장음표시 사용
211쪽
Artis. VII. An indisio. matri. sit apud omnes. r si
S. Tho. in A. d. 3 3. &in 3. d. 37. Quae sunt
turq secudario deleri possunt. 2. Ratio. Item, tanquam malum aliquae nationes fugiunt pluralitatem uxorum: quia noest pax in familia, quia rixantur ad inuicem, quod elicitur ex notis in lumine naturali: sed tamen videmus non fuisse apud nationes noui orbis, quae pluralitatem admittunt . Item. Repudiare uxorem iudicatur malum , eo quod necessaria sit industria mulieris, ad procreationem prolis: attamen apud noui orbis indigenas putabant bonum Clictepudiare. Sequitur ergo haec naturalia de secundis praeceptis non esse eadem apud omneS. Et confirmatur. Haec secunda praecepta iuris naturae non sunt per se nota, sed per aliud nota , scilicet, per derivationem ex primis principijs: ergo illis solum erunt nota , qui derivationem, vel ordine ad prima principia non ignorant : sed sunt quam plurimae nationes, quae ignorant hanc derivationem : ergo
S ignorabunt conclusiones varia S. Uarie enim extimatur de rebus quantum ad illa quae non sunt naturaliter determinata . Contingit enim circa hum snodi conclusiones non amnes eadem sentire, sed quibusdam videtur rectum , alijs non videtur: qualia sunt illa, quae sunt de iure naturae fecundo modo . 3. conclusio. Illa quae sunt de iure naturae secundo modo,velut conclusiones quq eliciuntur ex primis principi js, non lotum no sunt eadem apud omneS , sed a corde hominum possunt totaliter aboleri. Probatur. sunt legis naturae secundario non sunt per se nota, sed ex principijs cognitionem habent. At cum cognitio, quae est per operationem intellectus, impediri possit in homine , vel propter persuasiones in contrarium, vel etiam propter prauam cola suetudinem, sequitur se deleri possitiat. Item . Hae conclusiones in operabilibus se habent, sicut conclusiones quae eliciuntur ex suis principijs in speculabilibus: sed circa conclusioneS, quar necessariae sunt in speculabilibus, contingit crror, ut constat experientia , ergo a fortiori etiam cont1nget circa conclusones in praeticis, quae non sunt necelsariae, sed contingentes, siquidem ad hoc
quod hae conclusiones inserantur exiuis principijs, requiritur lumen intellectus,& cognitio, deductioni S unius ex alio : quae cognitio impediri potest ob innumeras caulas, Propter malam dispositionem sensus: quia cuin nece iselit intelligentem phanta sitiata speculati, ex indispositione phantasiae , contingere potest error m intellectu . Ergo Aris. 3. de non videtur dubitandum, quin postit anima . apud aliquas gentes, harum conclusio- tex. co. 37num notaria deleri. Unde Glo. sit per Glo. ad illud ad Roma. Cum gentes , &c. dicit, Ro. d. v ita interiori laomine per gratiam m- nouato, lex iustitiae inscribitur , quam deleverat culpa . Ob hoc . S. Tho. dl- S. Th. I. 1.cit, ilex naturali S quantum ad illa ν q. 9 .ar. 7. quae sunt de secundis praeceptas, deleri Soto de iupotest a cordibus hominu , vel propter sti. & tu. malas persuasiones: vel propter pr4- lib. I. q. q.
uas consuetud me S, & hab Itus corru- ar. . Cl. 2. ptos, sicut olina apud Germanos latro q. I. ar. 3.cimum non reputabatur peccatum, 'si extra fines ciuitatis esset. De quo Iulius Caesar lib. 6. de bello Galli. Et
aliae sunt inuentae nat Ion CS II nouo or
be, in quibus nolin ulla vitia sic in naturam conuersa fuere e ut licere putaret.' Et forte de concubitu vago Ignoran
tia inuincibilis erat. ' . Ex quibus seqttitur non mirandum Corolla. esse, quod aliqua ges reperta sit nao dc , quae pro nihilo habebat repudium , &nullo modo illicitum ptitauerit: imo Vide Tira cum esset solum foemina, & Vir : ViX re- que l. l. 7. putabat peccatum, dato Vir aliam repta conubi. . diasset, & foemina alium virum, culuS iso. n. . ecausta erat . quia repudium licitum e re '' debat, quod est de lecti indis praeceptis
iuris natu iae. Et potu It ob sua peccata deleri insepaia Dilitas a cord Ibus CO-rum . Adde, quod Sc fornicationem videtur non existimasse in .iluin ede. Stat enim bene, quod apti l Omnes Getes eadem sit rectitudo circa prinia principia: non in est necesse,q, hoc sit verum circa oes coci cisiones, quae Cliciuntur ex ipsis principijs. Nam apud omnes est verum , secundum rationem agatur : ex quo
principio sequitur conclusio , ptopria deposita sunt reddenda . Hoc qusdem ut in pluribus verum est, sed potest con
212쪽
I Secun is Pars Speculi seniugio vim
tingere in aliquo casu , quod malum sit reddere depositum : visi aliquis petat ad impugnandum patriam. Sicq: in alijs conclusionibus poteit elle, 9, una gens
iudicet tanquam re istum,& atra non: ut'
si ex isto principio noto apud omne S. S. Thona. Nulli malum est faciendum , aliqua na-Vbisu p. tio, seu gens inserat: ergo inter coniuges perpetud eli manendum, quia malum sequitur prolis, ex separatione: alia tamen gens, quE non iudicat separationem malum , imo bonum : quia conuenit discordantes segregare, aliter iudi- eat . ' Nam huiusinodi conclusiones, quae ex decalogi praeceptis, quae prima legis principia dicuntur : non ab omnibus immediate cognoscuntur: licet decalogi prςcepta,quamuis etiam sint conclusiones, immediate cognoscantur, &facile per illa immediata,& prima naturae principia,ut dicemus in sequenti ari liculo, in prima conclusione . Etsi ut probati aut hores reserant apud Roma
nos ab urbe condita per s a. o. anno S non
fuit auditum repudium, & primus qni repudiauit fuit Sp. Servilius vir non Obscurus, qui coactus est a censoribus iurare liberorum causa se coniugem dimittere. Frat enim sterilis, qui tamen' ob hoc factum in perpetuum exosus fuit populo teste Alicarnaseo lib. 2. &Valerio maximo lib. 2. c. I.
