장음표시 사용
361쪽
fas nulli sit , qui ideo Penates appellantur, quod in penetralibus aedium coeli sedeant, nam , ipsumpenetralpenus dicitur, ut hodie quoque penus Vestae claudi, vel aperiri dicitur.
Et infraci Varro unum esse dicit Penates , agnos Deos;
nam, in basi scribebatur magnis Diis Potes tamen hoc pro honore dici. Nam in Dii magnisunt suppiter, uno , Minerva
Mercurius , qui Romae colebantur Penates ero apud Lauro Latinium, unde apparet non esse unum. Idem Varro , es alii complures
magnos Deos a firmant ulacra duo mirilia Castoris, in Pollucis in Samotbracia ante portum siti, quibus naufragio liberati tota
follebant. Hactenus Grammaticus, qui memoriar prodit Eneam Penates
Lavinii in adyto aedis Vestae locasse, quod, tradit Alexander Geniat. lib. s. cap. I 2. ωdiximus Capitis dubitantes. Narrat etiam prodigia quae Latini, Deos laudatos Lavinii fecisse jactabant. vereor tamen mendum inesse Servio eo loci, quo scribit, bis simulacra Romam translata in locum suum rediisse, nam, uti dictum est Capite Gid accidisses uni Ascanio, quum is vellet Albam iugies Penatium
transferre. Addit praeterea Latinos summa veneratione hosce Deos prosequutos, ut innueret maximum, insignem fuisse eorum cultum
in Latio, ubi Dii magni dicebantur Penates, non quod essent Iuppiter,Juno, Minerva, Mercurius, qui Romae magni Dii vocabantur, sed quod pro magnis Diis in Latio haberentur .crederentur in somnis admonere Reges, Muces Latinorum, quum aliquod Reipublicae periculum immineret; quin facile est,ut ex verbis Servii mox relatis patuit, Virgines Vestales cubare consuevisse in adyto aedis
Vestae , ubi Penates erant, ut ita in somnis admonitae, quasi futurorum casuum Oracula Imperatoribus Latinis funderent, Sc quae facienda essent praedicerent. Ex Servio quoque constat, nedum Consules, Praetores, Sc Dictatores Romanos quum imagistratum adirent, Lavinii rem divinam Penatibus,t Vestie fecisse, quod, tradit Macrobius Saturnal. lib. 3. cap. q. ad n .r, sed Imperatore omnes in Provincias ituros ijsdem Diis Lavinii immolasses; unde hallucinatos palam est complures, cpraesertim Paulum Marsum interpretem Ovidii lib. 1. Fastor ad ea carmina:
362쪽
jam pius Eneas scri in sacra astera patrem Aferet , Iliacos accipe Vesa Deos. qui prodiderunt Penates Romam in Templum Vesta, quod Numa Romae condidit, translatoc quippe horum lapsum evincit factum Romanorum, qui priusquam magistratum inirent Lavinii Penatibus ad Macrobii aetatem sacrificabant, quibus utique Romae in aede Vestielitassent, si in ea Trojana pignora servata essent quibus 1 addas famam vetustam Quiritum, qui putabant ex Lavinii Templo iugies
Deorum amovere ominosum , ob miraculum, quod accidisse narrabant Ascanio, quum conatus esse e Lavinio illas Albam transferre res in propatulo erit. Diximus Capites non defuisse qui nomina Penatum publicarent , verumtamen Servius superius adductus docet nemini nota eorum nomina: merito , quoniam ferunt Dardanum, qui Samothracas Deos, qui idem ac Penates, in insulam Thraciae primus invexit, inuos Troja postmodum coluit, nemini eorum nomina communicas e teste Dionysio lib. I. quamobrem Varro apud Arno bium lib. 3. Contr. Gent ita redarguit eos, qui nomina Penatium pandere ausi sunt Varro, inquit, Penates, qui sunt introrsus atque in intimis penetralibus, Coeli Deos esse censet, quos loquimur,
nec eorum numerum, nec nomina sciri Hos Consentes, Com
plices Etrusci sunt, nominant, quod una oriantur occia dant unas ex mares totidem foeminas nominibus ignotis iis nationis barbari mae , sed eos summi fovis consiliarios, ac Principes exissimari . Nec defuerunt quiscriberent, fovem, unonem, Mineroam Deos Penates exsere, sene quibus itere, ac sapere nequeamus, sed qui penitus nos regant ratione , calores, ac spiritu Porro Macrobius Saturnal cap. q. idipsum scribit, ienates esse ait per quos penitus spiramus, per quos habernus corpus, rationem animi possidemus , eorum tamen nomina , neque Varroni rerum divinarum periti Timo nota fuit se, quin Servius ad lib. 3. AEneidos ad illud:
