장음표시 사용
381쪽
Te duo dites Domini de parte coronant,
Binaque serta tibi, binaque doua ferunt. Ara sit, bi ignem curta fert rustica testa Sumptum de tepidi i a Colona focis. Ligna senex minuit, concisaque construit arte , Et solida ramosfigere pugnat hum9. Tum sicco primas irritat cortice flammas Stat puer, est manibus lata cantura tenet. Inde ubi ter fruges medios immisit in ignes Porrigit incisossilia parva favos. Vina tenent alii , libantur gula flammis.
Spectant, es unguis candida turba foet. Spargitur es caeso communis Terminus agno, Nec queritur iactens cum i porca datur. Conveniunt , celebrantque dape vicinia supplex Et cantant laudes, Termine sancte, tuas.. Nemo sane Poeta laudato elegantius has lemnitates resert Ait enim hoc dies, utriusque agri, quem Terminus dividebat, Dominos Rusticis , colonis praesentibus lapidem Terminalem coronasse floribus, utrumque Dominum sacrificasse apud aram eo loco positam liis caeremoniis Rusticus enim senex incidebat componebat ligna ad ignem faciendum, dein ea, igne delato per uxorem Coloni, accendebat ante secum stabant Coloni lii, quorum unus Canistrum , ubi aderant ad sacri tum necessaria , tenebat Loco Thuris fruges, immo frugum primitiae adurebantur, jost quam Colonus ille senex tria grana frugum diversi generis in medios ignes immiserat , puella ostendebat mellis fabricam in frustra divisam , alii
porrigebant vinum, sarum mellis, lini ponebant in ignem , Deo libabant. Turba Rusticorum adstabat candidis vestibus ornata, laudes Numinis, hymnosque in ejus honorem cantabat, inde epulatum ibant, iterumque in sacris epulis Deum laudabant. Haec facta esse Ovidius notat, merito, quum Antiqui Latini Termino nihil animatum immolarent, sed liba Cerealia, frugumque primitias
offerrent ex Dionysio lib. 2. Plutarcho Problem cap. 1 q. quamVis variato pro seculorum ratione cultu ei Deo agnus, seu agna lactens
382쪽
porca etiam mactari consueverit ex Ovidio carminibus jam relatis Cicerone Philippic. a. Divo Augustino de Civit.Dei lib. 7. cap. 7. Horatio lib. Epod. Oderi.
V. Agna j si caesa Terminalibus.
Hac celebritate ferunt Latinam , dein Romanam gentem Voluisse sine cujuscumque agri, publicos etiam statuere, ut ita apud Terminos agrorum, Urbium solemnia sacra quotannis facientes, quisque metueret fines suos transilire, talam probari posset locus, ubi cujusque populi Jurisdictio terminaret, ut Commentatoribus Ovidii arridet. Sic Romani hoc die coram Laurentino Magistratu, mactato agno acrificabant Termino, qui erat sexto ab Urbe lapide inter Laurentem, Romanum agrum, ubi sunt qui aedem sacram ejus Dei positam assirment ex Ovidio lib. 2. Fastor. Est via, quae populum Laurentes ducit in agrosia tiondam Dardanio Regna petita duci
Ilii lanigeri pecoris tibi, Termine, fibris Sacra idet fleri sextus ab Urbe lapis. ubi Scholiastes idipsum notant, de quo etiam Dionysius lib. 1. Plutarchus in Numa Alexander Geniat. lib.2. cap. 22. Templa in quibus Terminus colebatur, desuper patens foramen habebant, quia nefas duxerunt Deum pacis, Iustitiae custodem sub tecto conspici testimonio Servii ad lib 9. Eneid. vers. qq6. Alexandri lib. 2. cap. a. Maliorum, quamvis plures id actum esse prodant quod Tarquinius Capitolium faciens , in quo multorum Deorum sacella erant, consuluerit eos per auguria, utrum Jovi cedere,, cedentibus caeteris, solus Terminus manserit. Quoniam ergo is Deus Iovi non cesserat, voluerunt eum libere Coelo frui, quemadmodum ait Lactantius de Falsa Relig. lib. I .cap. 2 O. ad finem quod reserunt Cato apud Festuni lib. II. voce Nequitum ciervius ubi supra.