Quis nam est , natura potest dispensare.
Τ Η v M , dato θ inseparabilitas matrimoni j sit de lege naturali, & per
consequenS tanquam repugnans repudio, si alicui gcnti licuit ex dispes alione uti repud so. Et qui dispensare Dou λ potuit in lege tali naturali. Quia apud Iudaeos constat, in lege veteri fuisse nusu, oportet inquirere, cuius dispensatione id factum est. Notandu . . Pro cuius solutione oportet notare νVide, C.' ς per dispensationem recedatur a
communi cursu legis illius, contra qua uarru. In dispensatur, & ista inseparabilitas, quae 2 P. epit. repudio opponitur, sit de iure natur e , c. ut diximus: dispensatio est intelligen- Abulen. da in iure naturali, sicut mutatio cur- Matth. I9.sus naturalis . Nam hoc, & 1llud natu- Cursus naraliter se habent. Quot modis ergo co- turalis dutingit mutari cursum naturalem, tot & pliciter sit dispensatio in his quae sunt iitris na- mutatur. turae. Cursus enim naturalis mutatur dupliciter. Vno modo per hoc, Q, causa naturalis, per alia causam naturale impeditur a cursi suo : sicut in illis , quae frequenter eo de modo fiunt. Aliqua doautem deficiunt: se homo sit ni onocu- 'lus , vel φ habeat siex digitos in manu ,
vel Φ non sint membra debita proportione formata, quemadmodu comunit ei fornaari solent. Tunc quidem contingit in talibus variatio , ab alia , cauta naturali: eo st virtus sermativa imp d: tur ob de se etiam , vel ob superfluitate materiae, quod naturale est. Sicq ditur effectus,& cursus natural I S, circa
illa, quae fere semper contingere solent, scilicet, q, homo nascatur cum quinq; digitis in manibus,& pedibus,& l membra sint debita proportione sormata .
Hoc modo non. variatur cursu S reru na
turalium, qui est semper, sed solum ille, qui est quasi semper. Per hunc quippe
modum non impeditur, i sol non moueatur ea de velocitate, qua semper mouetur secundu motu suum naturale ab , occidente in oriente, vel ad motu primi mobilis, ab oriente in occidentem : quia semper fiunt eo de modo, nec per aliam caulcim naturale impeditur a cursu suo.
Secundo modo variatur rCS natura
lis a cursu suo per causam supernaturalem : sicut continger c solet , quando fit aliquid miraculosum . Nam quod a. physico, homo nascatur monoculus , Vel male tex. co. 82, proportionatus in membris , licet sit variatio in illis, quae secunda in naturam contingere solent, non est miraculosum , sed monstruosum, cum non sita causa penitus supernaturali, sed contingit a causa naturali. Quando vero varaitio cursus naturalis , qui semper contingere solet, fit per causam non
naturalem, dicitur miraculose ilIud fie-
213쪽
etastis. V III. A cpuo dispen. de iure naturae. Ist
ri: quae variatio contingit circa motu nacoelorum, vel astrorum, vel aliorum, Ut Iosue. Io. patet in liatione s olis tempore Iosue,&q. Reg. 2 O. In retrocessione eiusdem tempore EZe-
Esse. 38. chiae , & in eclypsi miraculosa tempore Mati. 27. passionis redemptoris nostri. His suppositis, ad propositum de dispens uione
inseparabilitati s matrimoni j, quam nam turalem dicimus, sit prima conclusio. I. conchi. Prima conclusio . Dispensatio in aliquibus quae sunt de primis principijs iuΑbulen . ris naturalis, a nullo alio fieri potest , Mati. I9. quam a solo Deo . Probatur. Sic seq-qῖ . habet dispentatio in primis praeceptis iuri S naturae , qu e nota sunt apud omnes, S semper sunt cadem in rectitudine, sicut se habet variatio cursus rerum naturalium, quae semper eodem modo continatant : at variat lo talium
rerum ut diximus non fit nisi a caus a penitus supernaturali , scilicet , a Deo : sequitur ergo quod eodem modo neque dispensatio in talibus primis praee elatis fit nisi a Deo. Quod autem
codem modo se h ibeant haec duo, variatio, scilicet, cursus rerum naturalium , quae se iii per contingunt eodem modo:& dispensatio in illis , quae sunt de primis principijs iuris naturae, ex eo patet: quia sicut illa non nisi per miraculum a solo Deo mutari poliunt: sic & in ii. lis quae sunt de primis legis naturae praeceptis , cum nullus illa variare pollit nisi Deus, neq: per aliquem dispensari Sene. 22. pollunt nisi per solum Deum . Ex quo habere possumus, quomodo solus Deus potuit dispensare in homicidio , quan-Ex Odi. I. do praecepit Abrahae, ut silium suum Iuda. I 6. occideret. Idem potuit in furto, quando flijs Iliaci praecepit, ut accommoda ta ab Aegyptiis non redderent. Idem licite dii pensiluit , ut Sanson seipsit minterficeret, quod etiasti contra prima principia iuris naturae . Idem potuit - Oseae praecipere, ut accederet ad non Osex. I. snam. Neque ob hoc peccarunt. Nec Doct. sub. ab alio quam a solo Deo potuit varia in 3. d. 37. tio concedi fieri sine peccato . Nullus q. unica. item potuit dispensare unquam, sicut Gabr. ibi. nec variatio cursus rerum naturali ulla
Alnaayn. in illis quae semper eodem modo fiunt. Hic tamen consideratione dignum repus, praecepta decalogi nos dicere
elle auris naturae principia prima, cum tamen Interdum In praecedentibus loquentes Imrs nauerimus Clie concitisio nes, quae ex pi imis Cliciuntur. Qgio di ibi non vis, S c. In quibus nulla est contradictio,imo est. S. Tho. do trina, S. Thom. quippe qui I. a. q. IOO. arti c. I. dicit, praecepta decalogi csse conclusiones, quae immediate ex primis principijs no
tis Cliciuntur . El. 2.2. l. I 22. d Icit,
talia esse principia, utrumq; est verum . Cocordia Nam sunt principia prima leg , ex qui- dictorum. bus aliae conclusiones deritia iuur . Conclusiones autem , quatenus CX primis
illis, Quod tibi non vis, alteri non facias, notis, statim dignoscarietur . Imo S. Thi m. in primo gradu ponit prae- S. Thom.
