장음표시 사용
291쪽
medeor a quibus terbis etiam Meditrinae Deae nomen ceptum ,
ejusque facra Meditrinalia dicta sunt; unde apparet Meditrinar
Deam a Latinis dictam a medendo hunc diem ei Deae assignatum , quod vinum novum gustantes putarent a veteribus morbis immunes esse, ut ex Varrone lib. 3. de Lingua Latina eruitur Meditrinalia, inquit, dies dictus a medendo, quod ut Flaccus Flame Martialis dicebat hoc die solitum tinum noῬum , s γ' eius libari,
em degustari medicamenti causa , quod facere olent etiam nunc
multi, quum dicunt: Novum eius inum bibo, noto eteri morbo
medeor. Hoc itaque die Latini prisci agitarunt ferias Meditrina dicatas , cui quum Sacerdos vino novo, veteri libare , haec pronunciabat Notum vetus inum bibo, uola teteri morbo medeor, quo
secto singuli Patres semilias id ipsum in privatis aedibus agebant.
Hinc scimus die ultimo Septembris consuevisse Latinos priscos , uti nunc superstitiose servant, vindemiam cogere , mustumque novunia gustare Eum morem hos populos a Graecis Latii accolis traxiste dilucidum est, illi enim eo die celebrabant eoinia, quo festo novum degustabant vinum , illudque Diis offerebant, ut notat Dacerius in Festum Alexander Geniat. lib. 6. cap. 8 de hoc festo ita loquitur Fuitque eteri lege sancitum,ut Flamen Martialis diceret diemeteteri tino libando medicaminis caussa . Inde usurpatum verbum Nooum eius inum bibo, noto veteri morbo medeor tande Medi-
trinae nomen Deae, cujus facra Meditrinalia, . dies Meditrinalis. Sicuti ad primitias Pomorum , nova esse dicebant etera, ct alia exoptabant nota ominis caussa. Unde id carpserit Alexander ignotum est, nam Varro, qui Meditrinalium meminit, Flaccum Flaminem Martialem ritum hujus festi referentem adducit, quamobrem, facile est Alexandrum haud recte legisse , 3 putasse Varronem prodidisse Flaminem Martialem solitum diem Meditrinalium dicere. Careerum ex Plinio lib. I 8. cap. et intelliginius id festum institutum, quod Latini nefas esse crederent, vina , novas fruges, so-ma degustare, antequam Sacerdotes primitias Diis libassent, unde idem Plinius quaerit Cur ad primitia pomorum haec tetera esse dicimus, alia nota optamus quibus verbis testatur idem factum antequam nova poma degustarentur , uti acerius ad Festum, Nn a lib. II.
292쪽
lib. II interpretatur, c Alexander mox adductus probat. Sic Cereri antequam novas fruges cogetent, solemni ritu spicas libabant ex relatis Captao Medi trinae novum musthim veteri vino mixtum , uti diximus vi Pomonae nova poma , prius quam ea comederent. Erat autem Pomona vetustissima Latinorum Dea . Hanc ea
gens prodebat fuisse Pici Latii vetustissimi Regis uxorem, fortasse Canentem dictam ex Ovidio lib. Ιq. Metamorph. dc post consecrationem Pomonam appellatam, ut Auctor est Servius in lib.7 AEneidos ad ea carmina: Picus equum domitor , quam capta Cupidine coniux Aurea percussum irga, mersumque venenis Fecitatem Circe, parsitque coloribus alas. Ad haec Servius Fabula talis est Picum amavit Pomona Dea PomOrum , ejus molentis est fortita confugium. Postea Circe quumtaeum amaret, sperneretur , irata eum in atem Picum maritum
convertit, nam altera est Pica Hoc autem ideo gitur, quia Augur fuit, in Domi babuit Pisum, per quem futura noscebat, quod Pontificales indicant libri: Quamvis enim Grammaticus memoriae mandarit hanc esse fabulam, tamen liquido constat Latinos divinos honores uxori Pici, sive ea Canentes, ut Ovidius narrat, aut Pica , uti Servio placet, appellaretii , praeititiis , illamque Pomonam racio morum Numen nuncupasse, quippe universus artus Deorum Latii
fabulis Merroribus erat tedatus, quod etiam constat ex Festo lib. 1 q. Pomonat, is ait, es in agro Soloniolia Ostiense ad duodecimum lapidem dioerticula, a milliario octaΣo, idest in agro inter Ostiensem , Ardeatinum. Laurentem ex Plutarcho in Mario, Livio lib. 8.ac Cicerone in Oratione pro Roscio quem agrum ita dictum putant, quod in eo esset Lucus Sacer, vel aedes Pomona dicata, ut vetus Interpres Festi memorat unde liquet in eo situ uxorem Pici Laurenti, cLatinae gentis Regis sub cognomento Pomonae fuisse cultam. Huic Deae arsignatum fuisse Flaminem, Pomonalem dictunia,
refert idem Festus lib. 1. Maximae dignationissamen Dialis est inter quindecim famines, es quum caeteri discrimina majestatis suae babeant minimae habetur Pomatis Pomonalis scilicet quod Pomo
nademissimo fructu agrorum praesidet pomis.
