장음표시 사용
231쪽
Artic. XIIII. De pluralitate uxorum
quando displiceret: quia videbat esse in
usu, verum esset matrimonium, licet deceptus fuerit, in ignorantia conditionis contractus, qui est ad perpetuo manen Stip. I. p. dum,& no repudiandum . Sic nos supra art. I. dub. in prima parte diximus, riisticus igno
I. rans qualitate, & conditione cotractus matrimoni j, vere cotraheret, nec vitiaretur propter eius ruiti citatem, sed maneret in sua firmitate, & tantum haberet roboris, quantum intelligit ni fa-pientes. Sic in proposito vide ur dicendum apud tu fideles. Epiloga - Ex iiij somnibus habemus clarissimetro . quomodo repudium , quod erat in usu apud Gentiles, ante lege Christi, & post. legem Christi, non erat impedim Civium
n tu apud eos. Et quomodo Isus repudij, qui nuc eli apud eos ex quacunq; causa etiam leui , non vitiat matrimoniti legitime contractum, quandoquide habeat in animo mutuo se trade e ut vir & v-xor: & post contingebat repudium propter aliquod superuenies. Imo dato 1 tae siet, haberent in animo repudium, quando contrahebant, quia id habebant in usu, videtur 9, non tolleret firmitate matrimonii: etiam cocesio in pactu ducerent repudiare. ic posset addi aliquid de diuortio, quod simile est repudio, sed
tame pro tertia parte misi tam faciamus. Sequitur poti qua prima absoluimus quaestionem de repudio, quomodo propter illud di sibi uebatur matrimonium,& quomodo post lege Euagelica a Christo datam, tenentur omnes ad indissolubilitate obseruandam . Unde postumus probabiliter tenere sine praeiudicio fanioris sententiae: indisio lubilitas non est de se in matrimonio, ita st teneanturo es illam seruare, S non sci uantes pec- Matth. s. cet, sed luenit indili , lubilitas, cx Chria 9. sti mandato. Et ab illo tempore tenetur omnes seruare illam, si θ non licet repudium dare, nec mat irinon tu dis Oluer C. Abulen . Hanc sententia videtur tenere do. Abu I. Reg. 8. len. Haec dixerim propter nonnullos,q n. qui voluerunt dubitare de in fidei su non1 orbis, matrimonio, ob hoc solum, O repudi si habebant. Certe si verum est, indisso ibilitate solum obliga e de itire D uino, licet ipsa sit de iure naturae de se-
cudis praeceptis, no ex illo magis negan- S.Thomadum matrimoniu inter infideles, qui ex I 1 hoc st non seruabant legem Euagelicam. art. Illa enim quae naturalia sunt de secudis praeceptis, lolum obligant ut dictu est
quando lege sunt inlli tuta , vel consuetudine approbata . Istis velo utcunque pertractatis, rellat de se cudo dubio principali , de pluralitate uxorum, Vtrua istud esset impedimetum quominus ma- trimonium ellet inter infideles.
Dε pltiralitate uxorum , virum repugnet matrimonio ; ita quod sit contra 1 in natura cum pluribuι
O s T in v A M de repudio sermone ni fecimus, oportet de uxorum pluralitate disseramus. Iuuat enim plurimum illa exacte scire , ad cognoscendum quomodo potuit esse inter infideles Gentiles matrimon tu, simul cum pluralitate uxorum . Et prImum erit, utrum illa pluralitas repugnet lur1 naturae. Supponimus enim pluralitatem uxorum sutile talia in lege naturae, quam in
lege scripta: & apud fideles,& infideles
At quia tam in aperto hoc Clt, nolumus id probare. Nam praetei scripturam testimonium, experientia constat apud noui orbis infideles suille in usu: ob id quς-
rimu S primo, utrum repugnet iuri naturae, haec Vxorum pluralitas.
Pro si, lutione qt aestionis oportet in Nota . r. memoria reuocare illa quae diximus su- Theo. dist. 'pra in illa 2. p. ar. quando de repudio lo- 33. quebamur, scilicet, dupliciter aliquid S. Tho. in csse de iure natati e Vno modo de primis q. d. 3 3.& opi liui: ijs per se notis : & sunt illa, quae I. 2. q. 96.
sunt eadem apud omnes. Secundo mo- art. q.
do ali clua sunt ite iure naturae, quae sunt Soto de iuvet ut conclusiones, qliae inferuntur ex stit. S iur.
illis primis principijs, quae no sunt idem lib. . q. .
Notandum insuper. Aliquid esse contra uaturam , iudicandum est , quando per illud tollitur finis intentus a natu -
232쪽
a r s Secunda Pars Speculi Coniugiorum
Vipue. ea. ra,vel si non omnino impediatur,saltimas. r. si difficilis reddatur: quia utrumq; isto-
ver. I r. rum erit contra naturam , cum natura
Hristo t. 1. ipsa inclinet ad suos fines consequedos Phy. t cxl. Vnam quamque rem , & non solum dat Com. 7 I. Vt conte quatur quaelibet res suum fine,
. sed etiam dat ut debite,& cogrue. Exempi una posuimus, quia natura dedit homini oculos ad tuendum se a periculis,& non solum illos dedit, sed ordinauit,
R in tali loco posuit, ut commodius fi-nt in contisque retur in capite , & non inpedibu Sa. Nota. 3. Notandum etiam , in matrimonio naturam praetendere finem principalem, prolis. f. procreationem, & finem secundarium, operum communicationem, in-
ver virum, & sceminam . Oportet ergo videre , an pluralitas uxor tim in matrimonio repugnet fini, quem intendit natura, quod non possit cum illo stare. Vel utrum dissicilem faciat. inibus sic pre-
libatis sit prima conclusio . I. conclus. Prima conclusio. Pluralitas uxoriunRatio. de se mala, sic se non posset ali- Supple. d. quando bene fieri. Probo . Si eis et de se 33. q. I. mala, nunquam licus siet habere plures S.I h. I. r. Uxores: sed Patriarchae , & antiqui viri q. Io o. aris in lege naturae, & scripta semper pecti c. 8. calsent, plureS ducendo , sed hoc est sal Seo t. in A. sum, Ut ex scriptura collat: ergo non est sent. d. 3 7. de se malum. . Nam eo quod odium Dei q. unica. est intrinsece malum , nunquam potest Gabr. R bene fieri,& in quocunque fuerit, peccarilvia. ibi. tum erit: nullo tempore, nulla circunctantia potest bene exerceri quicquid Ocham. R dicat Ocham, & Aliaco ) quia fi Dei o- Aliaco . p. dium s qui super omnia eli amandus
1zn I. q. Iq. nunquam potest bene haberi, se esset de uxor uni pluralitate, si intrinsece es.set de se malum plures habere : sed tamen constat aliquando meritori u fuisse plures habere : ergo potu at bene fieri, Devt. 6. quod patet in lege narii rae . Abraham Genes. I 6. habuit Sarram, & Agar simul . Iacob e- en .a'. R tiam habuit quatuor uxores simul Lia ,
cti Patriarchae non repraehenduntur de hoc : ergo licitum fuit plures habere uxores. Quare non est intrinsece ma- Ium de se plures habere .
