장음표시 사용
351쪽
neque ab antiquis notatus ergo Carmentalia bis hoc mense agitata esse constat, quod uno die Evandro Pontifices , altero matronae Carmenta sacrificarent quamobrem Ovidius consentit Plutarcho, qui Carmenta festo matres Sacerdotes sacra fecisse scribit , consentitti aliis , qui junt viros sacris mandrum honorasse, dum tertio Idus Januarii Pontifices sacra fecisse ait. Neque me terret Carmentalium nomen , quippe alibi diximus Gentes saepe matrem eam factam , sacris hono palle in memoriam
filii, te filium in honorem matri sic enim Calendis Martiis Iunoni
sacrificabant, ut Martem filium, cujus tunc festum recolebant venerarentur; ita matris Matutae ferias agitantes, Melicerta seu Paloemoni
filio vota solvebant, ut alibi diximus quibus si addas Livium jam
adductum perhibentem Latinos Evandrum coluisse ob divinitatem creditam Carmenta matris , facile intelliges eosdem Carmentalia prima vandro sacrasse , ne asseramus Calendarium, id festum, quod ad extrema tempora Romae stato die quotannis, cq iidc solemni ritu per Pontifices ac tum fuisse Dionysius testatur , occuluisse Hec potiora sunt, si consideretur causa duplicis festi Carmentae, quam Plutarchus, Sc Ovidius referunt, haud veram esses; ferunt enim secundo bello Punico, quum Respublica infestis hostibus ast ictaretur,
matrona sponte aurum ornamenta sua in aerarium contulisse ,
ob id a Senatu eis datum, ut festis, profestisque diebus , dum ad sacra , Ludos irent carpento veherentur, sicuti ex Livio scribit Mar sus commentator Ovidii loco relato, Alexander Geniat. lib. q. cap. 8. quod tamen concelsum Matronis Camilli aetate, quum captis Veiis Apollini votum solvendum esset, scribit Livius Dec. I. lib. ., iterum quum a Gallis Populum Romanum redimi oporteret, cujus rei causa Senatus consulto constitutum est, ut earum sicut virorum in funere solemnis laudatio esset ex Livio ubi supra Plutarcho in Camillo esto lib. 11. ejusque interpretibus quo fit Carmen talia XVII. Calendas hujus mensis celebrata haud traxisse originem a Matronis honoratis Carpentorum jure neque ab iis sedem Carmenta ob eam causam conditam, cujus utique meminissent Livius, Nilutarchus in Romulo quin ex relatis liquet aram, tu aedem Car
352쪽
menta apud Carmentalem portam vetustissimam Latinis priscis fuisse, Matronas vero apud eam Carmentalia agitasse, quod opinarentur eam Deam Fatum esse Infantium, ut auctor est Plutarchus in Romulo dc Problem cap. 3 6. Quamobrem institutum dicitur, ut Carmentalibus posterioribus, Carmenta Porrima, Postverta indigitaretur, Pontifices sacra
eo die facere crimen esset, taliquid scorteum, idest ex pellibus, collo factum, aut sua morte peremptum , in ejus Dear sacellum L ferri piaculum, quin sacello fortasse scriptum, ne quid scorteum adhiberetur, neque morticinum quid adesset ex Ovidio Varrone de Lingua Latina lib. q. f., aliis quae primis Carmentalibus nequa quam inhibita leguntur. Ex qua utriusque sacri difformitate intelligitur Carmentalia prima, non Carmentae, sed alteri Numini dicata quod ni fallor, solus Evander esse poterat, cui ut dictum est quotannis stato die ksolemni ritu Latini, Romani sacrificabant, tametsi
dies certus notatus non sit, sed Carmel ualium nomine praeumbratus.