293쪽
Quqe dicta sint, non ut hoc mense ejus Deae festa locemus quum dies celebritatis hujusmodi incertus, totius Mens Junii accensendus sit, sed ut Pici uxoris consecrationem dc aedem sacram, ac situm ubi ea aedes erat enunciaremus, quum id inter antiquitatis latebras deli- tuerit. Porro ex praedictis compertum est,quanti Latini prisci sua falsa Numina existimaverint,i quam longaeuus sit mos gentium, primitias fructuum Diis suis offerendi, unde hinc saltem oblatrare cessabunt ii, qui justitiae obstrepentes,primitias,& decimas Sacerdotibus inique contendunt apud nos, quibus aeternus & verax Deus leSem sacrosanctam
De Festis diebus mensis Octobris.
cim N Vertumnalia Ditis, Proserpinae sacris antecederent, mihi compertum non est illud tamen palam e se esse arbitror tertio Nonas hujus mensis sacrum Diti M IS Patri, ac Proserpinae a Latinis dicatum. Hujus rei ' ' meminit Macrobius Saturnal lib. I. cap. 16. his Verbis: via nec Latinarum tempore , quo publice quondam induciae inter Populum Romanum , Latinosque Armatae sunt incboari belltim decebat, nec patente mundo, quod δεν um Diti Patri , es Proferpinae dicatum in mundus autem, ut ait Festus lib. I. ter in anno patere dicebatur, idest postridie Volcanalia, ante diem tertium Nonas Octobris ante diem sextum Idus Novembris quo posito, non tertio Nonas, ut Rosinus δε alii scribunt, sed quarto Nonas Octobres , idest die quarta ejusdem mensis haec secra peragebantur ex Dacerio ad Festum, i constat Diti,, Proserpinae tertio Calendas Septembres, quarto Nonas Octobres, ac septimo Idus Novembres sacra facta , quae in Latium transvexerunt Pelasgi teste Varrone apud Macrobium Saturnal lib. I. cap.7. Erant autem ea Pelasgorum magna Numina , ab iis maxime culta diebus jam notatis, quibus mundum patere Graecia putabat Romani scriptores caussam hujus ritus se ignorare fatentur, eamque vetustissimam scribunt, de obscuram , ita Cato in Commentariis Iuris apud Festum lib. II. Nun do,inquit,
294쪽
nomen impositum es ab eo mundo, qui supra nos est; forma enim ejus est, ut ex iis, qui intra υere cognoscere potui assimilis illi ejus
inferiorem partem eluti confecratam Diis manibus, clausam omni
tempore, nisiis diebus, quisupra scripti sunt, majores censuerunt ,
quos dies etiam religiososjudicaterunt ea de causa, quod quo tempψ- re ea, quae occultae , abditae religionis Deorum Manium essent, veluti in lucem quandam adducerentur, es patefierent e nihil eo tempore in Republica geri oluerunt. Itaque per eos dies non cum boste manu conserebant, non exercitus scribebatur, non comitia habebantur, non aliud quicquam in Republica nisi quod ultima necessitas admonebat, administrabatur . Hinc viri docti arguunt antiquitater ritus vix Catoni doctissimo viro notam, quini Varroni apud Macrobium lib. I. cap. 16 . aliis I9. haec tantum tradenti: Mundus quum patet, Deorum tripium , atque Inferorum janua patet quamobrem Pontanus, Meursus, aliique Macrobii interpretes, quid veteres eo nomine intellexerint quaerunt, Apuldum in Apologia adducentes, qui etiam se involuit, unde merito utrunque irridet Arnobius lib. s. advers. gent. De hac re agit etiam Macrobius in Somnio Scipion lib. I. cap. II. ubi putat Ditis Sedem apud inferos sub certa mundi parte, eique mortem subditam esse, unde factum ajunt ter in anno Diti Proserpinae statis diebus sic risci ab antiquis oblata, ut ita inferna Numina placata vitae auras respirari sinerent: cui rationi alludit Valerius Maximus lib. 2.cap. 1., ubi de Valesio quodam loquitur viro locuplete, rusticae vitae, qui duobus filiis aegrotantibus 5 filia ad desperationem usque medicorum laborante, Lares familiares oravit, ut puerorum periculum in ipsius caput transferretur: Orta autem Voce , habiturum eos salvos si continuo flumine Tiberis devectos Terentum portasset, eo facto filiorum salutem impetravit. Erat autem Terentum locus in Campo Martio, quod eo loco ara Ditis Patris terra occultaretur ex Festo lib. 18. quam aram sub Ossa humo stantem Romani maxime venerabantur, quum ob Ditis, Proserpinae, quibus dicata erat cultum, tum ob memoriam , quod illa antequam Roma conderetur eo loci fuisset. Ad eam igitur ter annis singulis, diebus supra scriptis accessus patebat, quod Diti kProserpinae sacra fierent , ut Scholiastes Festi memorant, consentit Alexan-
