장음표시 사용
331쪽
Romanarum rerum scriptores , Livio lib. I. teste, id assequi posse ab omni spe animum abduxerint mirum itaque est viros doctissimos qui post tot saecula scripserunt sibi suasisse tantum pelagus vadare Aliam Saturnaliorum causam sic Macrobius cap. 7. tradit r&ui erant ab Hercule in Italia relicti, ut quidam ferunt quum a Latronibus infestarentur occupato edito colle, Saturnios se nominaterunt, quo ante nomine etiam idem Collis scabatur quia
senserunt se bujus Dei nomine , eligione tutor, instituisse Saturnalia feruntur, ut agrestes icinorum animos ad majorem faces reterentiam ipsa indicti festi obfertatio vocaret ex quibus compertum si insignem adeb fuisse gentium reverentiam in suos Deos,
ut neque Latrones ad Lucos, vel Colles sacros tentarent accedere ne ira Numinis correpti , condignas poenas luere crederentur.
Hinc Macrobius arguit, cujusmodi sacri hujus origo esset, eam proculdubio fuisse Roma vetustiorem .sed cur Pelasgi, qui haec sacra
in Latium tulerunt , Saturnalibus diebus servis ministrarent, operat pretium est intelligere Philocorus apud saepe laudatum Macrobium lib. I. cap. Io., memoriae mandavit Cecropem primum in Attica statuisse aram Saturno , de Opi , eosque Deos pro Iovi, aerra coluisse instituisse etiam , ut patres familiarum frugibus,, fructibus jam coactis passim cum servis vescerentur, cum quibus patientiam laboris in colendo rure toleraverant. Alii reserunt Saturnum honore servorum delectari eodem Macrobio teste Athenaeus Deiphnosoph. lib.q. aliis q. , memorat Pelalgis Diis immolantibus , Pelorum de- nunciasse ingenti Terrae motu montes in Hemonia diffractos,
clusoque hiati, palustrem quam erupisse vi regionem illam siccatis aquis amplam , amoenamque planitiem apparuisse. Ob eam causam subdit eos Populos Peloro servis lautam apposuisse mensam , ac ministrasse. Iovique Pelorio mactatis hostiis consuevis quotannis sumptuoso mensarum apparatu convivari, peregrinisque , ac servis recumbentibus ministrare; unde factum esse ajunt , Pelasgos Latium incolentes Saturno devotos , id sestum instituisse, exemplo ejus quod Iovi Pelorio faciebant.
Sunt&qui putent Tyrrhenos e Latio Pelasgos pepulisse, qui
vero remanserunt , serviles operas incolendo agro aliis praestitisse, Ss 1 atque
332쪽
atque in eorum gratiam carptum Saturni festo iisdem ministrare , ut ex Stephano Cicerone, Maliis notat Richius de Prim Ital Colon. cap. 3 ad finem . Ego vero opinor Grecanicam gentem haec secra, de ritum servis accumbentibus ministrandi, in Latium invexisse, quum palam sit, nedum Pelalgos, sed, alias nationes Graeciae Saturnalibus talia convivia servis secisse , ut Cretenses , dc Athenienses, quin Babylonios ante Graecos, quibus festum fuit, cui nomen Sacea, in quo quinque diebus servi imperabant Dominis suis , ae servitio unus stolam regiam induebat , sicuti ex Caristio , S Ctesia docet Athenaeus loco quo supra, prodit Dempsterus ad Rosinum lib. . cap. 12 ad 17. , quamvis non desint qui tradant id factum, ut recoleretur memoria aurei, irisci saeculi, quo summa inter dominos, & servos aequalitas, paritasque erat, ut Poetae passim, di prae aliis Tibullus lib. I. Eleg. 3, Ausenius Eclog de Mensib.
