장음표시 사용
201쪽
Artis. IIII. An cum pluribus sit matri ry s
ne non vitiat contractum, quod post exhibitum in exequutione non vitiat: sed repudium poli sequutum non tollit c 5 tractum , ergo nec etiam si sit in intentione.
Item. In pacto positum repudium novitiat, ergo nec in intentione. Consequentia est bona . Et probatur antecedens . Si aliquis Itidaeus duceret vXΟ- rem tali pacto, posset repudiare quado voluerit, vere contrahere, quidquid' alij dicant. Quia ex omni causa poterat repudiare , ut postea probabimus .
Ergo & infidelis gentilis , si id in pastu
duceret, contrahebat. Nam si licuit Iudaeo per Dei dispensationem, licebit Getili per consuetudinem habentem v 1m legis, ut infra dicemus, quando de pluralitate uxorum loquemur in hac p. ar.
17. Ergo tequitur st etiam infidelis catali pacto contrahcnS , vere contrahet.
Ergo etiam si haberet id in voluntate, si
non exprimeret. Hanc sententiam tenet Panor. cum multis alijs contra Gl.
in c. De in fide de consang. & amni. dicens sic. Ex quo lex eorum hoc petiuit tit, licite deducitur in pactum . Vltimo. Si aliqui duo facerent contractum , & unus haberet in animo post
mensem retrocedendi, esset verus contractus, ergo etiam in praesentiarum ,
dato quod talis haberet in animo relinquere uxorem , esset matrimonium , si voluit eam ut uxorem accipere , sicut tenet Glossa , ubi supra. Et in c. Vnico. lib. 6. de sponsa. dicens,l conditio contra substantiam matrimoni j, si fuerit in
mente, non vitiat contractum Idipstim latetur Innocentius, sicut refert Panor. in c. Si conditiones. de condit. appo, qui
dicit, quando conditio apponitur cotra subitantiam matrimoni j: si unus cotradicat,& processum est ad consummationem, non vitiat: ergo a sortiori, si solum sit in animo , dum voluntarie illam accepit in uxorem. Hoc etiam videtura firmare do. Abulen . super Matth. licet sis per p. Regum sentiat contrari v. Ergo consuetudo apud infideles Mexi canos, quod V nam reciperent in uxore cum caeremoni js, tamen in animo haberent aliam ducere,verum erat matrimonium cum prima : etiam cum tali intctione : imo existimo etiam si duceretur in patium . Ratio est. Qitia id consuetum erat apud eos. Quod inferius de- Reg. 8. q. clarabimus latius . Dato enim iam haec a Iq. sint contra legem Christi, tamen non constabat eis ante diuulsationem. Ita - I. Ratio. que apud infideles gentiles, nec intentio de pluralitate uxorum admittenda, nec de repudiando uxorem, vitiabat matrimonium, si aderat alias consensus, &non ob aliud , nisi quia per consuetudinem illis licebat. At cum solum illa duo sint, quae viros graues dubios reddiderunt in hac quaestione: utrum apud noui orbis insideles esset legitimum , dc
verum matrimoniu, considerantes unitatem uxoris este de essentia matrimo-n ij, ex Christi praecepto, simul S in ista solubilitatem : aliqui non sbium dubitauerunt de matrimonio , sed in aperto asset uerunt nullum esse inter eos. Quare duas solenes quaestiones : primam de libello repudi j: secundam de uxoru rapturalitate, propon mus. Et primo dicemus, quid circa v tranque fuerit in usu apud infideles noui Orbis , deinde quid generaliter tenendum circa V tranque quaestionem. Et duabus tertiam ali e toti ad ij clemns, virum eo i in gradibus Di ne tur pt quina lege prohibitis noui orbis incolae cipua in contrahebant, etiam sit ratio , quomi- ista. 2. P. nus mali imonium non valeat . Sicq; declarabimus sere omnem huius secundae partis mat i iam , litis tribus absolutis quae itionibu S.
De libello repudij apud Indos marsi
Michoacan orti m. I R C A repti diu in pro Modus reuincla Mich , acante i , ut piristiandi hibilia sic udo titi' ido M hoat isti ira, haec suiri. di am canorum. primum duo con uescitii lcr se non conta Cniebant, renuciabant ficer dor 1 m riori idolorum, qui vocabatur hngini ip t,rum
202쪽
Secunda Pars Speculi Comis seruui
Peta muti & sacerdos admonebat
coniugatos , Ut inter se bene conueni-,
rent, & diligerent se mutuo : & repte- hendebat illum qui erat in culpa, & cesi sabant a querela. Et s1 secundo perdurantes erant in odio, sacerdos rursus monebat dicens . Non vultis desi-1tere ab odioὸ Iam non poterat bene co- ueniri inter vos, Discedite ad inuicem . Atque sic mutuo se repudiabant, virq; Nota quo aliam ducebat, &s minor alium virum . modo ad ut Post sententiam nulli licebat secundam teriu fuit repudiare, quam secundo acceperat: reprobatu sed si deprehenderet in adulterio , re- apud eos. nunciabat sacerdoti, & adultera interficiebatur . Quod si vir iungebat se alijssvminis, parentes foeminae auserebant filiam de potestate viri, & causa proposita cora sacerdote,vir qui primo repudiarat,ponebatur in carcere publico, &si post primum repudium non conueniebant inter se, non permittebatur eis repudium celebrare, sed manebant iun- inuiti in carcere publico. Haec sunt illi dixerunt. Itaq; sMstorum vera sunt dicta , probatur verum esse matrimonium inter infideles, quandoquidem
iungebantur animo in perpetuum perseuerandi. Nec facile repudium concedebatur. Tamen non credo de omnibus verum, quia contrarium coustat, cum sere maiorem partem experti sumus repudialse primas uxores, & libere
sine aliqua sententia, vel iudicio facerdotum . Et interrogati de causa, quare repudiarunt,dicit vir, reliqui eam, quia non me diligebat, vel quia non coquebat, parabat cibum, vel quia non texebat vellem. Et mulier smiliter repudiabat virum . Causam solent assignave, quia nimium reprehendebat eam vir suus, vel verberaret eam, vel quidsmile . Ex quo probabile credo apud incolas prouinciae Michoacanensis, faltem apud plebem esse in usu repudium, fine aliquo iudicio , vel sententia sacerdotum, sed solum suo arbitrio. Et forte quod illi facerdotes dixerunt, erat verum in ciuitate, quae caput erat prouinciae, in qua habitabat qui dominabatur omnibus. Crediderim tamen eos quando iungebantur tua trimonialitari bon.