Ita arbitror, quamvis fatear rem incertam esse, ab argumentis pendere, ac vidium potius in aede Carmenta ambo armentalia concelebrata asserere, Dionysium itidem lib. I. qui tamen Evandro, de Carmentae eodem die a Romanis sacra facta videtur innuere Cur autem scortea, morticina in sacris Carmentae adhiberi non possent, nemo antiquorum exponit praeter Servium ad lib. 8.AEneidos pag. 689. Evander, is inquit, Arcas fuit nepos Pallantis Regis Arcadiae hic patrem suum occiditsuasente Nicostrata q& e etiam Carmentis dicta est, quia carminibus alicinabattir Alii ipsam Nicostratam matrem Emandri quum esset centum, es decem
ynnorum Alisperemptam tradun, unde arguitur morticina afferri ad autem hujus Deae haud potuisse, ne fortasse obitus ejusdem per scelestas manus Evandri in memoriam revocaretur. Caeterum sunt qui perhibent, hoc die in Templis Carmentae Latinae genti responsa ,, oracula data ex Ligorio in SS. Otthobonianis vel b. armilia; at quoniam is tuetur hanc fuisse Bonam Deam, & aetate Pilumni vixisse quae falsa sunt, idcirco vereor Ligorium de more oraculum Albuneat Carmentalia confudisse; nam etsi Servius ad lib. 8. AEneid.pag. O7.
reserat opinionem illorum, qui scripserunt Sibyllam Tiburtinam,
353쪽
Carmentam fuisse , eos tamen commentores appellat Livius Dec. I. lib. I. Carmentam in Latium appulsam ante Sibyllam memorat, quidquid opineturJoannes Vel curio Livii scholiastes in elim Io cum , qui putat Livium de Cumana Sibylla, quae aliquanto serius in
Italia vaticinata est, loquutuis verosimile tamen Ligori dictum apparet, quod Latini Carmentam futura, praeterita cecinis e iactarent, eamque pro Sibylla venerarentur si credimus Livio aliisque supra, capite . relatis, quibus consentit Servius in lib. 8. Natris
Etandri, quae Nicostrate dirila est; sed ideo Carmentis appellata a
suis, quod divinatione fata caneret, nam antiqui tales, Carmentes dicebatur, tinde etiam Librarios qui eorum dicta perscriberent, Carmentarios nuncupatos: paulo post Haec autem non vere Nympha
fuit, sed laticinatrix alii Nympbam ideo dictam, quoniam qui Arcadum res scripserunt tradun ex foeminas ibinuisse, quae Θmphae locarentur, in queis Carmentem Plutarchus Problei cap. F., Min Romulo, qui ait hanc divino spiritu afflatam versu, ac metro Oracula edidisse . Pausanias Arcadic seu lib. 8 eam Ladonis vocat filiam alii vero Timandram dictam opinantur, sed temere, ut Richius cap. T. putat. Venerabiles Latinis, Romanisque fuisse reserunt aras laudatas Evandri, carmentae, quod crederent in illis conditos eorum cineres ex Servio ad lib. 8 Aneidosci memorabile quoque saxum Carmentale dicium inter Carmentalem portam , capitolium , cujus meminit Livius Dec. I lib. . . Insuper Carmentae nomen Latio universo perenne , de sanctum ob famam, quae praevaluerat, eam Deam
in Latium literas invexisse Macrobio Saturnalium lib. I. cap. F., Alexandro Geniat. lib. 2. cap. 3o testibus squamvis Dionysius, Auctor Origin Gent Roman. Livius, Ovidius, Malii verius affirment Evandrum literas in Latio primum docuisse. De Evandro diximus Capite q. hunc Latina gens Mercurii filium credidit ex Dionysio lib. 1. 3 Auctore Orig. Gent Roman. alii tradunt Mercurium Nicostratae matris Evandri patrem plerique Mercurium ex Maia natum Arcadum parentem sic Evandri progenitorem fuisse ex Servio ad lib. 8. AEneidos pag. sq. ubi Evandri genealogiam prodit. Plures vero eum Echem filium faciunt, vel
354쪽
nepotem Pallantis Arcadum Regis, i ceteris Pausanias Arcadio. sive lib. 8 , ac Servius ad lib. 8 pag.q6I quorum lectionem Richius de Antiq. Ιtat Colon cap. T. erroneam probat.