Aurea nunc revocet Saturnissa December
Nunc tibi cum Domino maere verna licet. de Acron in Horatium loco mox adducendo. Itaque his diebus sive in honorem Saturni, sive ut servis gratiam responsarent persecti laboris , ut arridet Solino Polyhistor. cap. 3. Latini servis suis ludendi, comedendique cum ipsis Dominis plenam libertatem concesserunt, uti patuit ex praedictis, notant veteres Interpretes Horatii lib. 2. S tyr. . ad illud:
uando ita majores oluerunt itere, narra οῦ Quamobrem servi ingenuorum ministeria occupabant, pileos sumebant, a liberis nullo discrimine disserebant, stipemque invicem
dabant, S munera missitabant teste Alexandro Ceniat.lib. 2.cap. 22. Solitum de fuit cereos dono mittere ex Festo lib. 3. Cereos Saturnalibus muneri dabant humiliores potentioribus , quia candelis pauperes, ocupletes cereis utebantur x Martiali lib. io Epigr. 87. Absit cereui aridi Clientis, Et ani triplices, breve man , Expectent gelidi ocos Decembris. unde habes Clientes etiam missitasse cereos Patronis narrant enim Herculem loco victimae , Saturno lumina accendi cereos sibi
333쪽
invicem mittere docuisse ex Macrobi lib. I. cap. 7. cap. 11., ad finem , Alexandro Geniat. lib. 2.cap. 2. Quot vero dies priusquam Roma conderetur Saturno sacri essent, facile non est asserere, nam Mallius vetustissimus scriptor
putavit Latinos per triduum Saturnalia agitasse , subditque hoc exemplo Augustum, qui Latinae gentis erat, in iudiciariis legibus
ferias Saturno triduo uisisse celebrari. Masurius contra, aliique Auctores, uno die, scilicet XIV. Calendas Ianuarias Saturnalia fuisse prodiderunt , quam sententiam Fenestella confirmat. Nonius vero,M Memmius in Atellanis meminerunt apud veteres septem diebus peragi solitum Saturnalia morum opiniones refert Macrobius lib. I. cap. 1 O ubi Masurii, tenestellae sententiam probat. At Lipsius Saturna l. lib. I cap. 3. memoriae prodidit, tres dies Saturno post tertium, dies quatuor alios, non tamen seriatos, hilaritati,4 solemnitati festorum fuisse sacratos , quod, referunt Rosinus Antiq. Rom. lib. 2. cap. q. S FabrettuSInscrip.cap. T. pag. q82 6 q83. Apud me tamen, tantae est auctoritatis exemplum Augusti, qui in Judiciariis legibus antiquorum usum sequutus,
tres dies feriatos Saturno adscripsit, ut potius Mallii, quam aliorum sententia adlia rendum arbitrer . Quod intelligitur ex Festo, dc Varrone ille enirn lib. I 3 sic ait Opalia dicebantur dies festi, quibus Opi supplicabant. Varro autem lib. 3. de Lingua Latina haec habet: Saturnalia dicta ab Saturno, quod eo die feri e evus, ut post diem tertium palla Opis ex his scimus Opi, non uno die, sed pluribus
ferias ab antiquis agitatas ex Festo,ac Saturnalia uno die olim concelebrat, at quoniam Saturno, rapi, principibus, magnisque Diis Latinae gentis, si Varroni lib. q. de Lingua Latina credimus, in eadem aede Saturni sacrificari solitum erat, ut literis tradiderunt Lactantius de Falsa Religion lib. I. cap. I . Pausanias Arcadic. seu lib. 8. Macrobius cap. Io Alexander Geniat. lib. 6. cap. q. hinc fortasse
factum, Latinos priscos duos dies haud sestos, qui inter Saturnalia, Opalia incidebant, feriis Saturnalibus dicasses, Opique totidem feriatos concessisse, uti Festo arridet, qui plures palibus adscriptos