animo coniungi ad permanendum, licet
postea eontingeret contrarium . Haec
de repudio apud Michoacanenses. In Prouincia de Nicaragua ut at ut, ob adulterium repudium concedeba tur . Et quando sponsam ducebat in existimatione s esset virgo, si inuenire
Apud Mexicanos ut serunt repudiuerat per sententiam iudicum ad hoc signatorum , Vel ut alij referunt,& credo verius id fiebat solum, quod aliquibus inter se male conuenientibus in matrimonio, de nunciabatur quibusdam iadicibus , & ipsi admonebant eos: quod si semel, & bis admoniti, noluissent acquiescere, ipsis non contradicentibus inter se,coniuges disiungebantur. Ferunt etiam, P propter repudium ori2bantur bella,& distensiones inter parentes, & consanguineos: & amrmat quod in prouincia Mexicana,quae satis magna est, non dabatur sententia diuoi iij, nisi in ciuitate metropoli Mexicana, vel in TeZcuco, vel in alia quae dicitur Tlacupa, quae sunt prope ciuitatem Mexi costae , in quibus locis erant per principe positi quidam seniores, qui iudicarent
in causis matrimonialibus . Et si agebatur de adulterio , mortis poena erat. Si ob aliud, contentio oriebatur inter coniugatos, iudices eos pacificabant. Quod si iecundo conquerebantur, sententiam
serebant diuoi iij. Hoc dicebant esse in usu. Alij vero dicunt, quod absq; sententia separabantur, ipsis iudicibus nocontradicentibias. Nonnulli secretε sine iudicis sententia, aut monitione ad- inuicem disiungebant*r. Hunc modum dicunt fuisse in repudio . Et Plato . de diuortio, etiam leges statuit in dialogo. II. de legibus,ubi Sc iudices ponit in repudio sic iit & de hominibus noui Orm
203쪽
Aritea III. Au eum pluribus sit matri. 1 SyzARTICVLVS VI.
indissolubilitate in matrimonio , virum sit de iure natur RIMA, & solennis
quaestio sit, vir una indissolubilitas ina trinioni j, quae repugnat repudio, sit de iure na
Pro solutione notandum, quid sit ius s. Tho . ita naturale, seu lex naturalis . Quod
' dist. 33. etiam modis capiatur. Pro cuius elu Gabr. in cidatione etiam aduerte: P omnibus s. se n. d. 37 rebus mundi insunt naturaliter quaedarit e X. ha. principia , quibus non si, tum proprias,3 p. q. 27-- sibi conuenientes operationes , sedri emb. q. quibus eas conuenientes fini suo facere art- ῖ- possunt. Verbi gratia . Homini conue-S.Th. I. 2. nit comedere ad vitae sustentationem , Η εἱ ar. S. quod fieri non potest, nisi per digestionem cibi. Habet ergo Ob hoc quaedam principia a natura qui bias persiciat operationem . Habet enim o S, S dentes, nosolii in hoc habet a natura , sed cum hoc habet, i conue menter ad finem talem, habeat operationem. Ob quod habet
dente S acutos : ut melius conteri possit cibus. Hoc ideo est, quia cum natu
Arist. I 2. ra sit optime instituta ut Aristo. ait
naetaphy. non solum prouidet rebus Vt agant, in fine. sed etiam ut conuenienter agant. Et dicendum naturale, quicquid a natura datur , id est , a Deo auctore naturae . Et talia principia ad reddendum operationes conuenientes fini, naturalia di- cuntur. Reddere etiam operationes conuenientes fini, naturale dicitur. Hoc autem siue sint operationes quae conueninni rei, ratione generis: vel sint qua
Conueniunt ratione speciei. Verbi gratia. Si sit in homine principium ad comedendum , quod conuenit ei ratione generis, inquantu animal est Eo quippe v animal est, naturale est ei sumere cibii. It em . Et est principi si in ratione ad S. Th. I. 2. bonu prosequendum. Hoc naturale est,q.sq. ar. 2. quod sequitur natura speciei, inquantu homo est . Sive hoc, siue illud, naturale
dici tur ipsi homini , cum a natura prin
cipiu habeat ad utranq; operationem. Item . Lapis habet principi u ad coplendam hanc operatione, scilicet, descedendi deorsum, quod principium est grauitas: quod habet a natura insitu per sormam sua . Sicut ergo tu rebus in animatis cognitione carentibus, quae CX necessitate naturae agunt, principi u actiona est forma, a qua operationes procedunt couenientes fini: ita in his, quae cognitione participat, principi u agendi Iuni cognitio,& appetitus. At quia naturale est habenti cognitionem agere ex his principi js, necessario dicendu est, se illathiat principia naturaia : nam eo modo quo lapidi couenit descedere deorsum
a sorma sua, pi opter rauitatem,& animali couenit operari opera c6 uenientia ei per cognitione,& appetitu: & haec naturaliter agunt: quia a natura habet mouere animal, ad operationes co- uenientes. Ob quod necessario oportet ponere in vi cognoscit tua, naturale conceptione rei, qua cognoscit, & in vi appetit tua quadam incitatione. Hoc quidem ei in appeti ru , inclinari, quod in vi cognoscit tua, cognoscere. Per huius-naodi vero actus potest reddi operatio conuenien S rei ci gnocenti, sicut & pers rauitate lapidis redditur actus, descensus conueniens lapidi. Et hoc est verum S. Thom. in cognoscente, siue operatio sit quς co- ubi supra.
