장음표시 사용
261쪽
Per dextram, tamque tenens Victoria partemAItius erectis pendebat in aerepennis.
Tanto studio populus Romanus hanc Uictoriam coluit, ut Symmachus Urbis Senator, Orator egregius scriptis .epistolis suis ageret de repetenda Ara Victoriae, culparetque Christianitatis tempora, felicitatem gentium attolleret, quasi sine Victoriae Templo Romana res diu stare nequiret, sed ei os obstruxerunt Sanctis 11mi Antistites Ambrosius, Augustinus Nonis Quintilibus erant Nonae Caprotinae, de quibus Romani Scriptores perhibent, eo die Romulum apud Caprea Paludem concione habita , repente tempestate exorta disparui si ideoque festum institutum, ut Plutarchus in Romulo,, in Camillo resert. Sunt, qui signent eodem die Popli fugia, Nonas Caprotinas,
Plutarcho fides danda est. Macrobius Saturnalium lib. i. cap. 1 de eo festo fusius loquitur cui concinit Plutarchus in Romulo, Minta Camilles, epulum mulieribus eo die extra Urbem sub umbraculi ex ficulnis frondibus contextis praeberi memorans, servasque eleganti habitu circumeuntes ludere, deinde invicem se plagis, ac lapidunae, ictibus impetere consuevisse, quasi tunc mulieres, Romanis in praelio adessent, pugnantibusque opem ferrent.
Ex Varrone lib. . de Lingua Latina colligitur id festum apud Latinos uisie, Romanosq; ab iis illud mutuasse: Non e Caprotinae ait Varro quod eo die in Latio unoni Caprotinae mulieres sacrificant, e sub capri' aciunt, e cur c adbibent Dirgam ob hoc toga praetexta data eis; sic legunt Rosinus Antiq. Roman lib. q. cap. II., S alii, unde patet Iunoni hoc die in Latio a Mulieribus Sacerdotibus, quibus togae praetexta jus tunc erat, sub caprifico sacra facta , M virgam e caprifico , ac lac ejus sacrificio adhibitum, epulum quoque sub
umbraculis ex ficuum frondibus contextis exhibitum, ac servas, Dominas epulata , ideoque Nonas dictas Caprotinas Romani itaque ob memoriam fortaste facinoris ancillarum, quod Macrobus memorat, quod die festo Iunonis Caprotinae accidiste referunt, alias solemnitates addiderunt, unde Plutarchus in Romulo ad finem, ob hanc confusionem caeremoniarum, coactus est fateri, factum ancillarum , evenisse eodem die ac sacra Iunonis.
262쪽
Quarto Idus Quintiles, quo Julius Caesar natus est, Senatus mensem ab ejus nomine Julium cognominari, divinos honores ei tribui decrevit, ex Macrobio Saturnalium lib. I. cap. 12. Dione lib. q. Suetonio in ipsius vita cap. 75. Plutarcho in Numa, Maliis. Sequebantur Lucaria non prima, quae decimoquarto Calendas Sextiles erant, Romanisque peculiaria, sed secunda, quae duodecimo C lendas Sextiles repetebantur ex Calendario quem diem omnibus ferme nationibus, Latinis etiam solemnem fuisse comperimus , tanquam mundi natalem, ex Solino cap. F., de quamvis apud Gyral- dum libro de Anno Mensibus,, Diebus,, Hadrianum Iunium Animadversorum lib. 3. cap. 8 scriptae inveniantur variae de eo antiquorum sententiae, attamen compertum est Latinos, Romanos adhaesisse opinioni, quod hac die in undi initium contigisset. Octavo Calendas Sextiles Furinalia tradunt ex Calendario Haec sacra Festus lib. 6. Furnalia, mendose , ut arbitror, appellat. Ea Furinae Deae, unde Furinalia, non autem Furrinalia nuncupata cies affirmant. De his Feriis haec apud Varronem lib. . de Lingua Latina scripta sunt Furinalia a Furina, quod ei Deae feriae publicae dies is, cuius Dee bonos apud antiquos, nam ei cra instituta annua , flamen adtributus , nunc vix nomen notum paucisci Cicero lib. 3. de Natura Deorum, Eumenidas commemorans Vue, inquit