Secundo. Tempore legis scriptae viri sancti habebant plures uxores,ut David
habuit, re tam an in hoc no dicitur repre 2. Reg. 3.hensus a Deo, patet: quia dicitur de eo, & s. quod non declinauerit ab operibus que I. Paral. 3.
mandauerat Deus omnibus diebus vite suae, excepto sermone Uri e Ethei. Ergo accipiendo plures uxores non secit malum . Item & Helcana pater Samue- I. Reg. I.
Secunda coclusio. Pluralitas uxorum 2. conclus licet sit contra ius naturat,ut est de secudis prςceptis, non tamen est contra Ius Dur. d. 33. natu iae, ut est de primis. Probatur,t fit Coua. 2. p. contra ius naturae secundo modo . Illa epit. ca. 7.frint contra ius naturae secundo modo : g. I. quae vel tollut finem secundaritim , que Vigiter. iapraetendit natura, vel faciunt eum dissi- suis theo. cilem c si sequi: sed sic est pluralitas VXC- inst. c. s.f. 1 una: nam finis fecundarius matrimoni j, 7. ver. I A. qui est operum communicatio, tollitur: ex hoci operum csi municatio prS stipponit amorem, & pacem in familia: sed ubi sunt plures uxores via ius viri, no est
pax, quia ut dicit Arist. ) figulus figu- Arist. li. 7.
ltina odit. Sequitur ergo,q, vel non erit et hic. ad operum communicatio, ubi plures uxo- Eudemures : vel si fuerit non aeque bene, sicut si in princi p. solum una est et unius. Et quidem expe Et lib. a. rientia teste constat dissiculter esse pa- Rheto. ad
cena in familia ubi multae foeminae. Sicut Theode- contigit inter Sarram , & Agar. Solent ctem. c. Α, enim inter se quondam zelum habere perniciosum offensivum valde . Et oculis nostris vidimus apud incolas noui Crbis, ut vix foeminae vellent iungi viro, quia aliam habebat uxorem propter odium,& iurgia, & discordias .
Item. Ex pluralitate uxorum non est
pax in familia, ex hoc θ unus vir non potest fatisfacere in redditione debiti multis simul, non solum in redditione ad votum , sed neque in competenti: ex quo necesse est odium, & non amor . Ob nascausas pluralitatem uxorum dicimus, repugnare legi naturae secundario: quia finis ieciindarius in tetus a natura in matrimonio qui est operum communicatio, debite haberi non potest, ubi plures
Pars alia coclusionis probatur, quod Ratio 2. p. non sit cotra iuris naturae praecepta primaria: quia illud est contra ius naturae primo
233쪽
it ducet O Stilio S . s. Conci ii s. contra Caieta Genes. 2.
primo modo, per quod tollic finis principalis,que intendit natura, led per pluralitatem uxorum non impeditur : nam
sinis principalis eit prolis generatio, ,s
creatlo.& cIus educatio, sed per pluralitatem uxorum hoc no impeditur, imo
melius finis adesi ubi est pluralitas uxorum: quia unus vir sufficit multis foeminis foecundandis, & plures foeminae, melius possunt ad educationem filiorum, quam una sol a. Sequitur ergo, cum perpluralitatem uxorta finis principalis matrimoni j non impediatur, sed melius habeatur, non erit contra tur Is naturae pri
a principia, plures habere uxores. Si enim contingit ex pluribus una sterile,& si alia non esset quae conciperet, non est et prolis procreatio. Et Ioan . Gersonin et . p. de matrimonio loquens, dicit noesib cotra ius naturae habere plures V Xores. Et sic fertur de illo rege ditissimo in prouincia Pet v,ς, ducet os filios genue xlt, quia plures Crant reginae,& concubi
nae, quarum non Crat numerus certuS .
Etia in noua Hispania de dho de Tu 1 cuco sertur, 9, sexagenariu excederet numerum. Consimilia de alijs dicuntur.3. concitisio. Uxorum pluralitas qua-uis non sit contra prima principia iuris naturae, est tamen contra ius Diuliari positiuum a principio creationis Inli utltum,& post in lege noua expresse manifestatum. Probatur. Itis Diuinum positiuum prout distinguitur contra naturale illud eli, quod constat nobis a Deo, tanqua regula quaedam data, per quam actiones nostrae dirigatur: tuis vero regula nobis datur ab ipso q uando nobis inanifestat voluntatem suam, quae nobi S dupliciter constat per dicta, scilicet, per : acta . Et viruiui; docitur ius diuinupo fili utina, tunc sic. Illud dicitur e se cdtra ius diuinum positiuum, quod est c6tra dictum, vel facturn Dei ad nostras actiones dirigendas, sed uxorum pluralitas repugnat Dicto Dei a principio , qui unam foeminam Euam uni coni linxit viro: cum tamen pollet plures simul creare , praecipue ubi non erat alia in mundo . Et ex hoc facto a principio mundi, pqst, in lege noua,volens declarare matrimonium quomodo oportet sit unius ad unam: verbo explicuit, innitens illi facto dicens', Ab initio creati it Deus ma- Mati. I9.s ulum,& foeminam,& dictum est. ProptCr h anc relinquet ii Oino,&c. Non dixit, Propter has, insinuas, quod una debet esse uxor sbium. Dixit etiam, Adhaerebit uxori sus,non uxoribus. Sic inter- praetatur locum istum Diutis Hierony- Hierony.