uenit cognoscenti ex conditione generis, scilicet, inquantu animal, vel ex conditione speciei, inquantum tale animal est. Sicq: reperiuntur haec principia, scilicet, cognitio,& appetitus in brutis,& in hominibus. Et tamen differentia
inter homines,& bruta animantia: licet Nora. I. enim ota animata suos habeat proprios fines ex inclinatione naturae, & consequantur fines : non tamen attingunt ad cognoscendu proportionem operis ad finem, seu mediorum in ordine ad unem: Differennam & si finem consequantur 'non tr- tia intermen intelligunt sui ina finem esse . Et rationalia quamquam contingat sinem cognost c- &irratiore , nesciunt quis sit modus peruenienia natia . di in finem. Homo tamen habet per b. Th. I. 2. rationem, ut non solum finem suum co- I. ar. 2.gnoscat, sed & media fini c6 uenientia, Si proportione ad fine. Verbi gratia. Bru- Λ a a tum
204쪽
tum animal coninngitur alteri in diuersitate sextium, scilicet, masculus, foemina, & inclinatur ad illum, non tamen cognoscit sinem , ad prolem generandam, dato quidem cognosceret medium , non cognoscit proportionatum
fini , sed instinctu , vel appetitu fertur S. Tho m. in conluctionem , cum ad id inclinetur. ubi supra. Attamen homo, non solum cognoscit finem, procreationem prolis , sed etiam medium proportionatu fini. Ob quod dato in homine, & in animalibus fit naturalis conceptio , & inclinatio, tamen cognitio indita homini dicitur lex na- Naturalis turalis, vel ius naturale, quo dirigitur Extimatio ad operandum . Eademq; naturalis coest in bru- gnitio in brutis dicitur naturalis extitis. matio, & non lex naturalis . Ratio diuersitatis haec est . Lex quippe dicit regulam ad aliquid agendum , perquam
S.Tho. I. 2 regulamur in operationibus,& regula - εἰ.9 I. ar. a. tio solum potest illis competere , qui ad 3. ad regulam aspicere possunt: cum ergo homo solus ad regulam possit a-1 picere, eo quod est dominus suarunt Operarionum , & potest in regulam dirigere , in eo dicitur lex naturalis,& non in brutis. Bruta nanque nou habent dominium suariana operationu, sed ex vi insita naturae mouentur ad e- . Iercendum suas operationes, quasi im-Quid lex pulsa . Ob quod in homine dicitur lex
naturalis. naturalis, 3c non in brutis. Vii de lex naturalis, eli quaedam conceptio naturaliter homini indita, qua dirigitur ad agendum in actionibus proprijs: siue coPetant ei ex natura genera S, inquantuanimal est, ut comedere, & gignere: fitie inquantum homo est, Vt ratiocinari , legere,vel simile quid . Ex quo paret , θ cum lex naturae sit, qua homo dirigitur ad consequendum suum fine
Pςr opera idonem coirent Cotem fini: omne illud quod reddit operationem noni I conuenientem fini, quem natura inten- dit, erit contra ius naturale .
Nota Praeterea . Dupliciter actio potesti esse non conueniens fini, vel quia Om- . nino impedit finem, vel quia dato non, impediat, tamen dissicilem facit consequutionem eius, sicut per comestione tura intendit sauitatem A conseruationem animalis . ' up erflua vero, 3tin6rdinata comestio irhpeliit sine , quia
non erit fanitas .cum superflua come stione. Si tamen sit temperata conse
stio , sed non sit congruo tempore, licet non impediatur finis, qui est sanitas, tamen facit dissicilem consequutionem finis, eo ς, non bene conseruabitur sanitas cum tali comestione . .
Item notandum , natura intendit Nota 3. in actionibus duos fines,unum principalem : alium stib isto minus principale, sicut in exemplo posito . Per comestionem enim in homine non solum natura intendit sanitatem, & conseruationem hominis , sed etiam intendit bona habitudinem in negotijs gerendis : Vt homo habeat robur, & fortitudinem,&non deficiat in exercitio negotiorum.
Vnde potest esse, st actio impediat fine
principalem quem natura intendit,uel si non principalem tollat, sed secundarium,& minus principalem . Vel potest esse, st dissiculter , vel operationem diffic1lem reddat ad consequutionem finis secundarij, & non ad consequutionem sinis principalis , ut non recedamus ab exemplo posito. Superflua enim comestio, non solum tollit finem principale , scilicet sanitatem, sed & secundarium, scilicet bonam habitudinem in negotijs gerendis. Et idem de nimio defectu cibi. Cibatio vero inordinata quantum ad tempus,non tollit finem principale, sed dissicilem reddit secundarin m . Nanon existente bona valetudine , non potest homo commode negotia exercere.
