장음표시 사용
191쪽
Artis. II. em inter in V. sit matrimo. 0 σ
3. Argil. Ad idem. Ad matrimonium legitimum requiritur quod sit cognitus talis cotractus, & quod sit expressio consensus inter tales qui coniunguntur. Inter eos autem tempore infidelitatis nullo modo cognitus erat cotractus, imo iungebatur, sine delectit, nec magni faciebant aliquo modo, & vix Crat expressio consciis us. His non Obstantibus respondetur.3. conclua Prima conclusio. Inter infideles in nouo Orbe crat legitimum matrimonium, ubi coniuncti fuerunt iecun - , dum mores suos vir, & foemina, voluntarie, ad prolis procreat Ionem: Op
Probatur ex supra dictis. Inter illos
reperitur matrimonium, inter quo S Iuuenitur vera ratio matrimonij, ted inter tales vera ratio matrimonij inuenitur, ergo Sc verum matrimonium. Inuenitur quidem inter eos coniunctio maris, & foeminae, uniuS ad Unam, coniunctio, inter legitimas persis nas secim dum suam consuetudinem,& etiam indiuisa vitae consuetudo, quia aliqui reperti sunt,qui poli quam semel a principio itincti fuerui, nunquam separati sunt, et go non est dubitandum elle matrimonium inter aliquos ipsorum. At quia dubium eis circa modos particu lares diuerses, quibus cottingebantur,
de singulis in particulari libet disputare, ut omnia sint in manifesto. Modus contrahendi in prouincia Michoaca nensi & in alijs prouincijs erat etiam
Consuetu Primo erat mos inter Principes ip-do in ma- sorum, ut ante inter se parentes loqtie trimonio rentur: S pater sil ij, quem volebat tracontrahen de re nuptui mittebat nuncium indodo ita ex- naum patris puellae: quam volebat tra- primates . de re filio suo, simul & dona, & narra bat quomodo talis Princeps volebat ut filius eius duceret filiam suam in v-xorem. I espondebant tunc parentes puellae: sic fiet. Nuncius retier Izbatur, di loquebantur inter se omnes confanguinei puellae , de matrimoni uin futuro,& dissiniebant fiaturum,S ornabant
puellam, simul & pedisequas famulas. Puella vero portabat velte pro sponso.&alia donaria. Et secum deserebat v- tensilia , simul & falcem ad ligna scindenda pro templis Deorum, & stramevntim ex iuncis factunt. Cum mulieribus ibat unus sacerdos idolorum in donium sponti, ubi etiam omnia pro nupti JS ornata erant. Panis nuptiarum
quem faciebant distinctus. Et muliebria ornam cta quae parata habebat sp5sus , pro sponsa: & caetera dona utrinque parata, recipiebat sacerdos in manu sua, & dabat sponso, & spora se quibus dicebat sic : Dij velint ut vos bene
conueniatis in unu ine fidem sertiantes ad inuicem inter vos, Parent S autem ipsorum iuuenum, dicebant Cis. UIdere ut ad inuicem vos diligatis, S ad inui parece in dona detis,&recipiatis. In hac te, ad inui coniunctione nihil leuitatis admisce- ce dicebatbitur. Nullus vestrusia alicui adhaere- fili j s. bit concubitu adulterino. Videte ne aliquis vos interficiat ob aliquod adulterinua. Peculiariter autem dicebant propter a puellae. Vide ne inueniaris ab aliquo in dulterium via loquens cum alio viro , quia infa- diuortium abunt nos Sacerdos vero viris in haec concedeb verba alloquebatur. Si mulierem tuam tur. in adulterio deprehenderis: relinque eam, & mitte in domum propriam,pacifice, sine hoc quod ei iniuria inferas et quia poenirentia ducta,dolebit. His di-5IS, omnes consanguinei, & alij vicini comedebant sinuit an unum, & signabat
pater sponsi praedia, in quibus deberet
agri culturam exercere. Et praebebat sacerdoti, & alijs mulieribus filiae venerant cum sponi a veitimenta quaeda. Et si mul mittebat donati a patri sponsae . Hic erat modus matrimoni j inter nobiles infdeliti in prouincia Michoacam , ut didicimus ab ipsis lenioribtis,& sacer dotibus daemonum. Nullus e- Ratio. quidem sinae mentis est, qui non assi r-m et huiusmodi contra tum matrimonium cise cum praecesserint Verba parentum, & fimul donaria ex utraque partu, admonitio de fide seruanda In matrimonio. Et tandem omnia alia quae plane explicant consensum matrimoni j. Nam S siebat per manus sacer dotum, & non licebat eis aliquo modo
disiungi, nisi propter adulterium, ut
192쪽
Secunda Pars Speculi Coniustrorum
alunt: ergo erat matrimonium , 8e suo modo in alijs prouincijs sic fiebat. Ver una non idem modus seruabatur inter infimos homines in reliqua plebe, sed varii admodum erant modi. Dicam tamen unum satis usitatum , qui
Mod' con, Primo parentes proprij, ipsorum,iu
trahedipo uenum,qui coniungend1 erant,vel co-Pularium. gnati,si mortui erant parentes,loquC-bantur inter se de matrimonio,& con- lieniebant,tamen non mittebant ad inuicem, dona, nec facerdos conamitabatur, sponsam sicut inter nobiles, sed sponsus communiter dabat sponse aliqua donaria, vel vestem, vel panem,uel
quid simile , quo ipsi utuntur in victu, vel vestitu. Et similiter sponsa quandoia non adeo erant pauperes,ut id non pos . . sent sacere. Et sine expressione aliqua vocali consensus, conueniebat iuuenes
inter se ad dictum parentum : & pater Ecce quo- sposte monebat filiam dicens. Nullo momodo in- do relinquas proprium virum in lecto distalubili noctu, & vadas alibi aliquod adulteriuras decla- committere. Cave tibi ne facias malerabatur. ficium, eris mihi augurium. Et non diuva ues super terram : si malum feceris ,