mus, S Chrysostomus. Sequitur ergo, Clirysbit. Juod pluralitas uxorum est contra Iustu inlim . Secundo. Genes et . dicitur,&posta 2. Ratio. aristo repetit uini Matth. I9. Erut duo Getae L. In carno vn.i, ulcst, duo erunt una caro, Matc. I P.& non dixit: crut tres,vel quatuor, aut
plures, quae verba fuerunt dicta in 1nlii tutionc primi matrimoni j: ergo de iure druino posit suo, est directe esib unam v-nius , S contra ius diuinum pluralitas
Ad idem, Christo dicente, Quicunq; 3. Ratio.
dimiserit uxorem suam,& aliam super- Matth. s. duxerit, moechatur: ergo accipiendo se- R. I9.cundam, prim4 repudiata, peccatum est,& adulterium comittit. A sortiora ergo si retenta prima, aliam quis duxerit.
Astipulatur Sc Paulus. His qui matri 4. Ratio.
monio coniuncti sunt praecipio, no ego, I. Cor. 7. sed Do minus, uxorem. a viro non rece- . idere,u, si recesibrit, maneat innupta. ergo si pluralitas uxorum no Cilbi contra ius diuinum , liceret viro dimisia una, aliam recipCre. Unde videtur, J V Xorum pluralitas, repugnet iuri diuino positi-uo. Et quidem Innocentius in c. Gaude Innoc. III. mUS. Extra, de drito i iijs; haec argumenta adducit ad probandum pluralitate V Xo i
IUM Clle contra ills diu Inum . A t tam enhoc ius diuinum illinctuam sui teli presia ise cognitum usq; ad Christi aduentum, Mati. is qui ex prcsiam lege dc dit. Et sic tenendum est , ut recte intelligit hunc locum D. Hierony. super Mattiti di contra Ioui D Hiero. nianum lib. I. R B. Chrysoli super Mat- B. Chrys th. lao mil. 36ῖ. In cluo deceptus est Thomas de Uio Cardinalis, dicens, non esse Cale. deceox presiam in scriptura reprobationem pilo. de pluralitate v λ oriri n. Et adiecit aliud in quo etiam deuiauit,scilicet, quod est Decep. r. Theologorum opinio: cum tamen Ma- Caiet. gister sentcnt. in o. dist. 33. aperte dicat
esse praeceptum diuinum, ubi adducit
234쪽
ar 3 Secunda Pars Speculi Coniugiorum.
locutri Matth. I P. Et B. Bonauen. ibi. q. que contra morem , quia eo telnpore ea 2. idem Ricar . eadem diis q. I. Circa hoc fiebant. Neque contra praeceptu leta, quia vide quae infra dicta sunt in hac 2. parte, nulla lege erat prohibitum. Haec Diuus
Ricard. I 8. in fine te cundae conclusionis.
An fuerit requisita dispensatio ad plura
Secundo. Constat Abraham, Iacob,& Ratio alios sanctos tempore legis naturae, usos Genes. ιε esse uxorum pluralitate, neque repre- & 29. henduntur, imo laudantur satis in scriptura: sequitur ergo o non fuit illicitu. Tertio. Si fuisset in statu legis naturae Ratio
F. Q V I Τ v R consequen illicitu habere plures uxores, esset, quia ter . Utrum habere plu- cum matrimonium sit quaedam commutatio corporum , oportet sit aequalitas ex parte contrahentium. Sicut ergo illi icitum fuit tunc uxori plures habere viros: ita & illicitum debuit esse viro, plures habere uxores, sed non propter hoc: qnia haec aequalitas viri & uxoris, non est eodem modo, sed proportionabiliter ad
cessaria disputatio: & hoc potest intelligi & in lege naturae, S post, in lege scripta . De fidelibus, & infidelibus Gentilibus. I. conclus. Prima concitisio. Habere plures uxo- finem, quem natura intendit per contra-Dri edo de res in lege naturae omnibus fidelibus, li- ctum matrimoni);& quia quod intendit Alex. ab liberta. cuit abs lite aliqua ex prella Dei reuela- primo, Sc praecipue est habere prolem, Sc Alex. lib. Chris . lib. tione. Probatur. Si tunc temporis est et ad prolem , iuuat i unus vir, plures ha- 4. geniali . T. cap. I 6. illicitum habere plures uxores, maxime beat foeminas : quia plurIbus foecundan- die. c. 8.Theo l. d. esset, quia seret contra Dei praeceptum, dis suissicit, ut dictum est, non tamen iu-εῖ. q. Vel contra ius naturae. Non quia contra uat,q, una foemina, plures habeat viros: Io. Maio. Dei praecepi bi , quia nititu erat ex preia quia per hoc impeditur generatio : se-l d. 33. q. r. sum de unitate uxoris, licet solum ci Ua- quitur non in conueniens esse quantum
Hugo. lib. uit unum virum,& una 'minam, sed ta- ad hoc, esse inaequalis conditionis virum i a. de sacr. me 'hoc factum no fuit praeceptum, quod & 'minam. Similiter etiam in ordine ad p. II. c. Io. Obligaret. Factum intelligentes, ut post alium finem secundarium, quod est esse in sum- dicemus. Sequitur ergo,q, non erat illi- in remedium: quia quando vir habet plu ma sen .c.s citum ex hoc . Nec erat illicitu quia con res 'minas, videtur *mina frustrata isto Tira. l. 7. ira ius naturae. Nam cum sit solum con- fine, quia non potest virum habere, quant, lonu. n. i s tra illa quae sunt de iure naturae secun- do velit, in remedium : quia cum pluri-
S. Th. in . do modo ut supra diximus nulla vim bus debeat satisfacere, non poterit quani d. 33. q. I. obligandi habent talia, nisi sint per ali- do ipsa volti erit ei debitum reddere: nec ad primu . quam legem sancita, vel per consuetudi propter hoc est illicita. Tunc quidem Cocilium nem recepta : imo post receptionem per nulla rationabiliter patitur foemina in- Colonien . consuetudinem potest tolli: sed nulla iuriam, etia si vir plures habeat uxores 'suit data lex, in statu legis naturae , neq; quia tantum quantum diminuitur de fi- fuit consuetudo ab omnibus recepta, de ne secundario, scilicet, de redditione de- habenda solum una , cum sancti Patriar- biti in remediu crescit, dc augetur quod chae plures haberent: sequitur ergo, o intenditur in fine principali, scilicet, pro non erat aliquod peccatum luc uti plu- lis: sed quilibet rationabiliter debet hoc ralitate uxorum, etiam sine dispensatio- velle , ut minori bono a liquid subtraha ne expressa . Hoc testatur B P. Augusti- tur, ut crescat quod maius est: ergo nonnus libro de bono coniugali dicens. Anti fit iniuria mulieri. Quod si non fit ei inquis iustis non fuit peccatum , s pluri- iuria , quia amplius crescit finis primam is Deminis utebantur, neque contra na rius, scilicet proles: sequitur quod habeturam id faciebant, cum non lasciuiendi re plures uxores, etiam in illo statu ante
hoc causa ,sed generandi, facerent. Ne- aliquam legem , nullum fuit peccatum,
235쪽
1. conclusi Aug. I 5. de civit. c. 8.