H is suppositis, sit prima conclusio. . Prima conclusio. In actionibus huma r.eonclunis si fit aliqua operatio , quae omnino tollat finem principalem, quem intendit natura in suis operationibus,est hibita iure naturq, per prima principia. Verbi gratia. Intendit natura conseruationem hominis. Homicidium autε directe tollit istum finem . Ob hoc homicidium dicitur esse prohibitum delege naturae , per prima principia legis naturae. Item . Natura intendit bo- . num cuius bet : Si aliquis alicui mala inferat, tollit omnino ilium fine,quem
uatura intendit. Quare est deprimis
205쪽
principijs iuris naturae , nulli malum
.esse faciendum .. Talia enim sunt principia prima legis naturae, quae sunt nota omnibus statim sine aliquo discursu, quae audita, statim quilibet approbat. Sicut etiam est. Omne bonum est prosequendum , & Omne malum est fugiendum . Qitia ergo natura intendit linein primo , prohibet primo quod omnino
tollit illum finem. a. conclu. 2. conclusio. Omnis operatio facies dissicilem peruentionem ad finem , que Viguer. in principaliter in te dit natura in tuis ope suis instit. rationibus, vel faciens eam minu S de -Τheo.c. i 6 centena, est prohibita iure naturae, def. . ver. II secundis praeceptis iuris naturae : quae Quae sunt quidem praecepta sunt tanquam qua de a. prin dam conclusiones, quae derivantur excipiis iu- primis principi j s. Probatur. inia curi S natu-- natura ut diximus non solu det opera Tae. tione ad coue nicte coseqvi utione finis,
sed etia ad consequutione : illud quod
impedit conuenientem consequutione finis, erit conita ius naturae, sed non est contra prima principia: nam per tales operationes finis principalis non tolli- tiir: ergo erit de secundis principi js, z quae sunt velut conclutiones derivatae a primis Verbi gratia . St Iado In ex CHplo proposito, coine itio inordictata quami. tum ad tempus, dicet non tollat finem principalem, scilicet fanitatem hominis, quam intendit natura, reddit ta- men consequutionem finis dissicilem ,
quia non commode habetur: ob quod . est iure naturae prohibitum comedere ante tempus,non cluidem est de primis praeceptis, quia non est de per se notu non comedendum ante horam: unde noeit deprimis praeceptis iuris naturae , sed fit notum ex primo principio.Cui-Ιibet est necessarium conseruare vita, sed ex inordinata comestione,quantum ad tempus, non bene conseruatur vita , seu salus hominis, ergo non est comedendum ante horam . Ecce quomodo, quod dissicilem reddebat sine intentum a natura, est prohibitum iure Naturae , tanquam quaedam conclusio, quae probatur ex principijs per se no- . tis in natura, quae sunt de primis principii ,ex quibus derivantur conclusiones, quφ di suntur fsse de lege naturae,
vel prohibita, vel praecepta, de secundar ijs praeceptis, Haec sussi valde notanda in omni materia, prpecipue in hac matrimonii, ad exacte intelligendum quid sit contra legem naturae, & quid
3. Conclusio. Omnis actio, quae tol 3. coiacliti lit finem secundarium naturae , vel dissicilem facit peruentionem ad ιpsum, est Abulen. prohibita de iure naturae, per secundaria Praecepta iuris naturae, & non per Mati. Isaprima. Probatur. Natura in suis ope- q. sis, rationibus post finem principalem intedit debitam peruentionem ad ipsum, & I. Ratio. ad finem secundarium : ergo illis praeceptis iuris naturae erit prohibitum, quod impedit finem secundarium, quibus est prohibitum , quod impedit debitam peruentionem in finem, quia eadem omnino est iratio utriusque: sed quod impedit commodam peruentio nem in finem est prohibitum secundis praeceptis iuris naturae. ut in a. conclusione patuit . Illud dicitur esse prohibitum secun- 2. Ratio. dis praeceptis iuris naturae, quod no ethper se notum inalam , sed elicitur ex lper se notis : sed quod impedit,&tollit isnem secundarium , quem natura intedit, no est per se notum malum, sed est tanquam conclusio, quae elicitur ex per se notis: ergo, quandoquidem est prohibitum , solum est prohibitum de secundis praeceptis iurIs naturae . Exempli gratia . Multum comedere , impedit sinem secundarium, quem natura intendit per comestionem, scilicet bonam habitudinem ad negotia gerenda: ergo multum comedere, cst prohibit si iure naturae, ted tamen non primis praeceptis, si cum tali comestione conseruatur sanitas r quia non est per se notum illud esse malum, sed debet fieri notum per prima principia per se nota. s. Om- Mat. 7. ne malum est fugiendum, & bonu prosequendum: sed non exercere negotia, quae sunt homani conuenientia, est malum , ergo fugiendum est. Ecce qlio modo elicitur hoc tan4 coclusit, quedam ex per se notis : ob quod illitii tale dreue de iuris nMur.eyceptas secudarujs ἀ
206쪽
Applicando in pr6posito in nratri
Duplex fi monio, Duplicem finem praetendit nac nis inten- tuta inclinans ad illud. Primum, &tus a natu principalem , procreationem prolis, &xa in ma- eius sufficientem educationem . Qui trimonio. finis competit homini, inquantum PLAbulen . malest. Omnibus quippe animalibus Μati. I9. persectis cόnuenit procreare filio, , &q. qs. educare eo tempore, quo educatione
etiam si nulla sit lex posita, vel inclinGri ad mansuetudinem , vel quid sinitie, sine alia lege, & hoc, quia ratio, quae in
homine est, eum mouet ad illud, illud tale dicitur esse de lege, vel deiurenam turae primo modo . Idem si moueatur ad comedendum, quod conuenit ei inquantu animal est, de iure naturali esse Aeci A Q a uicitur, quia illud habet a principio in-
ethuc. II. - causam associationis maris,&finis sitiuum est,&nutrimento indiget. Secundo modo dicitur ius naturale, Secundo