cepta secundae tabulae . I. 2. quaest. IOD.
arti c. I. De quo Soto de Iulii. & Iure. Soto .
dia, diti orum,& dicendorum Aduertere oportet,i quando Deus Nota ddi speii fare solat, non fit dispensatio ad omnes generaliter: sicut neq: mira cn-la fiunt ad omnes, sed circa aliquas pet- sonas in particulari, ad ostensionem alicuius Cuciatus . Sic Se dispensatio in ipsis primis principi js iuris naturae licet fiat a Deo , fit solum circa particu lares personas . Sicut dispensatio, quod filium occideret, soli Abrahe. Quod se- Gene. 21. ipsum interficerer, soli Santoni. comodata non restitueret, populo I irae Exo. I 2. litico. mod ad fornicariam accederet, Oleae solum . Imo non eli censenda di- Iudi. 16.ss,ensat, in istis facta stricte capiendo :vt author est doctor S. in prima secun- S. Th. I. r. dae. q. IOΟ. arti c. 8. Nam cum disj en- Celay a. insatio tunc contingat, quando est calus, J. d. 7. in quo si verba legis obseruarentiir, fieret contra intentionem legislatoris, Soto desuquae de bono communi est , & si in om- ili. rur.
nibus praeceptis decalogi sit bonum lib. 2. q. 3
commune, nunquam erit dispensatio. arti c. 8.
Cui astipulatur Altisio. q. lib. summae tract. T. q. s. Sed de hoc aliis ex pro- Altisio. festa in nostris resolutionibus theologicis, si dominus dederit. r. conclusio . In illis quae sunt prae- 2. conclu.cepta sectindaria iuris naturae, que sunt velut coclysiones, quo inserutur ex pri-
214쪽
ν'8 Secunda Pars Speculi seniugiorum: mis principijs . Per prima pi ipia
solo. intellige decalogi praecepta, de quo So- .. S. Tho. in to de luit. & Iure lib. 2. q. q. art. l 3. d. 37. ar dispensatio potest fieri ab alio quam at is c. q. Deo. Probatur . Dispensatio in istis' Cela. ead. est velut variatio cursus rerum natura- d. lium , illorum quae frequenter contin- Abulen. gunt: licet non semper eodem modo, Exod. IO. ut diximus,sicut st aliquis nascatur mol q, 3 s. ia oculus,vel cum sex digitis, sed variari
possunt per causam Omnino naturale ,
ut supra diximus : ergo S dispensatio in illis quae no sunt deprimis principi j si uris naturae fieri potest ab alio, quam a
S. Th. I. 2. Deo. Nam sicut illa naturalia non sem- q. 94. ar. s. per sunt eodem modo , sed frequent cr, ob quod poliunt variari per aliam causam naturalem, sic ista naturalia, quae non sunt prima principia , non sunt per se nota,& nonscia per funt eo de modo,
sed freque ter . Quemadmodum ex Istol primo principio, Deposita sunt redden- da : infertur Gladium depositum apud me debeo reddere : tamen in hoc potest fieri variatio, quia potest non reddi absque peccato . Quod per aliquem
inferiorem a Deo variari potest . Intelliget tamen hic per dispensationem, non obsiet tiare legem, & non obserua indoquis non peccat. Pro quo sit. S. conclu-Αbul. sio: sicut Abulen . Matth. I9 q. 6. I iotat. 3. conclu. 3. cynclusio . Accipiendo dispensare
In lege na proprie pro eo quod est tollere legem turae a so- latam,sic non obliget illum, cum quolo Deo di facta est dispensatio, siue sit in primis spensitio. praeceptis iuris naturae, siue sit in secun S. Th. I. 2. dis, non potest fieri dispensatio nisi a so'. 94.ar.6. lo Deo. inia si illa de iure naturq sunt, solus ille legem mutare potest qui&condere: at nullus a laus citra Deum condere potest, ergo nec d spensare in tali lege . Dispensatio enim cum nominet authoritatem , & potestatem , nullus habet potestatem super legem nisi conditor, vel aequalis ei : scd nullus est Deo aequalis, nec aliquis est conditor legis naturae, nisi Deus: ergo proprie capiendo dispensationem, a solo Deo si eri potest. Tamen quia dispensatio ad hoc est, ut quis agens contra legem non peccet : cum contingat contra
alia quae sunt de secundis praeceptis iuris naturae agi absque peccato , propter aliquid quod naturale est ut dicimus ) inde est, quod illud dispensationeVOcamus . Ad propositum quaestionis applicando,sit quarta conclusio. . conclusio . Cum inseparabilitas 4. conclu. matrimoni j per totam vitam non sit de Vide supprimis principiis iuris naturae , sed de pie. d. 33. 1ecundis, potest fieri dispensatio pro- q. 2. ar. I. prie a Deo, & improprie ab aliquo alio ratio. P.P.