383쪽
D Festis satis hed incertis diebus in Latio agitatis
Lures sunt solemnitates a Latinis ante Romam conditam celebratae, licet die, mense nobis incerto . Ego sane arbitror turbam Deorum, quos Romani coluerunt, Latinae gentis hereditatem fuisse , quandoquidem eos Deos irridens Divus Augustinus lib. q. cap. 8 de Civit. Dei, sic ait Nec agrorum munus uni alicui Deo committendum arbi
irati sunt, sed rura Deae Rusinae, fuga montium Deo Jugatio, COLlibus Deam Collatinam Vialibus alloniam praefecerunt nec saltem potuerunt unam Segetiam talem invenire, cui eme segetes commendarent & paulo posta Praefecerunt ergo Proserpinam frumentis germinantibus, geniculis nodisque culmorum Deum Nodotum intoluentis Folliculorum Deam Volutinam , quum folliculi patescunt, ut spica exeat Deam Patelenam , quum segetes notis arsis
aequantur, quia veteres aequare hostire dixerunt, eam Hostilitanam, Florentibus frumentis Deam Floram , iactescentibus Deam Lacturtiam, Maturescentibus, Deam Matutam, quum runcantur, Deam Runcinam, nec omnia commemoro, quia me piget, quod illos non pudet. Ergo si agris tot eos praesidere putarunt,tot etiam anuis, nec minores numero caeteris rebus, aut singulis Urbibus, facile est tam immani Deorum caetui, Metiam eorum singulis, festos dies dicatos Mihi vero recensere in animo est peculiares tantummodo solemnitates, quas Latini maxime quotannis percoluerunt, Inter has non
incelebris fuit illa Fauia quam alii Fabiam, plerique verius Foviam appellant . Hujus meminit Festus lib. s. otii, qui nunc Fabii dicuntur, dicti quod princeps gentis ejus ex ea natussit, cum qua Hercules in Foυea concubuit. Alii putant eum primum ostendisse quemadmodum Ursi, Lupi stet caperentur. Plutarchus in Fabio Maximo Ferunt, inquit, Herculem cum muliere, aut una
Θ barum concubuisse, in Fabium Maximum natum esse, a quo Fabiorum familia Romae initium habuit. His alludit Ovidius
384쪽
cisa dies Fabios ad bellum miserat omnes,
Ad bellum missos abstulit una dies Vt tamen Hercuisae superessent femina gentis, Cpedibile est ipsos confuluisse Deos.
ubi Paulus Marsus notat hanc puellam auctricem Fabiae gentis Arcadicam fuisse, custodem aedis Herculis cum Pinariis, Totitiis ab ipso Deo factam . Et Lactantius de Falsa Relig. lib. I. cap. 2 O. ubi Faulam hanc dicit in Latio, dein Romae cultam Nectan olum Romani Meretricem colunt Larentiam scilicet,sed Faulam quoque, quam Herculis scortum fuisse V erritis scribit quamvis ejus interpretes literis mandarint, eo loci Lactantium de Flora loquutum quorum lectionem erroris insimulo, quum pateat eum infra Florae meminisse.
Sunt qui dicunt aedem sacram huic Numini dicatam sub monte Albano in ea parte, quae Tusculum respicit ubi Pagus erat, quem incolebant Fabienses Populi dicti a Fabia gente, quae initium originis ibidem habuerat, dein Tusculum inhabitaverat ex Plinio lib. 3. cap. 3.
aut ex aliorum computatione Capites ejusque Commentatoribus unde viri docti autumant eo loci forte extitisse foveam , in qua Hercules cum puella Fabiae gentis auctrice concubuerat , tametsi alii prodant eum locum fuiste apud Tiberim Vitelliam Fauni uxorem coluisse Latinos palam est testimonio Suetonii in Vitellio, qui ei aedem sacram festa dicata in Colonia ejus nominis in antiquo Latio sita, videtur innuere Maricam itidem, quam inter Laurentes Nymphas consecratam fuisse constat ex relatis Capite ., Palatiam primam fortasse Latini uxorem, cui dicata fuiste festa Palat ualia, sala tualem Flaminem, locatumque ante Romam conditam Templum in Palatino monte testantur Varro de Lingua Latina lib. . dc 6. Festus lib. q. Scaliger ac Dacerius incundem quae facta esse puto ab Arcadibus, dein ab Albanis, qui Pallantium oppidum maenibus, tu fossa complexi, decima sexta post Trojanum bellum aetate habitare caeperunt, ut auctor est Dionysius lib. a. ad principium. Sica Amata secunda Latini uxor, ac Venilia soror Ainatae, Tumi Mater consecratae, cin Deorum fastos relata sunt Virgilio lib. 5. AEneid.teste alius