hinc Dardanus ortustasiusque pater, genus a quo Principe noserum subjicit potest tamen in generaliter intelligi, ides unde originem
363쪽
ducimus, ut Deos Penates quasi Trojanos intelligas ad pitum
referri o lisis Labeo in libris, appellantur de iis, quibus origo animalis est, in quibus ait esse quaedam sacri, quibus anime
humanae tertantur in Deos, qui appellantur animales, quod de animis fiunt, si enim sunt Dii Penates, . itales, quo nil turpius dici poterat. Adrianus Turnebus in Varronem de Lingua Latina pag. 3 i. horum Deorum sic meminit Apud Eusebium lib. I. Praeparat. Elanget Samotbraces Diisunt Castor, Pollux, aut Cabiri, aut Coobantes id tamen reprehendit Varro ad rerum principia
Deo illos revocat Tertullianus de Samothracibus hoc scribit: ante eos tres inas tribus Diis patent, Magnis, Potentibus, Valentibus, eosdem Samothracas exsimant horum facris religiosissimis
homines initiabantur unde constat in quanto ea res discrimine sit quamobrem Dionysiis lib. I. Servius loco relato falsitatis notanteos , qui Castorem δε Pollucem Penates elle scripserunt. Caeterum homines haec sacra tractasse patet in Samothracia , ut auctor est Dionysius lib. I. non autem in Latio, ubi solae Vestales Virgines, cPontifices adytum aedis Vesta Lavinatis adire dc sacra Penatibus
facere poterant ex Macrobio, Servio, Alexandro, d aliis.
Haec dicta velim, ut palam si Penates, Lavinii ab universo Latio, Momanis maxime cultos ad extrema Romani Imperii tempora eorumque nomen, & numerum nunquam publicatum, ritus
ac iugies numinum referre,Sacerdotibus religioni fuisse teste Dionysio lib. 1. Erant autem ii publici, iatrii Dii Latinae,i dein Romanae gentis, quorum praesidio Rempublicam salvam fore opinabantur, ut auctor est Virgilius apud Hacrobium cap. q. cui consentiunt omnes Romani scriptores Martianus Capella de Nupt Philolog.d Mercurii lib. I. ait Senatores Deorum , qui Penates ferebantur Tonantis ipsius es cum iis Lares in prima coeli regione sedem habere, ex quibus sequitur errasse qui putant, Penates, Lares eosdem fuisse, quamvis fatear Penates alios publicos, alios privatos, alios totius generis humani, alios Coeli, Terrae , seu cujusvis Civitatis, aut nationis, quin alios cujusque Domus, quas Custodes, de Praesides, ut videre est apud Rosinum Antiq. lib. 2. cap. q. Toma
364쪽
sinum de Donar cap. 8 ad finem, Malios, de quibus tamen non est noster sermo; nos enirn egimus de Penatibus Latinae, Romana gentis Custodibus, quos in aede Lavinii Eneas posuit, & Latini praecaeteris Diis, acris quotannis, hoc mense honorarunt ex Alexandro Geniat. lib. 6. cap. q. aliisque superius adductis, quos Deos fama erat, sicuti alios, qui Lavinii colebantur, non habuisse velatum caput, unde arguitur Deorum Trojanorum simulacra capite apertoessicta fuisse teste Servio lib. 3. Eneidos ad illud:
Talibus attonitus visis, ac Doce Deorum. Satis de Penatium festis diximus, nunc ad Sementinas serias divertamus mas hoc mense fuisse nemo negat, dies autem incertus
est, quod a Pontificibus quotannis conciperetur, vel celerius, vel serius pro qualitate tempori nam indicebantur post acta, condita solo semina, de terra jam gravida ex Varrone lib. . de Lingua Latina Sementinue feriae dies is, qui a Pontificibus dictus appellatura semente , quo attonis causas cepta: Festo lib. 17. Sementina feriae fuerunt institutae, quasi ex iii fruge grandescere possint ovidio lib. 1 Fastor ad finem. Ter quater eoohisignantes tempora fastost Iec Sementina est ulti reperta dies.