citra Deum. Probatur. Finis matrimoni j principalis , qui est procreatio
prolis, non requirit necessario inseparabilitatem coniugiant, per totam V a :ς, absque ipsa non fieri possit. Nam
dato coniuges separentur ait illando , potes proles procreari,& educari, licet non ae lite bene. Et ad id,quod prodest inseparabilitas matrimoni j, maxime est ad operum communicationem per totam vitam, ut si iij succedatri in bonis parentum, etiam post qua in suerint educati, cum parentes debeant thesauriZare fi lijs. At haec bonorum appropriatio 1 2. Cor. II.
non est de primaeuo iure naturae, secun-- S.Th. I. 2. dum quod omnia sunt communia: qtla' q. 94.ar. s.
re non est ista inseparabilitas de primis ad . 3. praeceptis . Cum ergo natiaralis sit inseparabilitas,& non deprimis praeceptis, erit de secudis a Deo dispositio fieri potin talibus praeceptis de iure naturae, quia uilior est ipsius naturae. Et proprie pistest, cum & legem ipsam auferre valeat. Sed quod ab alio quam a Deo fieri ratio. 2.p. possit improprie, probatur. Per dispeniationem proprie intelligimus, quando ille qui potest, legem tollit, ne obliget aliquem, vel aliquos. Et hoc modo solus Deus est, qui potest naturalia mutare,& in eis poterit dispessere . Improprie vero dispensatio est, quando agendo contra legem, non peccat. Sic enim Disipensa- ab alio quam a Deo potest fieri: quia tio pereo potest per consilietudinem solum fieri, suetudine quod faciendo cotra inseparabilitatem S.I h. I. 2. non sit peccatum, ut supra diximus,& q. 94.ar. q. infra dicemus. Nam consuetudo, licet eth. s .& 6. non possit praeualere contra illa , quae sunt prima iuris praecepta, potest tamen praeualere contra secunda iuris praecepta, quae velut conclusiones, quae
eliciuntur ex primis principijs sunt.
215쪽
Artis. VIII. A quo dissem, de iure natura. Ist '
Diispensa. Item . Et potest fieri dispensatio improper igno. prie , per ignorantiam . inia quae non sunt per se nota, inuincibiliter post untini orari: & contra ipsa faciens, non peccat . Sicci; ignorantia, causat dispensa tionem isto modo. Dispen. ab Item . Potest fieri disj ensatio per ho- homine. minem. Quia per iudicem habentem potestatem condendi legem , qui legem
potest condere de contrario tabi conclusioni naturali: quia considerat aliquid in particulari, propter quod non e X pedit illud, licet naturale sit, obseruari: ut in proposito de inseparabilitate matrimoni j. Si Moyses videret illi populo expedire repudium, potuit concedere, tanquam iudex constitutiis. Et saties secundu tate lege, vel permissionem , seu dispensationem, nullum erat peccatum. Tamen improprie, elset dispensatio ista :quia Moyses no aut horitatem habebat ad naturam mutandam, sed tamen im proprie. qilia faciens iuxta illam permissionem , non peccaret: qua non stante, non excusarentur a peccato. UCrun
tamen st vinculum nunc in lege Christi tollatur, solii potest ipse De ' facere . s. conclu. s. concitisio . In separabilitas matri- trimoni j quocuq; tempore ad libitum , cum sit primis principijs naturae repugnans, a iblo Deo tolli potest per dispensationem . Volo dicere in hac conclusione, quod supra tetigimus, ' licet in separabilitas matrimoni j, sit quantum ad totam vitam de secundis praeceptis, tamen quantum ad tempus, quod est necessarium ad educationem, &instructionem prolis, videtur de primis principijs, quia tunc tollitur finis principalis matrimonij, scilicet, bonum prolis ,s.Th. in A. quod praetendit natura . Ob id cum sit d. 33. de primis principij, , soliis Deus dispen-Αbulen. sare potest sicut supra probauimus. NaMait. 19. quemadmodu variatio cursus natura-
s. lis, in illis quae semper sunt, & sunt eodem modo, non fit nisi miraculose a solo Deo: sic & variatio illorum, quae sunt de primis principijs iuris naturae , non potest ab alio qnam a Deo sieri. Ua
propter qui contra faciebant, non CX-cusabantur.
s. e clii. o. conclusio . In inseparabilitate matrimonii dispensatio facta per libellum
repudij, a solo Deo facta est. Patet . In lege quantum ad dsspensationem solum potest, qui est tantae aut horitatis , sicut legislator, & qui legem , R ius condere potest : sed nullus est latriae aut horita- S. o. ubitis sicut Deus, neq; aliquis condidit ius supra. naturae, de quo est inseparabilitas, ergo non potest alius nisi Deus dispensare . Nam per illam dispensationem factum est, ut matrimonium legitimum dita I-ueretur , ut nos post dicemus : sed nullus potest facere ut matrimonium legitime contractum dili bluatur sine mor- Mati. te coniugum, nisi sistus Deus: ergo ipse solus dispen fauit in repudio . Patet Deut. 1 . ubi lex de libello repud j ponitur , tanquam a Deo dicta , quidquid alij dicant. Nam & si Moyses iudex es set supremiis inter homines in populo Israelitico , non tamen habuit potestatem ad matrimostium di sibi uedum quoad vinculum , nec ad legem condendum de tali re. Sequitur ergo i a solo Deo id factum est,& non a Moyse propria authoritate, sed Dei praecepto . Imo neq; Summus Pontifex potest . In quo dece- Caiet. deis plus est Caiet. qui in propria , q. dixit ceptus,&Papam polse dispensare in matrimonio Cathari-rato non consumato. Et similiter Ca- nus. Soci. tharinus lib. 6. contra Caiet. c. 3. Etia Decius, Mintolerabilis apparet error Socini, con- Sigis . er-silio 18. I. volu . & Decij in cap. Qui in rauerunt. Ecclesia. de constitutio. Et Sigismundi Losredi consi. so. qui dixerunt Papam posse dissoluere quoad vinculum matrimonium ratum,& iam consumma tu .