Eodem die, quo Calendarium prima Carmentalia exhibet, idest undecimo hujus mensis, Iuturnae festa fuisse canit Ovidius lib. i. Te quoque lux eadem Turni soror aede recepit Hic ubi mirgineae campus obitur aquae Hanc aedem Juturnae, cujus Naso meminit, P.Victor in regione Circi Flamini ad aquam Virginem locat. Poeta vero laudatus in Campo Martio prope Aquam Virginem , ut arguitur ex jam dictis versibus, notant Rosinus Antiq. Rom. lib. a. cap. 13 ad finem , Paulus Marsus in Ovidium loco adducto, qui subdit ex Frontino de Aqua duct Agrippam eam aquam in agro Tusculano collectam, in Urbem adduxisse, ac fonti aediculam apposuisse , ubi picta erat Uirgo
quae aquae venas militibus eam quaerentibus monstra vorat. Verumtamen idem Marsus haec carmina expendens: A quae ventura praecedit sexta Calendas Haec sunt Laedet Templa dicata Deis: Fratribus illa dies fratres de gente Deorum, Circa Iuturnae compinuere lacus memoriae mandavit Iuturnae fontem, seu lacum in foro Romano apud Templum Vesta fuisse, non procul ab aede Castoris, sol lucisci quam eo loci dicatam conii t ab A. Posthumio Dictatore bello Latino, quum Senatui relatum esset, proelio apud Regillum commisso, duos Juvones, quos Castores putarunt equitantes apparuisse Romanarum partium Propugnatores, Latinasque copias fudisse dein visos in foro Romano apud Lacum Iuturna suum equorumque sudorem abluentes Flus quoque rei meminit Valerius M -ximus lib. I. de iracul cap. I. 4. cui consentit Ovidius hunc fontem Lacum Iuturnae appellans Oliverius,& Ascensitus interpretes Valerii, id accidisse ajunt in Latio apud Numicum Fluvium, ubi erat Lacus Iuturnae, propterea apud L cum Iuturnae in Latio positam produnt Castoris,4 Pollucis aedem At Marsus hos erroris insimulat,
subjicitque E enim apud Templum Divi Georgii Turris semi
ruta, sub qua es ipse fι ni Jutumae scilicet in aquae quidem salu
355쪽
bres , quod ego experiri volui, quo certior flerem , an ea esset aqua Iuturnae , praefertim quum Varro dicat: Nympha futurni, quae fumaret itaque misi aegroti propter id numen hic aquam peteresolent. Duxi illuc ad abluendum quinquies discipulum scabidum, protinusque ab omni scabie liberatus es. Unde Marsus concedit huic fonti virtutes, quas antiqui Juturna aquae apud Numicium
Porro Dionysius lib. s. Valerio adversaturi; is enim Lacum apud aedem Vestae, de fontem memorans , scribit eum fontem , in quo Juvenes illos, Castores creditos equos abluisse narrabant, sacrum iis Diis, non autem Iuturnae. En ejus verba: In Foro Templum Castoris publice constructum, ubi tmesunt eorum imagines, etiIEL nusque soni Numinibus bis, facer dictus usque ad nostra tempora creditui itaque si aetate Dionysii is fons, d parvus lacus facerdicebatur Numinibus laudatis, verosimile non est illum Iuturnae dicatum. Quamobrem hallucinatum puto Marsum , c fontem apud Vestae aedem in foro situm, sive Castori,i Polluci sacrum, uti Dionysius affirmat, sive etiam Iuturnae juxta Ovidii & Valerii sententiam , non esse illum, de quo loquitur Varro Iuturnae enim fons a juvando dictus, non Romae, sed in Latio prisco apud Numicium amnem erat testimonio Virgilii lib. 12. Exieid. At uno ex summo, qui nunc Albanus habetur Tunc neque nomen erat, neque bonos, aut gloria monti Prospiciens tumulo, campum spe labat ambas Laurentum, Teucrumque acies, Urbemque Latini,
Extemplo Turni sic est assatafororem Dima Deam, agnis quae suminibusquefonoris Prae et tunc illi Rex aetberis alitis honorem Iuppiter erepta pro irginitate sacramit Nympha decus futiorum , animo gratissima nostro
Scisit te cunctis unam , quaecumque Latinae
