장음표시 사용
341쪽
ubi scholiastes id factum notant ab Antiquis, ut innuerent Janu nante, S post Chaos fuisse , eundemque diem a nocte, clucem a tenebris segregasse, uti Ovidius ipse loco adducto paulo ante cecinit,
licet inepte. Hujus rei caussa Faleriis vetustiss1mum erat simulacrum Iani quadrifrontis, quod Urbe capta, Romam advectum est, erectumque, ut quidam memorant, in sacrario in foro transitorio, ubi quatuor porta constituta sunt,quemadmodum Macrobius loco relato probat,
subditque id indicasse, Janum quas universa climata sua majestate complexum, de Servius ad lib. 7. Eneidos haec addit sentim, ne quadrifrontem esse non mirum es, nam alii etim diei Dominiam zolunt, alii anni totius, quem in quatuor tempora constat esse divisum . Anni autem esse Deum illa res probat, quod ab eo prima pars
anni nominatur, nam ab Iano Ianuarius dicitur Ergo prisci Latini Iani simulacrum hac arte finxerunt, ut Dei virtutes, de ritus mysteria significarent . Instituerunt, morem ,
belli, aut pacis tempo e claudendi, vel aperiendi anuas ejus aedis, ad indicandum Ianum mundi figuram exhibuisse, riuum mundum
undique clausum crederent pacis tempore, idcircoJani caulas clausas esse voluerunt, quas bello indicto aperiebant ad auxilium petendum, sive, ut videretur Deus ad bellum contra hostes prosiluisse ex Alexandro Geniat. lib. I. cap. q. S: Servio ad lib. 7. AEneidos, qui subjicit ei quasi mundo duas facies datas Orientis ac occidentis, quatuor quoque secundum quatuor partes, cui consentit Ovidius lib. I. Fastorum: At cur pace lates, motisque recluderis armis '. 'lec mora , quaesiti reddita causa mihi. Vt populo reditus pateant ad bella profecto
Tota patet dempta janua nostra fera Pace fores obdo, ne qua discedere possit.
nisi hujus ritus rationem reseramus ad virtutes Numini adsignatas, quod quidem mihi arrides; nam anum Latina gens foederibus praeesse putabat, ut auctor est Servius ad lib. 12. Eneidos pag. 677- , belli, iacis arbitrum , diemque aperire i claudere, atque utrius que Januae Canestis potentem actabat ex Macrobio Saturna l. lib. I.
342쪽
cap.9. L. Floro Epitomaste ex lib. q. Livii, Servio ad lib. f. AEnei-dbs 4 Claudiano de S. Honori Consulatu. perpetuisque immoto cardine claustris fantis bella premens, iata sub imagine pugnae ,
Armorum innocuos paci largitur bonores.
Hunc patrem in indigitamentis invocabant , quod Lucilius apud Lactantium de Vera Sapient lib. q. cap. 3. in Deorum Oncilio irridet: ut nemosi nostrum , qui pater optimus DGuum, ut Neptunus pater, Liber, Saturnus pater, Mars Ianus, aeuirinus pater, nomen dicatur ad unum.& Iuvenalis Satyr. 6. Respondes bis sane pater. virgilius lib. 8 Aneidos in carminibus mox adductis. Hunc Salii
Deorum Deum indigitabant priusquam Roma conderetur ex Macrobio lib. I. cap. s. dc relati Scap. 22. hunc principium rerum , Deorum, ut Septimius antiquus Poeta apud Terentianum Maurum
libro de Metris occinit: Iane pater, Iane tuens, dites, biceps, biformis
O cate reriam fator, b principium Deorum Stridula cui limina, cui Cardinet tumultus, Cui referata mugiunt aurea claustra Mundi. Consecrarunt Z illi anuas, vias, quin etiam omnium a-nuarum , portarum Custodem Rectorem viarum secerunt, si Macrobi cap. 9 credimus. Varro lib. s. Rer. Human apud eundem Macrobium , refert, antiquos duodecim aras pro totidem mensibus Iano dedicasse, ad indicandum eum anni moderatorem , de quo etiam Martiat. lib. Io Epig. 2 8 ad Janum: Annorum, nitidique fator pulcherrime Mundi, Publica quem primum tota, precesque canunt. Quamobrem Iano primitias omnium sacrorum offerebant, quamVis aliis iis litarent, quod is viam pandere ad audientiam Deorum Omnium putaretur teste Macrobio ubi supra, Arnobio lib. 3. contra gentes N Ovidio lib. 1 Fastor.