295쪽
der Geniat. lib. s. capas. qui subdit Quirites ad eam aram ludos se culares dictos haud stato dies, sed a prima origine singulis centum annis ex praecepto Sibyllinorum carminum fecisses, eorumque auctorem fuisse Valerium Publicolam , qui primum caesis atris bobus, Diti maribus , Proserpinae foeminis, trinoctio ludos ibidem fecit ex Plutaracho in vita Publicolae, Moratio in carmine seculari, qui de his ludis sic loquitur:
Certus undenos decies per annos Orbis, ut cantus, referatque ludos
Ter die claro totisque grata Nocte frequentes, Porrovi Virgilius sib.6 AEneidos vetustatem sacrorum Ditis, dic Proserpinae exponere volens, exhibet Aneam utrique Numini sacrificia facientem: en ejus carminaci uatuor hic primum nigrantes terga utencos Constituit, frontique intergit in Sacerdos Et summa carpens media inter cornua fetas
Ignibus imponit facris libamina prima
AEneas Matri Eumenidum, magnaeque sorori Ense ferit, flerilemque tibi Proserpina accam: Tum Sinio Regi nocturnas inoboat aras, Et solida imponit taurorum miscera flammis, Pingue superque oleum fundens ardentibus extis Inde Servius,& Donatus produnt ea sacra vetustissima Graecisque & Trojanis familiaria fuisse ritumque illorum Poetam erudite expli
Hactenus de festis Ditis,i Proserpinae nunc ad Vertumnalia descendamus, quae initio hujus mensis fuisse Varro S caeteri commemorant. Haec ante Romam facta tradit Propertius lib.q. Eleg. a. his versibus: 2uid mirare meas tot in uno corpore formas,
Accipe Vertumni signa paterna Dei.
296쪽
Tuscus ego, Tuscis orior, necpaenitet inter Praelia Volscinos deseroisse scos. Nec me Turba uvat, nec templo tor eburno, Romanum fatis sposse idere forum. Ex quo habemus id Numen , quod omnes figuras ac formas, mentes hominum, cogitationes in rebus emendis , vendendisque, e ter , immutare, ac varie essicere credebant, Tuscorum Deum ante ,
Romam conditam fuisse, eique sacratas serias Vertumnalia dictas ut pergit Propertius, apud quem plura alia, prout apud Horatius , Satyr. 7. lib. 2., Asconium Pardianum ino Verrinam Ciceronis. Non desunt qui peihibent hunc vetustissimum Tuscorum Regem fuisse, consecratum, quod vinearum N pomiferarum arborum serendarum tradidis,et rationem ; quin cultum solemnibus festis quotannis a Sabinis, Latinisque nitimis ante Romam conlitam, putat Antonius Fanensis in lib. 6 Fastor. Ovidii reserens Tuscos illos, qui cum Lucumone, seu Caelio Vibenna in auxilium Romuli venisse dicuntur , Romae Templum in Vico Turario, seu Tusco aedificasse, quod, probant Varro lib. s. de Lir gua Latina, Festus lib. I9. Tacitus lib. q. Annal. P. Victor 8. Region Urbis Romae, Alexander Geniat. lib. a. cap. 3.& lib. 6. cap. 8. bc Asconius Paedianus loco quo supra, addens fuscos, ab nosque putasse hunc Deum mercaturae, severtendis rebus praeesse, quod, Donatus in Adelphos Terentii pluribus locis compi obat. Itaque sicut Latini, ita&Sabini ac Tusci Reges suos consecrarunt. Illi enim Sancum gentis auctorem, Irincipem coluς- runt ex Silio lib. 8 Bell. Punic.
a Tetrica comitantur rupe Cohortes
Cunctis basia decus, ct pe que refertur in orbem
Vertice, di implumes, ac leui tegmine cruris Ibant, es laeti pars Sancum loce canebant Auctorem gentis, pars laudes oreferebant
Sabe tuas, qui de patrio cognomine primus Dixis Populos magna ditione Sabinos.