cibus ad duo ordinatur, scilicet, principalit cr ad sustentatione na , 5 . secundario ad delectationem, S recreationem qui utitur cibo , quanto niagis conuenit nutritioni, quamuis aliquid adimatur de recreatione, vel delectatione, non iniuste facit, neque contra naturam, etiam
fi nulla in hoc sit expressa dispes alio. Sequitur a simili, quod si pluralitate V Ο-rum uteretur, quo melitis principalis finis matr1moni j, scilicet, prolis itaret, &per hoc aliquid adimeretur secundario fini, scilicet remedio libidinis, non esset illicitu in id agere, absque aliqua dispensa tione. Sic sJuran. existimat pluralitate
Uxorum iuri naturali non repugnare expres, e .
Secunda coclusio . Pluralitas uxorum in statu legis natur , ante omnem legem scit piam, non solum licuit absq; dispesa tione expressa, sed suit merito diu in partibus illis, plures habere uxores . Patet ex prima coclusione . Non fuit allicitum plures habere: ergo fuit licitu, si licitu in habente gratiam: ergo meritori urn: quia in habente gratiam nullo modo datur actus indifferens, contra Sco. Sc Dur. licet detur in esse moris quantum ad speciem,& non quo ad individuum, ut ait S. Tho m. sed illi sancti Patres erant in gratia : ergo accipere plures uxores in eis fuit meritori rem .
Secundo. iniicunque agit aliquid secundum re istam rationem, S propter bonum finem meretur in eo , at sancti Patres habedo plures uxores, faciebant Opus secundum rectam rationem, & pro pter bonum finem : ergo merebantur In eo Obaod esset opus sec si dum rectam rationem, probatur. Ubicunque sunt duo bona eligenda, maius eligitur , relicto minori, est opus secundum rectam rationem, in praesentiarum , erant duo bona , scilicet multis' licatio fidelium, ad quam necessaria erat uxorum pluralitas, &Crat aliud bonum, st esset pax in familia, ad quam erat conueniens , solam unam esse uxore na, sed maius est bonum comune, quam particulare : ergo secundum
rectam rationem iaciebnt, qui plures Soto de iu
capiebant. Et quod esset propter bonu D finem, patet: quia finis crat multiplicatio fidelium. Tertio . Si non e sc t meritorium, esset Ratio 3.
ex hoc, quod cotra dictamen ration Is apparebat,& contra ius nature, sed non Cisrat contra iuS naturae , concurrente circunstantia temporis : ergo erat meritorium, Nam prima praecepta iuris naturo
quia multum distat a particularibus
non contingit varsari, tamen circa secunda praecepta luris naturae, quae sunt elut conclusiones, quae eliciuntur ex ipsi Sprimis principijs contingit, vel propter
alias circunuantias, sicut in entibus secundum naturam: quia ea quae sunt penitus naturalia, manent penitus immota, sicut asserit Ari iti Ignis ardet hic , Scin Persis, quod nunquam mutatur. Alia
sunt naturalia, part Im adiuta ex coi suetudine, quae licet habeant motum naturalem, non tamen habent determinationem Omnimoda in natura, sicut esse dextrum, & sinistrum : & ideo contingit aliquos fieri ambi dextros , si nil ira potest esse aliquando melior, cum tam e dextra sit absolute melior. Ia proposito . Licet habere plures uxores absolute , sit contra ius naturae, tamen cum non sit de illis , quae omnimodam habent in uariabilitatem in natura, possunt aliqua circunstantia variari,erunt bona, scilicet adueniente tali temporis circunstantia . Sic suit pluralitas uxorum respectu finis, nosolum bona, sed aliquo modo necessaria: ergo sequitur,st tales qui habebant plares, merebantur. Patet etiam in c. Obij- ciebatur. 32. q. . inbd codices vulgati tribuunt Ambrosio : eum in veritate sit D. Aug. Rugiast. lib. χχ. contra Faustum. c. I. Sic Magist .sen. d. 33. Augustino tribuit, quod Mazia. citat Supple. dist. 3 3. q. I. art. r. ' Hanc Supple. candem coclusionem in tras'. de colibatu lib. . controuer. I. cap. 9. probat Michael de Medina minor ita C leganter.' Et quamuis cum pluribus illud nutrimonium suit cotracttim, vere fuit sacra- 'mentum: eo modo quo ante Clir illum sacramentum dari potuit, in quo pesti. Error Lunae Luther errauit. Quem optime redar theri. quit Castro in suo de haere. lib. II. ver. Castro, Nuptiae. haeres. 3. Ter-
236쪽
aa o secundia Tars specisti coniugiorum
3. eon clui. Tertia conclusio. Accipere pili res v-VIgner. in Xores in itia tu legis naturae absque di finis instit. spensatione expressa ,sic licuit, ut etiam theo.c. I 6 si fieret inuitis primis uxoribus, vel sine
g. r. ver b. earum consensu: nullum esset peccatu.