h. fini S. minae assignat communem omnibus animalibus, quod est primum bonum matrimonij, scilicet, prolis educatio. Finis secundarius, & minus principalis in matrimonio est , communicatio operum maris, & foeminae, ut ibi Aristo t. dicit, quae communicatio est in necessari j, ad vitam. Et quantum ad hoc quod est Diuinum positiuum . Et hoc modo ius ad similitudem modi praecedentis,scili- naturale. cet,quia est quasi ex principio naturali, eo quod sit a principio superiori mouente . Sicut in naturalibus dicuntur aliqui motus naturales, non q, sint a principio intrinseco,sed sta sunt a prin- finis. ponitu' bonum aliud matrimoni , sci- cipio extrinseco , superiori mouente. licet, fides, inquantum debent sibi ad- Sicut motus qui sunt in elementis ex inuicem seruare ,, quandoquidem in impressione corporum coelestium dicunoperibus communicandum i Tertius finis respectu fidelium solum est sacra mentum, de quo quia de infidelibus eci . . agimus, nihil in praesenti, suo loco re
Ius natu- Praeterea notandum, pius naturalerate tripli tripliciter accipitur. Vno modo, prociter acci- eo quod est a principio naturali. Seriturtur naturales: ut dicit Commentator. Averr.3. de coelo, licet non sint a principio intrinseco: tamen quia a superiori mouente , sussicit ad hoc ' naturale dicatur. Ob similitudinem euius illa quq a Quae sunt Deo sunt qui est principium superius in Evangemouens dicuntnr esse de iure naturali. lio, dicun-
Sunt etenim ex infusione superioris tureise, dccundo modo, pro eo quod est a princi- principij. Hoe modo accipitur ab Isi- de lege napio extrinseco Diuino. Tertio mod', doro, dicente. Ius naturale est quod in turae. pro eo quod non selum est a principio lege,& Euangelio continetur. Certum naturali , sed est a natura, id est de re eit, ' si primo modo caperetur ius na- naturali, prout distinῖuitur contra ra- turale , pro illo quod est a principio in-tionem . sto per naturam u, no omnia quae sunt S. Bosau. Primo modo capiendo , ius naturale in Evangelio, sunt de iure naturae: nam 4. d. 33. Pri. modo est illud, quod est ex principio , quod a O homo recipiat bapti sinum ad salute, ius natu- natura ind1tum est . Verbi gratia. Ho- non est naturale, cum ad id non inclina-Tale. m 6 a' natura habet rationem inditam : tur homo per rationem, cum sit supra eo enim est homo, quod rationem ha- rationem. Veruntamen quia quae inbet, qua distinguitur ab alijs animali- Euangelio sunt, a Deo data sunt, & itibus. Quod 'rgo ab isto principio pro- dulta, tanquam a superiori principio,
cedit in homine,dicitur esse de iure na- dicuntur esse de lese naturae. ituriae, quomodocunq; homo dirigatur Tertio modo dicitur aliquid de iure per rationem ad aliquid absque ali- naturae,stricte capiendo, pro eo st est noqua lege scripta, siue illud ad quod in- solum a princieto naturali, sed ab ipsi clinatur conueniat ei, quia homo est , natura: Ρrincipium naturale in homine Quid duel quia animal est, dicitur esse de iure suorum actu si ratio ipsa est. Unde quic- est de diis naturae, sicut videmus hominem absque quid est dictamine rationis, est natura- ctamine aliqua lege posita inclinari ad viuen- Ie, quod est capi ius naturale primo mo rationis, dum in consortio aliorum hominum , do: tamen illo tertio modo est, quan- est natu do rate .
207쪽
ortic. VI. An in dissolu .mat, sit naturalis. I se r
do ab ipsa natura est , prout natura di- . sim gustur cotra rationem. Et naturale, prout distinguitur contra illa quae sunt secundum rationem. Hoc modo iuS naturae non est aliud, quam illud, quod esti de rebus naturalibus. Hinc est, g, illa , quae conueniunt homini, non inquantu homo est, sed inquantum animal est, di-- centur esse de lege naturae, vel de iure naturae, hoc tertio modo stricte capien-ini id ius do. Et sic capiendo, definitur Iuristae di-
naturqse- centes. Ius naturale est , quod naturacundu Iu- omnia animalia docuit. His suppositis, ristas. oportet quaestioni satisfiat, ubi quaerebatur , utru inseparabilitas matrimoni j
si de iure naturae. De quo sit prima
I. conclu. Prima conclusio . Capiendo ius naturale secundo modo , id est, pro iure Diuino,inseparabilitas est de Iure natutae . . Mati. Probatur ex illo Matth. ubi Christus expresse dixit, nullo modo licere homini relinquere uxorem . Patet etia quomodo ab initio fuerit sic ab ipso Deo costitutum, quandoquidem dixit, Erunt
Gene. 2. duo in carne una, S ab initio creauit Dominus. Tandem ex processuluerae constat, Deum inseparabilitatem matrimoni j xenouasse , quae a pi Incipio creationis fuerat , quae perierat in statu legis veteris propter repudium. conclu. . 2. conclusio . Accipiendo ius naturae tertio modo stricte, pro illo , quod homini conuenit inquantum animal est: in separabilitas matrimoni j non est de iure naturae . Probatur. In separabilitas qui de haec non reperitur in caeteris animatibus, ubi masculus, & foemina comiscentur : ergo sequitur cum in alijs non
sit de iure naturae quod nec in homine. gonctu. 3. 3. conclusio . Accipiendo ius naturae primo modo, pro eo, quod est de dictamine rationis, sine aliqua lege positiua :inseparabilitas in matrimonio est de se- Naio. dist. cundis praeceptis iuris naturae. Quia ratio absq; aliqua lege dictat, in matrimonio esse in dissolubilitatem , vel inseparab litatem. Dictat enim illa quq sunt conitententia fini matrimoni j, sed conuenies cst inseparabilitas ad prolis procreationem , Ut constat, nam alias, non