Occidente, simul & me, si adulterium commiseris. Istis modis ut in plurimum ) infimi homines iungebatur: vel
quia parentes loquebatur inter se, vel quia domini, seu patres familias conueniebant loquentes de matrimonio, sine expressione consensus ipsbrii qui iungebantur. Dubium quippe non est talem contractu esse matrimonium, qua-doquidem inter se conueniebant animo non diuertendi, sed perpetuo manendi in unum . Et iste erat mos inter eos, Ut postquam parentes, vel cognati
conuenerant de matrimonio, antequacarna iter iungerentur sponsus & sposa , sponsus quatuor diebus continuis ibat in monte, dc adducebat ligna, quae cremabantur in templis idolorum. Et sponsa verrebat domu, & magnam par-tCm Viae, qua pei ueniebat sponsus indoinum sponsae . Haec erant tanquam precationes quaedam , quibus orabant Deos suos, ut bene inter coniugatos
eveniret. Et illis consummatis quando carnaliter conueniebant. Primo di dbat sponsus sponsae, ur eum cooperirer veste,& remanebant tanquam uxorati. Aliqui vero non expectabant quartum diem, sed in secundo,uel tertio conueniebant. Alij vero plures expectabant dies. Hoc enim ad libitum fiebat. Ex omnibus his osteditur inter eos esse matrimonium legitimum et quia non vaga erat colunctio, & incerta inter eos,sed erat certi viri ad certam sceminam. Praeter istum communem modum alii: mod coniunctionis erant alii plures, Quan- contrahe-do inter se secrete conueniebant duo, di .
ipsis parentibus propriis, S cognatis
ignorantibus. Primo , quando duo, 'ir & foemina amore incitati dicebant inter se, tu mihi praedium coles : ego tibi vestimenta texam: ego tibi similiter panes decoquam, & alia victui necessaria ministrabo. Et tandem,vel vir, rei foemina sic conueniebant,ut vellent inter seiungi ad communicatione operum. Aliqua quippe sunt, quae pertinent ad scenainas, quae masculus nescit operari. Et similiter aliqua pertinent ad masculos , quae scemina nescit. Ob Arist. li. r.
quod Aristoteles vocat istam coniun Oeco. c. q. tIonem naturalem viri Sc foeminae. Sicque erat consiletus inter eos iste mod' conluncisonis, Ut Uno haec loquente,sive masculus, siue foemina , alio tacente , simul statim coniungerentur,& cO- uenirent in unum, tanquam maritus Scuxor , sine expressione alia consensus:& sine hoc, quod parentes, vel confinguinei loquerentur de matrimonio. Forte iste modus conius actio inis posset
este dubius apud aliquem , nu quid per
hoc sit matrimonium sine expressione alia consensus . Sed credo pro certo esse huiusmodi coniunctionem matrimonium, etiam si non fuerit exprestio alia consensus, dummodo inter se tales co- uenerint voluntarie ad communicationem operum . Nam coniuncta one maris 3c foeminae in matrimonio dicimus esse naturalem , quia id natura docet, ob quod assirmamus 3c reperiri inter infideles, inter quos naturalia adhuc manent integra: ergo inter illos, inter quos fuerit coniunctio maris certi ad
193쪽
certam sceminam, ad opus ad quod ipsa natura inclinat, & cum expressione talis finis,erit matrimonium, sed sic est θnatura inclinat hominem , ut sit operucommunicatio Inter virum &foemina, quia non eadem utrique conueniunt: Astristo .i. ergo ubi propter hoc conuenitur inter Uec. c. 3. taleS cum animo perseuera di, vere erit matrimonium.
a. Ratio. Secundb. Si vir diceret foeminae:
ego te accipio in uxorem , ut mihi pares cibum quotidianum, & vestem: scenaina dicente viro . ego te accipio in meum Vtrum, ut quaeras aliunde unde tibi texam vestem : Itena, ut agrum colas , ex quo habeamus alimentum : Ripsis haec dicentibus conuenirent simul animo perseuerandi in perpetuum, verum esset matrimonium absque dubio, ergo etiam erit, si solum dicant inter se: Tu mihi coques cibos : ego vero colam agrum, & hoc animo conueniant inter se, quia siue dicat. Accipio te in meam ad hoc, vel non dicat expresse sed solum : ConueniamuS In unum, tu
mihi haec facies, & ego haec tibi: intelligitur sub istis verbis, mutuo se recipiant, & idem significat talis coniun-
et Io . Cum ergo per primam, verum &legitimum celebratur matrimonium,& per secundam coniunctionem similiter, quia in tali coniunctione id intendunt facere , quod solent alij coniugati Τertio . Si parentes iuuenum dicerent filijs suis haec verba. Tu foemina ,& tu vir, ad inuicem conuenito,& communicate opera,sicut vir & foeminaso leni,& iuuenes conrungerentur, id volentes facere , esset verum matrimonium , ut supra probatum est in prima parte , quod maxime erat in usti apud noui orb1s incolas. Ergo sequitur, letiam si inter se haec loquantur, erit vertim matrimonium . arto. Si duo inter se conueniret, masculus & foemina dicentes, Conuenianaus in unum ad operum communi
cationem, simul & ad stiorum procrehtionem : csset matrimonium si anima perpetuo permanendi conuenirent: seqttitur ergo , q, si solum sit explicatio
communicationi S operum , erit matrimonium. Probatur consequentia . Ad supra. I q. hoc quod sit verum matrimonium, non a r. 2. dubi. requiritur conrensus expressu S, aut I. intentio in carnalem copulam , nec
in filiorum procreationem : nam sine tali consensu est legitimum , ut inter illos qiu habent in animo seruare castitatem. Ergo sequitur , cluod dato
non exprimatur hoc secundum, cum
ex prellione primi, susticit ad matrimonium .