343쪽
cur quamvis aliorum numina placem
sane tibi primum bura, merumque feroqiltpossit ad tum per me, qui limina sermo
Ad quoscumque oles, inquit , babere Deos. Et quamquam Xenon apud saepe laudatum Macrobium scribat id factum, quod narrarent Ianum primum ritus institulisse sacrorum, quod de plures hariolantur Fabi Pictoris lib. I. de Aureo seculo, haec reserentes verba : Vinum, es far primus illos docuit anus ad fa-crificia, em religionem terius, quam desum, primus etiam aras, in Pomoeria, sacra docuit, es ob in omni facrificio perpetua praefatio praemittitur, arque illi, in vinum primo praelibatur: Attamen titulus ejus libri mentitur, 'ui Fabii verba transcripserunt, ab Annio iterbiensi mangone se fraudatos complorent. Casterum causa vero propior ea est, quam Festus lib. . in voce baos exponit his verbis: Unde sanus detracta aspiratione nominatur, ideo quod fuerit omnium primus, cui primo supplicabant velut parenti,ta a quo rerum omnium factum putabant initium Qui consentiunt Servius ad lib. . AEneidos, ubi subdit Ianum aerem reputatum , dc
vocis genitorem, idcirco institutum, ut is preces omnes ad Deos perferret,i Tullius lib. I. de Natur Deorum.
Nomina etiam, quibus eum in vetustissimis carminibus Saliaribus indigitabant, id ipsum evincunt: Eanum quippe eum Voca bant ab eundo, quod mundus semper eat, dum in orbem volvitur , ex se initium faciens, in se refertur Patrem quasi Deorum Deum. Consivium a conserendo, idest a propagine generis humani, quae Jano auctore conseri putabatur : Iunonium, quasi omnium mensium ingressum tenentem, nam in ditione Junonis erant omnes Calendae
Patulcium,i Clusivium, seu Clusium , quia bello caulae ejus patebant, pace claudebantur , Geminum, quasi utriusque Januae Caelestis potentem, uti patet ex Macrobio cap.9. Servio ad lib. 7. Enei dos , Alexandro Geniat. lib. I. cap. q. ad finem, Ovidio lib. I. Pastor. qui praecaeteris sic virtutes Iani describit: uidquid ubique Gides, Coelum, mare , nubila , terras: Omnia sunt nostra clausa patentque manu. Me
344쪽
Me penes est unum asti custodia mundi,
Et intertendi cardinis omne meum est: Cum libuispacem placidis emittere tectis Libera perpetuas ambulat illa tias. Sanguine letifero totus miscebitur orbis Ni teneant rigidae condita bella ferae Praeside foribus coeli cum mitibus boris
Et redit officio Iuppiter, isque meo:
Inde loco sanus Histe positis, liquet morem portas ejus cedis claudendi, de aperiendi , bello indicto, vel pace parta, non a Numa, Vel Romulo, sed vetustiorem Roma fuisse, a Latinis institutum , ut intelligeretur, bellum,i pacem sub Jani praesidio, autela esse, quasi sub universorum Principe, quod Alexandro cap. q. magis arridet. Frustra igitur falsitate notatur a Servio Maro, qui omnem ritum sacrorum Jani a Latinis in Romanos manasse meminit, quum assertionem Virgilii praedicta confirment quin, habitus Consulis bellum indicentis, si res templi recludentis, qui erat incinctus cinctu Gabino, idest toga sic in tergum ejecta, ut una ejus lacinia revocata hominem cingeret, quem morem eo vestitu sacra Iani tractandi, quum bellum indiceretur, ipse Grammaticus lib. 7. Eneidos a La. tinis in Romanos propagatum probat: Cinctuque Gabino: hoc autem
mestimenti genere teteres Latini, quum necdum arma haberent, praecinctis togis bellabant. Hoc rursus utebatur Consul bella indictu pus , de quum Gabii campaniae Cititas scri operaretur, bellum subito etenit tunc iῬes cincti togis suis ab aris sunt ad bella pro- feeii, es adepti ictoriam, propter quod omen, tali babitu semperstebantur in bellis, unde hic ortus est mos, fusius Alexander
Jani simulacrum biceps senili vultu, cum clavi, ac virga fgurabatur ex Ovidio lib. 1 Fastor., qui ita Janum exhibet. Ille tenens baculum dextri, clavemque isera, Edidit hos nobis ore prioresonos.