se Deaesunt,ay Athenis fanum est , re apud nos Romanos scilicet)ut ego interpretor . Lucus Furinae, Furiae sun pecuiatricesi credo , mindices facinorum , in sceleris ex quibus discimus Furinam furiarum praestantissimam putatam, in Dearum numero habitar primis Romanae Reipublica temporibus, quod eam Deam Latini crederent scelerum vindicem. Praeterea hoc mense Latinos se ias Jovi instituisse palam videtur, quo vero die obscurum est quippe jam Capite q. probavimus hunc mensem Latinos Jovi sacrasse . Hinc conjicitur juxta morer eorundem, qui mense Numini dicato, ejus festa celebrare consueverunt ex relatis in praecedentibus Capitibus, satis constare Latinas gentem hoc menseJovis solemnia agitasse, etsi enim compertum sit omnibus IdibusJovi sacrificatum a Tuscis Latinisque ante Romam conditam , ut memoriae tradunt Ovidius lib. 1.Fastorum, Macrobius
263쪽
lib. 1. Saturnalium cap. s. Festus, Malii Idibus tamen hujus men sis, celeberrimas in Latio Jovis ferias putos lamen etenim Dialis Jovis Sacerdos , cui primatum caeter Flamines concedebant ex Festo lib. i. Varrone lib..de Lingua Latina, singulis Idibus Iovi ovem immolabat teste Macrobio 'oine autem ovesJovi sacras ad victimas farciebet, alentes eas in agro Falisco Mevaniae, ubi erat Clitumni Fons, ex quo boves, de oves candidas evasisse commemorant 11 Plinio lib. 2. cap. IO3 credimus, cui consentiunt Poetae, nam Ovidius lib. I. Fastorum , ait: Colla rudes operum praebent ferienda utenci, uos aluit campis berba Falisca tuis. Virgilius etiam lib. 2. Georgic. llinc albi Clitumna greges, ect maxima taurus
Victima sepe tuo perfusi sumina sacro
Romanos ad Templa Deum duxere triumpbos & Claudianus in 6. Consulatum Honorii. diuinam Clitumni facras lectoribus undas, Candida quae Latiis praebent armenta triumpbis Visere curafuit Triumphi dieJicuit Iovi taurum album mactare, Idibus albam ovem, nundinis vero omnibus Flaminicae uxori Dialis, arietem ex Macrobio Saturnalium lib. I. cap. I s. quapropter notandus lapsus Alexandri Genialium lib. . cap. I a. qui Idibus Jovi bovem immolatani contendit. Is Deus dicebatur carieris potentissimus .ab eo Latini,5 Romani existimabant animas dari, rursus post mortem reddi, testimonio ejusdem Macrobii lib. I. cap. Io. Quin adeo devotos Latinos huic Numini suis comperimus, ut eum Saturni vetustissimi Latii Regis filium actarent. Ei quoque Asicanium Eneae filium , velut alii produnt, Eneam ipsum voti reum vineta omnia in Latio sita sacrasse diximus Capite is, immo quum Latina genS, Latinum , Eneam, c Ascanium principes consecrasset, ovis cognomentum eis addidit, ita declarans Deorum nemini magis devotam se esse quamJovi , ex iis quae dicta sunt Capit. 3. 6 8 8. Sunt Sc qui scribunt Arcades Iovi puerum immolasse, ut memini Porphyrius de abstinentia, Eneam vero , qui Strabone lib. . teste, sacrorum ritus,
264쪽