Si sine verbis , solum aliquibus fiagnis, esset consueta maris, & foeminae coniunctio in matrimonio, est verum matrimonium , ut supra in prima parte determinavimus , & in sequentibus dicemus , & est textus expressus supra allegatus. Alioqui mutus non posset contrahere, Sequitur er- P.p. ar. go, quod si ubi consuetum est , sista signa faciunt verum matrimonium , quod a sortiori talia verba , quibus communicatio operum explicantur a factu ut matrimonium , ubi consu tum est illis uti ad coniunctionena m ris & foeminae. Maior enim manifestatio est coniunctionis per talia verba, quam si solum sola si 'a essent signa . Quod sit frequentissi- consensus
natis hic modus conueniendi in unum suificiunt in prouincia Michoacanensi costat omnibus callentibus linguam ipsorum, quia nihil frequentius . Imo suspicor ante aduentum Christianoruni non fuisse alium , sed quod modus es set ut dicerent. Is e vir agrum colet, Sibit quae rere illa, ex quibus vestes fient , & ipsi foemina decoquet cibos ,& vestem parabit viro et quia inter eos h vc est consuecti do, ut foemina vesten faciat pio viro suo. Uerum est tamen, modo non omnes explicant istis verbis modum quo tradebant nuptui, dicentes : CapieS Uxorem talem , quae
tibi haec, Sc haec faciet. Et si initi modo re
194쪽
m 3 Secunda pars specul coniugiorum
spectu viri, cum iam a religiosis audierint modum contrahend1.
Alins modus coniungendi erat non rarus : ut sine hoc quod parentes, vel cognati aliquid loquerentur de matrimonio mec ipsi inter si , sed cum mutuo se aspicerent, iungerentur, sae aliqua promissione pre uia, neque aliqua caeremonia : & manerent ad annos plurimos, sine hoc, quiad aliquid loquant de matrimonio, & post succelsu temporis manentes si inui,dicit vir sceminae. Hi-
latine sonat: Ego accepi te In Vxorem. Vcl alijs verbis.Ego gaudeo quod te acceperim in Uxorem . Et ipsa aliquando
respondebat en quam . Quod significat: ita sit. Vel ut in plurimum nihil
respondebat, & manebant simultanquam , vir & uxor. Modus hic maxime contingebat, quando vel vir aliam primo habbit, quae adhuc vivebat, q uando huic coniunctus eii, & cum primo moriebatur, quam primo acceperat, tunc solebant dicere talia verba . Vel si ipsa scemina alium habebat virum ,&moriebatur, eodem modo solebant dicere illa verba. Vel qua .ido venit in notitiam cognatorum, quod erant iuncti. De hoc etiam no dubitandum est, quin erat matrimonium, quando illa verba proserebant: Ego accepi te In meam, licet a principio nulla tuerit promissi o. Probatur. Vbicunque est colunctio maris & foeminae inter legitimas personas, cum expressione cosensus, est veru matrimonis: sed in casu est coluistio inter legitimas Ps onas,ut suppono,& cti expressione consensus, ergo est veru matrimonium. Quod sit expressio cossensus per illa verba, probatur. Uerba non significant naturaliter, sed ad placitum ex impositione hominum , & inuenta sunt ad exprimendum interiores animae conceptus, Ut ait Aristo. Cum ergo per talia verba proferentes intelligant expressionem consensus in matrimonium, sequitur 9, verum erit matrimonium. Et st ipsi contrahentes intel-digant,imo S Omnes audientes, est manifestum & ipsis & nobis, qui linguam ipsorum non ignoramua. Perinde enim est apud eos dicere. Ilipirandesca tuae guini tembum id est: Ego accepi te in uxorem, sicut si diceret: Scias q, dato a
principio non dixi tibi, Accipio te in uxorem: S dato coniuncti sumus sine hoc, aliquid praecessisset de matrimonio, camen ego habui in animo te ac cipere in uxorem, & te habeo ex nunc . velut uxore. Sequitur ergo i n aperto νθ talis modus contrahendi est verum mair imonium ex illo tempore,quo tia cla verba prolata sunt, si adsit consensus interior ex utraque parte . Quod maxime hoc probat , eis: quia dicebat
ut in plurimum ) illa verba, quando
lublatum cognoscebant aliquod impedimentum,quod putabant obstaculum fuisse a principio. Secundo ad idem. Si essent solum signa aliqua, & non verba explicantia c5seii sum, illis signis esset matrimonium, p. p. ar. 3. ut 1 upra determinatum est. Sequitur ergo, g, ubi fuerint verba ad id sumpta, qualiacunque fuerint, essicient matrimonium si ipsi audientes intelligunt expresilonem consensus. Ad argumenta patet solutio ex dictis.