Tusci autem Etruriae primum Regem, cujus nomen antiqui tacent , consecrarunt. Vertumnum appellarunt ex Varrone lib. . de Lingua
297쪽
pua Latina immo quum Latini Regibus suis consecratis nominata, immutassent, Sabinos quoque, de Etruscos id ipsum fecisse produnt illi quidem Sabum, Sancum , Divum Fidium Q Herculem nuncuparunt ex relatis Capite . quamvis Dionysius lib. a. ex Catone haec tradat At Porcius Cato nomen Sabinis impositum a Sabo Sanci
lio: Sancum ter sum fuisse regionis Genium era nonnullis Divum Fidium appellarii Tusci autem suum Regem Vertumnum dixerunt quinquum Latina gens suos Reges Indigetes sectilet, Sabini, ac Tusci suos Semones celebrarunt, quod nec ca testes putarentur ob meriti paupertatem , neque terreni ob gratia venerationem, uti ad Chalab dium scribit Fulgentius, de notant Gyraldus de Diis gentium Syn-ragm. Iq. Cerinus de Urbe Roma lib. I. cap q9. Hinc errorem apud veteres Christianos,scriptoresque doca illi mos
irrepsisse aliqui putant, ab antiquis cippis deceptos de Inscriptionibus, quas subiicio.
Ex his quae prostant apud Cerinum ubi supra memoriae mandarunt, Romanos Simoni Mago divinos honores tribuisse. Sic Tertullianus in Apologet. Sed quum Larentiam publicum scortum eum fallem Lardem aut Phonen inter unones Cereres, ac Dianam aduratis, quum Sim0nem Magum statui inscriptione fancti Dei inauguratis quodi scribunt Eusebius Histor. Eccles.lib.2.cap. 13. MDivuS Irenaeus lib. I. Advers. Haeret. Card Baronius ad Annum Christi qq.
298쪽
3e alii 'dine ambigi posset Tertullianum de alia inscriptione locutum, sunt qui verba Iustini Martyris ex Apologia L. quem ille adducit referant, quae quidem haec sunt Simon quidam apud tos Samaritanus, propter magicas , quas exbibuit tirtutes, Deus babitus est, flatu apud vos veluti Deus bonoratus, quaepatua in amne Tiberi inter duos pontes est erecta, uti nota Desiderius Heraldus in ta
Apologeticum Tertulliani. Ergo quum liqueat ippum priscum cum epigraphe prima superius relata, et fossum fuisse devo Gregorii XΙΙΙ.Ρontificis e ruderibus Insulae Tiberinae, sicuti testantur Josephus Castalio Decad. 3 observat. ac Baronius loco adducto , facile ajunt hallucinatos Iustinum, aertullianum ex ea inscriptione dicata Semoni Sanco Sabinorum Numini. Quae tamen perperam dicta puto non enim assentior in re tam vetusta ex effosso nuper lapide in Tiberina insula, Justinum vanos effudiste sermones Nemo sane non scit Romanos Imperatores statua decorasse veluti Deos, homines, quorum merita Venerabantur lic, quam plurimis praetermissis Hadrianus Apollonium Tyanaeum riuii ipse Magus fertur, coluit ex Philostrato in vita Apollonii lib. 8 cap . quin narrant Caracallam tanti cum sectile, ut heroico monumento ornandum sibi existimari ut notat Jo Meursius ad Lactantium lib. s. de Instit cap. 3. Ephesios auter simulacrum ejus sub Herculis Alexiaci nomine const: tutum, sacris honorasse patet ex eodem Lactantio lib. .cap. 3. Facile itaque est Simoni itidem Mago, ob agicas virtutes Claudium, aut Neronem statuam veluti Deo dicasse, quod testatur Divus Irenaeus lib. i. Ad vers Hoereses cap. 2 O. qui de eo hoc modo loquitur a Claudio Caesare etiam satu bonoratus esse dicitur propter magiam . Hic igitur a multis quasi Deus glorificatus est. Quoniam vero mos gentium erat, Vel nomina consecratis immutare, aut ii accommodare nomina Deorum
quae similia videbantur, verosimile est Quirites id ipsum fecisse,istatuam Simonis Magi in loco Semoni Sanco sacrato apud insular Tiberinam, posuisse, ut ita ille similis Sanco videretur . Caeterum Justinus, qui Antonini Pii aetate scripsit, dacile redargui poterat, maxime a Philosopho Cinicae sectae sibi adversario, qui calumnias nectere in Christianos, Justinumque Christianorum Antesignanum nunquam destitit, praedici a non assirmasset, si Rornae tunc haud notoria suis-
299쪽
fuissent i statua in Tiberina Insula, non Simoni Mago, ut ipse ait, sed Semoni Sanco Sabinorum Deo sacrata esset. Tertio Idus Octobris Fontinalia erant ex Calendari, Has quoquo serias, solemnitates a Latinis in Romanos propagata palar est , quandoquidem Latini prisci omnes sontes sacros habuerunt ex Servio lib.7 AEneidos ad illud: Consulit Albunea nemorum quae maxima secro Fonte sonat in . Quibus alludit vetus cippus Brixiae apud Tomasinum de Donar.