in dissolubilitas inter coniugato S. Pro intelligentia tamen notandum In matri est, in matrimonio illa praetendutur , monis prΞ procreatio proli S, eiusdem educatio, in- intcnt ObΡΗructio, & operum comunicatio, ut su- crcatio pra diximus. Finis principalis matrimo lis, C ducani j, scilicet, procreatio prolis: quia non tii, , S Ope tollitur totaliter per separabilitate ma rum com trina oni j, cum prole, possit procreari, nauulca -- dato maneant ad certum tempus solum ii O. vir, & foemina, no est ista inseparabilitas In matr1monio de primis praeceptis iuris naturae, est tamen de s cundis. In for I. Ratio .ma conclusio probatur. Separabilitas matrimoni j impedit fine secundari ima matrimoni j, finem aut e principalem eia ficit dissica lena, ergo sequitur, , talis separabilitas cli prohibita iure naturae'. Et non est de primis prςceptis ruris naturae, ergo de secundis. Quod non sit deprimis, probatur . in ta ut supra diximus solum ill a sunt prohibita per prima praecepta iuris naturae, quae tollunt finem principalem, quem praetendit natura : sicut occidere, quia tollit vitam hominis, quam io tendit directe natura: at per separabilitatem matrimoni j non directe tollit ut finis principalis matrimoni j , scilicet, procreatio prolis: cum procreari possit, licet non aeque bene, dato separetur vir, Sc uxor: sequitur, Pest de se cundis praeceptis. Et quuta uitam sit ad procreatione prolis necesiariu , P
vir,& sex mina simul maneat ad aliquod te pus, usq; dum iam proles est prouect qaetatis, sui lilrIS, non tamen est necessarium 9, perpetuo maneant iuncti. Ob quod potest finis principalis matrimoni j stare cum separabilitate: eo G, in
structio fieri potest persecte usq; ad vicesimum annum. Et iam ex iure naturae non esset nec elIarium silanil in uniam naanere vir,& uxor.
Item. In separabilitas matrimonij no a. Ratio. 'rdinatur ad prolis bonu, quod est prin S. Tho. iaci palis finis matrimonii, nisi quantu ad 4. d. 33. hoc G, per parentes, filijs prouidem debet in totam vitam, per debitam praeparationem eorum quae sunt necelsaria f. Th. I. rin vita : huiusmodi autem praeparatio , q. 94.ar .s
non est de prima intentione naturae , ad 'κctiacum omnia sinu comunia uelo
208쪽
' a Secunda Pars Speculi seniugiorumi .
ratio. p. p eatio 2. p. ergo in separabili tas , non est deprimis
q. Conclusio. Licet ita sit, inseparabilitas, per totum tempu& vltae non
sit contra prima praecepta iuris naturae, tamen ad aliquod temPus certum de per se est contra iuris naturae prima praecepta . Nam illud, quod tollit fine principalem matrimoni j, est cotra prima praecepta iuris naturae, sed separabilitas, si sit ante prolis procreationem necessariam, & educationem sufficientem, tollit finem principalem matrimoni j , ergo est contra prima praecepta iuris naturae. Quod si separatio fit ante prolis procreationem tollatur finis matrimoni j, patet: quia cum foemina sola non sum ciat ad prolis educatione, nec solus vir, uterq; coniugum erat necessarius: sequitur ergo , 9, si simul nomaneant in unlim, g, pro leue non educabitur :& si non educetur non adest finis principalis matrimonij. Educationem quippe principaliter intend1t natura , & non solum generationem. Unde de iure naturae est, tandiu Virum,&foeminam simul manere, quandiu inteditur educationi prolis. Ante vero separari est prohibitum iure naturae primis praeceptis. Haec conclusio non co-trariatur tertiae conclusioni: quia illa absolute,haec de tempore determinato loquitur. .conclusio . In separabilitas matrimonij usque ad inor tem , licet no sit de
iure natur e , ut est commune omnibus animalibus, est tamen de iure naturae , tandiu , quandiu vacatur generationi. Quia constat in omnibus animalibus, linteparabilitas non manet usq; ad mortem : ergo nec in homine necessario manet ex iure naturae , quod est commune omnibus animalibus . Nam tandiu manendum est simul', quandiu vacatur educationi, prolis: sed no usq; ad mortem vacatur educationi,cum ante senilem aetatem contingat prolem esset sussicienter educatam , ergo non est de iure
Secunda pars probatur,p sit de iure naturae tertio modo capiendo ius rati rae, quandiu vaeitur generationi. Nanti dicitur esse de iure naturae tertio modo, quod est commune omnibus animalibus : sed brutis animalibus natura indidit, quod simul maneant usque ad educationem perfectam filiorum : ergo etiam & homini, hoc conuenit. In qui busdam enim animalitriis fili j, mox ut nati sunt, possunt se educare, & in talibus nullius parentis cura exigitur. In alijs sum cit cura maris ad educandum: ideoq; non commanent masculus, & suum ina . In illis vero, in quibus maris , &foeminae 1blicitudo requiritur , ambo manent. At quia bruta exigua ind1gent educatione, paruo tempore manent simul masculus, Scscemina. Homo tamen, quia perfectior caeteris animantibus, longa indiget educatione: quia tardius perficitur . Et cum natM-rale sit omnibus animantibus tandiu si mul manere , quandiu proles per noest stis ficiens, naturale erit tandiu manere virum & uxorem simul, quandiu plotes educatur : & per se non est sibi sum ciens : sed quandiu generationi vacatur,ta diu educationi prolis , Quae de nouo gignitur, intendendum est : ergo de iure naturae capiendo tertio modo, ut commune est omnibus animantibus, erit inseparabilitas matrimoni j tempore toto, quo generationi vacatur. Et quia educatio sufficiens extenditur ustaque ad vicesimum annum prolis, & qui gignit est regulariter viginti annorum, iam ius parabilitas erit de iure naturae usque ad quadragesimum annum, etiasi unum filium solum gigneret. Et quia dum illum educat, nascuntur alij, pro
quorum quolibet oportet tantundem demporis impetidere,oportet parentes per totam 'vitam manere simul gratia educationis fisorum: quia aliter non possent sussicieter prolem educare . Et tamen matrimonium ordinatur ad educationem sta principaliter, sicut ad procreatione, cum nihil prosit procreatio absque educatione: ob id de iure naturae est inseparabilitas . - Praeterea. Educatio non potest commode fieri absque communicatione operum inter masculum, & foeminan νquae fit dupliciter . Uno modo, realiter No est eadem ratio educationis in omnibus animalibus.