Vtrum quando in modo contrahendi secundum mores suos no exprimebatur conjeusin, erat
matrimonium . Lius modus contrahendi apud noui orbis indige
guntur vir, & foemina , sine hoc, quod aliquis loquatur de matrimonio , nec ad inuicem se promittunt, sed obiiij sunt. Et cum omnia bona sua secum portent,adeo pauperes sunt,ut simul maneant in unum, nihil loquentes: hoc excepto , quod communicant se in operibus, sicut vir, & uxor, & seruant fidem ad inuicem,& intus in corde. se reputant tanquam si essent veri coniugati. Et respondent interrogati. Ubi est
195쪽
Artis. III. De diuersis modis contra tendi. r s
est vir tuus λ signando virum. Et si viruinterroges. Vbi est uxor tua λ foeminam designat Et nihil praecessit. Sed qua lolluet rogamus eo S , quomodo vo S primo m unum conueni itis : vitum fidem
ad initicem de matrimonio dedittis ρ re
spondere solet Exe pera par in culichepipera pilica ) Vel sic Erat e pera parmctilichz pili cliu pera pilica ) quod signi
ficat Latine Cum nos admuicem vidCremus , simul iuncti sumus . Vel sic. Cum ad inuicem nos in faciem aspice . remus , coniuncti stimuS carnaliter ,n: hil aliud loquentes. Imo a qui l unt ad eo rudes, ut interrogati: qui .i tunc cogitabatis Θ respolideant: milli, tanquam si voluntatem sulpuniam habuerint a bonani actu quod crCdo concingere polso apud aliquos neophytos , qui magnopere sti ut plate matici, ut vulgo dicit olet. Quod difficile credo apud nostrates.) Tame alit rei pondet,
'uod cogitabant m mali lino mum coniungi, non ad peccandum Hiij dicunt ad peccadu. A d hoc dubium, quia &inter do istores,&indoctos dubitatu eis, rhdetur unica coclusione, quae talis est. Conclusio. Iste modii, columnioni S, quando nullum praecelsit signum expressivum consensus, nec praecessit aliquod verbu , nec aliquid aliud de matrimonio, nullum facit matrimonium, neq; se ae sumptu, etia si ad mille annos simul man Q Ut tang maritu S,& v Xor, siue in animo habeant velle conitingi matrimonialiter sue nihil cogitet, siue solum cogitent peccatu . Halc concluso probatur solum in lumine naturali loquendo , omittendo expressum iuris determinationem. Nos enim loquimur
de illis, qui tempore infidelitatis iungebantur, qui altricti erant legibus naturae,& Diuinis Euangolicis, no Ecclesi ex. Ratio. determinationibus. Ro ergo prima sit. I. Cor. 7. Coniunctio naturalis maris, & foeminae,est ad hoc, quod vir potestatem ha beat utendi muliere absque peccato: SS. Tho. d. mulier potestatem habet utendi viro si17. militer: sed non potest in tali coniun-Sco. d. 29. ctione viro costare, quod mulier se traribulen . diderit viri potestati, nec mulier , lxit se tradiderit eius potestati: ergo nullo modo potest eo uti absque peccato. Consequentia est bona . Nam alias, sequeretur quod ego pol sem uti Gene. pallio Petri, sine expresso co sensu eius, q. II. vel interpretatiuo , quod nullus sane Uua l. dementis dicet. Nec sui licit is in i sit alit' sacramen,
interior Ioluiitatis in nrat molam m. c. III
Dato quod per solum actum interiore
transferatur do inualuin in alterum, tamen alter in quem transfertur, nullo
modo potest.licite vis, utque dii ia eico inter Nuod in eum transi uum fuerit
dolii intulia: quod non pote it ei conitare per solum actum iliterio Cm . Ergo non tu ilicit actus interior: quia ira ua si de v tetur re aliena, licet ut re sit sua , cum Cl non constet 2 sit l . Sicut siquis tur attis Cit Uci tela I , viatur ea cim peccato, & dominu, verus videns velle propriam, In animo donat illi qui furatus eth: certu elt , t adhuc ille qui vis tur vel te peccat: quia non constat ei lsit tua. A si ridi ergo in proposito. Praeterea. Stando in iure nature, MI Supra r. trimo mum eli quidam c6 tractus, scill- p. art. cet, do ut deS: ergo sequitur naturam aliorum cotur actuum: sed sic est in aliis Hugo de contractibus , quod non Cit verus per thcramen. solum a tum interiorem, nisi conitet de lib. 2. par. consensu vest is , vel si g ais: ergo. Et 9, I i. c. 6. non lit praesumptum, ' itet etiam stando initi rC natur. li. Presu iaptio enim Ricard ddeo et fundarim aliquo, quod reputa- 27. arti. I tur esse, ex aliquibus qu.e app irent: ex Q a quibus eliciuntur allia, de qui bii; non constat. At m calu noitro non eli ali- supple ibi quid, ex quo eliciatur et se praesi aptu q. I.
matrimo illum . ergo no I praelum itur. N ain si esset maxime coimi rictio carna
lis, sed ex illa non praelii nitur matrimon Iulia . Nec etiam ex hoc , quod diu maneant Iumni: quia fere sbium illud
te loquutum erit. Et si no erat loquutum apud parentes, vel cognatos, vel
allo S qui erant tantita im patre, familia S, matrimo riu non i epulabant validum. Item . Ubi alia erant Iigna exprimentia consensit in , & in usu, & verba quomodo poterat esse praesumptinum atrimonium, ubi constat nihil lidruria praecessitici Et si sorte apud vicinos ta-
196쪽
ὸ go Secunda pars speculi Coni Forum
te es et praesuinptu, ideo esset, quia putabat liuere os colunctos aliqua verba - . . fuisse, vel signa expriinentia hostensum.