utque dies incerta sacra, sic tempore certo Seminibus factis est bifetus ager. Sunt qui dicant has serias conceptivas, ut plurimum incidisse in diem vigesimum quartum , vel vigesimum quintum Ianuarii, si Commentatoribus Festi, de prae caeteris Dacerio, inosin lib. . cap. s. des danda est. Idque verosimile affirmo, quod diem vigesimum quintum ejus mensis, quo nos Conversionem S. Pauli celebramus, Latini, aliique convicini Populi, ac tali fere universi maxime observant ex qualitate aeris mensem auspicari posse opinantur, cujus rei causam puto morem priscum Gentilium die harum feriarum haec, similia augurandi neque vereor Sementi nas Latinis priscis suisse prius quam Roma conderetur quandoquidem has ferias vetustissimas omnes memorant, neque earum auctor proditur, immo antiquus Festi interpres, illas ad Evandri aetatem
365쪽
refert, c quidem testimonio Varronis apud D. Augustinum lib. . de Civit. Dei cap. 8 haec habes Sata frumenta quamdiu sub terraefent praepostam voluerunt abere Deam SVam , quum ero jam super terram silent segetem facerent , Deamsegetiam: citerum lib. I o. cap. a. ubi subdit harum simulacra in Circo, Romae positi, de Plinius apud Paulum Marsum in Ovidium loco notato subjicit a Numa Pompilio consecrata fuisse, licet Marsus Seriam Deam loco
Sejae scribat. Ex his itaque arguitur, non Romanorum tantum, sed vetustissimum caeterarum gentium morem fuisse numina laudata, seu potius Tellurem, vel Cererem nominibus praedictis invocandi quum semina sub terra conderentur, aut Segetem facerent immo Julacrobius Saturna l. lib. I. cap. 16. Rusticis, &Patribus familias tanta religionis fuisse scribit ea nomina proferre, ut qui Sejam de Segetiam nominassent, ferias observare debuissent. Quibus feriis institutum fertur, ut coloni, & boves coronati
inj sepibus quiescerent, Telluri ac Cereri frugum parentibus farre N porca praegnante sacra ferent testimonio Ovidii loco jam adducto, ubi sic occinit:
State coronatiplenum adpraesepejuvenci Cum tepido testrum tere redibit opus. Villice da requiem terrae semente peracta. Da requiem, terram qui coluere , iris
Pagus agat festum, Pagum lustrat Coloni, Et date Paganis annua liba focis. Placentur frugum Matres, Tellusque, Ceresque Farre suo, gratidae visceribusque suis. ubi Marsus notat idipsum factum in Paganalibus , seu Paganicis
festis, qua paulo post Sementinas hoc eodem mense celebrata junt, quorum meminit Varro lib. s. de Lingua Latina Dionyssius lib. q. tradit Paganica festa, de quibus verba fecimus, Servium Tullium, Romanorum Regem instituisse, quod, probat olinus lib. q. cap. 17. cujus rei causa Ovidius versibus relatis Sementinas cum Pa panicis ortasse confundit Scaliger Conjectaneis in Varronem ubi supra, addit Cererem sacris Paganalibus vocatam fuisse Empandam, quod panem panderet, & daret ex Nonio Marcello de Propriet Ser
366쪽
monis. mc viri docti putant in Sementinis ex prisco ritu Cererem Sejam, seu Seriam, ut placet Marso, Segetiam indigitatam, quod
De Festis diebus mensis Februarii.