I x. Istam conclusionem pono propter ali-Sup . in A. quos Doctores graues alias, si iii affir-d 3 3. q. p. mant licitam pluralitatem uxorum: sed
Prt. 2. . con tamen Q, hoc deberet eis e cum conten-
citi. a. su primar. morum ratio haec est, quia polito vir dederat potestatem sui corporis primae uxori, non poterat habere ius ad dandum alteri sine suo expresse consensu: quia non erat suuna, sed tamecum conseiasti uxoris, poterat . inod Genes I s. probant ex scriptura . Genes. Dixit S adduci Sarra ad Abraham . Ecce conci usit metur, 32. q. Dominus ne parerem, ingredere ad an- a. cillam meam, si saltem ex ea sit scipiam ii xit Sar- filios . Ecce quomodo Abraham duxitra. ὶ aliam uxorem de cosensu primar. Idem Genes 3 o. dicunt contigisse Iacob , qui Lyam duxit de consensu Rachelis, quae iunior erat, & de voluntate harum duarum ingressus est ad ancillas earum. Ad ancillam Rachel propter sterilitatem. Ad ancillam vero Liae postquam Lya credidit ratio. se des j se parere. H qc illi doctores.
Contra Sed tamen contra eos posita conclusio,
suppl. ubi probat ur: ittia ut superitis dictum est
supra. si non liceret plures ducere sine consensu primae, eo esset, quia priuatur iure suo, quod habet in corpus sui viri, vel quia foemina nupsit viro in remedium incontinentiae:& si sint plures 'minas, quibus debitum debeat vir reddere, noquotienscunque tentationem patitur prima tamina, poterit uti viro in remedium: sed nullum istorum obstat quominus in tali occasione liceret pluribus uxoribus uti. Primum non obstat, quia dato ita sit, per matrimonium se mina acquirat ius in corpus viri, non tamen quo minus maneat liber ad se red- dendum alteri, salua redditione debiti. I. Cor. 7. Cum ergo debitum possit reddere pri' niae uxori, etiam si secundam sumat: sequitur quod ipsa nolete, potest cum secunda contrahere. Neque propter secundum. Nam licet stamina virum acceperit propter remedium incontinetiar,
principalius tamen i propter prolem habendam: ergo ubi Principalius saluatur,
etiam si sit cum aliquo detrimento. minus principalis, non fit iniuria taminae,
etiam. si fiat ipsa inusta, quia non est rationabiliter inuita . Item, quia dato vi- I. Cor. 7. rum acceperit in remedium incontinentiae, non tamen in omni loco,& in omni
tempore debitum reddi debet, sed pensatis quibusdam circunstant ijs . Sequi- Non omnitur, quod sicut propter aliquam circu - tempore , stantiam vir potest negare debitum pri & loco demae uxori peteti, etiam si nullana aliam bitum redsecundo duxerit , etiam uxore in uita, dendum. poterit absque peccato licite aliqua doden ςgare ducendo secundam propter
aliquam circunstantiam superuenientem, sed talis erat circunstantia tunc oc currens multiplicatio , scilicet. generis humani: ergo videtur, quod qua doqiri-dcm lscuit plu res ducere uxores, & me :
ritorie facitum est, quod potuit fieri, Acbenefactum est absque licentia, vel consensii primae uxoris . t
Ex dictis patet solutio ad priina in ra Ad I. ari,
tionem opinantium contrarium .
Ad secundam, ex scriptura dicendu , Ad a. st illa verba dixerit Sarra, & quod tan Michael quam fuerint dς coiis usu ipsius . Idem de Medi narespectu Iacob credimus factum : quia de cfibata minae cum euent sti octae, eligebat ma- tu i l. .cO- ius bonu, scilicet mulat plicationem ge- trouer. I. neris humani, cum detrimento nam d- c. 9.ris, scilicet pacis in familia. Sed tamen ex hoc non sc quitur , quod Abraham , vel Iacob non possent id facere, ipsis etiam nolentibus. Quarta conclusio. Capiendo dispen- q. conclussationem no pro expresia reuelatione,
neque pro interiori inspiratione particulariter facta , sed large pro interiori
dictamine rationis nunquam licuit ha- Uigue r. inbere plures uxores sine disipentatione , theo. inst.
hanc conclusionem libet ponere, ne vi- ca. I9.6. I. deamur oblitare grauissimis Doctorit,' ver. I i. contrarium asserentibus. S. Tho m. in A. S. Thom. dist. 33. q. I art. 2. Palu .ibi. quaest. I. art. Palude.
I. Malor . ea d. d. q. I. S. Ant. 3. par. tit. Iq. Malo.
cap. IO. 6 2. Ambrosius Catha. contra S. Anton. Ca i t. lib. s. Dri edo. de liber. Christia- Dri edo. na lib. I. cap. I 8. Probatur quantum ad Cathar. partem ultimam. Certum est illos fan- Ratio vir.etos viros, qui tunc nullana legem habe pari.