Magnanimi oti ingratum ascendere cubiles, Praetulerim, caelique libens in parte locarim, Disce tuum, ne me incuses, uturni, dolorem. Ad haec Servius Iuturna, inquit, fons es in Italia aluberrimu X a juxta
356쪽
juxta Numicum votum, cui nomen abutando est indictum
quum enim naturaliter omnis aqua noxia si extraneortim Corporibus, hic Omnibus1 aluberrimu sfons est. dei, emmysente Romam ad omnia sacrificia aqua adferri consueverat. bene ergo Virgilius Turno fingiti urorem, quae laborantes juυare consuetit. Huicysenti per quaminum inopum facrificari solet , cui Lutatius Catulus p pimus Templum in Campo Martis fecit, nam em futurna ferias celebrant qui artificium aqua exercent, quem diem fesum futurnalia dicunt. Varro rerum divinarum quartodecimo ait Iuturna inter proprios Deos, Ny basque ponitur.
Hactenus Servius , ex quo habes falsam esse Marsit ententiam, quum sons Juturnae ex cujus aqua aegros curari, bonae valetudini restitui putabant ex Varrone lib. q. de Lingua Latina circa Numicium inter Lavinium , c Ardeatinum agrum laberetur teste Grammatico, cui consentiunt Alexander Geniat. lib. q. cap. 7. Vossius de Idololatr. lib. 8 cap. . tu alii. Habes etiam hunc fontem sacra, tum a Latinis Iuturnae sorori Turni, qua submorsa in Lacu , ex quo 1bns manabat, nomen illi fecit, uti ossius ex Virgilio subdit: necnon apud eum sontem priscos Latinos, c dein Romanos per aquarum inopiam sacrificare consuevisse, ut aquam pluviam a Dea postularent, quod nemo antiquorumineter Grammaticum animadvertit, qui in meo codice loco aquaraim inopiam verba illa mox relata aqua minum inopum mendose exhibet, quemadmodum Vosmus explicat, qui addit prope Numicium in agro Ardeatino fuisse locum sacri apud hunc fontem, ubi Latini, e Romani Deae litabant die Juturnalium , riuum aqua pluvia indigerent. Docet, Servius Romae Iuturnae aedem in Campo Martis primum condidisse Lutatium Catulum, unde nutat sententia P. Victoris, qui hanc aedem nullo indicato auctore in Circo Flaminio
locat, claudandus Ovidius , qui hoc die apud Templum Juturnae
in Campo Martio festa peracta canit in memoriam dedicationis ejus aedis Patet quoque ex eodem Grammatico , Uosssio, c aliis eum referentibus, non hoc die, sed alio, qui adhuc incertus est, ferias, Juturnalia dictas a Latinis huic Deae sacratas quas praesertim servasse compertum est artificium aqua exercentes quippe hoc die Case
357쪽
mentalia erant, de feriae Evandro dicatae sub Carmentalium nomine uti diximus quo fit verosimile Latinos eodem die ferias vaniadi i , Juturnae non agitasse, marmentalia ac Iuturnalia simul conclamasses quin Ovidius non omisisset Iuturnalium mentionem facere, neque solius dedicationis aedis Iuturnae in Campo Martio meminisset. Templo Juturnae in Ardeatino prope fontem, aedem Larce, seu Larundae proximam fuisse scribit Ligorius in MSS. Otthobonianis verbo Lara . Hanc plures produnt Nympham Iunonis compretum a Mercurio , duos generasse filios Lares dici os, quorum alterum bonum, alterum malum credebant. Alii narrant eam Nympham Tiberinam, cui Iuppiter linguam reciderit, ne ejus stupra Iunoni publicaret,si Ligorio fides danda est,qui autem haec hausisse videtur partim a Virgilio loco notato, partim ab Ovidio lib. 2. Fastor. cujus haec sunt carmina: Protinus a nobis quaestiea muta requiris rDisce per antiquos, quae ibi nota, fenes.suppiter immodico suturnae captus amore Multa tulit tanto non patienda Deo Illa modo instreis inter Cy leta jacebat , Nunc in cognatas desiliebat aquas. Conlocat hic ΘNbas Latium quaecumque tenebant Et facit in medio talia verba cboro.& pauid post sic pergit.