Contra quos Felin. in dist. c. Qiii Ecclesi. & Baldus in c. Lator. de re iudi . 'Et quidem quo ad matrimonium rata non consummatum , an per Pontificem
fieri possit Romae tempore Pauli q. doctissimorum di siputatio habita est, & nosuit conclusum, & tempore Adriani. s. simile factum narrat Sylvester in verbo Diuortium, q. 8 . in Concilio Tridentino, etiam disputatio fuit, & nihil diffinitum, ex quo intelligitur disti cultas .
Hoc argu mentum tractat, ut solet Mi
chael de Medina in suo de Cet libatu lib. vide ibi.
216쪽
Secunda Pars Speculi Coniuginu NARTICULUS IX.
virum repudium fuerit aliquando in usu.
PE RE DRATI 'M dnxi hanc mouere quaestione , ut intelligamus quavim habuit obliga di ius naturae in dissolubilita tis , in matrimonio . Et quidem este in usu, potuit csse, vel apud Iudaeos solum, vel etiam apud Gentiles . Et hoc, vel Dei praecepto, a ut dispensatione, vel solum consuetudine. Ad cuius declarationem sit prima conclusio, T. conclu. Prima conclusio . Repudium suit in usu apud Hebraeos ex Dei permissione Deut. 24. facta pei Moysen . Deutero. 24. SI acceperit homo uxore ', &non placue' rit in oculis eius, dimittet eam , & scribet ei libellum repudij. At vero θ tali lege uterentur, constat legenti scripturas. Et st dispensatio fuerit facta ab ip-- solDeo , patet ex superius dictis. Solus quippe Deus est , qui proprie dispensare potuit in illis, quae erant de lege naturae, sicut erat inseparabilitas matrimoni j. Fuit quidem permissio, & priuilegi um . Ob quod in ps nam quidam
privabantur ne uterentur tali permisiasione: sicut ille, qui puellam deflorabat in agro, quae non est et desponsata, cogebatur illam in uxorem accipere , & non Deut. 22, poterat repudiare. S militer qui diffamabat propriam uxorem dicens. Non inueni eam virginem. Scc. a. conclu. a. conclusio . Repudium uxor una' conccssum est Hebraeis, quia erat consuetudo apud Gentes , S ne gratiaren-
Repudiu tur, si at quid liceret Gentibus, quod
cocelsum non eis. Concitisio est: notanda pro- Hebraeis , pter ilia, quae an si a diet tiri sumus de re- quia erox pud; O Gentilium . Qtia' probatur ex apud Gen historijs , & experiet tia apud nat Ion CS ille S. Gent Ium , quae nunc de nouo inventae Diorysa. sunt. Idem patet apud Romanos sui sie Alcarna- in v siti ut testatur Dionysius Alicarna-squs. saeus lib. 2. S Plutarchus an vita RomuPlutarch. li. Patet etiam in sine s. veteris, in tit. De diuortijs. El. C. derepti. Absquis
dubio sutile consuetum apud Gentes, nullus sanae mentis dubitare poterit. Apud Alex. ab Alex. dierum Geniali u. lib. q. c. 8. latissime de repudio, & causis apud Gentiles . Et Ioan . Rausius in sua officina textoria. p. p. in verbo, Legi flatores , ait, Romulum legem tulisse
Romanis , ut foeminae non liceret v Irum repudiare : viro tamen concedebatur, si
in adulterio deprehenderet. Secunda pars, q, ob id fuerit permissestim Hebraeis, quia Getibus erat in usu, probatur. Si enim nunquam sui stet in usu Gentibus, Iudaei haberent tanquatuverum ius naturae, inseparabilitatem matrimoni; obseruare, nec grauarentur obseruando nacti talia, sed nimis grauati sunt accepta lege id obseruare: ut costat ex dictis Christi. Ad duritiam cordis vestri, &c. ergo id fuit, quia viderant, non esse indisi, lubilitatem matrimoni j in usu apud Gentes, apud quas habitabant, Non enim videtur, is populus a Deo electus gratiaretur obserua re, quod obseruabat caeteri Gentiles rsed quia accepta lege, tanquam constringebantur ad ampliorem militiam obseruandam : & videbant Gentes uti repudio, nimis grauati conquerebauturde Deo. Ob quod credibile est,permisisse repudium . Nam si conquestus est populus Israel, g, regem non haberent sicut caterae Gentes, ob quod Deus eis concessit, quanto amplius existimanduob rupudium, quod videbant in alijs G cntibus p Et ita asserendum est quod lege data) aliqua sint Iudaeis permissa,
quae erant in usu apud Gentiles, sicut de de repudio, S dare ad usuram, altem extrane1 S. Deutero. 23. V1ndictam ex quirere , quia omnia ista exercebant Gentiles . Putabant quidem Hebraei ablatam libertatem , si ipsis non liceret it)od Gentibus licebat. Quare Deus d dit eis praecepta de sacrificijs animam allum,& de alijs multis, quia uteban- tur Gentiles sacrifici js , licet illa voluit non in honorem daemonum, ut Gentiles, sed Dei veri. 43. conclusio. Licet repudium suerit
in usu apud Gentiles, tamen lege data HebraeiSi
217쪽
Hebraeis, suit conueniens in lege permissionem repudiandi ex primi. Probatur. Licet enim Gentibus esset in ulurepudium, tamen quando populus Hebraeorum a Deo electus est speciali modo, merito timere deberent repudsum, cum est et contra ius naturae, nisi con-ilasset eis de permissione per legem. Putarent quippe eis non licere, 1ed post- qua in lege expressum,credebat licere .' An populus Hebraeus a peccato Esset immunis dando ad usuram extraneis ex permissione, licui & de libello repu- dij alia est. q. alibi tractanda Mithael de Medina in suo de Coelibatu lib. . coaeroilerta prima, cap. Io. putat licuisse Hebraeis: quia illa erat permissio facta a Deo authore naturae & legis, ideo licita : sed de hoc alias suo loco, quia non squa ratio in repudio,& usuris videtur.