345쪽
ωMacrob1o cap. s. Romae ero plerumque fingebatur manu dextra tercentorum, sinistra quinquaginta quinque numerum retinens, ad demonstrandam anni dimensionem, quod Numam pri-inum essinxisse ferunt testimonio Plinii lib. 3 q. cap.7., qui tamen id simulacrum tercentorum, d quinquaginta dierum notam manibus tenuiste assirmat necnon Macrobii cap. 9. Alexandri Geniat.cap. Iq.,
de Tiraquelli ejus interpretis, qui Macrobium a Plinio dissentientem
Sacrificabant hoc die Numini libo, mola, idest farre tosto, de sale sparso, quod Ianua nuncupabant, Festo lib. γ auctore idipsum refert Ovidius lib. I. Fastor. Inde Ῥocor Ianus , cui cum Cereale Sacerdos Imponit libum farraque mixta fale. Hinc Paulus Marsus scribit ex Varrone, caesto id tibi genus fuisse vetustismimum, unde arguitur, veteres Latinos, quibus far in usu fuit, ita Iano sacra fecisse , quamvis Poeta infra thure quoque, mero Iano facrificatum referat, uti ex versibus mox relatis patuit, attamen hunc morem Romanos a Latinis haud traxisse sunt qui autument, eo quod Albani, MLatini in sacris thure nequaquam iis sint, ut auctor est Arnobius lib. 7. Contr. Gent. Νeque enim temporibus quemadmodum creditu , S perhibetur heroicis,
quidnam esset bus scitum est scriptoribus, ut comprobatur a pri-ycis, quorum in libris posita nulla ejus mentio reperitur , neque genitrix , ta mater superstitionis Hetruria opinionem ejus notis, aut famam, facellarum ut indicat ritus, neque quadririentis annis, quibus Albana res tiguit, in usum cuiquam etenit sacra res quum fieret neqMe ipse Romulus, aut religionibus artifex in commiscendis Numa, aut esse scitit, aut nasci. Quicquid tam n sit de Arnobii sententia, liquet Ovidium exposuisse ritum offerendi thura, e vinum Iano tu praefatione, quam is in sacris omnibus aliorum Numinum meruit Verumtamen hoc die non thure, sed libo, mola vetusto more ei Deo sacrificatum palam est ex eodem Poetam aliis. His Calendis Latini invicem missitabant caricas, idest ficus siccas, cariotides sic fructus palmarum, mella, & globulos melle
conspersos, ac stipem, nummum scilicet siguatum Iani effigie, ceu Navis
346쪽
Navis, qua Saturnus advectus erat, quae munera a Romanis strenae dicta sunt a Tatio Rege , qui verbenas felicis arboris ex luco Streniae, anni novi auspices primus accepisse dicitur ex Symmacho lib. 1o epist.28. Haec facta scimus ominis causa , ut ita dulces dies anni a dulcibus rebus auspicarentur. Hujus rei meminit Ovidius
euid ultpalma sibi, rugosique carica , dixi, Et data sub niυeo condita mella cado omen ait, causa est, ut res δετο ille sequatur,
Et peragat caeptum dulcis ut annus iter.
Dulcia cur dentur ideo :stipis adsce causam Pars ibi des o ne labet ulla tuo
qui infra stipis munus refert ad Saturnum, ut per dona nummorum laudatorum memoria Saturni, paupertas illius aetatis perennis posteris esset, sicuti Marsus ejus interpres erudite explicat, qui subdit idipsum indicasse Martialem his versibus: Aurea porrigitur fani cariota Calendis, Sed tamen hoc timus pauperis esse solet. Hinc intelliges Suetonium in Tiberio, qui litteris mandavit praefaturn
Caesarem inhibuisse frenarum commercium , ne ultra Calenda S Ja'nuarias exerceretur. Nunc Latini his Calendis , dulcia , ficus siccas, uvam passam, lixulas, e globulos melle conspersos, mella ipsa donant suis civibus, vicinis, Mi is, qui ex vetustissimo ritu procacia solent eo die canere carmina, cita annum auspicari felicem, quae quidem nonnisi ad priscum morem, omen Latinae genti mox en unciatum referri queunt, immo quum qui prarelicta munera petunt, Sc donant, sussimen exposcant, D pro sussim ine tradanti quod Setia maxime in usu est suspicor antiquos hanc missitationem dui cium, piaminis causa fecisse Haec festa agitas e liquet Latinos populos, qui Ianuarium anni initium fecerunt qui vero decem mensibus annum terminabant, neque Januarium computabant, quorum meminimus Capis I ., Jano etiam ferias, molemnia dicasse satis compertum est; nam &Janum coluerunt Albani, de Latini omnes, quin Albae Carnae, cJani intem Procae Albanorum Regis inate fuisse patet ex Ovidio