obiect. I. Sed contra est algument tim. Quando aliqui duo inter te commutant triticum pro vino , vel alia similia, sussicit quod uno accipiente vinum, alter accipiat triticum, sine aliquo alio signo, &sine alia expressione consensus. Sunt nonnullae nationes , ut aiunt quae hunc habent modum negotiandi. Ergo cum in proposito sit quaedam mutuatio, sufficit quod vir, utatur foemina,& foemina , Utatur viro sine alio consensu : vel Verbo, vel signo. Respon. esse dissimile. folutio. I. Et ratio est. In comutatione enim duarum rerum sum ceret talis modus commutandi: quia tunc dando libere vinupro tritico, constat illi qui recipit triticum , quod alius vere dat , & qu bd vult dare, cum vinu recipit, & ad hoc habebat triticu expositum: nec potest in altu usum dare triticum nisi ad utendum eo in suam utilitatem : ob quod susticit talis modus commutandi, sed in contractu matrimonii: quia per hoc quod Ioanni iungitur Maria, no potest constare Ioanni an Maria Ioanni iungatur in matrimonium, vel ad peccandu , cum Vtroque modo possit iungi, & in
bonum usum, & in malum. Similiter etiam non potest sex minae constare , da ro vir iungatur ei carnaliter, utru iungatur ei ad matrimoni j vltim, vel solu , ad fornicandum. Quare non potest mul: Cr uti Viro ἰ nec v4r foemina , nisi con-1tet de ex prcisione consensus, ad quem una velit vu iungi, vel foemina. In cO- mutatione autem allarum rerum quia 'nu S est usus, scdicci, ad utilitarem hominu ua, sufficeret exterior commutatio, siue alia expres Mone. solutio. a. Potest se citudo dici, q, iste contra' 'matrimoni j, licet sit cis edam commutatior tame adhuc cluod comi mriatur , manet in potestate commutantis, R IO-lum per commutationem concedi curulis ad rempus: quia vir, non potest uxore uti in quocunque tempore,& Π quocunque loco : noc uxor viro. Unde nec cise est, qu5d in tali commutatione, o due mat consensu S c. Presti , , per que
constet viro, φ possit scemina uti tempore, & loco conarito, similiter & foeminae ut possit viro uti. At in commutatione aliarum rerum, quod commutatur , transit in potestate alterius, &lius no manet in potestate comutatis quare susticit datio adinvicem, vel co mutatio ipsarum rerum sine aliqua alia expressione. Contra iis c videtur esse semetia do- Obiecti mini Caiet. qui interrogatus de dubio, sente. m. virum esset matrimonium inter noui orbis homines infideles, etiam si non esset aliqua expressio consensus, dixit
haec verba. Scrupulus autem de consensu expressis, pro nihilo reputatur, qua-do certum est, quod vir,& naulier coniugali affectu se coniunxerunt . Sufficienter exprimitur consensus in coniugium per carnalem copulam , cum
allectu coniugali : hoc est , quod vir
non cognoscit illam , ut fornicator, sed ut coniux. H qc Caietan . Tamen,
vel ipse Caietan. vir nostrae tem pestatis eruditi stamus deceptus est:
noui orbis hominum ignorans moreS,
vel si suificienter saltem auditu cognouit, non recte iudicauit. Sed quia mihi persuadere non possuria, quin rem certo cognoscens, recte sententiam serret, existimo deceptum fuisse,eo quod ipse pii tauerit inter noui orbis infide-lcs nullum alium esse modum contrahendi mali ii nonium,& e Igimedi consensum , nisi per solam ti aditionem in domum : & per copulam carnalem, &mutu .am cohabitationem. Haud dubie Explicavera ellet sententia domini Caietans, si tur sente. ille modus esset contrahendi lum: Caiet. quando duo contraherent,& simul remanerent illo animo maritali coniugii, verum On Im esset matrimonium , eo in per talem modum secundum conlue tu dinem ipsorum exprimeretur Verus consensu S in matrimonium : tamen ubi
sunt abj modi contrahendi expresse per verba, S per signa exprimentia conitensum, nullo modo potest stare sententia eius. Per talem quippe coniunc tionem, etiam si sit a se ius interior maritalis : non explicatur sufficienter talis coiitraiciua, cimi situ alij modi clia-
197쪽
Artis. III. De diuersis modu contralendi.