334쪽
que die, scilicet XIV. Calendas Ianuarias celebrata, quod Festo, Varroni ,, caeteris jam relatis adversatur Subdit etiam XIII. Calendas Ianuarias Sigillariorum festum agitatum, ac si haec solemnitas dissimilis ab Opalibus, Saturnalibus siet, qui recens, Saturnalibus addita, quum ex iis, quae Capite II scribit, pateat eam solemnitatem, qua oscilla quaedam, di fictilia stimulacra in sacelsum Ditis arae Saturni cohaerens, pro suis capitibus quisque ferebat, inventam ab Hercules, qui temperato nefario sacro, quod his diebus Pelasgi Saturno Miti in Latio faciebant, de quo verba fecimus Capite 1 o loco humanae hostiae docuit Saturno lumina accendi, kDiti Patri pro viventium capitibus fictilia capita offerri , ut ita Latini piaculum Saturno pro Dite facerent. Ergo liquet ex eodem Macrobio Sigillariorum festum hoc mense Saturno sacro, & his diebus, quibus Opi, Saturno litabant; si Latinis priscis ex Herculis instituto,non autem recens addiectum Saturnalibus, ut ipse haud recte autumat, nisi dicamus additum vetustae solemnitati vicum Romae Sigillaria dictum , ubi venum res venales, kfictilia exponebantur, diebus maxime praedictis, quibus Populus
Romanus confluebat ad eum vicum, ut imagunculas, &simulacra venalia emeret, Sc in sacellum Ditis deferret, de quo fusius Alexander Geniat. lib. . cap.q. Quamobrem dilucidum fit Saturnalia
Mopalia sex diebus, non omnibus festis, sed feriatis agitata, eoque tempore & convivia in aede Saturni exhibita , lumina accensa, e Diti in Sacello in eodem templo Saturni condito, Oscilla oblata. Haec enim omnia facta feruntur a Pelasgis, Latinisque priscis ex Herculis instituto, ut ea gens memoriam recoleret Saturni, δc Opis, quam sororem, uxorem Saturni fuisse scribunt Diodorus Siculus lib. 3. Bibliothecae alias q. cap. 3. Macrobius cap. Io. Fulgentius in
Mythologicis lib. I. cap. 3. alii, quum ii Dii principes essent in
Latio Varrone mox relato teste, quo fit inverisimile admodum esse iis Diis in Latio magnis i a quibus Latini se originem tacere putabant ex dictis Capite 3. quos Coelum,i Terram esse jactabant unum diem festum, ut Macrobio placet sacratum. Ego sane, ni fallor, ex tanto apparatu celebritatis hujusmodi, aliisque, quae dicturus sum in descriptione Templi Saturni Profugi Setinorum, arbi
335쪽
iror cum Mallio Saturnalibus tres dies feriatos a Latinis addictos, totidemque palibus ex Festo Pompejo, unum tantum additum a Romanis, apud quos constat eam solemnitatem septem dies occupasse, ut auctor est Macrobius cap. ao ad finem , quem diem Caligulam adiecis notat Suetonius in eodem Et ut laetitiam publicam in perpetuum quoque augeret , adjecit diem Saturnalibus , appellaυitque 'tenalem, quamvis Dion lib.6 ., hunc diem quintum non septimum Saturnalium existimaverit His etiam diebus sunt qui memoriae mandarint sacra sectata Evandro Arcadum duc, hunc acris honoratum, Minter Indigetes Deos a Latinis, Romanisque numeratum diximus Capite q. ex Dionysiio lib. 1. Maliis, quin cultum in ipsa aede Saturni, de Saturni 1aomine, ac promiscuis sacrificiis prodit Vossius de Idololatr. lib. 1. cap. I 2. At quoniam is Saturni in Latium appulsum fabularem asserit, subditque Evandrum hujus fabulae caulam fuisse, idcirco arbitror ossium divinasse, quum omnes Veteres scriptores,Romani praesertim, praeter Evandrum, Saturnum Jani aetate in Latium venisse