347쪽
1elato Capite 3. ejusque interpretibus. Quo Vero mense, & die Albani solemnia praedicta celebrarent, mihi non constat. Diximus Latinos priscos Calendis Miluribus Januarii diebus Jani ferias concelebrari e ejus rei inditium est quod quinto Idus hujus mensis adest nono die, Agonalia erant, quae plures Agonia dicunt quas ferias Latium coluit Roma haud condita , Iano sacravit de his multi multa dicunt. Paulus Festi mutilator lib. 1. ait hunc diem Agonio Deo praesidenti rebus agendis dicatum, inde sibi parum constans subjicit, ab hostia, quam antiqui Agoniam dicebant id festum dictum, dein a montibus, qui Agones appellabantur, quasi nomen acceperint feriar a monte Quirinali, qui Agonius dictus est via Collina porta Agonensi nuncupata, seu a ludo eo die agitato, quem, Agonalia dixerunt, quod locus, in quo hi ludi initio facti sunt, fuerit sine angulo Varro lib. . aliis 3 de Lingua Latina, haec habet: Dies Agonales per quos Rex in Regia arietem immolat, dicti ab Agone, eo quod interrogatur a Principe Civitatis, Princeps gregis immolatur. Ovidius lib. 1 Fastor his, aliisque rationibus originis hujus festi adductis, testatur festum, festi ritum manasse a Graecis, qui Latium incoluerunt, Se ludos Agonalia dicto Jano sacrarunt, en ejus
carmina, omissis aliis, quibus caeteras causas refert
Fas etiam flerifolitis aetate priorum Nomina de ludis. Graeca tulisse diem; Et prius antiquus dicebat Agonia sermo, Veraque judicio est ultima causa meo. Ad haec Marsus notat Poetam verius putasse hunc diem festum dictum
a ludis, a Graecis, qui cum Hercule in Latium venerunt, in honorem
Jani institutis, quippe eos ludos Hercules in Elide apud Jovem Olympium primus secisse dicitur, & prisci Latini Agonia denominarunt,
quod Festus, ovidius memorant, ut autem laudatos ludos eo die Iano factos Naso ostenderet, ita canit.
uattuor adde dies ductis ex ordine Nonis, Ianus Agonali luce piandus erit. sed qua hostia placaretur Ianus, paulo post innuit
Conjuge laniferae Numina debet otis.
348쪽
idest immolatione arietis, qui est quas coniux,maritus scilicet ovium, sicut exponit Alexander Geniat. lib. 6. cap. 8. Sc Marsus , qui subdit Poetam versibus, qui sequuntur, dilucide narrasse id facrum adeo vetustum in Latio fuisse, ut arae, non thure tum non advectes, sed herbis Sabinis,& lauro fumarent. Hujus festi Numam auctorem facit, ut sol et Plutarchus in Numa, fortasse quod ille Romam primum hane celebritatem invexerit, quam a Latinis priscis eum accepisse patuit ex praedictis. Sequebantur Carmentalia, qua tertio Iduum , idest undecimo Januarii die celebrabantur ex Calendario Ovidio lib. I. Fastor. , aliis . Alexander Geniat. lib. 6. cap. 8 has ferias decimoctavo Caleniadas Februarii, dic decimoquinto die Januarii, agitatas fuisse scribit, cui consentit Calendarium, ubi Carmentalia tertio duum,4 XVIII. Calendas Februarii acta esse notantur. Hinc insignis confusio apud
viros doctos: nam sunt qui tradunt priora Carmentalia Porrimae Ca mentae, quae .c Prosa, seu potius Prorsa dicitur, sacra, ultima Posia vertae . Alii memorant prima Carmentae, secunda a duabus Carmentis Porrima, ω Postverta denominata , si Ovidio lib. i. Fastor fides danda est, qui sic canit;
Re piciet Titan actas tibi tertitis Idus , Fient Parrhasiae facra relata Deae Nam prius Ausonias matres Carpenta ebebant Haec quoque ab standri dicita parente reor)Mox honor eripitur, matronaque desinat omnis,
Ingratos nulla prole noῬare viros Nete daret partus, ictu temeraria caeco , Visceribus crescens excutiebat onus.
corripuis patres ausas immitia nuptas,lus tamen ereptum restituippe ferunt: Binaque nunc pariter Tegea Dcra parenti Pro pueris fieri, Virginibusque jubent: Scortea non illifas est infirrefacello,
Ne tiolentpuros exanimata focos.
Si quis amas teteres ritus, siste precanti, Nomina percipies non tibi nota prius.
349쪽
Porrima placatur , Postvertaque flete forores,
Sit fugae comites, Moenali Diva tuae .