ri , & manifesti contrahendi. Sequitur ergo , quod cum apud eos alij sint modi, sicut diximus supra , & apud Mexi
canos similiter, q, nullo modo matrimonium erit per hoc st iungantur, si laesignis, & sine promissione , sine aliqua
loquntione, etiam si in animo habeant conueniendi ut maritus, Sc uxor. Sufficit pro ista sententia esse conam ubem opinionem Theologorum , nemine excepto . DIcere vero quod au matrimυ-nium sus liceret consensus interior, est error Uuit clesst damnatus iiγ concilio Constantiensi. De quo Ila p p. du coseia su . art. 3. ' Licet interior sufficiat in praeces Sit exterior, ut supra diximus. Sed tertia pro ista opinione est ratio . Si esset verum , quod talis modus contrahendi inter ii otii orbis homines efficeret matrimonium , quando con-uemr Iu maritali affectu, & non fornicario, sequeretur quod si post contraherent cum ali Js, vir cum alia sintnina , cum expressi ione consensus, Sc foemina cum alio viro, compellendus est et redire ad pinnam uxorem, & quod uxor rediret ad priorem virum, quod videtur falsum. Et quod sequatur patet. Quia si verum fuit primum matrimonium, ubi non fuit expressio consensus per verba, nec per signa: post secundum contractum non erit ratum, Ob id cogendi iunt redire ad primum matrimonium. Sed quod hoc sit falsum , ex
eo patet: quia certa , non sunt dimit tenda propter incerta: sed de secundo conliat & est certum : ergo non dimittendu propter primum, quod eit incertum,& constaremon potest. Fateor quidem si qui conuenerint alse diu maritali ad in ulcem , de suos cognoicerent interiores conceptus, sicut angeli se
cognoscunt, non esset nec sta rati, CX-
prestus consenius , ut dicit Malo. Sed tamen quia non possunt homines co-gia Olccre, nullo modo per solutia inte
riorem consensu ira etat marismon Ium,
sicut supra dictu cit . p. p arc. 9 nota I. Alius erat modus contrahendr satis visit ius, ut quis acciperet sae minam in
lis , Spoli, cum filia per enit ad aeta
tem, iungebantur sine alio conse su de nouo . Vel contingebat , si essent di e sororcs, una iam prouectae aetatis, alia puerilis aetatis , accipiebat in uxorem Illam, qitae erat prouectae aetatis expectans infantulam', vique dum pollet concipi re, Sc Cam cap Iebat sine alio nouo consensu. De quo videtur dicendum esse verum matrimonium , si aste- Nota u. ctu maritalh iungebantur inter se vir, dc puella , dummodo puella intellexerit quod mater tradiderit eam illi viro in matrimoniti : vel si soror erat, quod sorCr. Hoc sic probatur commum argutarento . mando est coniunctio aliqua viri Sc faeminae , qui sunt legitimae Ratio. I. perlbnae , cum expressione consensus, verbis , vel signis, est verum matrimonium, sed in praesentiarum est talis coniunctio inter legitimas personas, cum expressione consensus: cum sufficienter exprimatur quando talia praecesserunt verba , scilicet , si mulier habens filiam puellulamitesceret Viro et Accipies hanc puella in uxore , cum prouectae fuerit ae talis, & interim. ne habebis vellit uxore,& ipse cossentiebat, & poth puella ia nubilis ii uelligit matre, eam matrimonio copulaste ,& illo affectu iugit tir viro: haud dubio fatis expressus
videtur consensus, ergo erit matrimonium. Et perinde erit, siue sit inter, siue soror quaina qι' matrimonium tractauit , quandoquidem talis erat mos. Secundo. Non pollumus melius in- Ratio. 2.telligere talem conuinctionem esse matrimonium , quam ex usu , de communi intelligentia eorum qui iungebaptur , sed ut nobis constat ex ipsorum consuetudine per talem in O- dum matrimonium contrahi credebat rsicut si inter se conuenirent, Sc ad inui cena se promitterent: ergo habendum est tanquam matrimonium, si talia GDctii maii tali itingebantur , dato ad Non exprImerent voce, vel adi quo signo . Dixi tamen , si puella intellexit verba, quae praecesseruiri de matrimonis : si nunquam intellexit mattein, ves sororem loquutam de matri Nonicit δ' vir, cui quod audiuit verba, .ungitur pucllae sine n uua expressione,
198쪽
Dubium. Sojutio . Quando nec puella
Secunda Pars Speculi seniugiorum.
vel promissione,& puella consentit in
copulam , & communem cohabitationem, ignoran S tame quod aliquid precessit de matrimonio inter matrem, &virum , nunquam erit matri momum rus uedum cognouerit verba praeceiasisse, vel quid uinite inter cognatos, &poli quam sciuerit, libere voluerit viro cohabitare, tanquam vera uxor: & ex tunc matrimonium habet vim. Sed tamen quandiu ipsa ignorauit factum, &temere coniuncta cit viro: sine aliqua expressione consensus, nulliuia erit matrimonium, ut patet ex dultis.
Sed quid si puella iam sciens factum
quod praecessit, Jibere cohabitar viro, sine consensu interiori, nihil de illo cogitans Rcspon. Videtur virtual: ter colensisse . Nam ex quo sciuit contractu praecessisse,& non reclamat,nec diisentit,videtur applobasse factu , quod pretcessit: tuarUhabes dum esset tanquam matrimonium. De quo etiam in prima p. arte latius dispulsu nixus. Omnes modi ij contrahendi erant in usu infidelitatis tempore , & omnium usitatior erat: ut parentes, Vel nobiles, seu patres familias loquerentur de matrimonio pro i ii uectibus, S iungerentur sine aliqua expressione consensus, & sine aliqua caeremonia. Et licet alu modi essent in usu , iste tamen frequentior, &prae manibus habebatur. Ex istis in aperto est, quod a principio probare contendebamus, inter infideles in notio orbe esse ni atrimon tu , quandoquidem habebant 1 uos modos coniungendi, quibus intelligebant coniunctionem naturalem viri, & foeminae peifici. Dato in modo, non omnes conuenirent in tota prouincia : imo nec in no oppido, quia erant varij modi, tamen ista signorum variatio, non variat matrimonium , dummodo per talia fi-gna contrahentes intelligerent coniunctionenitiaturale usi i , & foeminae velle perficere. Nec mirandum est de hoc, cum constet non eundem modum fuista se contrahendi apud antiquos, sed a liti,& alium,iecundum diuersas nationes, ut adducit Floretinus de nupti j s.