385쪽
. alius Latio jam partus Achilles Natus in ipse Dea ubi Scholiastes notant Poetam loquutum de Venilia Turni matre , sorore Amatae , ut innueret, Turnum sicuti Eneam Demur prolem, monsanguineum fuisse, quod clarius Poeta explicat
Indignum est Italos Trojam circumdare flammis
Nascentem, empatria Turnum conliseere gente, cui Pilumnus Atus, cui Dita Venilia mater. Servius postquam notasset Veniliam inter Nymphas relatam, in agro Ardeatino cultam , mox ita pergit Sane banc Veniliam quidam Salaciam accipiunt Νeptuni uxorem, Salaciam a Salo,Veniliam,quod meniam et exigentibusci eam tamen a veniendo dictam prodit Varro de Lingua Latina lib.q. Itaque ex Grammatico habes huic Deae nomen mutatum, eamque Salaciam dictam, secreditam Neptuni uxorem, quod familiare futisse Latinis priscis alibi diximus ex Lactantio, aliis , qui id fati um asserunt, ne RegeS, aut eorum uXΟ- res consecratae homines esse viderentur, quema)modum Vossius de Idololatr. lib. I. cap. o probat subjiciens id Rutulorum, & Ardeatium praxipuum Numen fuisse Perhibent etiam ex Antona Nympha Tiberina Herculem, Antonem, quem plures Anteonem dicunt, auctorem Antoniae gentis, generasse, latinos puellam laudatam in Nympharum, de Deorum fastos retulisse, testimonio Plutarchi in Antonio, quem reserunt Alexander Geniat. lib. I. cap. 9., Tiraquellus ejus Scholiastes, Sc alii. Sic Anchisis festa, Albanos, Lavinienses,, Latium universum quotannis percoluisse constat. A meae quoque, quem Iovem Indigetem, Ascanii, quem Iovis filium nuncuparunt ex relatis Capite . 6.8 18. Pico autem in Agro Laurenti Martis cognomento aedem sacram, divinos honores, Oraculum, Jamines Manniversarium sacrum adsignatum fuisse nemo est qui dubitet, ut Cap. q. dictum est, .Pica seu Canenti Pici Regis uxori, quam Pomonae cognomento cultam in eodem Laurenti agro diximus Capite a I. ad finem Aventino itidem cujus Aram, sepulcrum in Aventino
colle Latina gens stato die sacris honorasse junt ex traditis Capite 8. Bil nec
386쪽
necnon Tiberino, cui, Nymphis omnibus Tiberinis Templum vetustissimum Ostiae sacratum patet ex antiquo Cippo apud Ligorium in MSS.Otthobonianis voce Tiberi.
unde probatur sententia Servii Ennii, Livii, de qua Cap. 18 ad sit , qui hunc Latii Regem inter Deos, Patrem indigitatum affirmant. Italo etiam Regi Siculorum, qui Latium antiquum tenuit, divinos honores datos asserit Ligorius in SS. Otthobonianis verb. Faunii, quod puto verum, quin omnibus Latii Regibus, quos Capite s. numeravimus, paucis exceptis , aras constitutas, sacra facta, quamvis Ligorius adhaereat adulterino Sempronio, quenti Annius Viterbiensis e tumulo revocavit, uti sepe notavimus. Cacam praeterea Latina gens coluit, de qua haec habet Lactantius lib. i. de Falsa Relig. cap. o. Colitur , Caci quae Herculi fecit indicium de furto Eoum,divinitatem consequuta,quia prodidit fratrem, Cacum scilicet servum Evandri, uti fusius narrat Servius in lib. 8 AEneidos ad illud:
Hic spelunca fuit, vasto submota recessu
Cacus, is inquit, secundum fabulas Vulcani filius fuit, ore ignem, ac fumiam omens, qui licina omnia populabatur teritas tamen fecundum bilosopbos, em istoricos hoc habet, hunc fuisse Etandri nequissimum Sertum, ac furem 'unc foro sua eiusdem nominis prodidit, unde etiam sacellum meruit, in quiei pervigil igne scuti Vestae facrificabatur Grammaticus ergo innuit, Virgiues ab Arcadibus , dein ab Albanis , de Latinis Cacae ad lignatas , quae ignem sacrum Deae custodirent, quod nemo antiquorum prodidit. Sic
387쪽