cta, peccarent repudiando uxores ad libitu pro quacunq; causia, & quo- cunq; tepore. Uel utruex certis causis solum licebat repudiare VXores, & non omni tempore, sed post Prolis educationem. Et virum Gentibus liceret repudiare absque peccato. Pro solutione sit prima conci usio Prima conclusio. Hebraei uxorein rerpudia lites secundum legis perin 1ssione nullo modo peccabant. Probatur aut h. B. Chrysb. dicentis. Bene dicitur, Moyses perna sit,& non prscepit, quod enirn praecipitarias, semper volumus : quod autem permittimus, volet es indulgemus: quia malam voluntate hominum ad plenum prohibere non possumus. Perini sidcrgo nobis facere mala , ne saceremus perora . Hoc nobis permittendo,non nobis Dei iustitiam dei non strauit, scd a
peccato abstulit culpam peccanda. Et tamen auferae culpam a peccato, cst non
esse peccatum,id est, factum est per lege,
ut illud quod alias esset peccatum , non sit peccatum . ' Michael de Medina insito de Caelibatu lib. q. controucrsi. I.
Secundo . Deus permisit libellum fecitndo. repudi j ,& formam dedit , repudiandi, ita meo si post permissionem esset peccatum repudiare, appositus cs et laqueus Iud ais, in quo fimnes capi rentur ad damnationem : quia non permittendo νvel malum reputarent caucrent, vel saltim dubitarent. Verum permission C posita', licitum credebant . ergo si pecca rent , in periculo aeternae damnationis positi e lient, quod non videtur . Tertio. Si Iudaei repudiando peccata Τcrtio. sent, permissione facta hoc debebat aliqua lege conitare: at nulla eis costabat cile peccatu, ergo non peccabant. Patet. Vel lege naturali, vel scripta debebat eis conitarc esse malui, sed no lege naturali, quia erat mos apud Gentiles , qui non peccabant repudiando, ut post dicemus. Neq; lege scripta : quia lex scripta permittebat fieri : crgo cum nulla lege co- stabat , nullo modo peccabant repudiando.
Quarto. Si Hebraei peccabant uxore Quartia
repudiando Iuxta legis permissionem, sicqueietur si, aliquis agendo quod in se eli, Sc legcm observado, damnaretur, quod est absurdum . Ergo S dicere , θIudaei peecabant repudiando. Probatur. Pono Hebraeum , qui in uullo legem sit
repudiat, spter laoc quod odio habetia secundiim legi S pCrmiitionem, talIS pit tat te bene facere : quia secundu in lege
operatur id enim poli ianuis , quod lege pollunius . ) Si ergo repudiando Cotraria
peccat, certu in eis quo i mortale erit , cum sit res tam graitis. Moriatur. Talis damnabitur , eu fecit quod in se est', lege in obseruando . Ergo aliquis seruando omnia qttie scripta sitiri, damnaretur, quod pias ollendit mires. Et niihi ita certum est, secundum leaena, i cu pernar si ionem agentes, non peccasse: ut non placeat opinio dicentium cotra a tu, quan Iucunq; graues sint doctores . Nec opus cst in pi aes iaciat una cum ei6 C c ratiO
Gaud. Roberti senalis in prC-prio tracst. Couar. ia
218쪽
Secunda Pars Speculi seniugiorum .
rationibus contendere, aut ad sua argu menta in contrarium respondere ; quia nostrum institutum est illa , quae Veriora, & probabiliora sunt, ut latia dissi nire , varietatem opinionum tacite praetereundo Haec sint dicta , ut quamuis hanc ponamus conclusionem, contraria opinionem non putemus improbabile . Et S. Thom. problematice eam ponit in q. d. 33. q. t. ad. & ad utraq; partem citatur. Et puto hanc sententiam tenendam contra Ioan . Arbore. lib. I 6.su ae Theosophiae. c. 2.2. conclutio . Hebraei, Uxorem iuxta
legis permittionem post educationem prolis repudiante S,non solum non peccabant, sed etiam si ante educatione, vel prolis natiuitate, repudiarent. Conclusio haec ponitur : quia potuit esse,q, secundum permissionem legis liceret eis facere contra illa, quae stant de iure naturae de secundis praeceptis: sicut ethpost educationem prolis matrimonium solui, & tamen q, non liceret Hebraeis repudiare antele ducationem prolis , quod est contra prima iuris naturae praecepta, ut supra diximus. Ob quod posui conclusionem, quam probo. Tota ratio quare Iudaeis licuit Uxorem repudiare ut diximus in prima coclusione fuit, propter legem permittentem : Cr-po licebit repudiare sicut lege expretasum est, sed in lege non determinatum est tempus certum, in quo liceat repudiare, vel in quo non liceat, sed abicitute dicitur, g, si odio habuerit, possit repudiare eam : ergo quando qui dicia licet repudiare ex lege, licebit in omni tempore, vel si in aliquo non licet, in nullo licebit, cum non sit potior ratio de uno, quam de alio quantum ad legis
Secundo. Talis permissio de repudio
acta est ad maius malum vitandum, scilicet uxor I cIdium z ergo ubicunq; ratio ipsa propter quam lex data est inuenitur, ibi intelligenda est & permissio legis facta : sed ante tam cientem, & necessariam prolis educationem causa legis reperiri potest, scilicet, od Ium mulieris, es occasio ad uxoricidium, ut constat: ergo in tali tempore intelligenda est legis permissio sacta. Quare utens permissione , non peccabit. Sic Abulensis super Abuleti.
