Opera quaedam inedita

521쪽

II. COMPENDIUM STUDII. 407 exemeretur penitus, ita quod nihil sapientis potest videre, Sed aeStimat stultitiam esse sapientiam. Voluntas depravatur ut velit et diligat errorem stultitiae et odia sapientiam. Irascibilis enervatur ut non possit Operari Secundum Sapientiam, sed declinat in omnem stultitiam, ita quod nisi esset misericordia Dei quae mitigat has corruptiones in hac vita, sicut placet ei, et quando placet, et in quibus essent omnino adimpletae insernaliter. Quia misericordia Dei est, quod non sumus consumpti in inferno, postquam taliter peccamu8; eo quod justa poena pro peccato non est nisi damnatio

insernalis. Quando igitur quilibet a juventute cadit in

multa peceat mortalin corrumpitur ejus anima OVacorruptione praeter illam quam habuit ex originali peccatori et sic habet in se causas multimodas depravationis infinitae, ut lumen Sapientia non Vident, nee velit videre, nec possit nisi per gratiam Dei quae non datur cuilibet, sed secundum divinae enseplacitum voluntatis. Et propter hoc dicit Scriptura, In mal0- Volam animam non introibit sapientia, nec habitabit in corpore subdito peccatis.' Nec tantum hoc intelligendum est de sapientia divina, Sed de quacunque.

Quoniam Algaget dicit in Logica quod anima deturpata peccatis est Sicut speculum rubiginosum et vetus et immundum, in quo non OSSunt rerum imagines apparere, et ideo nec in anima tali potest ori impre8Sio cujuscunque. Et addit quod anima ornata virtute est sicut speculum mundum et OVum, in quo Species rerum Optime apparent. Unde in tali anima fulgor sapientis relucescit, propter quod Socrate pater

philosophorum, cum quaereretur eo, quare non Oluit in primitivo tempore studere in scientiis speculativis, sed tantum in moralibus, ni Se non posse lumen Sapientiae percipere, misi anima ijus duisse, exculta

522쪽

templaretur sicut vult beatus Augustinus libro octavo D Civitato sit, set alii prseter ipSum.

quod oportet fieri in discipulo. Quia praeesse desiderat,

sit odiosus omnibus, neu recipitur in gratiam aliorum. Sed homo per se non potest proficere n juventute, et

ido cum aliis displiceat nec potest in studio proficere ullo modo. Edi speetaliter impedi, superbia, quia superbus despici, alios, et illorum scientias, i, omnia reprobat quae ignorat. Invidus similiter qui alios odit,

et Molet de rutilitatae proXimi necessario AES, Odiosus aliis p et ideo nec communiunt aliis, nec ulli communicant ei, propter quod proficere mom poteSt, praecipue cum ipsa invidia ex Sua proprietate facit animum marceSeere, et tabeSeere et putrefieri spiritualiter, et deficeres ses ipso et rideo vires non iube, anima invidiosa, nee iotest ad Ἀrdua Opera Sapientiae penetrare Similiterque Sicut superbo mom placent iliena, sed his dotrahit, et reprobat ea quantumeunque Sint dignissima. propter quod inVidu ex sun proprietate quamcunque Sapientium sin iliis Mespicit et innihilat, o iduo malitia sua non permittit euin lumem Sapientiae recipere, Sed blasphemat omnia quae ignorat. Sed ira furiosorum brevis est, ut it poeta, quae tum fiat frequentius vertitur in furiam, et continuatur, et multiplicatur passio mala in unima, quae 'St Omnino contrarin rationi. Unde prieceptum fuit a Platone, quod iracundus non ina, discipulus Sapientiae, nec Studio ejus sacet, quoniam troficere mom poteSt, i quod animum Semper i et 'urbatum, nec potest aliquid

De Civitate Dei viii. 3.