Dixerat, annuerant omnes Tyberinides,ndae . quaeque colunt thalamos Ilia Dima tuos.
Forte fuit Nais , Lar nomine: prima sed illi Dicta bis, antiquum silaba nomen erat. Ex miti positum ope illi dixerat Almo
Nata tene linguam, nec tamen illa tenet.
me Amul ac tetigit Iuturnae sagna sororis, cle, ait, ripas, dicta refertquefletis. Illa etiam Iunonem adiit, miserataque nuptas Najada Iuturnam in tuκι, inquit, amat.
358쪽
suppiter intumuit quaque est non usa modeste
Eripit huic linguam, ercuriumque vocat. Narrat sequentibus versibus stuprum Mercuri, inde sic canit :Fitque gravis, geminosque parit, qui compita servant, Et migilant, rasemper in Urbe Lares. Ex quibus Ovidii carminibus patet hanc Larium matrem apud Ju- turnae sontem in Latio cultam , de quo tamen consulas Caput T. Porro sententia Servii, qui testatur aquam Iuturnae fontis prope: Iumicium in Ardeatino in omnibus sacras Romae aclhibitam mutat, quod idem lib. 7. Eneidos ad illud . . . . . oecfontis flagna Numici. ita scribit Numicus ingens anteasulatus fuit, in quo repertumscadaver AEneae: , in consecratum p paulatim decrescens, in fontem reda ius est, qui em ipse*catus est, facris interceditur Vestae enim libari nonnisi de boc fu i licebat ergo Grammaticus sibi adversaturinam Vestae de Juturnae aqua quam in omnibus sacris adhibitam alio loco prodit, libari haud poterat. At ego Servium laudo, quandoquidem omnes pene Romani Scriptores probant Iuturnae quam in omnibus sacris adhibitam, quod praeter adductos Rosinus etiam lib. 2. cap. 13 assirmat. Erat enim fons Iuturnae Numicio amni proximus, immo ex ipse Numicio lacus, tons ipse scatere putabatur quippe antrum, unde Numicius exibat, sacrum erat Annae Perennae, prope illud visebatur aedes ejus Deae, apud quam Latini prisci festata, quotannis celebrabant, ut diximus Capite Is . ,, prodit Cluverius Italia Antiqua lib. 3 pag. 8 93. , qui id probat ex Ovidio, MSilio lib. . non vero lib. 3 ut mendose notatur dicto cap. 3. , ubi Poeta eleganter inducit Didonem , quae Annam sororem ita adfatur:
Surge age am tacitassuspe laetaminia fraudes Molitur , dirumque nefas sub corde tolutat. Praetereat nefasa putes bisecsingere somnum, )Haudproculbin paro descendensfonte Numicus Labitur, , leniper alus ohitur amne .liu rapies germana viam , ut que receptus:
359쪽
Te facra exquirent bilares infumina Muebae
AEternumque Italis numen celebrabere in oris.