Matth. Dicit enim ibidem in sententia, Matth. Isq, ob id fuit conuenietas Hebreis per le- q. 48. ' gem concedi repudium,quod erat inter
Gentes, ut quocunque tempore liceret dimittere uxorem, etiam ant C Cducationem. Dixi uxorem: quia sponsam , siue de futuro, siue de praesenti non licebat repudiare,cum lex dicebat: Si a ceperit homo uxorem,& habuerit eam: sponsans sed sponsa non est: accepta , nec habita . erat repa Et quamuis dimittere ante prolis edu- dianda.
cationem contra ius naturae primaevum
videatur esse ut supra dictum est ta
men a Deo aut hore naturae potuit lege data fieri h. ec dispensatio . 3. conclusio. Licet toto tempore Ie- I. concisso gis veteris ante Christi aduentum Iudaei repudiantes non peccarent agentes Nuc represecundum legem: post tamen Euange- diando Iabj sussicientem notitiam id facientes, d Si peccat mortaliter peccant . Ratio siquidem quare Iudaeis tempore legiis veteris Ii- I. Ratio. cebat, fuit,quia concessiim in leg2. ergo ad Heb. I. Ibi lex reuocata est, nullam habet vim S.Th. I. Σωin se excusandi : sed per iesu Christi q. Ios .araditentum lex cessauit, quantum ad om ti. s.&6nia quae permissa videbatur propter popilli ruditate, ut constat: quia translato sacerdotio,& legis ira statio facta est: ergo iam per lege no excusantur facietes . Secundo. In tantum licuit sudaris a. Ratio. uxorem repudiare, inquantum constitit eis de De 1 voluntate: sed post legem Euangelicam a Christo datam constitit Matth. s. de voluntate Dei, quod non liceret uxo & 19. rem repudiare, nisi ob fornicationem &hoc quantum ad thorum ) ergo non licuit repudiare post datam lege Euan gelicam. Dixi, post promulgationem , quia si contingeret aliquos obseruantes legem Mos lycam modo esse, ad quos
nunquam peruenit notitia Euangeli I, S. Th. I. a. tales tua lege veteri utentes: quia nul- q.9O. ar. Φ, lam aliam habent, repudiantes nullum committerent peccatum, cum ignorantia inuincibilis excusaret ante promulgationem. De causa vero repudi j sequi
q. conclusio. Apud Hebraeos repudia conclΗ. q. re secundu in legis permissionem licuit
219쪽
Am . X. An peccabant Hebraei repu.
non solum propter foeditatem aliquam uxoris, ut aliqui Talnaudistae assirmant, vel propter solam sornicationem: ut asia serit quidam ipibrum Hebraeorum doctissimus : sed licuit repudiare uxorem propter quacunq; causam, ex qua odio habebatur uxor, sine aliqua limitatione. Piobatur quantum ad istam ultimam 2. Ratio, partem, ex qua reliquae partes erunt inviti. par. manifesto . Si essent determinatae Fuco iactu. Iste apud Hebraeos ex quibus liceret repudiare,& non ex omnibus, capio unam ex illis, ex quibus non liceret repudiare , tunc amplius cresceret odium apud Hebraeos circa uxores proprias : & si Haec con- non liceret repudiare, occiderent eas rixa supple sed hoc non est dicendum , cum repudiumen. d. 33 suerit concessum ad tantum malum vi- ου 2. art. 3. tandum: sequitur ergo, quod omnes illae causis, quae tum cIentes erant ad odiuVxorum causandum, erant causae sum- cientes ad repudium: & cum illae causae infinitae possent est e, seqititur no esse causam aliquam limitatam, sed ex quacunq; licebat. Hanc sententiam tenet Chryso. Chrysis. &alij. Alioqui non obviaretur uxoricidio , quod timebatur, si non liceret Iudaeis ex quacunq; causa , qua
odium uxorum causabatur, Uxore S repudiare. Patio. 2. Repudium licere nos assirmamus , quia a Deo per legem permissum est: ergo ob illud licebit, ob quod cocessum conliat ex lege: sed ex lege constat,
propter odium Uxorum e ergo quomo-
Deut. 26. docunq; , & quacunq; ex causa oriatur odium uxoris, ex tali licebit repudiare: at infinitae sunt causae etiam leuissimae, ex quibus odium insurgere potest, ergo non est causa determinata, ex qua soluliceret Iudaeis repudiare . Et probatur assumptum . Dicitur ibi in lege . Si acceperit homo ux orem,& habuerit eam, S non inuenerit gratiam ante Oculos eius, dimittat: sed non inuenire gratia, contingere potest ex infinitis causis :ergo cum ex quacunq; causa nhn inueniat gratiam, licebit repudiare. Et Ma Malach. Iach. 2. Custodite spiritum vestrum . Vxorena ad6lescentiae tuae noli despi- . . t cere . Cum odio habueris , dimitte .