523쪽

II. COMPENDIUM STUDII. 409eXaminare Veraciter, sed ex impetu spiritus praesumit de concluSione, antequam poSsit de praemiSSis probationibus judicare. Haec sententia latonis in libro De Proportionibus et Proportionalitatibus recitatur. Et Aristoteles dicit hysicorum septimo, quod nima

non fit prudens et sapiens, nisi Sedentur Hii perturbationes. Sed iracundus continuis perturbationibus Ventilatur. Deinde sunt discoli et contentiosi et litigiosi, et turbant totam inquisitionem veritatis. Sed pravus est ocius qui impedit commune negotium, ut Aristoteles sentontiat in hac parte. Et cum Scriptura' Sacra dicit, quod ira requiescit in sinu stulti, necesse est iracundum in stultitiam emuere et sapientiae contraire. Varitia, praeter hoc quod est odiosa omnibus, non sustinet Vel Sinit hominem Xpendere necessaria in studio sapientiae. Nec potest VRTUS On-Vertere cor ad amorem Sapientiae, quin semper inhiat pecuniis, et nititur semper cumulare divitias ; quia si avarus multos aliquando congregat libros, pro certo eis non ut instrumentis sapientiae utitur, sed ut the- Sauro sicut Videmu in omnibus varis clericis in hoc mundo. Acedi e Sure natura contraria est Sapientiae

propter desidiam et taedium laboris in studio Magnus enim labor requiritur ad persectionem Sapientiae praecipue propter impedimenta de quibus scribo. Nam testante Seneca in Naturalibus, etSi majores Oeerent, et minore discerent, quantum OSSent, i deVeniretis ad profundum in quo verita posita est. Unde Boetius libro secundo super Interpretatione Aristotelis ait, Labor humanum genus excolit et beatissimis in-

genii fructibus complet sed ubi desidia remittit

animos, continuo ominibus seralibus animus uber

horrescit Quis igitur laborandi peritus utiquam' a

Physicorum 4 vii. 3. ' secundo DP. 434, ed. Migne. Scriptura Eccles vii. 10. M unquarn nunquam MN.

524쪽

410 ROGERI BACONIS CAP. laboro discessi, Quare intendenda vis mentis est Verumque est amitti animum, si remittitur.' Et ideo in libro De Disciplina Scholarum, dicit quod iniversae doctrinae et disciplinae noverca est negligentia.' Sed hae peccat spiritualia Sapientiam, quae tota spiritualis eSt, enerVant; propter quod dictum est in malevolam animam non introibit sapientia,' propter tamen Imlam et luxuriam subjungitur, nec in corpore subdito pecentis. Camal sins Et peccata carnalia propter foeditatem o vilitatem ςβP''δ γ' orum maxime repugnant sapientiae munditiae, et etiam animae rationalis, id os hominis, dignitati. Dicit enim

Tullius libro D Sonoetu toll2J, Cum homini Deus nihil

praestantius mente dedissset, huic divino muneri nihil' est tam inimicum quam voluptas ' Impedit enim consilium voluptas, rationi inimica, et mentis oculos perstringit. Magnus etiam Archyta Tarentinus ythagoricus, et latonis magister, numini ut ait Tullius ibidom, sensebat dubium esse quin quam diu Voluptati gauderet nihil agitare mente, nihil ratione, nihil imitatione consequi posse. Siquidem cum major Sit atque longinquior omne unimae lumen Xtinguit Bene

etiam Cicero quarto D Quaestionibus 10 diei intemperantiam voluptatis esse fontem Omnium perturbationum, quae est in tota mente a recta ratione defectio. Unde Averroes in optimo hysicorum egregie

sententia quod cum Virtutes omnes neceSSariae Sunt ad sapientia inquisitionem, tamen castitas maXime requiritur et ideo per contrarium limuria plus omnibus quodam modo, spiritualiter praecipue, OSeitur

Sapientiae repugnare. Propter quod Aristot0los in libro Ρroblematum docet, quod homo maxime est Vituperandus propter Helectationes horum Ieccatorum, et qu0d

De Disciplina Soholarum J cap. septimo Physicorum P . 115 b. I. Problematum Pseet xxviii.