237쪽
Artis. XV . De dis .inpluralitate uxoruma a I
bant scripta exterius,nisi solum in corde,sequentes dictam rationis, non mouerentur ad agendum contra tactitin Dei, quia principio via urn masculum, S unam fomina iunxit in matrimonio,
Pro cuius debita selutione oportet in memoriam reuoc c, quod meminime dixisse in I. parte una de catechisi Sup. p. p. ino ageremus, quod in omnetbus Pon- ar. 22. du-- - tificum determinationibus , ad hoc se bio 3. nisi interius . nio uel et itur secudum re claritus segregare certa ab incertis, Nota dum
ctam rationem: sed talis rectae rationis dubia ab illis quq sunt firma,videre o- quid in Pomotus, dispes alio large dici potether- portet quid fuerit quaesitu, & de quo tificis, aut go seclusa illa non licuit habere plu- dubio fummus Pontifex fuit requista Ecclesiae res VXUres. Probatur, st sit dispensa- tus: dc supposita intelligentia quaestio det ei inatio. Nam per dispensat onem sit quod nis, videre verba textus circa dubium: tionibus illud ,quod ante non licebat liceat ad- & illud habendum est tanquam fir a. hi, cosideran- ueniente dispensatione, sed aduenien- S ceraum in decisione illius quaestio- dum. te recto iudisio rationis facit licere, Φ nis, de quo nulli licet unquam dubita- De hoc viri ci non liceret eo secluso ergo large di- re absque peccato. Tamen si in deci- de infra in Duran. d. spensatio dici potest . Et strecto iii di- sione quaestionis, vel dubij, Summus hac P. art. 33. q.p. cio seclii so non liceret, patet: quia tuc Pontifex, vel Cocilium alia ponat ver 2I. agebant contra factum Dei , per quod ba , non ob id habenda sunt tanquam debebant regi in suis operibus,nisi in- determinatio Ecclesiae. quia illud non Cocordia terius aliud dicta stet ratio. Ex hoc ha- fuit propositu in quaestione,& non au- Doctor u . bes, quomodo concordare possis Do- tho stati ite determinatu, sed laquam ctoreS contrarium opinantes. Nam di pro lsabile adiunctum. Exempli gratia. centes dispes alionem necessariam de- In c. Maio . de baptismo,&eius effectu.bent intelligi isto modo ut dispensatio Et in Clement. unica, de summa Trin.
dicit iudicium rcfctu ration Is ino uen- S si de cath. dicitur, se in bapt. sero In- q. SO.&3q tis ad pluralitate uxorum. Et Docto- inditur gratia, & infunduntur simuli es dicentes non esse dispensationem virtutes quantum ad habitum : atta necestariam , intelligunt dispensatio- men Dociores catholici circa infusione na expressam exterius, vel interius nem istorulo bittium dubitant,&alio per I euelatione aliquam factana patr1- qui opinantur tales habitus non dari: b is . Sic tenet,&bene Do. Abulen. 1aItim de virtutibus mora, ibus. Neq; Scot. in a. Sed maior difficultas est,quo ad de- ob id damnari pUtamus, quia non coia d. 26. . terminatione ecclesis resp'ndendum, tra Pontificis deterini natione opinata Duran. d. 1 explesse contrari si sonat in c Gaude tur, sed contra homilias sententia, sci- 2 .Q. 6. I. reispo n. mus, de diuor. Ad ' dupliciter restion licet sumini Potificis, qui velut homo, detur. Pramo no est e cotra ecclesiς de- quod probabile videbatur, dixit. Imo terminationem: nam licet in illo c. sint an Clementina explicat, probando opiDurand.
Abulen . Mati. Ib nionem laquam probabiliorem. Nam
in quaestione sol una fuit,q, quidam lis
retici dicebant non tolli per baptistam luaa peccatum originale, & q, par iratas ta an prodCllet ad salutem ' quia creista verba, no licuit habere plures uxores sine dispensatione: non sequitur,lNota qua illa verba situ Ecclesiae determinatio, do licet o- sed sunt verba dicta ab Innoc. sicut si
pinari con quidam homo doctus proferret, & no iaci Πul I cICtra aliqua voluerit cieterna Inare ut Sumus POn- durae non poterant. Haec sunt ibi deterpolria in tifex. Alloqui sequeretur, quod omnia minata, & contrarium nulli licet opi-ι ς istii V Verba qtis sunt in Decretalibus, essent idetermi- Ecclesiae determinatione quod no est nationibL gicendum; cum inulta dicta in Decretalibus sint reprobata a Docto ibus :quia Doctores non habent ut determinationes,sed ut sententio queda additae ipsis determinationibus, de quibus vehαtra quas Ecςt contrari si opinari.
nari. Alia tamen ut quod insundantur habitus virtutum ) addita sunt, nol Vt determinationes, sed ut probabil1- ter dri ita : q uia illa non suertit in quaestiqne proposita, etia si modo in Con- Conc. Tr. cilio Trilent . fuerit distini tum infun- Sor. de nadi in iustificatis aliqn id, quod Sc inhae- tura D in n
238쪽
Secunda Pars Speculi Coniugisrum
habitum. De quo in nostris resolutioniblis Theologicis.Sic in proposito. Inc. Gaudemus. Ex , de diuortijs. propositu ii fuit dubium , virum pagani νqui contraxerunt in gradibus prohibitis lege diuina veteri, vel canonicas si conuertantur,debeant separari. Se- .cundum fuit, utrum pagani, qui plures habebant uxores, vol qui legitimam repudiauerunt,si conuertantur,
debeant, vel possint plures retinere . Vtrum etiam repudiatam debeant iterum sumere, reiecta qua habent, quando conuertuntur. Haec fuerunt dubitata in c. illo, quae a sum tuo Pontifice fuerunt determinata,& non licet contrarium opinari. Attamen, utrum licuerit plures habere uxores cu dispensatione,vel sine ea,non est dubita in m. Et dato a summo Pontifice ibi fit insertum, non tamen ut determinatio, sed ut sententia Doctoris tenenda . Quare non est in conueniens contrarium
opinari. solatio. Secundo potest dici, 2 textus non repugnat nostre coclusioni: quia quando dicit, non licuisse habere plures absque dispensatione , intelligitur capiendo dispensationem pro dictamine . rectae rationis, iudicanta id expedire pro illo tempore, ficut in ultima conclusione declaratum est.