V L. Putabant enim fontibus,, aquis Nymphas praesidere auctore eodem Servio in Eclog 1 ad ea carmina: Fortunate Senex, hic inter fumina nota Et fontes sacros frigus captabis opacum Arcades id instituerunt, qui in Latium appulsi , fontes, prata, cloca virentia Nymphis dedicarunt teste Dionysio lib. 1. I sane credebant Rheam Saturni uxorem , Jovem parientem lavacrorum causa Nedam fontem e Licaeo Arcadiae monte defluentem aperuisse, illumque, caeteros sontes ob hanc rem Nympharum potestati dedisse ex Strabone lib. 8. seu ut alii produnt Nymphas Bacchi nutrices fontibus, pratis , foribus addictas ex Tomasino de Donar cap. 8., unde factum esse ajunt, Ardeates fontem , qui in eorum agro erat, non longe a Numicio fluvio , Iuturnae sorori Turni dicasse, postquam illania Veluti Nympham consecrarant, ut ait Varro apud Servium ad lib. I a. Eneid pag. 67η Id ipsum innuit saxum Albae apud eundem Tomasinum cap. 28. cum hac inscriptione:
300쪽
PRO SALUTE DOMINI NOSTRI SANCTISSIM ANTONINI PII NYMPHIS NOVIS SACRUM RUFINUS
E G. XIII. Et prisci Norbani Lapides in loco Nymphis dicato, qui Nympharus
hodieque dicitur, quos reseram quum de Norbanis verba facturus sum. hinc patet cultum fontium, inquarum in prisco Lati fuisse solemnem , Igitur in gratiam fontium , Nympharum illis praesit dentium Latini prisci Fontinalia fecerunt, quibus Sacerdotes in sontes coronas aciebant,vi puteos coronabant, ut Varro lib. s. de Lingua Latina memorat
At Ioseph Scaliger Conjectan in Varronem eo loci, scribit Fontinalia elle sacra, de ferias ejus tantum fontis , cujus delubrum juxta . portam Capenam Visebatur, quae porta ob id Fontinalis dicta est Eumtamen errasse dilucidum ost , quum Festus lib. s. prodat Fontinatio .
fuisse fontium omnium, non autem unius sacra Fontinalem portam ita dictam, quod prope eam esset Fontis delubrum , sive ut ait Bartholomaeus Martianus lib. I. cap. 8. duo fontes ibi essent, licet falso is asserat hanc portam eandem esse ac Septimianam, quod etiam refert Alexander Geniat. lib. q. cap. 1 S., nam verius est illam fuisse eandem, quae Capena, inde Appia dicta est ex eodem Scaligero, Dacerio ad Festum lib. s. Pomponio Laeto Roman antiquit. lib. 2. cap. 7. qui tamen incertus haeret. Neque Varronis verba Scaligerum juvant, nam Varro ita loquitur. Fontinalia a Fonte, quod is dies feriae ejus, ab eo autem, tum es in fontes coronas aciunt, inputeos coronant. His autem verbis Varro probat hoc die festas solemnitates Roma primum peractas in sonte, cujus delubrum erat apud Fontinalem portam , inde in cineris fontibus, juteis, ut ita innueret Romae hunc ritum fuisse, ut sacra priemitterentur apud aedem fontium ,
postmodum Nymphis in omnibus fontibus, qui puteis, ubi erant
aquae, quibus illae praesidebant, sacrificaretur. Idibus Octobris October equus Marti immolabatur ex Calendarios