Arravimus Capite q. plerosque Latinos populos Februarium mensem in fastos suos retulisse , de Februo Deo purgationum, qui teste Varrone lib. . de Lingua Latina, Sabinorum numen erat, dicasse Arcades, Evandro Duce in Latium appulsi hoc mense eum ritum lustrandi, seu purgandi populum, Orbes in Latii oras invexerunt, ut ex Festo, Varrone Macrobio Ovidio, aliis relatis Capite q. patuit. Eius rei causa XV. Calendas Martii, idest die XV. Februarii Lupercalia instituerunt, quibus Urbes populos lustrarent. Erat sane id festum Panis, praecipui Arcadum Numinis, quem etiam Faunum dicebant, Ovidio lib. 2.Fastorum teste. Tertia post Idus, nudos aurora Lupercos picit, o Fauni sacra bicornis ei Ant. Dicite Pierides facrorum quaesit origo, Attigerit Latias unde petita domos Pana Deum pecoris teteres coluisse feruntur Arcades, Arcadiis plurimus ille jugis. dein Poeta sic pergit: Pan erat armenti, Pan illi Numen aquarum Munus ob incolumes ille ferebat otes. Transtulit Etanders estria Numina secum Hic ubi nunc urbs est, tunc locus Dbis erat. Inde Deum colimus , detectaque sacra Pelasgis Flamen adbaec prisco more Dialis erat. Interpretes Ovidii, maxime Paulus Marsus, notant Latinos priscos, Pana, lupercalia ab Arcadibus instituta festis celebritatibus percoluisse tanta reverentia , ut quotannis hoc genere lustrationis,
367쪽
populi sese expiatos putarent ab omni crimine, quos ideo irridet idem Naso his carminibus: Ab nimium faciles, qui trista crimina caedis Fluminea tolli posse putatis aqua subdunt praeterea Flaminem Iovis a Latinis addictum fuisse ad haec sacra perficiendum, quod e prodit Dionysius lib. I. Non longe,
inquit , inde aberat Lucus opacus densitate arborum, rupes cava , manans fontibus4 id nemus ferebatur Pani sacrum cum ara
inibi posta paulo post : Confecratus autem dicitur is locus olim ab Arcadibus Ευandriseciis, qui domicilia ibi satu erant Minfra: Elius Tubero tir gravis Q, scriptor diligens tradit Numitoris pastores insidiis elegisse tempus, quo iuvenes an Lupercati. ,
facrum Arcadicum ex Evandri instituto, erant celebraturi. Virgilius itidem lib. 8 AEneidos, qui vandrum inducit, loca, ubi Roma condita fuit, AElaeae ostendentem, desita canit: Hinc Lucum ingentem quem Romulus acer Asylum
Rettulit hes gelida monstrat sub rupe Lupercal,
Parrbasio dictum Panos de more ly caei. ubi Servius, Donatus, Sc Probus narrant Poetam cecinisse id sacrum peragi solitum more Parrhasi, ut innueret Arcadico ritu Lupercalia agitata semper Romae, in Latio fuisse, ut Evander edixerat; uuamobrem idem Grammaticus eo loci sic ait Sti monte Palatinos quaedam spelunca, in qua de capro Lebatur ides sacrisscabatur, tinde Lupercal dictum nonnulli putant. Alii quod illic Lupa Remum, es Romulum nutrierit. Alii quod terius es locum hunc esse