525쪽

II. COMPENDIUM STUDII. 11maXime sunt contra humani generis dignitatem. Et ibi diei hae dolectationes si in propriae brutorum nimalium. Nullam enim animalia delectationem requirim nisi gustus et tactus; quia si habeant Visum, Ollaetum, et auditum, non tamen dolectantur in his nisi propter gustum et tactum. Videt enim brutum animal herbam, et olfacit, sed propter gustum. Videt et audit foeminam, et sestinat ad eam propter Onjunctionem naturalem. Cum igitur homo naturaliter

differt a brutis, concludit egregius philosophus quod

maxime contra naturam suam facit homo, et praecipue

culpandus est quum istis delectationibus bestialibus se inclinat. Et propterea, cum per sapientiam distat abrutis, maxime repugnat sapientis delectatio voluptatis. Et inseri signum ad hoc, quod juVenes quum

primo luxuriantur Verecundantur naturaliter. Quod non occurreret eis nisi quod luxuria est contra naturalem dignitatem hominum. Unde membra illa Verenda, necnon et pudibunda merito nuncupantur, propter quod homines magis quaerunt latebras, in hoc peccato, quam in aliis, et magis verecundantur confiteri ita quod vix ultimo post omnia peccata Sua extrahi potest peceatum luXuriae ab ore eorum, qui Verecundantur

naturaliter, tanquam magis sit indignum cuilibet hoc peccatum, quam aliquid aliud peccatum. Et certo

Senes maXime vituperandi sunt, et minime erubescunt

naturaliter se reprehendi in hoc peccato, et Vix volunt confiteri, immo multi pluribus anni non confitentur, quia magi indignum est Aeni, quam juveni. Nam ut ait Seneca tertio Declamationum libro, Adolescensi uriosus peccat, Senex muriOSUS inSanit, quoniam senectutis decus perit; et adolescentiam juvenum

impudentiorem, ut pulchre dicti Senecae Cicero red-

526쪽

dit, in libro si ossiciis rationem. Ter totum igitur, mundum seimus luxuriam regnaro in hominibus contra inturalem dignitatem hominis Et cido, fit homo 'rutum inimal it illis quam 'rutum, quia

bruta ut cim pluribus servandi tempora debit conjunctionis maturalis, et utuntur morae maturaliter.

Sed homines nullum tempus observant. lege Violant naturales Necesso est igitur quod per hoc peccatum homo visestruatur in proprietate maturali qua re brutis Mengive discrepat, et hoc in sapientiae dignitate. Multa possunt diis . h. Scribi de his; Sed transeo firmans Scientia Sanctorum, ea make et philosophorum, et sapientum omnium, et Secundum in .i,dom.' SemPl quae Videmus infinita, quod homo deditus peccatis non potest proficere in sapienti Et ideo eum juvenes se dant ieeuntis luXuriae et gulae, et per comsequens irae, et invidisse, et iuperbiae, et acediae, non

possunt aliquid lignum saceres in studio. Et tum

Senuerin, non recedunt consuetudine anata, juxta dictum Salamonis ; immo magis confirmantur, nisi sint

aliqui paucissimi, quibus leus gratiam dat specialem

probatum est hoc anno, quod multi theologi larisius, This year et qui legerunt in theologia. sunt relegati a civitate kkb J ' et a regno Franciae, per multo annos, publice damnatibanishe propter sodomiticas vilitates. Et si aliqui provectae se otios aetatiS, Scilicet cum transeant status juventutis, videlicet m0V post triginta innos, ter gratiam Dei abstineant inluXuria. tamen nunc vigent in eis leueata spiritualia, quae mequiori Sunt qui tunc imbitio honorum, et cupiditas, et avaritia rienen, omnes Ex cum ad honore et divitias pertingere moti possunt hoc dempore Iinoe multa invidia illorum, quia quilibet vellet habere quod habet inlius, iritur cordibus aeorum