Apud Cimbros haec erat expressio cosinsus, i postquam parentes loquiarentur de matrimonio , sponsus scinderet ungues ,& mittebat in domum a sponse, & sponsa similiter. Teutonij ra debant capita adinvice sponsus, & spon Teutonii. sa in consensu matrimoni j. Apud AG Armeni. menos erat in usu, ut sponsus scinderet autem dexteram sponse,& sponsa sint stram sponsi. Elamitae hunc seruabant Elamitarritum, ut sponsus digitum cordis sponsis, gladio percuteret,& sanguinem laberet, sic & sponsa. Numidiani certum Numidia-
est habent in usu, ut luto facto ad inui- ni. cena linirentur sponsus,& sponsa. Ma- Macedo- cedones per hoc, q, panem gladio drui nes.siim degii stasset uterque coni Hgum. Panoni j noua nominu impositione con Pano nil. iungebantur. Galatς cotrahebant,quia Galatae. eodem poculo vir,& ismina potabant. Thracij, serro ignito , characteribus in Thracij. fronte signabant sponsum , & sponsam. Tarenti-, nisi sponsus id comederet Tarenti.
quod sponsa porrigebat , & sponsa
quod sponsus, velut coniuges non se putabant. Apud Scythas tamen, quod Scytha . ad inuicem se mutuo tangerem spons iis,& sponsa in pede in cruribus,& manibus , & capite. Et de multis alijs, varijs modis, & admirandos leget, qui voluerit, Alex .ab Alex.Genialium die Alexan.
rum. lib. 2. cap. s.&loan. Boemum de
moribus gentium per totum . Et sic no Boemus, miremur de notio orbis indigenis , signa quaedam haberent, S vix verba, quando tam varius modus apud varias nationes fuit contrahendi . Et quidem apud quosdam Michoacanensis, prouinciae, qui sunt alterius idiomatis, erat iam mos, g, adinvicem se tangerent in capite sine alio consensu exteriori . Susticiat tame , t omnes nationes hanc habent naturalem coniunctionem maris, & isminae. PeLibet haec adduxisse ad probandum
inter noui orbis incolas verum esse matrimonium. Idem apud Mexicanos probatur , licet alius esset modur contrahendi. Quippe qui talis erat. Primo inter filios nobilium sic fiebat, ut parentes iuuenis, vel cognati, s non orant parenteS, quando iam decreuerant dare iuueni uxorem, considebant Astrologos
199쪽
rite. III. De diuersis modis contrahen. ry s
logos , seu diuinos,& petebant ab eis,
ut viderent per altra, seu signa , Vtruintalis iuuenis cum tali puella, quam
volunt ei dare in uxorem , conuenient
bene in unum. Vtrum pacifice victuri essent fimul, & mutuo se perpetuo dilecturi. Et virum filios procreaturi. Τunc Astrologi, seu diuini, aspicientes quibusdam signis , & incantamenti S,
virum bene conuenient, nec ne, responso dato quod non , celsant ab incepto . Si respondebant foeticem exitum, mittebant parentes, vel cognati iuuenis in domum puellax matrona S , petere puellam pro tali iuuene . ParenteS FCro solebant se ex cu lare quibusdam anabagibus, vel eo st puella non est et nubilis aetatis vel aliquo alio argumen to , dicetes matronis illis,l renunc Iarent parentibus iuuenis , este valde sy-xum, P Volueritar ponere oculos Inliam suam. Haec verba ad literam. Etu, filia sua adhuc non poterit commode viro suo ministrare, nec dornum regere . Matronae autem reuertebantur,
post, aliquibus diebus praeteritis . Rursus mittebantur in doni una puellae , ut Tenunciarent eis, qua causa non velint
dare puellam ρ Et dicunt, i iuueni S , est filius nobilium , & parentes habere diuitias, & praedia . Et parent CS puellae respondebant , rem narratur OS PUrordinem omnibus cognatis, & puellae,& si volnerit, tradent illi iuvetii. Et conueniebant cognati puel Ita in unu zu, si decernebant eam sponsare, mittebant ipsi similiter matronas indotavi
iuuenis, renunciare iam conuentum
esse inter eos, ut puella, iungatur adolescenti. Parentes vero adolCicenti Savocabant ipsum , & renunciabant Clvelle tradere uxorem talem puellam :& monebant ut esset vir, & paterfamilias , & quod comi eniant benC Inter se, ipse, & puella , o mutuo se diligant . Eodem etiam modo parente Spuellae renunciabant. Similiter hortabantur, ut seruiret viro suo: alioqui relinquet te, & ducet aliam, & non bene conuenietis in unu in . inibus peradiis, signabant diem inqito nuptiae erant celebrandae: di certis caereuio
ni js in humeris portabant puellam in domum sponsi , ubi simul sedebant Cupra stratum paratum coram igne, re ibidem duae mulieres diti in atrices quadam veste linea ligabat sponsum , & sp 6sam . Sponsus vero dabat sponsae tuni
cam , S ipsa, sponso vestem , qua ipsi
viri utuntur. Ciboq; posito cora eis, sponsus comedebat per manum spon- Nota quosae, &sponsa, per manum si onsi . Et modo a quatuor diebus integris manebant, & pud nobi- ibi ardebat ignis in praesentia ipsorum, les Me xl& ibidem dormiebant illis quatuor die canos ma-bus: & ad superflua naturae expellen- trimoniud a non longe progrediebantur, eo q, si celebrabacontingebat sponsum , vel sponsam fo- tur. ras egredi illis diebus, dicebant elle si gnum , t non diligerent se mutuo, vel
quid simile. Illisq; quatuor diebus, parentes, & cognati omnes egregie bibebant usque ad ebrietatem . Sponsus tamen & sponsa ieiunabant, deprecantes Deos suos, ut scelix esset coniunctio &bonum haberet exitum . Transactis denique quat uor diebus : mulieres diuina trices deferebant sponsum , sponsam in lectu ornatum, & paratum . Hic
erat moduῆ coniungendi inter nobilCS.