Sic singuli fere Latii populi progenitores suos consecrarunt, arisque, Templis honorarunt. Narrant sane Labicanos Glauco Minois filio, quo ii genus trahere se actabant, divinos praestitisse honores ex his verbis Servii in Virgilium lib. 7. AEneidos ad finem. Et facrame acies is picti Scita Labici. Glaucus Minois fluus enit ad Italiam , em quum sebi imperium pinceret, nec acciperet, ideo quod nihil praestabat, sicut ejus Pate/praesiterat, Zonam ejus transmittendo, quum antehac discincti essent sentiscutum, a quo ipse Labicui dictus est ex eo Populi, Se in illud Eclog. g. zuid loquar aut Scyllam Nisi, quam fama sequuta est. haec subditi si tamen de hoc loquitur, non autem de Glauco Anthedonio, qui fui Piscatori Scyllae duae fuerunt una Phorci Chre- tbeidos Nympbae filia pulcberrimi, quam quum amaret Glaucus
marinus Deus, dum me amaretur a Circe eam contemneret ,
illa irata, fontem in quo Scylla solebat se abluere tinxit enenis in quem quum descendisseipuelli, media fui parte inferam mutata est. Hanc postea Glaucus fecit Deam marinam, quae Classem V sis,
es socio eῬertis narratur. Ita apud Tusculanos Telegonus lyiasis, & Circes filius aedem sacram, festa meruit , ut Scholiastes Dionysii lib. ., Livi lib. I. produnt, nec non Ovidii lib. 3. Fastor. ad ea carmina: Inter Aricinos , Albanaque tempora conflat Factaque Telegoni uenia celsa manu. filii lib. I 2. Iamque adeo est campos ingressus, ta arta Labici Linquens, Telegoni pulsatos ariete Muros. Statii Silvar lib. I. Carm. 3. Cedant Telegoni, cedant Laurentia Turni
Quamobrem Festus voce Tuscos scribit Tusculum ita dictum obirequentiam sacrificiorum, quae eo in loco febant, quod, produnt ejus Scholiastes, Se interpretes Horatii Carm.lib. 3.Oda 2'. ad ea carmina. Ne super udum Tibur ,- uia Declite contempleris armum erBb i Tele-
388쪽
Telegoni juga parricidae subdunt cum Hygino Fabular.cap. 27. Telegonum a stirpe Deorum
Aricini quoque Hippolyto, quem Virbium dixerunt, Orestide Iphigenia , quos auctores Coloniae opinaballatur, quotannis sacrificabant in Luco Dianae sacrato, ubi eorum aediculas fuisse constat. De his haec prodit Pausanias Corinthiae seu lib. 2. pag. 23 . . In Templa sculapi Epidauri intra ambitum multae piti flabant. inbis trorum , foeminarum , quae a Deo curatae erant nomina incisa, morborum etiam, quo quisque laborabat addita erat curationis ratio . Seorsum ab aliis erat antiqua pii , in ea incisum dicasse sculapio Hippoly tum equos XX. Hujuspiia in scriptioni consentanea Aricini dicunt, discerptum ob Thesei imprecationes Hippolytum, in litam ab Asculapio revocatum, neque postea Patri tinquam ignoscere voluisse, atque in Italiam enisse, ibique dicato Aricinae Dianae Templo regnasse Mea quidem etiamnum aetate, is qui ad Templum gulari certamine licerint, praemium Deae Sacerdotium propositum es, sed in certamen Hud ingenuus nemo descendit sermi dumtaxat, qui fuga se Dominis subduxerint: Haec Pausanias, qui pag. si . haec subdit . Apud Tretentos Hippol to Theseisilio lucus eximia pulchritudine dicatus est cum Templo, es prisci operissimulacro, quae omnia Diomedem tradunt faciunda curasse, eundemque Hippolyto primum omnium rem ibinam fecisse. Praeter caeteros sacrorum ritus, Virgines ante nuptias succisum i capillum in Hippol*ti templo confecrant; neque ero is assentiuntur Trerent , qui di actum ab equis marinis Hippolytum memorite prodiderunt, nec immura quo loco sepultus fuerit monstrant, erumetim ese illi aliis babitum bonorem asstyrmant, ut in erum numerum relatus idem set qui uti a Coe iis dicitum.& ins a pag. I S. subjicit in eodem luco Hippolyti fuisse Templum Apollinis, S delubrum Veneris Speculati icis, Phedrae sepulchrum. Hactenus Pausanias de Hippolyto. Verum Iphigeniam in
aede Dianae cultam idem Pausania Iib. 2.pag. I DI .memorat, quae is narrat, Latini scriptores, Poetae perhibent Ariciae factum . Quandoquidem Virgilius lib. 7. AEneidosdic canit. Ibat
389쪽
Ibat , Hippol ti proles pulcberrima bello
Virbius, insignem, quem Mater Aricia misit Eductum fueriae lucis, Hymettia circum Littora, pinguis ubi es placabilis ara Dianae.