caeremonias in Latium transvexit , scimus Iovi sacrificia, & ludos secusse , ex Virgilio lib. 3. Eneidos, ubi sic canit: Ergo insperata tandem tellure potiti, Lustratumque Iovi, totisque intendDmcis ara), Actiaque Iliacis celebramus littora ludis, Exercent patrias oleo labente palaestras. Nidati fucii Ad haec Servius, te Donatus Eneam Trojanorum moribus ob sicquentem, Jovi saepe victimas mactasse, ludos fecisse scribunt. Nos de Jove Cretensi loquimur, quum enim Cicero de Natura Deorum lib. . cap. I . treknumei et Ioves duos in Arcadia natos alterum Patre Ethere, ex quo etiam Proserpinam natam ferunt, Iiberum alterum Patre ei, qui genuisse Minervam dicitur tertium Cretensem, Saturni, Rheae, seu Opis filium, cujus in illa Insula sepulchrum ostenditur, Latini, qui Saturnum iram filii declinantem, in eorum regione delituissae, dein ano volente imperasse jactabant, hunc Jovem Saturni prolem maxime coluerunt, quamvis haud quaquam ambigendum an reliquos duos Ioves in Arcadia natos, Evander in Latio aris, uiuacris honorarit. Huic itaqueJovi
quem Patrem imbrium , tonitruum, ac fulminum Rectorem, Imperatorem, Regem , consultorem, Onantem , salutarem , conservatorem dixerunt, ex Diodoro Siculo lib. I. ωῖ. Divo Augusti nol: b. q. de Civitate Dei cap. 1 O. ubi alia addit cognomina huic inquanta Latini prisci ante Romam conditam plures ardes sacrarunt, nam Pra neste Iovis Imperatoris Templum erat, simulacrum etiam, quod Titus Quintius Dictator Latino bello, Pr est in deditionem accepta, anno V.C. CCLXXVI. Romam devexit, in Capitolium tulit, dedicavitque inter Cellam Jovis, Ninervae, Tabula sub eo fixa, rerum gestarum monumento , cum hac inscriptiones:
IVPPITER ATQUE DIVI OMNES HOC DEDERUNT, VI TITUS QUINTIUS DICTATOR OPPIDA NOVEM CAPERET
PHLivio Decad n lib. 6. . Ex Tabulis Capitolinis nuphrius Pan-vinius
265쪽
vinius lib. s. Fastorum aedem quoque ei in Capitolio extructam fuisse tradit: quin fragmenta illa in Tabulis Capitolinis
AEDEM IOVI IMPERATORI, QUI PRAENESTE ROMAM ACTUS EST IN CAPITOLIO T. QUINCTIUS T. FIL. N. CINCINNATUS IMP. DEDICAVIT
Non consentit Livius, immo constat in Templo Jovis Capitolini
plures fuisse aras, ediculas, pluresque aedes unum Templum conitituisse, ut palam est, livius, Tacitus, P. Victor, aliique assirmant, unde non lique Quinctium Jovi Imperatori aedem sacram indistinc sto loco posuisse. Erat, Praeneste in Templo Fortunc si1mulacrum Iovis Pueri, qui laclens cum Junone in gremio Fortunt se dens castissime colebatur a Matribus, cuius meminit Cicero lib. 2. de Divinat. Ferunte iam Hei cuic Caco occiso in agro Palatino, qui in Latio veteri situs est , ob boves inventos Iovi Inventor aram fa- crasse, meo ibidem juvencum sacritica sie, Latinosque dein, SDRomanos Graeco ritu ad Dionysii aetatem ea sacra fecisse, ut aucior est idem Dionysius lib. 1., produnt Ovidius lib. 2.Fastorum , Virgilius lib. 8 AEneidos, ac Livius lib. i. quam aedem P. Victorem in Regione Urbis undecima, quae dicebatur Circus Maximus, locare manifestum est. Apud Tusculanos Juppiter major colebatur, ita dictus a magnitudine, & majestate, teste Macrobio lib. 1. cap. 12 sic Lanuvii antiquissima aedes erat Iovis Hastati teste Livio Dec. q. lib. 2. Dec. 3. lib. 1 ubi scribit primo bello Punico, hastam sponte sua commotam.