aare nulli dubium est, quin talis modus coniungendi essiciat matrimoniu, quandoquidem tam solicite curabant scire, virum bene esset conueniendum in unu , existimates per tale vasone perpetuo manendum in societate, S quod
nullo modo licebit eis diuertere. Et Illa erat fere ut aiunt ) idem modus seruaba- concubinatur apud caeteram plebem, hoc uno ex- quae ducet cepto, quod non omnes poterant om- bHur ab nes obteruare caei Cmon Ia S, propter eo- que caeremina magnam paupertatem. Consue-moniis.
tumq; erat apud aliquos sine huiusnodi caeremoniis iungi , quippe filii non se habc bant velut vir, & uxor, ted tar-qU-m concubinarios, eo quod postea
quando eis libebat ) iungebat tur illis
caeremoni j s. Ex quo mani selle costat, inter eos verum si iste matrimon Ium . Alias, quorsum dii retri iam habere ne inter coniuges , R concubinas, ut concubinam dicerent illam , quam temere absque solennitate coniunxerunt sibi:
di xxorem, quam cum caeremoni j sp Si Fero
200쪽
I 8 Secunda pars Speculi seniugiorum.
vero contingeret, P amore caeco iuuenis, cum puella iungeretur, parentihus ignorantibus : postea successu teni poris adolescens adibat parentes puellae, petens venia de commissb delicto, quod filiam acceperit ipsis inuitis, quihus dicebat, se velle de nouo eam accipere ut uxorem, sblenniter iungebatur . In prouincia de Nicaragua ut
aiunt matrimon una cClebrabatur per hoc, quod sacerdos idolorum ex minori digito manus, utrunque apprehendebat sponsum , & introducebat in locis, ubi erat ignis accensus: & cum consuminaretur ignis, erant nuptiae celebratae.
Utrum si plures quis duxit, sit ma
trimonium cum omnibM , an solum cum una. VI A apud Mexicanos
constat fuisse consuetudinena, ut nobiles aliqua do unam acciperent in
nijs, & habebant in animo eam accipere in uxorem veram, sed tamen cum hoc nolunt, quod filii illius mulieris sint haeredes, sed firmat in corde aliam recipere , cuius filii succedant in principatu paterno. Et dato quod C. cundam reciperent, prima semper hab batur tanquam uxor , & dominaba Dubium. tur domi. De isto modo coniungendi posset esse dubium, eo i , quando vir ius ebatur primae, habebat in animo non habere solum eam, sed simul cum ea alia in accipere in uxorem, ex quo videtur agere contra essentialia matri in o-nij, scilicet, contra bona ipsius: quia fides non poterat seruari . Et ut dubium augeatur amplius pro omnibus infidelibus, ponimus , st quicunque infidelis qua do matrimonium contrahebat secundum ritum ,& morem suum habebat in animo, si sibi non placeret aliam ducere, vel dato placeret, ropudiaret eam. Sc sumeret aliam :an csset verum matrimonium λ Equidem ultum iuuat scire, eb se incolae noui
orbis,infidelitatis tempore frequenter isto animo iungebantur. Solutio huius dubi j erit declaratio illius modi c5 trahendi quem proposuimus. Pro solutione oportet primo distin Nota. puere, vel habebant soliam in animo accipere aliam, vel non solum habebant in animo, sed exterius ducebant In pa
Prima conclusio. Infidelis contra- I. conclu-hens cum aliqua muliere, in animo h bens aliam recipere simul cum ea , verum contrahebat matrimonium cum
prima. Probatur. Ubi est c5sensus in I. Ratio. ter personas legitimas, ibi cst veru matrimonium : sed in casu inter illas duas personas est talis consensus, ergo & ma
Si no esset verum matrimonium , exis Ratio. eo esset, quia habet in animo alia ducere simul, sed hoc non obstat quominus sit matrimonium : finis enuti prin- Cotrahes cipalis matrimoni j, qui est procreatio cum Vna prolis, commode stat, etiam si alia du- animo ac-cat : imo melius, quam si unam solam. cipiendi a Finis et lana secundarius , qui est operu lia in simul communicatio , non tollitur propter Vere coinhoc, Q, secundam ducat simul cum pri- trahit. ma : ergo dato id habeat in animo, non per hoc tollitur matrimonium. Ad idem in c. Gaudemus. Extra de diuorti j s. v bs compellitur infidelis, conuersus ad sidem prima recipere, si plures habuerit. Sequitur ergo, P cum
prima, verum fuit matrimonium , etiasi animum habuerit accipere aliam, Vel alia S. 2. conclusio. Infidelis contrahens cu 2. conclu. aliqua, animo repudiandi quando ei displiceat: contrahit matrimonium . Si non esset matrimonium, maxime qtis a I. Ratio. repudium tolleret essentiam eius: sed Qeai co trafiante repudio, stat matrimonium , er- hit animogo non tollitur essentia eius. in c. Gati- repudiandemus patet, ubi suminus Pontifex prς di vere c. cipit,q, infidelis conuersus, quam pri- trahit .mo repudiauit retineat: sequitur ergo, se etiam stante repudio In opere , manet matrimonium: unde a fortiori etiasi solum stet in intentione.