Altera quo porro fuerat cecinisse putatum, Altera tenturum postmodo quidquid erat.
Hactenus Ovidius, quem tamen plures reprehendunt, putantes bis hoc mense, & notatis diebus sacrificatum, cin sacris Carmentam Porrimam,i Postvertam indigitatam, quod ea Dea tam futura, quam praeterita canere solita esset, quemadmodum Paulus Marsus in eum locum Ovidii adnotat, Rosinus lib. q. cap. s. 8c alii referunt. Plutarchus tamen Problem cap. I. Vel juxta quorumdam compurationem cap. 3 6. prodit matres familias Romanas ob restitutum eis Carpentorum usum , Templum Carmenta condidisse, Carmentalia fecisse quotanni ; immo non desunt qui litteris mandarint, ultima Carmentalia festa, Porrimae,i Postvertae Comitibus Carmentardicata , quasi harum Dearum monitu praeterita, futura nota essent ex Servio ad lib. 8 AEneidos pag. O T. Hisce praemiilis incertum est cui nam priora, vel ultima Carmentalia essent sacrata. Quod si liceret in tantis rerum antiquarum tenebris aliquid fari, facile concederem priora festa Evandro, posteriora Carmentae facta fuisse. Porro ex eodem Owdio, tertio Idus Ianuarii, sacrum Carmenta ad Pontifices spectasse habes. n ejus
Proxima prospiciet Titono Aurora rhincto Arcadiae sacrum Pontificale Deae Pergit Nas , e carminibus quae sequuntur causam est refert ad
Evandrum, qui cum Carmenta matre fatidica in Latium venit qui versus, quia plures sunt, apud eundem legi possunt. Decim octavo Calendas Februarii matres sacrificalle liquet ex laudato Poeta sed unde tanta ritus difformitas orta sit, operae pretium est inquirere. Dionysius lib. i. postquam narravit Ev ndri, Carmentae matris appulsum in Latium, haec prodit: Nam Evandro, in Carmentae Romanos publice quotannis sacrificare comperi, quemadmodum reliquis heroibus, ac Doemonibus , aras etiam eis erectas con templatus sum , Carmentae apud Carmentalem portam , mandro apud Aventinum Collem prope portam Trigeminam Livius Dec. I.
350쪽
lib. 1 addit Latinos Evandrum viventem quas divinis percoluiisse honoribus, quum ob advectas literas, tum propter Carmenta matris divinitatem: Venerabilis viri Evander scilicet miraculo literarum rei novae inter rudes artium homines, tenerabilior ditinitate credita carmentae matris , quam fatiloquam ante Sibyllia in Italiam adventum miratae bae gente uerant. Εjus rei causa Latina gens Evandro, carmentae divinos pra stitit honores Waras, ac festos dies dicavit teste Virgilio lib. 8.Aneidos ibi Evandrum sic loquentem inducit. Me pulsum Patria, pelagique extrema tenentem Fortuna omnipotent, es ineluctabile fatum Hisposuere locis matrisque egere tremenda Carmentis Nymbae monita, V letis auctor Apollo Vix ea dicta dehinc progressus monstrat, er aram,
Et Carmentalem Romano nomine portam, ikuam memorant Nymphae priscum Carmentis honorem Vatis fatidicae, cecinit quae prima futuro AEneadas magnos se, nobile Pallanteum tibi Servius Aram, inquit, aut quam Eoander matrifcit extinctae aut aram pro monumento, aut ideo aram , quia bisepulta est, post excesum Dea credita. Haec ara juxta portam, quae primum a
Carmenta Carmentalis dicta est, post sceDrata a Fabiis CCC sex, qui per ipsam in bellum profecti, non sunt retes quibus alludunt
Ovidius mox adductus Livius Dec. 1. lib. 2. ,, Festus lib. I S. his
verbi. Religioni est quibusdam porta Carmentali egredi, quod ea egressifex intercenti Fabii, apud Cremeram omnes interfecti sunt.
Strabo etiam lib. . hujus rei, vetustatis arte Carmentae meminit quamvis fabulosum asserat vandi in Latium adventum, quem merito arguit Richius de Antiq. Ital Colon cap. 7 ad finem. Idipsum testantur Plutarchus in Romulo, Gyraldus de Diis Gent Syn-ragm. Is Alexander Geniat. lib. q. cap. 16. , qui probant Evandro quotannis sacra a Romanis , Latinisque populis facta , Carmenta:
quoque apud Carmentalem portam, dram a matronis Dies vero, quo Latini, dc Romani Evandro litabant, quamvis ex praedici is status, 3 solemnis esset, in fastos relatus non apparet ,