Lapis etiam Iuppiter a Latinis priscis dictus est, & in sanciendi. 2-deribus invocatus, ut constat ex esto lib. II. Lapidem, inquit,flicem tenebant juratur per stem, haec verba dicentes . se sciens fallo, tum me Diespiter fana urbe, arceque, bonis ejiciat , uti aguic hunc
266쪽
hunc Lapidem, ubi Scaliger, aliique Interpretes id reserunt ad juramentum per Reciales prisco aevo praestitum, ut ex Polibio lib. 3 patet,&Livius lib. I. consentit quamvis is haec verba per Faeciales primo Latinorum, Romanorum foedere prolata esse scribat. Qui prior
defexit dolo malo, tu illo die suppiter populum eum sicferito ut ego
hunc porcum hodie feriam , tantoque magi rito, quanto magis putes, possisque me ubi di*it, porcumfax licepercutit. Sic Osci, qui finitimi Latio fuerunt, Iovem Lucetium Olebant, ut auctor est Servius ad lib. 9. Eneidos, ubi ait Virgilius describenteria bellum inter Turnum ad cujus auxilium Osci,i Etrusci egentio Duce Venerunt, Eneam commissum , Lucetium nominaste, ut forte indicaret eum Oscum esse en verba Servii Luce-lium solum hoc Numen est, quod dictum a Virgilio , a nullo alio reperitur auctore. Sane lingua Osca Lucetius est Iuppiter dictus a Luce,
quam praestare dicitur hominibus ipse es nostra lingua Diespiter,
idest diei Pater iocJovis cognomen , de cultus ab Olcis in Latinos Zc dein in Ro nanos propagata fuerunt ex Aulo Cellio Noctium Atticarum lib. 3 cap. 12. Sciesto lib. D. Ergo ex his palam fit id Numen vetustissimum ab ineunte Latinae gentis aetate in Latio sacris i festis solemnitatibus honoratum, quo vero mense, quoVe die ejus seriae solemnes essent, liquido non appa ict,licet ego putem eas hoc mense concelebratas. Sic etiam opinor hoc ipso mense, Apollini sacra ab universo Latio, Laurentibus maxime, Laviniensibus Albanisque facta, quod juxta Dionysii sententiam, quam Capite praecedenti retuli, eo mense,&sic media aestate Eneas in Laurenti oram pervenerit. Unde ejusdem Dionysii testimonio habetur, hoc mense Eneam solemni ritu Apollini in eo agro sacrificalle, ita namque is lib. I. scribit Postquam enim Laurento appulsi, tentoria erunt per littora, quum prius homines
ibi sti laborarent ob aquarum inopi dicam quod ab Incolis loci accepi sua et issimi laticis fontessua sponte e terra vi untprorumpere, qui aquationem praebuerunt toti exercitui, in locum illum fecerunt irriguum fontanis aquis inque ad mare decurrentibus, nunc tamen nun adeo redundant, it quicquam inde profluat, sed in conca- υ loco restagna aqua udica Sol acra, ut ferunt Accolae Mon
267쪽
strantur apud eam arae duae , quarum altera orientem Solem spectat, occidentem altera, utrumque Troianorum opus in bis Eneam fabulantu Deo mactasse primam ti timam ingratiam acceptorum Fon-rium. Ex his habemus Eneam statim ac ad Laurenti agrum peruenit,
Apollini sacra fecisse, arasque duas ei Deo dicasse, in quibus quotannis eo die solemnia fierent. Hic locus Dionysii lumen habet ex altero Virgilii, qui lib. 7. AEneidos Laurentum describens vi domum Latini Regis, sic caniti Laurus erat tecti medio in penetralibus altis,
Sacra comam, multosque metuservata per annos, Quam Pater inoentam primas cum conderet arces
se ferebatur Phoebo fa crasse Latinus,
Laurentisque ab ea nomen posuisse Colonis