Namque ferunt fama Hippol tum postquam arte novercie Oceiderit, patri que explevit favum paenas Turbatis diseratius equis, adsidera rursus Tiberia, insuperas Coeli venisse sub auras
Paeoniis remocatum herbis, 'amore Dianae:
Tum Pater omnipotens, aliquem indignatus ab umbris Mortalem infernis ad lumina surgere vitae Ipse repertorem medicinae talis, in artis
Fulmine Poebigenam synias dimisit ad undas. At Tritia Hippol tum secretis alma recondit Sedibus, i , Nympbae Egeriae , nemorique relegat: Solus tibi in mi Italis umbilis aevum Exigeret, versoque ubi nomine, Virbius esset, Unde etiam Tritiae templo, lucisque facratis
Cornipedes arcentur equi, quod littore cursum Et iuvenem monstrispavidi ludere marinis, Ex his Poetae versibus Probus, Donatus,, Servius memoriae produnt Dianam castitate Hippolyti discerpti ab equis,quod is falso accusitus esset tanquam Phaedram Minois, Phasiphaes filiam violasset commotam, eum evocas in vitam per Asculapium, min Aricinum clivum relegasse, ut ibi commendatus Egeriae Nymphae, Jucum, MAEdem sibi, Esculapio sacram conderet inde Virbius is dictus est, qu si bis viri; at Grammaticus postquam praedicta retulit, subjicit has esse fabulas re vera autem Virbium esse Numen conjunctum Dianae, sicuti Matri Deorum Atthis, Minervae Erichthonius, Veneri Adonis conjunctus est. Addit praeterea, quosdam Virbium solem putasse, quapropter fas non fuisse Hippolyti simulacrum attingere quod nec sol tangeretur. Quidquid sit de Servi opinione, dilucidum est Aricinos, Latinos etiam , Romanos put is Hippolytum, Lucum Diana Aricinae Sc aedem sacrasse, min eo luco sepultum ibi aram, Templum , ac Flaminem meruisse. Sic praeter Virgilium, c
390쪽
Pausaniam probant Ovidius lib. 3.&7 6 .Fastor.& lib. 1 . Metamorph. , ejusque interpretes, Statius,, alii adducti Capite I 3. Petrus arsus in Silium Italicum lib. q. Ligorius MSS. Otthobonianis lib.qq. Antiquit., voce Flamine Virbiale, ubi addit Hippolytum ab Aricia
Diana, Urbem quam condidit Ariciam denominasse. His tamen adversatur Festus lib. o. cujus haec sunt verba. Manius agrum emorenyem Dianae consecra Dit, a quo multi, clari Viri orti sunt, e per multos ann9s fiserunt, unde proterbium.
Multi Manli Ariciae . Asinius Capit longe aliter sentit, ait enim turpes, es deformes signifari, quia Maniae dicuntur deformes Per- funis , es Ariciae genus panis fieri, quod Manici appellatur , vel ut alii legunt, qui Manici panes appellantur. Sunt qui ita Festum interpretentura Manius gerius Nemorensem Dianam confecraυit, alii legendum putant Manius Egerius signum Dianae posuit, uti habes ex caligero, macerio commentatoribus ejusdem, unde fortasse Egeria Nympha in Aricino nomen habuit. Horum attamen lectio mihi non arridet, quum constans antiquorum fama esset Hippolytum atalem, Sc Lucum Aricinum Diana sacrasse ex Pausania, aliis. Quare, ut Festus fama vetusta consentia , legendus est uti
jacet, scilicet, Manium omnem agrum Nemorensem Dianae sacrasse, ut intelligatur praeter lucum Sc lacum , Omnem agrum Nemorensem uisie Deae sacrum, vel potius placet secunda sententia Festi ex Capitone, qui aliter sensit, cuique alludit Persius Satyr. 6.
Clitumque ad Virbi r es est ibi Manius heres
tibi vetus Scholiastes addit Manium dicit deformem , ignotum hominem, eo quod Maniae dictintur indecori ultus personue, quibus pueri terrentur, quamvis Solinus cap. 8 Polyhistor apud I ircherium in Uctus, Novum Latium lib. a. cap. 6. referat Ariciar condidisse Archilocum vetustissimorum Siculorum ducem , c ab codem Frminam vocitatam , cultum autem sculapii , Virbii Iphigeniar Orestis in eum locum transvexisse Graecanicam gentem, Pelasgos, qui ante Eneam ad Latinas oras appulerunt, eosque simulasse in eo nemore contigisse quae Pausanias alii in Graecia facta