dein relato casu, quem Cap. I , exposuimus, sic concludit: tum sedibus imis Inter caeruleas is est resederesorores Sidonis, emplacido Teucros adfarie oro thae illo primis anni ceubrata diebus Per totam Ausoniam venerando numine culta est. Omnis aqua ejus luminis sacra sertur Jovi Indiget , idest Enpae, quem submersum in Numicio amne, illum sacrum fecisse jactabant ex relatis Capite . Malibi. Quamobrem dc Iuturna sons ex eo manans 1acer habitus Deu quoniam hujus fontis aquae aegros uvabant, factum est , Ascani, ut perhibent auctores, ut Albae de hac
aqua libari tantum Numinibus liceret, unde mos Rom norum eam
aquam in omnibus sacris in primis inspergendi, uti ossius , aliiquemo relati notant, iraecaeteris Alexander Ceniat. lib.q. cap. I. , qui Juturnae S Numici aquas easdem reser t. Immo quum Albae Vestales nonnisi de Numici , seu fonte Iuturnae, quae e Numico manabat, aqua Vestae libarent, institutum est , ut Romae Vestae de ea sbium aqua libaretur, quamquam Di Onysius lib. a. dc Auctor Originient Rom. literis mandarint Vestales Albae aquam puram e fonte, qui erat in Luco Martis in sacris Vestae adhibuisse & quum eam aquam super terram posititiis piaculum esset, proptere Albani, des Romani edixerunt Virgines futili solum vase uti polli id namque vas lato ore, fundo angusto, seu acuto erat, proindesin stabile, ita ut stare non posset, sed positum super terram statim effunderetur ex Servio ad lib. 1 I. Eneidos, Luctatio interprete Si lii lib. 8 Thebaid Donato in Andr Terentii act. 3.scen. s. in Phormione ipsius Terenti act. s. scen. I. Alexandro Geniat, cap. 17. Tira quello, N aliis, de quibus tamen suo loco plura dicenda supprsunt. Quae satis sit retulisse ad Iuturnalium solemnitatem indicandam Hoc mense Penatibus ferias, essestas celebritates dicatas patet.x Calendario veteri rustico apud Rosinum, Malios . Latini sane qui Januarium computabant stato die quotannis hoc mense sacra
360쪽
fecerunt Diis Penatibus, quos Eneas in Latium advexerat,m Laviani locaverat. Horum Deorum Servius ad ea carmina Virgilii lib. 3. Aneidos; Nox erat, es terris animalia somnus habebat
f figies facra Divum, Phryniique Penates Dios mecum e Trois , mediisque ex ignibus Vrbis
Extuleram , is ante oculos extare acentis. In Somnii 'sic memorat Varro sane rerum humanarum secundo ait AEneam
Deos Penates in Italiam reduxisse Naedam ligne , te lapidea sigilla, quod evidenter exprimit dicendo effigies sacrae Ditum,ib giique Penates, quam Ois alio loco alias visiones sequutus, diversa dixerit. Sane hos Deos Dardanum ex Samotbracia in Phryniam, Eneam ero in Italiam ex Pb gia transtulisse idem Varro testatur; quos quidem dicunt ideo inductos a Poeta per somnum, monitu nam eorum per quietem usum cum Latino faedus fecisse eorum etiam monitu Latinum sinete se conjunxisse. Eosdem tradit i os aliquo
ties in somnii, quid fieri tellent imperasse, eaque nostros public
curasse majores: citerum ad lib. 1. Sum pius AEneas, raptos qui ex hoste Penates Classe ebo mecum. idipsum assii mat. Quin lib. 3. Eneidos ad hosce versus: Littora tum Patriae lacrimans poritisque relinques, Et campos, ubi Troya fuit, feror exul in altum Cum fociis, Natoque, Penatibus es, Magnis Diti Alii inquit Deos magnos Coelum in Terram putant, ac perios fovem , es Iunonem : Dii Penates a Samotbracia sublati ab AEnea insta iam adtecti sunt, unde Samotrhaces cognati Romauorum dicuntur, quos inter caetera ideo magnos appellant, quod de Latinio transati Romam, bis in locum suum redierint, quod Imperatores in Provincia ituri apud eos primum immolabant, quod es um 9-mina nemo sciat, quodprimentes sentiantur; nam quum ambae Virgines in Templo Deorum Latini simul dormirent, ea quae minus
casta erat fulmine exanimata, alteram nibit sensisse, quo Penates scilicet immani penitus in cultu babent, quos, ni Sacerdoti lidere, fas