palam asterant, de quo consulas librum de Setinis , de caput de aede
Saturni Profugi Setinorum. Haec de Saturnalibus, qua valde a Romanis scriptoribus confunduntur iunc ad Divalia , seu Angeronalia divertamus . Has serias XII calendas Ianuarias agitatas habetur ex Calendario, Macrobio Saturnal.lib. I. cap. Lo. Rosino, Scaliis. Varro lib. s. de Lingua Latina sic hujus festi meminit Angeronalia ab Angerona, cui sacrificium sit eo die ac cujus ea feriae publicae, uti hunc locum re stituit Scaliger in Conjectaneis; Festus lib. I.kLAngeronae De acra a Romanis institutasunt, quum angina omne genus animalium cou- sumeretur, cujus festa veronalia dicebantur. Verrius Flaccus ait Angeronam dictam,quod angore animique sollicitudines propitiata depelleret Masurius adjecit simulacrum hujus Deae ore obligat. atque signato in ara Voluptae propterea collocatum, quod qui suos dolores, anxietatesque dissimulant, perveniant patientiae beneficio ad in ximam voluptatem Iulius Modestus ideo sacrificari huic Deae tradit, quod Populus Romanus morbo,qui Angina dicitur, praemisso voto sit liberatus: horurn sententias probat Macrobius Saturnal.lib. I. cap. IO. ad princip. Ex
336쪽
Ferelatis scriptoribus, qui ejus solemnitatis initium tacent , neque illius Auctorem produnt, intelligitur illam vetustissimam, Scante Romam conditam in Latio concelebratam ira Romulo exemplo Albanorum, a quibus is sacra, quae dictavit, carpsiit, institutam fallitur enim Festus, Julius quoque Modestus, Masurius hallucinantur, quum causam ejus festi vero propriorem difformem limis cap. I. enunciet Ireter antiquissimas sane religiones, inquit, facellum colitur Angeronae, cui jacrificatur ante diem duodecimum Calendarum Ianuariarum,quae Dea Praesul Silentii, istu prae nexo, o gnatoque ore mulacrum babet quod, tradit Plinius lib. 3 cap. s. Itaque antiquissimas has serias Solinus appellat, quod eam Deam Latini prisci venerarentur , credentes silentio praeesse, Romani laudatas ferias urbe ipsa nascente agitassent. Cur autem in aede Voluptae sacellum Angerona esset, facile intelligitur ex Varrone lib. . de Lingua Latina ubi ait Praeterea intra muros ideo portas dici, in Palatio Mucionis a mugitu, alteram Romanulam, quae est dicta ab Roma . quae habet gradus in natalia ad Voluptae facellum. Hane portam Festus lib. 16 Romulam vocitatam dicit a Romulo , qui eam construxit, ut explicant Alexander Geniat. lib. q. cap. 16 ., dc Dacerius Festi interpres inde eruitur Romulum prope hanc portam a suo nomine dictam , Voluptartemplum condidisse, in illo Angeronae sacellum locasse, quae ideo Numina Latinis, Albanisque familiaria fuisse nemo est qui inficiari possit, quum liquido constet Romulum Albano ritu sacra fecisse , de ab Albanis numina, d caeremonias mutuasse Livio lib. I. de Dionysii lib. 1. de et testibus. Haec sunt festa Decembris, quae ad Latinos veteres pertinuisse puto.
337쪽
De F stis diebus mensis Ianuarii.