facratum Pani Deo Arcadiae, cui etiam mons L caeus in Arcadia erat consecratus, dictus Lycaeus, quod lupos non sinat in oves fetire, ergo de Evander Deo gentis suae sacrati locum, nominati Lupercal, quod praesidi ipsius Numinis lupi a pecudibus arcerentur. Idem tradunt Livius Dec. I lib. I. Plutarchus in Romulo .in Caesare, qui hanc fuisse fimam Romae vetustis1imam testatur, necnon Alexander Geniat. lib. q. cap. 1 2 ad principium. Et tamen hac fama posthabita, .scriptorum sententia , sunt qui literis mandarint id facrum, Festa laudata Romulum instituissse, ut auctor est Valerius Maximus lib. 2. cap. 2. Lupercalium si a
368쪽
Romula, I Remo inchoatus es. Tunc cum titia exultantes, quod his altis Numitor Rex Albanorum eo loco , ubi educati erant
urbem condere permiserat sub monte Palatino hortat Faustuli educatoris fui, quem Evander Argiores confecraterat , facto facrificio caesisque capris epularum bilaritate , ac tino largiore proῬecti, dimis Pastorali turba cincti pellibus immolatarum hosiarm
jocantes obtios petiterunt .cujus hilaritatis memoria anntio circuitu feriarum repetitur quod, tradunt Auctor Origin Gent Rom. Malii. Hi enim sicuti alibi fusius diximus , ritus priscos Latinorum obumbrare studuerunt, ut Romulo .carteris Regibus Consulibusque Romanis eam laudem darent. Caeterum Lupercal, LupercOS, ritus sacrorum, Naupercalia antiquissima in Latio fuisse, ab Arcadibus instituta palam esse arbitror , ac Valerium Maximum, cqui illi adhaerent errasse quandoquidem hoc mense,i die Romulum Lupercalia celebrasse in honorem Panis patuit ex praedictis, quos ea festa a Latinis. Albanis celebrari consuevige, nam Romulus fertur Albano, vel Graeco ritu solemnia agita sic, ut Latinis, Alba nis mos erat Livio lib. 1 teste fas igitur solemnitates Evandrum indixisse, ut ita lustraret Populum , Urbem, dilucidum est testimonio Dionysii lib. I. qui postquam meminit Romulum mori Latinorum obsequentem, Lupercalia celebrasse, haec subdit: uandomos erat, ut inter Palatini montis Incolas uoentus post caesa hostias
e Lupercali nuda circum ictim custaret, pudendis tanttim recens
mactatarum pecudum exutiis succinctii id erat lustrationis genus quoddam Vicanis receptum usu patrio, quod nunc quoque solet steri: Livii etiam Dec. I. lib. 1 ad principium his verbis: Iam tum in Palatino monte Lupercal hoc fuisse ludicrum ferunt, DP a Palanteo Lisbe Arcadiae Palantium , deinde Palatium appellatum, ibi Eoandrum, qui ex eo genere Arcadum multis ante tempsalibus ea tenuerat loca, solemne allatum ex Arcadia insiluisse, ut nudi iuvenes
L caeum Pana tenerantes per luxum , atque lasciviam currerent,
quem Romani deinde locant Inuum. Hoc firmatis Plutarchus in Romulo, qui relata sententia C. Acilii, & Butae, qui elegiacis versibus causas Romanarum rerum sabulosas perscripsit, dil de Lupercalibus sic cecinit:
369쪽
Percutere oblatos velut ense cucurrit ab Alba Armatus quondam Romulus, atque Remus quibus 1nnuit,RomanoS historicos,qui Romulum Lupercalium aucto
rem fecerunt errasse, ab Evandro Lupercalia instituta, solemnitatem sacri eo animo inventam, ut ita quotannis lustrarentur Populi, &Urbes, unde compertum est Valerium, qui ritum ad causam latitia refert, hallucinatum . quidem Varro de Lingua Latina lib. s. Plutarcho consentit, ac Festus lib. 6 cujus verba retulimus Cap. q. . Hinc Poetae passim ejus sacri meminerunt. Papinius Statius in Patris Epicedio.