Corolla. Ex istis habetur clare , t quomodo
cunq; vir, uxorem odio haberet, poterat repudiare . Et ad uxoricidium vitandu, quod in sui gere poterat ex OdIO , concelliina est repudium . Et apparet quomodo doctores contrarium asserentes, non loquuntur consormiter ad legem . Nam in lege, solum ponitur pro causa repti dij, Odium uxorum : nec Cxprimitur ex qua causa odium debeat prouenire.
s. conclusio. Licet ita sit verum, 'Iudaei ante Christi aduentum Ex qualicunq; causa etiam leui, poterant repudiare uxores, S repudiando non peccabant, tamen si ex leui causa , S irrationabili mouerentur ad repudium , non excusabantur a peccato in tali motione . Volo dicere, quod licet ita verum sit quod diximus , qnod ex quacunque causa liceret etiam leui, repudiare, &repudiando no peccarent. Tamen oportebat quod Hebraeus ex rationabili causa moueretur ad odium,S non ex leui . Quod si ex leui, peccaret quid cm : non
in repudiando , sed quia iniuste motus est ad odium. Et probatur. micunque male agit, peccat : sed Hebraeus ex leui
causa, vel irrationabili causa motus ad Odium uxoris male agebat: ergo peccabat . Et quod male ageret, conitat: quia non secundum rectam rationem agit. Qtii enim poenam infligere vult, quae culpam stiperat, non agit secundum rationem : sed Iudaeus ex leui, vel irrationabili causa accensus in odium uxoris, ob quod repudiabat, poenam inflige bat uxori superantem culpam . ergo nosequebatur rationem rect .am. Et in tali motivo non excusabatiar a peccato , sicut si lege concessum esset, quod quilibet alium odio habens pollet eum isdere . Certum est, si lex iuxta esset, qui alium odio haberet sine motitio, sed Iolum quia ei displicet, laedendo, faceret secundum legem , nec in hoc peccaret: tamen in motitio , quo irrationabilitet motus est ad Odium , peccaret e quia lex ipsti lata innititur in causa rationabili ad odium. Sic in proposito. Deus legislator concedens libellum repudij propter odium uxorum conceptutu animo virorum , ad vitandum uxori. C c 2 cidium Ratios
220쪽
Secunda Pars Speculi Coniugioram
cidium , fundatur in odio , concepto ex causa non leui, sed graui,& rationabili:& ubi talis causa leuis , peccatum est et, non propter repudium. luia concessum est, qua ivlocunque est odiat in , sed est et peccatum, in morial O ad od Ium ex cati La leui,S irrationabili. Concl. 6. conclusio. Vltima concitisio de HeVxori no braris . Licet lecundu lege ex quacunq; licebat vi- causa, quS odium causabat, licebat viro,il rutia repu. uxore repudiare, tamen nunquam V Xo- ri licuit, virum repudiare, quantu cunq; odistet eum . Probatur ex supra dictis.
a. Ratio. Quod repudium dando quis non peccaverit ut diximus fuit ex Dei perinistione per legem, ergo tantum fuit permissum,& licitum,quantum in lege fuit expressum : sed in lege fotu est concessum, re expressum de viris, ut liceat uxores repudiare , ergo nullo modo extendendum est ad foeminas, cum si t odiosum . 2. Ratio. Secunda ratio concessionis repudiit Ioan . Ehi. suit ad euitandum uxoricidium, quial de fac r. ho Iudaei ex duritia sua erant proni ad tani imit. 76. tum facinus: ergo ubi non tale malumi To licuit timetur , non Videtur concessum repu-l uxoribus dium : sed non timetur, g, uxores viri virum re- cidium committant, eo φ semper sinti rudiare. inferiores Viris suis, neq; possunt aduersus eos praeualere : sequitur θ non liceret sceminis viros repudiare . Nec mirandum aliqua licere viro, R permissaei, quae non sceminae . Nam concesturusuit viris plures habere fue inas de quibus infra attamen nunquam concessum est uni foeminae, plures viros habere. De quo Alexan. ab Alexari. Ge-l l nialium dierum. lib. 4. c. 8.l Ratio 3. Ps sterea. Si mulieri liceret repudia-l S. I ho. re virum, sicut viro mulierem,sequere cotra Ge. tur in conueniens, quod legislator intent c. Ii3. debat vitare propter concestionem repudii. Probatur . Sequeretur enim uxoricidium, quod legislator vitare v lebat. Patet. Si foeminae liceret repudiare virum ex quacunq; causa sicut&viro, tur conciperet odium uxoris: quia se cognosceret despectum ab uxore, si tib ipsa esset repudiatus, & tali odio concepto,cum vir fi t potentior foemina, facile occideret eam: sicq; non tollerU
Deus volebat auferre a Illdaeis.
Ex istis ergo iam liquet, quid de li- Epiloga, bello lepudu dice udu, & quomodo pO'
terant repudiare tempore legis Ieteris ex quacuum causa, quomodo etiam, licet ex leui causa ad odium motus peccaret Iudaeus,non tamen peccabat repudiando : foeminae vero , nunquam licuit virum situm repudiare. ' inam uis iuxta imperatorum iura ut ex Theodosio , & Valentiano apparet in 1. consen. C. eodem titu. sceminis, videtur etiam data facultas viros repudiandi: sed nota per legem scriptam antiquam .
e en per repudium dissoluebatur maia
trimoninm apud Hebraeos . 'ATO ita sit, i relre uxorem apud Hebrsos no esse peccatum ex Dei permissiqne , Vtrum per repudium matrimonium dissolueretur, & licitum erat uxori repudiatae alierum virum accipere, & vi- Supple. d. rorepudiate,alteram uxorem . At quia 33.q. Rr haec quaestio pendet ex praecedentibus, lic. I. l oportet In memoria retinere quae supra determinavimus, repudiu in se ficet contra legem naturae eiset licuisse ex Dei dispensatione: quia non erat de lege naturae stricte, quare utens tali di- spensatione, repudiando non peccaret.
His sup positis si t prima conclusio. Prima conclusio. Dato libello repudi Conci, dij secundum legis perniissionem,dis Nuebatur matrimonium primum, legitime contractum. Pwbatur illa tenenda sunt de libello repudii, quae scripta
certa fide tenemus: sed tu Deutero. c. Deu.ε. 2 424. habetur quod matrimonium dissolueretur per repudi j libellum , ergo sic tenendum. Nam ibidem dicitur. Cumque egressa alterum maritum duxerit. Ergo maritum alium accipiebat. si ergo verus erat marituS secundus, lutuerat matrimonium cum primo.