Hisce carminibus Maro satis erudite explicat Laurentum a Lauro ibi inventa, quum Urbs a Pico non autem a Latino, ut fabulatur Poeta,conderetur, Phoebo dicata,dicium fuisse . Phoebus autem Sol Apollo a Laurentibus, Latinisque dicebatur, ut Scholia ites scribunt,is notat Cornificius apud Macrobium Saturna l. lib. I. cap. IT. quamvis Servius, atque Donatus prodant Virgilium meminisse Lavinii ita diciti a Lavino fratre Latini, quem narrabant a Lauro ibi inventa quum illud amplificaret, Lauro Lavinium nuncupasse Pallamen constat Poetam de Laurento loquutum, quodi Lauro Lavinium extremis Reipublica temporibus dictum fuisse colligitur ex Inscriptionibus, quas suo loco referam .exhibet Cluverius Antiq. Italiae lib. 3 enimvero idem Servius ad lib. 7. Eneidos, ubi Poeta exponit epulum Eneae, sociorum in agro Laurenti, ait Apollinem intelligi, in tutela enim ejus tota fuerat Regio, Laurenti scilicet Scad id probandum adducit carmina, quae supra retuli, quibus Poeta Phoebo eam regionem sacratam fuisse prodit. Id ipsum Silius Italicus lib. 1. de Bello Punico memoriae mandavit dicens:
Laurentemque larem , . Genitricis pignora Trojae Consentit Ligorius in SS. Otthobonianis verbo Laurento: alibi de hoc fusius dicturus sum, quod 3 conjicitur ex nomine Urbis a Lauro ibi inventa dicta, quippe tametsi Festus lib. Io Laurum nuncupari putet, quod omni tempore vireat, &ob id plurimum adhibi-Κ a tam
268쪽
tam in triumphis , ut ita ad similitudinem arboris , Reipublica semper vireret Servius autem ad Eclog. 8 a laude eam vocitatam contendat, quod ab antiquis Latinis ea arbor Laudum diceretur nihilominus , eam arborem ab Apolline adamatam fabulati sunt ob Daphnim Penei, vel Ladonis laniam in laurum conversam, quiania eam Apollo insequeretur, quemadmodum ejus Sacerdotes indigitabant testimonio ejusdem Servii in lib. 3. AEneidos pag. 259. scribet tis Eneam , Sc Trojano Apollini devotos fuisse, quod apud eos Templum, memus haberet, ubi a Paride Achilles occisus est . Porro
Auctor Originis Gent Roman scribit ex Domitio lib. 1 ab Apolline Delphico monitum Eneam, ut Italiam peteret ubi duo maria invenisset, prandiumque cum mentis comesset , ibi Urbem ut conderet quod oraculum in Laurenti agro Veritate comprobatum traditur ob duo stagna aquae salsis inter se vicina ibidem reperta Hinc narrant in agro laudato nemus laureum fiuisse Apollini dicatum , ut meminerunt Auctor Origin Gent Roman ., Julius Obsequens de Prodig. Valerius Alaximus lib. I. cap. 6. Herodianus lib. i. narrat Vitellium metu fulminum illuc se contulisses, tanquam secure habitaturum eas inter arbores Phoebo sacras, nec fulmine tangendas. AEneas itaque agrum Laurenti statim ingressus inspecto nemore laureo Apollini sacro , memor o aculi, de stupens prodigio fontiunta sua sponte manantium , Phoebo duas aras erexit, in quibus taui urna
immolavit, Se festum ejus percoluit eo die, quo ad Laurenti litus appulsus est, nempe Quintili mense, media aestate, ut Dionysius, Solinus testantur. Neque desunt qui memorent eo die,quo AEneas in Laurentino agro castra posuit, ejus Regionis accolas Apollini litasses, illorumque exemplo Aneam. Quare ex praedictis habetur, hoc mense Laurentes, Latinosque universos Apollini sacra fecisse, in is maxime aris ab Enea dicatis, ut innuit Dionysiusci qui narrans colonos ejus Regionis palam retulisse, eas aras ab AEnea conditas, Phoebo que sacratas, satis exposuit in is stato die posteros sacriskasse, constat enim ex pluries repetitis in Capitibus praecedentibus, Latinos Romanosque mordicus sacra ab Hiae instituta ritusque religios servalle, ut ex eodem Dionysio lib. I. n. Strabone lib. s.