An licuit habere plures vκores rempore legis scripta -,coactus. E U 1 x et a dicendu de tempore legis scrip xl quomodo licuerit
plures habere uxore S. Ad quod tribus cωnclus. respondetur.
. Prima cocluso.Tempore legis scriptae ante Christi aduentum,licuit plures habere uxores solum ex ipsa lege, sine alia dispensatione. Probatur. Ia tui. II. De ut. dicitur. Si habuerit homo uxores duas, unam dilectam, & alia odio- sana, non poterit filium dilectar facere primogenitu. Sequitur ergo praesupponere hominem plures habere uxores,& non reprehendit: ergo fuit licitum illas habere: quia illa loquutio non est partieulariter ad aliquem hominem directa, sed ad omnes. Secundo. Qnia legitur tempore te Ratiosis veteris, s2ctos plures habuisse uxores, qui non sunt repraehensi , sed ore Dei laudati. Patet de David,& de patre Samuelis, qui miraculose filiumi. Reg I '
I.Reg X. la. Reg. II. habuit. Idem de Salomone: ergo licuit id tempore legis scriptae. Tertio. Si uxorum pluralitas tempore legis scriptae esset malum, cu constet qua plurimos plures habuisse stilia set repraehensam ab aliquo propheta: sicut alia vitia repraehendebantur, sed no inuenitur, ut patet ex te t.lib.Reg. Paralip. Iuclic. & prophetarum: credibile ergo est tempore legis licuisse habere plures uxores : & hoc solum ex
merbis legis intelligi potuit absque aliqua alia dispensatione. Secunda conclusio . Licet tempore 2. conelucveteris legis licuerit plures habere v- I. Ratio. xores, tamen multitudine est aenatam habere non licuit . Conclusio patet quatum ad primam partem ex iam dictis. Sed secunda est manifesta ex scriptura repr hendente multitudinem effraenatam, ut arguitur Salomon, M 3. Reg. Ir. multitudine uxorum . Item, regi pro- Deut. II. hibetur ne habeat plures. Secundo. Causa quare nos diximus a. Ratio. in lege naturae licitam uxorum pluralitatem , etiam absq; aliqua lege, exat ex hoc, quod recta ratio dictabat propter bonum finem, scilicet prolis gi- ίgnenda, conueniens pro tuc esse: ergo secluso tali bono fine, male fieret, sed qui effraenate plures recipit in matrimonio,videtur alium finem in te dere, scilicet lasciuiam: ergo videtur illicituquam plurimas habere. Nam bi multitudo uxorum inordinata no prodest ad prolem , quia est Ceminatum relinia quunt homi nona . Vnde de Salomone 3. Reg. t.
qui se itur habuisse septingentas reginas,& trecentas concubinas, solum legitur unum habuisse filium Roboam, quem habuit antequam multiplicaret
fibi mulieres, quamuis haec non sit ia
239쪽
Ariis. XVII Deplur. vaeorum apud Gent.
omnibus certa ratio , cum in rege det Peru ut diximus locum non habuerit. De quo dicitur, quod ducentos genuerit filios. 3.conclus. Tertia conclusio. Post legem Christi, quae reuocat uxorum pluralitate, nullo modo licet Iiidaro qui Euageli j
notitiam habet, uxorem praeter v Dan habere. Haec conclusio tam manifesta est,ut probatione non egeat, quando Mati. I s. quidem dominus Iesus uniuersalis re-GCnei. z. demptor, S legislator, hanc declarauit veritatem, usque ad illud tempus occultam: st, scilicet in matrimo tuo unus . viai coniungi debeat, ad quam lege omnes obligantur , S cuius transgressio reos mortali peccato facit,nisi ignoratia excuset. Si enim Iudaeus est et, ad quem notitia Euangeli j no peruenit, in dubie fatendum, talem non peccasse in hoc, 9, praeter unam, aliam admittat VXO rem in matrimonio.' Dixi, post legem Christi,in qua uxorum pluralitas damnata,& aperte lex data de unitate
vocoris in matrimonio. In quo erraue-
Error A- rut Anabaptiliae nostras temporibus: nabaptilia qui dicunt licere duas habere uxores rura: . simul in matrimonio qui negat legem Emor Ca de uxoris unitate . In quo et lana Do. ktam. Caiet. alias catholicus a vero deuia-ult: quippe qiii Marci Io. dicit, legem
de viaria te uxoris in canonicis libris non est e scriptam:&Matth. I9. clarius dicit.Tenendum tamen eli in cunctanter cotrari uira: cuius lex patet in Christi lanctionibus, & institutis. Contra
Castro c6- quem F Alphon. a Castro, de haer. lib.
tra Caieta I I. ver. Nuptiae .li .ere. . De quo supra mentio facta est in art. Iq. in fine.& infra art. sequen. II.& 13.
triam Gentilibus Acuit plures Labe
E D his intellectis depopulo fideli, ante ad-
restat discutiamus depopulo infideli Gentilium, utrum illis simi- res. Potuit quidem ita esse,ut populo fideli id licuisset ad prolem multiplicadam ob paucitate fidelium: & quod id negatum suerit Gentilibus infidelibus. Pro cuius declaxatione sit prima
conclusio. Infideles,tempore legis naturae, an- I. conclus.
te omnem legem scriptam licite habe- Vide Tirabant ptin es uxores in matrimonio, si- quel. li. γcut & fideles. Probatur. Si infidelibus conu. n. I ynon liceret habere plures uxores in il Sueto. ca. lo statu, ex hoc esset: quia uxorum plu s z-ralitas est contra ius natur , quod ob- Tripar. li. seruare tenentur infideles: sed no pro 8. c. I 1.pter hoc illis erat illicitum: nam dato Paulus di
pluralitas uxorum, sit contra ius natu conus lib. rar, non tamen est contra prima praece M.