Iximus Capite q. Latinos priscos , qui duodecim, aut tresdecim menses numerabant , Ianuarium Iano sacrasse, Mab eo denominasse Hujus Calendis solemne fuit in Latio Jani festum, in quo erant vetustissimae Iani aedes Laurent, de Albetes quandoquidem fama est Templum Iani Bifrontis instar duarum aedium circa imum Argiletum juxta Theatrum Marcelli Numam primum Romae condidisse ex Livio Dec. I lib. I. Plinio lib. q. cap. 8. N aliis. Verumtamen Bifrontem Ianum priscos Latinos in aedibus laudatis coluisse constat, meminit Virgilius lib. . AEneidos his versibus rMos erat Hesperio in Latio, quem protinus Urbes
Albanae coluere facrum , nunc maxima rerum
Roma colit, quum prima molent inpraelia Martem Sunt geminae belli portae se nomine dicunt)Religione facrae, in fleviformidine Martis, Centum aerei claudunt vectes, aeternaque ferri
Robora, nec custos ab it limine Ianus: Has ubi certa sedet Patribus sententia pugnae se uirinali trabea, cinctuque Gabino Insignis, reserat stridentia limina Consul,
Ipse Ocalpugnas , equitur tum caetera pubes, 2Ereaque assensu conspirant cornua rauco . Hoc em tum AEneadis indicere bella Latinus More jubebatur, tripesque recludere portas. His carminibus Poeta prodidit Laurenti fuisse sedem Iano Bistonii sacram consuevisse etiam Latinam gentem ante AEneae in Latium appulsum eam pacis tempore claudere, bello vero ingruente aperire:
ad haec Servius Hesperio in Latio, inquit, hoc est in antiquo, nam ut in principio diximus duo Latia fuerunt, unde non frustra Hesperio addidit . uod autem dicitiano consuetudinem antiquam fuissς,
338쪽
falsum est, nam a Numa Pompilio primum instituta est, sed carminisuo, ut soli miscet bisoriam Arguit ergo Grammaticus falsitatis Virgilium, qui ut idem ,, Donatus saepe scribunt, Latinorum priscorum historiam optime calluit . Verum quod pace Servii dictum velim Poeta eo loci diserte probat aedem Janimi frontis, de morem aperiendi, & claudendi portas ejus cedis, pacis , vel belli tempore Laurenti fuisse, ac Numam hunc a Latinis priscis mutuasserenimvero fallitur Grammaticus , qui paulo infra testatur aedem Jani 'Bifrontis Numam Roma locasse iam enim condidit Romulus pace inter ipsum, T. Tatium facta, quemadmodum ex Varrone testatur Divus Augustinus, ut notat Rosinus Antiq. lib. a. cap. 3. idemque Grammaticus ad lib. I. Aneidos ad illud dirae uerro, , compagibus arctis Claudentur belli 0rtae . . . . . ubi sic ait Hujus autem aperiendi,vel claudendi Templi ratio marias . Alii dicunt, Romulo contra Sabinos pugnante, quum in eo esset, tit inceretur, calidam ex eodem loco erupisse, quo fugavit exercitum Sabinorum, binc ergo tractum morem, utpugnatur aperirent Templum, quod in eo loco fuerat constitutum, quasi adspem priWini con-Hii. Alii dicunt Tatium es Romulum faedere facto, hoc Templum aedifica ise, unde es fanus ipse duas facies babet , quasi ut
Uendat duorum Regum coitio vim, et quod ad bellum ituri, δε-bent de pace cogitares est alia metior ratio, quod ad bellum ituri optent reversionem . Unde lumen Virgilii quum enim testimonio Livii lib. 1 Romulus Templa, sacra fecerit Albanorum more, palam est hunc morem, propter pacem habitam Jano sicrificandi, Romulum ab Albanis, sic a priscis Latinis accepisse. Porro idem Servius lib. i. AEneidos ad princip. hunc locum Virgilii laudat hoc modo : Et sciendum bene hunc ordinem ferbare Virgilium, ut ante dicat Latium, inde Albam, post Romam, quo istoc loco fecit, rein quinto priscos docuit celebrare Latinos, is deinde Albani docuere
suos, nunc maxima porro accepit Roma, em patrium fervaῬit honorem item in septimo: mos erat Hesperio in Latio , quem protinus Urbes Albanae coluere sacrum, nunc maxima rerum Roma colit; haud recte servasset ordinem hunc Poeta, si falsa veris miscuisset, csacra
