La Uinium suam primam fertur Diomedes post captum Ilium in Italia condidi se Urbem ubi
tamen loco Laυinium, Lanu Dium legendum est cum Cluverio Ital. Antiq. lib. 3. Fusco commentatore Catulli Epigram m. ' O , et a teris. Alii narrant Oppidum, d Templum a Curetibus antiquissimis Latii accolis aedilicatum ex Casella de Antiquial. Colon pag. 6Ο. quo autem auctore non liquet; Elianus autem Praenestinus histor. Animal. lib. I. cap. Is putat hanc aedemJunoni Argolicae sacra tria fuiste, quo posito dicendum foret, eam a Pelasgis primis, ut saltem vetustissimis Latii accolis conditam, nam ab Argo ex Peloponneso profectos fuisse primos Pelasgos, qui primum in Thessalia, mox vero in Asiae proximis litoribus, ac tandem in Latio habitarunt, habes ex cap. I. , ex Cluverio lib. 3. Porro intelliges id emplum, quicumque illud construxerit, summae religionis fuisse Latinis Romanisque, quod simulacrum Iunonis anti ruissimi operis ibi esset, prope aedem Lucus Numini sacer magnus, opacus, ubi antrum amplum, pio fundum visebatur, in quo erat cubile Draconis, quem Deae custodem prodebant: huic ferunt quotannis Sacerdotes statis diebus Virginem devovisse, quam Numini sacram putabant, quod Draco eat, devorasset, uti patet ex Eliano loco quo supra. Propertio lib. q. Eleg. 8.kaliis; a quoniam plura de hoc Templo dicenda supersunt, neque hunc, sed alium librum pro Lanuvinis designavimus, illum consule Ferunt etiam Templum Circes in Circa jensi Colonia Albanis, Latinaeque genti commune d ad illud Latinos omnes diebus Circi sacris quotannis convenis , quin teste Eustathio in Di cinysium
lib. i. 4. , quem refert Toma sinus de Danar. cap. 2. uti in monte
Albano in Luco Ferentinae, Min aede Iovis Latialis, Praesides Latinarum Urbium, Latiumque omne solernnes ferias, & conventus agitabant; sic in honorem Circes ea gens sacra Sc serias, Latinis tantummodo communes, fecisse dicitur, fuit sane haec aedes tum ob Dom-ria, quum ob memoriam rerum a Circe gestarum, Antenoris sepulcri, ac Ulysiis remi S poculi, quod Sacerdotes servabant, rudique populo ostendebant, Latio, Graecis venerabilis, ut suo loco
107쪽
Tusculi in suburbano quodam agri Colle, quem Corne appellabant, fortasse quod ibi Corni Populi Latii, quo cap. a. memoravimus, essent, Templum Dianae, Lucum, veluti arte tonsili coma Lagei nemoris, antiqua Religione Deae a Latinis Populis acratu fuisse comperimus, ubi fama est priscos Latinos pro salute publicata, quotannis sacrificasse teste Plinio lib. 16. cap. q. In hoc Lucocilexerat nobilis, triginta quatuor pedum ambitu Caudicis, decem arbores mittens, singulas magnitudinis visendar, solaque silvam faciebat, necnon alia te ipsa arbor eximia quam adamasse junt Passianuata Crispini bis Consulem, Oratorem, Privignum Neronis, Virum Agrippiliae, cujus meminit Tacitus lib. C. Annal. dc Suetonius in Nerone cap. 6. Hic fertur hanc arborem osculari, complectique solitus modo cubare sub ea, vinumque illi affundere, fere sacrificia offerre ex eodem Plinio. Fanumac erat apud Faliscos sub Soracte monte, vel ut alii produnt apud Fretum, Feroniae Deae dicatum , quod Sabinis aeque, ac Latinis summa religione calebatur, eo statis diebus e Sabinis, ia-tinis Urbibus conveniebant, alii votiva L eae reddituri sacrificia , alii negotiatur propter celebritatem, Mercatores, opificesque , de Agricolae , quod forum ibi esset totius Italiae splendidistimum testimonio Dionysii lib. . pag. 73. Prope anum Lucus erat uimini sacer ex Strabone lib. . in quo sacrificium perpetrabant mirabile Correpti
enim ejus Numinis affatu bomines, nudis pedibus prunarum ardemtium fruem it perambulabant, ij quotannis eo turba bominum, quum solemnis contentus, tum spectaculi ejus causa consuebat, ut
Strabo ait commune autem id Templum Lucum perhibent, quod Lacones, qui Lycurgi aetate profugi ad Pometinos Latii agros appulerant , Feroniam eum locum appellaverint, de ibi Feroniae aedem , cui vota fecerant, condiderint, , sacra primum instituerint, qua quum a Laconibus ipsis, qui ea antiqui Latii loca incolebant, in Sabinos fuissent transportata, insitum, ubi Feroniae aedem, Lucum, Urbem sub Soracte Strabo extitisse scribis, hinc factum esse narrant eam aedem Feroniae sacra Latinis, a quibus orta erant, ScSabinis communia fuisse, ut videre est apud eundem Dionysium lib. a. pag. II 3. M Commentatores ejusdem, de qua tarnen aede No Fero-
108쪽
Feroniae in Latio, plura dicenda proponimus cum Setinorum aedes
Sic de in Evandri Templo Romae posto ad Trigeminam in Colle Aventino commune sacrum Latinis, Romanisque quotannis fieri consuevisse scribit Alexander Ceniat dier. lib. q. cap. 6. a quo tamen id acceperit, mihi non constat quippe Livius hujus sacrificii non meminit, kDionysius lib. I. eo loci Romanos Evandro quemadmodum caeteris Heroibus ac Darmonibus sacra fecit se scribit, uti etiam Rotinus Antiquit. lib. 2. cap. 7., myraldus de Diis Cent Syntagm. I . . De Dianae Templo condito in eodem Aventino monte, ει Feriis pro Latino nomine a Tullio Romanorum Rege institutis