pia iuris naturae, sed est de secundis Budaeus praeceptis, Ut supra dictu est, eo quod de asse. lib. per pluralitatem uxorum non tollj- q. & Artur finis matrimonii principalis , qui ria. lib. 6. est prolis: imo adiuuatur, licet secun- 6.Thona.dus impediatur: sed sic est, ψ illa quae d-33- q- rosunt isto modo de iure naturae, no ha - . ad prima. bent vim obligandi,nisi fuerint aliqua & I. a. q. lege praecepta,& declarata, et consuetudine recCpta: ut diximus ex Cicerone, & ex sententia S. Tho. & aliorum Doctorum. Cum ergo in statu legis naturae,iriilla lege esset interdicta uxorupluralitas: quia nulla lex tuc erat, GC-quitur nullum fulse peccatum. Et sic ait D. P. August. vi supra citauimus, o, D.Aur,
qui plures capiebant uxores tunc, non peccabant, qiria non faciebant contra
praeceptum aliquod. Quod fuerit tuc Genes 1 sin usu, patet: quia Laban Gentilis deindit Iacob sitias duas unam post aliam r& tamen si non esset consuetudo apud sentiles tunc plures habere uxores, nullo modo dare viai viro simul. Et clarius patet. Nam idem Laban petiuit a Genes r IIIacob, quod viventibus filiabus no su
perduceret alias uxores, quas simul haberet: & iurauit Iacob se adimpleturum . Attamen si non esset consuetudo, nunquam Laban exegisset iuramentum a Iacob.
Tamen posset quis instare,quia po- Obiectis tuit esse .u, hoc faceret Labi quia niuetudo erat apud fideles illius tem-
Pori plureo ducerς . Respondetur ita esses
240쪽
aa Secunda Speculi coniugiorum'
esse, sed si apud Gentiles non esset consuetudo, non daret utranque filiam: erVi. Tiraq- go postquam dedit grato animo, & illib. 7. con- lis seonsionibus videtur consiletum. nu. nu. Ιs. Et quicquid sit de ratione. veritas tamen est sic fuisse in usu , ut constat ex omnibus historijs antiquorum. Ratio Secundo. Si esset Gentilibus tempore legis naturae, illicitum plutes habere uxores, ideo esset, quia irrationabile videtur plures habere, sed non ob hoc : nam erat rationabilis causa acci- . pie di plures uxores: quia naturale desiderium est in homine ad conseruationem speciei per propagationem. Cum ergo contingeret, quod una esset sterilis , rationabile erat aliam recipere rimo dato non esset sterilis, ut magis 2.conclus. species conseruaretur, & melius . Secunda conclusiq. Infideles Gentiles tempore legis scrip xae ante aduen- , tum Christi plures admitte do uxores in matrimonio non peccabant, etiam Ratio. absque omni dispensatione exteriors, vel interiori. Probatur. si tunc Gentiles peccarent plures accipiendo uxores, debebat eis aliquo modo constare, vel per legem naturale insitam in cor Ad Ro. I. dibus,vel per scriptam,vel per consuetudinem approbatam habentem vim legis, at nullo modo istorum infidelibus constauit illicitum: ergo non peccabant plures accipiendo. Primo. Non erat eis notum per legem natur . quia cum pluralitas sit de secundis praeceptis iuris naturae , non sunt per se no-S. Tho. d. ta:& debent fieri nota aliunde, sed non 33.q. I. ad fuerunt nota. Neque interius per ra-
primum. tione, quia i ut supra diximus) aliqua
ratio erat interius mouens ad hoc, iliceret plures habere uxores : quia ado plura videtur esse utile plures habere uxores,& non videtur sapientibus, adhuc malam esse pluralitate uxorum rergo non potuit per hoc Gentilibus costare malum esse. Neque per legem scripta, quia nulla lex fuit scripta, quq S.I h. I. I. ad eos dirigeretur : nam lex vetus so- q. 89.ar. s. tum ad Iudaeos directa,& eos solii ob-ribulen. ligabat,& no populum Gentilem, ex- Exo. 3 o. ceptis illis quae erant de iure naturae.1 s. Imo dato lex illa vetus ad infideles getiles dirigeretur quod non est concedendum non per ipsam poterat constare illicitu esse plure&accipere VXO- res. quin imo per eam cognoscere poterant eis licere, ut supra declarauimus: sequitur quod no potuit eis manifestum fieri esse illicitum per legem
veterem. Item. Neque potuit cognosci per consuetudinem approbatam, habentem vim legis: quia non erat consuetudo, neque apud Gentiles, sed potius erat contraria de habendo plures Uxores. Neque erat consuetudo apud fideles Hebraeos, qui tunc erant: quia etiam a Pud eos erat pluralidas uxorti, ergo cum nudo modo eis constare poterat esse peccatum plures habere uxores, plures recipiendo non peccabant.
Implicat enim dicere aliquem in aliquo peccare,& quod nusso modo possit ei constare peccatum . Et quod licuerit eis etiam absq; aliqua dispensatione, probatur, quia non legitur, quod facta sit cum eis dispen satio expressa, vel interior: & tamen cite habebant plures uxore S . Item, quia dispensatio, vel reuela tio est ad facie dum actum legitimum, quando ius commune , siue naturale , siue diuinum, aut posititium est in contrarium: sed nullo iure vetita fuit pliuralitas uxorum,nec costietudine receptu ergo non fuit opus dispensatione. Secundo. Dispensatio solet fieri par Ratio 2.ticulariter ad aliquos , Sc non ad omnes hoc enim sonat nomen dispensationis ) sed tunc temporis licuit He braeis omnibus,S Gentibus, plures habere uxores,ut probatum est: ergo sequitur, qu bd nulla de hoc suit facta dispensatio. Vltimo probatur coclusio ex supra Ratio 3. dictis. Quicquid cocessum, vel permis. sum est Iudaeis per legem: id factu creditur , quia erat in usu apud Gentes, sicut de repudio loquebamur . Licituquippe fuit Iudaeis repudiare per legem, quia licitum sv infidelibus per A bulen .
consuetudinem . Sequitur ergo, quod Mail. 19. cum pluralita S VXOxu , videatur quae- q. H. &dam concessio facta pro tempore illo , I .Reg. r. quandoquidem postea reuocata est,& q. 26. apud