527쪽

II. COMPENDIUM STUDII 413 multa invidia, et odium, et rancor, et ira, et naseuntur perseeutione mutum, et contentiones, et rixae, et litigia et fraudes, et doli. Deinde adquisitis dignita Indoloneotibus et divitiis oritur superbia, set per consequens Ui' ' nascitur needia, quae est taedium boni spiritualis, qua acquired offendunt Deum omissionibu omnium bonorum, et Si viditis ' praevalent peccata, quae de neeessitate excaecant animas the church.

et depravant voluntatem, ut negligat et contemnat vias sapientiae, et ut Secundum ejus dignitatem non valeat potentia irascibilis operari. Nec reser si sint multum et semper in studio, et legant, et disputent, et praedicent, et famosi etiam sint; quoniam hi per longum exercitium studii multa verba habent in memoria et possunt

reVOeare, cum Volunt, memoriam per inspectionem librorum. Tamen recitabunt verba ultorum Sine Vero intellectu, sicut psittacus et ista, us formant Voces humanas quas non intelligunt, nee Dimu eorum Un-

quam quiescit in lumine Veritatis, Cujus probatio non solum est per causas, Settieet quin peeeat evacuant intellectum Sapientiae, ut ostensum est, Sed per effectum, quia tu sapientiso, cognita de necessitate diligitur, ut prius dictum est. Sed dilectio parit opus debitum sapientiae et vitam ei convenientem. Et ideo cum vivunt contra lege sapientiae, impossibile est quod in-ttilligant eam licet ruminent grandissima Verba sicut pueri vociferant psalterium quod didicerunt, et clerici et sacerdotes rurale recitant ossicium divinum, de quo parum aut nihil intelligunt, sicut bruta. Unde pro certo probavimus in talibus, quod nihil sciunt adinvenit ostiadi sapientis' nec componere Scripta, Sed alienis lab0ribus abutuntur.

528쪽

In quo investigαntur quatuor pestifero causae errori8

humani. Thelaur POSTQUAM praeuiis impedimonia sapientiae duo sci-hu isti licet naturale ut originale peccatum, et contractum error nobis ut peccatum actuale et proprium cujuslibet, nune Volo ingerer quatuor liis quibus omni Statu corrumpitur, Omne bonum impeditur, et hoc a principio mundi usquo nunc, et si fiet usque in finem apud multitudin0m hominum ita quod i soli sapientissimi has quatuor causas pestifera errori humani possunt aliquantulum declinare. Et sunt indignae et fragili 0Xempla nuctoritatis, sensus Vulgi imperiti, et consuetudinis diuturnitas, i Obstinatio animi humani qua in solatium suae ignorantis reprobat Omnia quae ignorat. Me quatuor super Omnia reprobat Scriptura Sacra, Sancti condemnant, HS canonicum Vetat, philosophia, sub qua comprehendo jus civile, detestatur. Undo ad imporium domini Clementis, pr decessoris istius papae, collegi in tractatu speciali electas sententias Scripturae se sanctorum, juris canonici et philosophiae, et praeposui omnibus libris quos misi, causis pestiferis errorum humanorum relegatis, ut facilius staret persuasi veritatis. Sed nunc juxta formam Compondi istius exponam breviter, allegans contra tria prima, auctoritatem Senecae in libro echindarum epistolarum, qui en uno sermone colligit et reprobat,

dicens: Inter causas malorum Ostrorum Si quod vivimus ad Xempla, nee ratione componimur, Sed

consuetudine rubducimur quod si pauci ducerent,

epistolarum CL Supra P. 72.