269쪽
Fuitvi Latinis pristicho mense Ambarvalefacrisicium matusis frugibus, priusquam mei is fieret, celebrari selitum . Id festur apud Romanos a Latinis propagatum tradit Tibullus lib. 2. Eleg. 1.
ui ui adesi faveat fruges lustramur HI agros ,
t i us ut i prisco traditus extataῬω. Bacche teni, dulcisque tuis e cornibus MoaPendeat, est nisi tempora cinge Ceres. Poeta itaque hunc ritum a prisco aevo traditum prodit,ut innuat Latinos eum invenisse. Id ipsum memoriae mandavit Plinius lib. I 8.cap. L. M licet Ambarualia sacra vetustissima essent , nihilominus Quirites ausi non sunt, suos Reges ejus festi auctores obtrudere, quod palanta esset, Latinam gentem illud, priusquam Roma conderetur, habuisse
Fiebat autem , quum agri, dc segetes maturae solemni victima circunducta lustrabantur quam turba clamans sequebatur , ex quia unus querna ornatus fronde saltans, Cereris laudes canebat ac postquam lacte, vino, favo libassent, porcam ei immolabant, quae Praecidanea dicta est, ex Alexandro Genialium lib. 3. cap. 12. , Rosino lib.q. cap. 17. Maliis , qui tamen solemne sacrum cum privato confundunt, ut ex Poetis aliisque Scriptoribus apparetri etenim
Virgilius lib. i. Georgic ejus sacri ita meminit. Cuncta tibi Cererem pubes agrestis adoret, Cui tu lacte faῬos, in miti dilue Baccho Terque notas circum felix eat hostia fruges, Omnis quam horus, is socii comitantur ovantes,
Et Cererem clamore locant intecta, neque ante
Falcem maturis quisquam supponat arsit,
uam Cereri tota redimitus tempora quercubet motus incompositos, ta carmina dicat.
Nemo sane Virgilio rectius sacrum publicum expressit, is enim docet id factum in honorem Cereris, cui libatum scribit vino , lacte, favo, quum in reliquis Cereris sacris vinum adhibere nefas esset: Hostia felix a Marone appellatur, quod foecunda foret, quippe hoc sacrum nisi porca faecunda,i grauida, vel vitula fieri non consuevit,ut Servius notat, patet ex Eclog. 3. ejusdem Virgilii:
270쪽
Cum faciam titula pro frugibus, ipse enito
Addit praeterea Hostiam ter fruges circum ivisse, unde nomen sumpsit, quae ideo Ambarvalis dicta est, quod circum arva duceretur ex traditis per Servium ubi supra, Macrobium Saturnal lib. 3. cap. 6.& Plinium dicto cap. 2. Haec ex Virgili, quibus Tibullus carminibus jam dictis si tamen is de Ambarvali sacrificio loquitur, de quo valde dubit, iub-dit turbam ipsam hostiam spicis coronatam incessisse , coronatos etiam in praesepibus eo die stetiste boves, atrios Deos, sic Penates eo quoque sacro invocatos , eumque diem feriatum bobus , crusticis fuisse , en versus Tibulli , qui sequuntur iam relatos. Luce sacra requiescat humus, requiescat arator , Et grave suspenso omere egit opus Solvite incla regis, nunc adpraesepia debent, Plena coronatosare botes capite. Omniasin operata Deo, non atideat ulla
Lanificam pensis imposuisse manum. Vos quoque abesse procul ubeo, disce ite ab aris,
ueis tulit besernagaudia nocte Venus. Casta placent superis, pura cum esse enite, Et manibus purissumite fontis aquam Cernite fulgentes ut eat face agnus ad aras P inctaque pos olea candida turba comas. DLPatriipurgamus agros , purgamus agrestet, Vos maia de spis pellite limitibus. Ex quibus Maliis in dicta Flegi , quae huic festo non consentiunt, puto potius Tibullum de alia lustratione loquutum. Illud sane liquet, eo sacro invocatam uille de Victoriam, quum
enim hanc Deam vitae tolerandae potentem crederent, ideo pro frugibus sacra ei faciebant, quia his vita humana toleratur, ut ex Pisone tradit Macrobius lib. 3. Saturnal cap. 3. Quirites hoc die fines agri Romani lustrabant inter quintum M sextum Lapidem, Socircum agri terminos fratres Arvales qui sacrificio praerant, ad hoc a Romulo creati erant, ut terminos agri Romani suovetaurilibus circumserrent, ea sacra faciebant ex Strabone lib. s. unde lumen Festo lib. Ia