209쪽
Artis. V . I. Ais indisio. siti apud omnes. I
Duplici- ter educando, quandiu indiguerit. Alio
ter educa modo, relinque do aliqua bona, per quaetio contin sustententur nati adulti post mortemgit. Parentum. Quare ad parentes attinet, a. Cor. I 2. filijs thesauri Zare , quod contingit per hoc, , parentes relinquant sillos haere, des bonorum suorum. Haec vero thesaurizatio fieri non potest, nisi maneant simul maritus & uxor. Sequ1tur ergo inseparabilitate hanc esse de i ta re naturae. Corolla. Ex quo sequitur manifec te, q, si est hi nota dum aliqua gens propter peccatu ta ignoras: pro illius quae nulla haberet doctrina, nulla virtuor bis inco tem acquisita, nec secundu lumen natulis . rate viveret, nec educatione filioru haberet, nec thesaurizare eis, & nihil es s relinquere est et consiletu, nec aliquo allomodo cura filioru gereret , qa apud tales inseparabilita, in matrimonio no sane celsaxia esset, ad tantu teporis poli ,plis generatione, sicut eli nece staria in getibus , ct initruunt filios in bonis moribus,& pollet virtute,& thesauri Zat ers.
Nota. Sed videlibabiliter dicendu ,st illis gentib' ex natura ta diu man dii Cis et, qua
diu generationi prolis intendit: luod fit
partio tepore , cu educatio apud eos no sit. Et in illis matrimoniti solu videt elle ad generatione, in officiti naturae, & remediu,& ta diu in unu manendu esset. Unde no mirandii, i tales plures admitterent in ta atrii nonior vel 9, repudi si cocederent facile. Na ubi no est procreatio, nec educatio, nec thesauri Zatao,no ex natura est nec est itas ad diu manendu . At - - qa suspicor aliquos in uetos in nouo orbe , in Q bus ante cognitione veri lumi- . nis, S Euageli 7 diuulgatione: illa quae inlumine naturali bona cognoscunt, vix ipsis fueriit in usu , credibile est in matri monio ta turpiter er raste, Et tam facile . alia,& alia sibi sociasib ex hoc ,puen ille : la rara esset apud eos instructio, nec aliqua alia ad virtute prolis ,pue t lo , nucis , Viu int, cu Cis praedica Epiloga- tu sit. Ex oibus ergo resolutorae habetio arti. 'aus, inseparabilitate matrimonii esse de Abulen . de secundis praeceptis D to Mati. I9. Vitam, Ut maneant simul vir & uxor. q. s. Est etiam de primis praeceptis iuris naturae , quantum ad tempus aliquod , icilicet, quandiu prolis educationi. ne
cessario intenditur . Ex quibus oritur sequens graue dubium. Cum hec inseparabilitas sit de iure naturae: cluare non est idem apud omnes gentes i Haec dicta sunt ex communi opinione doctorum, qua mitis Michael de Medi nam suo de Caelibatu lib. q. controuersia. I. c. IO. contendat probare hanc inseparabilitatem in matrimonio non esse dedi lic naturali primario, neq;
se citra dario : sed est e de iure Diuino positivo, quod & fatis docte contendit probare forte de re omnes eadem scn timus, vide ibi.