529쪽

III. COMPENDIUM STUDII 415 nollemus imitari cum plures facere ceperint, quia frequentius quasi honestius id facimus, et recti locum' apud nos tenet error ubi publicus actus est. V Et seimus per Xperientiam propriam in nobis et in aliis, quod hae tria cadunt in pluribus super salsa et mala. Quodsi aliquando sunt bona, adhuc in pluribus sunt imperseeta, ita quod rarissime trahitur exemplum impersectionis in consuetudinem, Seu in Veritatem Vitae seu scientiae. Et Vulgu infirmum nunquam ad aliquid perlaetum Venit, nee capere potest in aliquo statu ea quae persectionis sunt. Nam Vulgo sumet ut non erret, utinam non erraret in his quae neeessaria unt. Sed Videmus ipsum vulgus humani generis sero in omnibu errare, non Solum in Sacra sapientia, Sed in philosophia, ut facile patet sapienti. Matris Xempla sequitur filia, patri filius, domini servus, praelati Subditus, magistri discipulus. Nec discernimus a uVentute an Xempla seniorum Sint imitanda vel non Sed passim omnia recipimus tanquam salutifera, cum tamen ut in pluribus et frequentius sunt pestifera, tam in Studio quam in vita. Diditonim Tullius in Hortensio Quidam obsecuti amico cuidam, aut una cum aliquo quem audierunt ratione apti, de rebus incogniti judicant, et ad quam- cunque disciplinam quasi tempestate delati, tanquam' ad saxum inhaerescunt . . . lerumque errRre malunt, eamque Sententium quam adamaverunt defendere, quam sine pertinacia perquirere quid constantissimose dicatur.' Consuetudo quidem altera natura est, ut

dieit Aristoteles libro roblematum. Und Jeremiae tertio decimo capitulo 23 Si mutare potest Ethiops

pellem suam, et pardu Varietatem Silam, et O pote-

ritis benefacere cum didiceritis mala. Et ideo dieit

in HortensioJ Acad. Prior ii 3 'i, oblematumJ ut supra.

530쪽

Mysteries notrio bo

Cause of human

Averroes in sine secundi Physicorum: Quod aliquis consuetus ad liquas operationes licet nosti vas, erunt oi saciles; ideo credit eas osse utiles. Similiter eum assuetus fuerit credero salsos sermone n pueritinerit illa consuetudo causa ad negandum Veritatem; sicut quidam consueti sunt comedere venenum quod laetum est eis cibus. Sed sensus Vulgi pessimus QSt. Num Semper n principio mundi vulgus fuit

divisum a sensu Sanctorum, et hilΟSophorum, et reliquorum sapientum. Et omnes Sapientes OntemPSerunt in vulori nex communieaverunt uJa

cana Sapientiae, quin Vulgu haec capere non poteSt, sed deridet, et abuteretur in sui et sapientum dispendium et gravamen. Quin non sunt margaritae Sapientiae spargendae inter porcos, teste Evangelio, et stultum est Aino praebere actuens cum ei sumetuntenrdui, ut in hoc sensu scribit A. Gollius in libro Noctium Atticorum. Nam rerum majostatem minuit qui vulgat mystica nam non munent Seeretri quorum turba si conscia, ut in libro Lapidis edocetur. Propter quod dicit Aristoteles quod esset fractor sigilli coelestis si Vulgaret secreta sapientiae, ut scribitur in Codie Secretorum. Et licet haec ita sint, tamen nos semper implicamur his tribus, et in omnem defensionem erroris nostri utimur his tribus pessimis argu- uisentis videlicet, hoc Xemplificatum est, hoc vulgatum est, hoc onSuetum est,-igitur tenendum est, eum tamen oppositum quaeStioni Sequitur e praemisSis. Emu0rem libentissimo circa ista tria per Varia Sententia Sanctorum et sapientum theologiae et philosophiae si tempus esset; sed cogente brevitate temporis compendio traetatus praesenties, Oportet hi ad praesens Subsidere, quin melius est modo multos articulos sapi-

Physicoruni f. 30 b. The substanc notrahe Nord of the quotation. A. Gellius Diti. 16 3