339쪽
1acra, quae Numa primum fecerat, priscis Latinis, Albanis attri buisset quin Virgilius eodem lib. I. AEneidos Regia Pici Latino rum Regis describens , ejusque Progenitores, ita canit: Luin etiam teterum eriles ex ordine Atorum Antiqua ex cedro, Italusque, Paterque Sabinus
Viti tor, curυam ferῬan sub imagine falcem Saturnusque Senex , Ianique frontis imago Vestibulo ad labant, aliique ob origine Reges. quo sit eundem, ut Donatus ibidem perhibet, Ianum Bifrontem
Probus Capite praecedenti relatus literis mandavit Faunum Latinorum Regem Jano, Saturno, Pico, aliisque Regibus Latii nefaria sacra constituisse, cui consentiunt Lactantius de Falsa Relig. lib. 1. cap. 2. alii, jam adducti; quamvis Xenon apud Macrobium lib. I. cap. 9. prodat Ianum in Latio primum Diis Templa fecisse,& ritus instituisse sacrorum , quod arridet Auctori Origin Gent Roman. 8c aliis; attamen palam esse arbitror, Faunum primum in Latio superiores Reges, Janum maxime consecrasse, sacrisque honorasse,i Templis, unde arguitur Laurenti, qua Urbs Fauni Regia fuit, aedes sacras Saturno, Jano fuisse constitutas de eorum cultum hi Latio ad Fauni aetatem esse referendum
Sic Sc ejus imago duabus frontibus esecta Latinis priscis venerabilis fertur, prius quam Roma conderetur , quandoquidem narrant post Saturni in Latium appulsum, Ianum aera signasse, ex altera quidem parte suo capite, ex altera navi, qua Saturnus fuerat advectus expressa ex Macrobio Saturnal. lib. I. cap.q. Lactantio de Falsa Relig. lib. I. cap. 3. Servio ad lib. 8. Eneidos ad illud Hanc anus pater, hanc Saturnus condidit urbem. Auctore Origin.Gent. Roman ., Atheneo lib. L .,Plinio lib. 3 3. cap. 3., Ovidio lib. I. Fastor. qui interrogans Ianum sed cur navalis in aere
Altera signata est, altera forma biceps
Nincere me duplici posses ut imagine, dixit, i ii eius Ua dies extenuasset opus: Tt a Causa
340쪽
causa ratis superest Tuscum rate teni in amnem Ante pererrat Falcifer orbe Deus
Hac ego Saturnum memini tellure receptum :Coelitibus regnis λ Iozepulsus erat. Inde diu genti mansit Saturnia nomen, Dicta quisque est Latium Terra latente Deo At bona posteritas puppim formati in aere Hospitis adtentum testificata Dei. Hine patet, hunc nummum , in quo imago animi frontis expressa erat, vetustissimum in Latio fuisse, ignari a plum vel ipso Jano
vivente, aut postquam Latina gens Ianum, Saturnum divinis honoribus percolere caepit, quemadmodum Commentatores Ovidii, Auctor Origin Gent Roman. ωLactantius memorant. Causam etiam ejus imaginis Romani a Latinis acceperunt, quamvis enim sint, qui prodant, post quam Romulus 4 T. Tatius in faedera convenerunt, Iano simulacrum duplicis frontis effectum, quasi ad imaginem duorum Populorum, ut videre est apud Servium ad lib. 12. Aeneidos ad illud Haec eadem AEnea, Terram Mare, bdera uro Latonaeque genus duplex , auumque Tifrontem qui tamen ad lib. I. Eneidos alias causas narrat, uti ex verbis se perius relatis patuit, ea tamen ero propior causa asteritur, quod Ianus praeterita sciverit, tutura praeviderit, vel ut ait Gabius, aliis Cajus Bassus, in libro quem de Diis composuit, quod is esset quasi superum, atque Inferum Ianitor ex Macrobio Saturnal lib. I. cap.f., Ovidio lib. i. Fastor, ubi Janum sic causam suae figurae exponentem offert...... causam nunc disce Aguraelam tamen hac aliqua tu quoque parte ides. Omnis habet geminas hinc atque hinc fanua frontes,
E quibus haec Populum spectat, , illa larem utque ferini veste primi quoque limina tecti ianitor, egressus, introitusque idet. Sic ego perspicio caelestis fanitor aulae Eoas parte , Hesperi que simu . ubi