satis scriptum est superiori Capite. Restat itaque de Templo Veneris Equestris Albae constructo dicendum 'igorius enim in MSS. Otthobonianis verbo Venus, id Templum ab Ascanio, quum conderet Albam, dicatum asserit, sine positum simulacrum Venerisi queliris, quod AEneas ipse matri Lavini devoverat, nam statim accis appulit ad Laurenti litus, equitassee fertur, Elaea de causa Veneri cognomento Equestri sacra fecisse quod Templum quotannis a Latinis frequentatum , ibique sacra facta Ligorius scribit; quia tamen haud est apud antiquos ulla hujus AEdis, 5 sacri mentio, satis sit Ligorii sententiaria retulisse. Haec igitur sunt Templa, ad quae solemnem Latina gens statis anni diebus agita
109쪽
n Latinorum Legibus. Aturnus fertur primum Aboriginibus rudibus, agrestibus. que leges dedisse testimonio Virgilii lib. 8. Eneidos qui se
Primus ab aethereo lenit Saturnus Ol ympo, Is genus indocile, S dispersum montibus altis Composuit, legesque dedit, Latiumque ocari Maluit, bis quoniam latuisset tutus in oris. Ljus sententiam laudat Servius eo loci, Auctor Origin Gent Roman. Alii vero perhibent Ianum legibus Aborigines continuisse
ex Macrobio Saturnal.lib. I. cap. 7. cap. 9. MPlutarcho Problemat. cap. ' o. quae tamen incerta, bc dubia sunt. Secundus , qui Latinis
leges dictaverit dicitur Evander cis enim Cacum eruum qui Herculis, quem alii Recaranum vocant, boves subripuerat, uoxae dedit, quo exemplo familiarem suum furti poena plectens, nox alis actionis Auctor factus est, si credimus Scriptor Origin Gent Roman . . Tertius narratur Hercules, qui Evandri hospes, decimam fructuum a Latinis, Regibus praestari solitam, Diis osterendam este edixit, de ea de causa Latini Sc Romani ei decimam profanari fatuerunt, putanteSAuctorem ejus legis, caeteris Diis, decima, quam ipse religiosam fecerat, digniorem. Decrevit etiam ne cui formino fas esset vesci eo quod Arae Maximae inventori Patri Saturno scilicet' dicata , fa cratum esset , quod Carmenta mater Evandri invitata ad id sacrur non adfuisset, ut testis est idem Auctor Origin Gent Roman qui ex Cassio id hausit, de quo tamen consule lib. 1., ubi de Templo Saturni Setinorum verba faciam . Hae sunt leges, quas prius quam si eas Latium tenuisset promulgatas assirmant Albanos autem Rege sequentes leges condidisse ajunt. Quandoquidem Ascanius, ne serret injustas pacis conditiones, quas Merentius Etruscorum Rex obtulerat, palam dixit omnium Vinetorum fructum Iovi sacrum esse, ut Cap.C. dictum est . Compertum
110쪽
pertum quoque est ejusdem aetate , sive lege, sive moribus servatum eos, quibus crimen objiceretur , publicae purgationi exponere quippe , ut eodem Cap. 6 narravimus quum Ascanius ob Laviniae fugam ejus necis distarnatus csset, in concione nrejurando assirmavit se Laviniam nec interemis, neque scire ubi esset, unde habes quanta tum
esset jurisjurandi religio, de quam prisca sit hujusmodi purgationis
consuetudo. Auctor Origin .Gent. Roman ex Valerio Antiat e lib. 1.
Annalium haec scribit Sihius Procas Rex Albanorum duos si os Aumitorem , es Amuliu- equis partibus haeredes instituit oum,
Amulius in una parte Regnum tantummodo, in altera totitis patrimoniisummam , atque omnem paternarum rerMm subflantiam p9Dii, fratrique Numitori , qui natu major erat optionem dedit, ut ex bis utrum mallet eligeret Numitor cum pritatum omne, cum facultatibus Regno pr.etulisset, Amulius Regnum obtinuit. Hoc Plutarchus in Romulo assirmat, quamvis Sextus Aurelius Victor sive is, qui est Auctor libri de Viris illustribus, in Proca cap. 1., prodat Procam Amulio, de Numitori Regnum annuis vicibus administrandum reliquis te. Ex his eruitur plures leges Alba ea aetate servatas nam his positis poterat pater primogenito excluso, filiis, quibus mallet, Regnum, lona relinquere riuinimmo etiam pluribus, annuisque vicibus jus administrandi alteri dare , quod indicat Antiquis Latinis, Romanisque primogenituras haud familiares fuisse poterat etiam minor frater ex his, qui haeredes scripti erant, portiones facere,& major aetate ligere . Scriptum etiam invenio apud Dionysiurru, lib. I. foeminas neque a successione Regni in Latio exclusas, nullumque inter jura cognationis agnationis fuisse discrimen, ut
exemplum Laviniae QSilvii ejus siti relatum dicto Cap. s. pro/
Prisca quoque lege cautum serunt in Latio, eum, qui taurum necare tentas let, capite damnari ut auctor est Uarro de Re Rustic. lib. a. cap. q. idque factum esse scribit Athenarus Deipnosopli lib.9. quod quum oves deessent, lata lex erat, ut ab illis animantibus etiaria in sacrificiis abstinerens crescentibus autem ovibus temperata severi tate decreti, permissum est sacrorum causa oves mactare, sed non foeminas, dein etiam ad victum, dilf aeminas, dum tamen ovis aut