cuare in dissolubilitas non sit apud
omncs genteS. I ergo ita res se habet, vidissinit si est,' inseparabilita Smatrinioni j est de iure natura , S. . I. 2 quomodo ergo non est idem q. 9a. ar. 2 apud oes gentes Θ Uidetur . n. naturalia
si vere naturalia sunt ) esse immutabilia,& invariabilia, Si idem apud oes: sed
clare cognoscimus esse quam plurimas nationes infidelium barbaroru, qtri tale inseparabilitate non obseruat, sed utuntur repudio pro libito: ergo no videtur de iure naturae, sicut dissi nitum est . Pro solutione oportet in memoriam Conside-
ad diicere,qa supra diximus: dupliciter tio. aliquid esse de lege nature. Vel quia est
de primis praeceptis tum, naturae, quae sunt illa manifesta per se, ut eli. Omne malu est fugendia. Omne bonu est prosc- qtiendu . Ite. Vtiod tibi no viii alterino Mati. Tiacias. Haec sunt prima principia se nota. Ijs c6traria, sunt prohibita primo dem re nat tirae . Alia sunt de 1 ure naturae, siue prscepta, siue ,pla ibita, quo no sunt de primis preceptis legis nature .' quiano sunt p se nota apud oes: sed rint velut coclusioncs cilis' da, que inferunt exprimi S principus. Nam in speculabilibus suiu lue da principia prima , ex quibus S. Tho ubi deis uatur, S deducuntur conclusione S, suo rasicut eli. De quolibet est affirmare, vel negare , sed non de uno utrunque simul, ut ait Arist. Et hoc. Qtiodlibet est,
210쪽
ι s Secunda Pars Speculi Coniugiorum
Aristo. 4. vel non est. Et aliud. Qtizectinq; sunt nae taphy. eadem uni tertio , sunt eadem inter se . t C x. co. Haec ita sunt principia speculabilia peret. lo. usq; se nota: citria nullus est, qui si termino ad. 27. rum significationem intelligat, ignorare possit, ob hoc dicuntur prima principia, cx quibus per ratiocinatione eliciuntur conchisiones quaedam. Sic in practicis contingit, ex quibusdam primis prin- Matth. 7. cipijs practicis notis per se. Quod tibi non vl S, alterI non facias; vel, Nulli malum est faciendum: eliciuntur aliae conclusiones in particulari, quae non sunt per se note, sed innotescunt per discursura . Prima vero principia in morali bus, dicuntur esse de iure naturae primo modo . Secunda autem, quae sunt conclusiones, dicuntur esse de iure naturae, secundo modo , licet utrunq; sit de iure naturae . His suppositis, ad quaestionem sit prima conclusio. I. conciti. Prima conclusio. Lex naturalis quan
'. 9 .ar. a. sunt nota , est eadem apud omnes gen- Isido. in ii. tes: nec aliquam variationem patitur IEthi. c. I 2. Conclusio probatur ex dictis Isido. IusClce. li. 3. naturale est eommune omni nationi. de repub. Ratio est. Eo enim dicuntur e se prin-qlla: refc- cipia prima iuris naturae, quia ex se, &runtur a per se sunt nota in natura : sed cum na- Lactan. li. turam catadcm habeant omne S natio-6. de Vero nes : sequit tir apud omnes eadem erutcultu Dei haec principia . Nam omnia illa faciens. 3. da, vel vitanda pertinent ad praecepta legis naturae , quae ratio practica naturaliter apprehendit esse bona humana . Et quia bonum, habet rationem finis: eo P omnia appetunt bonum: ut ait Aristo. I. Aristo. & malum habet rationem con- Ethi. c. I. trari j: inde est, quod omnia illa, ad quae S. Thoria. homo habet naturalem inclinationem , ubi sup . ratio naturaliter apprehendit ut bona , S per consequens ut opere prosequenda : contraria vero ut mala, & vitanda .
Secundum igitur ordinem inclinationunaturalium, est ordo praeceptorum legis naturae. In est enim primo homini inclinatio ad bonum secundum natura , in qua communicat cum omnibus substant ijs, inquantum quaelibet substantia appetit conseruationem sui ipsius: & secundum hanc pertinent ad legem naturae , ea per quae vita hominis conseruatur: contrarium autem impeditur . Sicq; est idem apud omnes velle con- Nota. seruare se ipsum,& fugere contrarium . Inest etiam homini inclinatio secundum naturam, in qua communicat cum caeteris animantibus . Et sunt de lege su p. p. p. naturae primo modo illa, quae natura art. I. omnia animalia docet, ut est commixtiomaris & 'minae,& educatio liberorum,&similia..Haec etiam similiter eadem sunt apud omne S. Tertio modo inest homini inclinatio ad bonum secundum naturam rationi S, in qua disteri ab alijs animalibus. Et secundum hoc inclinatur, ut veritatem cognoscat de Deo, & quod in societate vivat. Unde idem est apud omnes ignorantiam vitare, & non offendere alios, cum quibus debent conuersari, & alia huiusmodi . Ecce quomodo haec quae sunt de primis praeceptis legis naturae ,
reperiuntur apud omnes nationes. Nec aliqua tam barbara natio reperta est, in qua no inueniatur velle se conseruare , sitq; commistio maris & sceminae, & appetitus ad cognoscendum de Deo, & ad pacifice vivendum . De quibus S. Tho. S. Th. I. 2. Haec conclusio est contra Abba. & se- q.9 .ar. 2 quaces, qui in c. finali de consuetu. di- Abbas. cit. ius naturale posse variari. Nisi intelligat quantum ad ius naturae , quod est de secundis praeceptis. Nam tale ius naturae potest variars, ut in sequenti
conclu. probabitur. 2. conclusio. Lex naturae quantum 2. conclu.
ad illa quae sunt de secundis praeceptis , Adria. in quae velut coclusiones eliciuntur ex pri q. de resti. mis principi js, est variabilis: nec est ea de Drie do de apud omnes nationes. Probatur pri- lib. Chrimo experientia. Videmus nanque , θ stia. p. apud aliquas nationes aliquid quod Celius li.
habetur ut bonum naturaliter cognitu , Io. lectio. lumine naturali ex primis principi js: c. I. apud alias nationes illud non habetur Quin. li. 3. ut bonum,ut in proposito. Communi- c. 9.care virum & foeminam in operibus ad Draq.l. 7. thesaurigandum filijs, tanquam bonum connubi. habetur, quod ex per se notis elicitur: nu. 22. tamen sunt nationes barbarae ut constat nobis ) quae illud non habent velut