cui balcidicum fas voluere carmen
Lanea cui Pbr si est coma flaminis, εν tua multum Verbera succincti formidavere Luperci. Ovidius lib. s. Fastorum: Sacraque multa quidem sed Fauni prima bieornis Has docuit gentes, Alipedisque Dei.
Semicaper coleris cinctutis Faune Lupercis, Cum lustrant celebres ellera secta vias. Prudentius in passione Romani Martyris: uid illa turpispompa, nempe ignobiles Vos esse monstrat, cum Luperci curritis, kuem servulorum non rear ilissimum Pulset puellas erbere actas ludicro. ubi Poeta alludit mori per Plutarchum relato, lib. r. in Symmachum:
Inde Lupercales ferulae, nudique petuntur Discursus invenum Virgilius lib. 8. Eneidos:
Hinc exultantes Salios, nudosque Lupercos. Hic Servius parum memor eorum quae scripserat loco superius adducto haec notat: fu um in honorem Panos Lupercaliorum solemne celebraretur, pecora Romanorum subito a latronibus rapta sunt, illippVectis oesibus in sequuti sunt bis latronibus oppressi receptis
animalibus propter rem a nudis bene gestam , consuetudo permansit, tit nudi Lupercalia celebrarent. Quis autem non videt quam instilla
370쪽
sit ejus ritus causa, quana Servius adducit nonne latrones magis timere debebant nudos, & inermes, quam vestitos Quamobrem nudos discurrisse Lupercos, quod Pan per vestes ab Hercule delusus fuerit narrat Ovidius lib. 2. Fastorum , seu verius quod id esset Arcadum institutum, quo ii mysteria ejus sacri repraesentabant, uti idem Ovidius occinit:
Ipse Deus nudus, nudos jubet ire Mihispos
Nec satis ad cursus commoda vestis erat. ferunt enim Arcades putasse Pana Deum rusticum, in naturae sint litudinem formatum, unde idem Grammaticus in Virgilii Eclogari.
ad ea carmina: Mecum una insisis imitabere Pana canendo, Pan primus calamos caera conjungere plures instituit, Pan curat oves, otiumque Viseros.
Pan , inquit, dicitur omne habet enim cornua, idest adsimilitudinem Solis radiorum Lunae cornuum, rubet ejus facies ad aetheris imitationem . In pectore habet nebridam Aeliatam, ut sellas imitetur. Pars inferior bi id propter arbores, feras . Caprinos
habet pedes, ut ostendat terrae soliditatem Astulam habet septem
calamorum propter armoniam ex septem sonis . Pedum habet propter annum, quem in se recurrere Angunt Poetae cum Amore Deum luctatum esse, γ' ab eo licctum, quia omnia incit amo'. Se vio consentit Macrobius Saturnal lib. I. cap. 22.qui Pana, Arcadibus
solem fuisse ait. Ergo lique Lupercos Dei ministros nudos discurrisse, ut imitarentur Deum , qui nudus pingebatur , sicuti arguit Justinus lib. 3. sic capram illi mactatam Lupercalibus junt, quod caprina facie, .caprino pede ejus simulacrum esset, si credimus Herodoto lib. l. Silio Italico lib. 13. Punicorum, qui eleganter Dei simulacrum , de causas ejus describit his versibus: Pan Ome missus erat sertari tecta volente Troyae, pendenti ius Pan semper, uno V ae ulla inscribens terrae testigia cornu, Dextera luciti caesa Tegeatide capra, Verbera lueta molens festa per compita cauda