장음표시 사용
241쪽
,pud Hebraeos determinavimus licitam suisse per legem, quod etiam sultlicita apud infideles sec indum suam
consuetudinem . Sic do. Abulen . s.conclus. Tertia conclusio. Capiendo dispensationem improprie pro eo quod est quoddam iudicium rationis , id licere iudicantis pro tempore, non licuit habere plures uxores sine tali disipensa- Ratio. tione. Patet, sicut diximus de Hebrsis, quia rationabile iudieabant plures accipere ad procreationem prolis,& tanquam dispensatio quaedam erat: quia per illam rationabilem causam honestum reddebatur, quod no est et ea seclusa . Sic possunt intelligi Doctores, dicentes nunqliam licuisse plures h .abere uxores absque dispensatione . Et
ad c . Gaudemus . oportet respondere
Supra in sicut diximus supra , vel quod non est hac parte illa determinatio, sed quaedam sentenati. 1 f. tia, c6tra quam licet opinari, vel intel-
ligitur, ς, non licuit absque dispensatione, capiendo di pensationem modo dicto. Echoc est modeste loqui maxime in is is leporibus, in quibus pessimi haeretici tantum conantur aut hOritatem Summi Pontificis, & legitimi
succetaris Christi conculcare,& Cner-Αbulen . uare. ) licet do. Abulen . aperte dicat I. Reg. 8. Innocent um in illo dicto errasse: quia'. ao a. suit error in cognitione veritatis , in qua pr eserendus August. vel Hieron. Nec dictu eius ibi fuit determinatio, sed asscrtio, cui non est necessario standum: quia non ut Pontifex, sed vi ho mo protulit illam. 4.eonclus in arta coclusio. Infideles Gentiles qui nunc sunt poli legem Euangelica , de qua nullam habuertit notitiam, habendo plures uxores no peccant, sicili neque ante legem Euangelicam . Paret, r. Ratio. Si pagani peccarent modo contrahendo cum pluribus, esset solum, quia faciunt contra legem Euangelicam , in qua prohibita est uxorum pluralitas, quam lese omnes per uniuersum mundum recipere tenentur : sed non propter hoc peccant, nam ad hoc, quod aliqua lex obliget sub culpa, non susscit quod lata fuerit ab habente auiliori
tatem, di per potentiam obligate, sed
est necessarium, qu6d sit promulgata. S. Th. I. χ' Patet distin . . in decretis. Leges insti- q. 9o. ari'
tuuntur cum promulgia tur, ut egre- vlt.
gie more solito doctor S probat.' Et Panor. dicat esse requisitu, quod Panorm veniat in notitiam . Sequitur ergo , quod dato sit lex Chri iti lata, transgredientes nullo modo peccant, quibus nunquam suit promulgata, licet lex habeat vim legis.
Praeterea. Data lege Christi per qua Ratio
abolita est lex vetus, & mortificata S. Th. I. z. omnia legis veteris caeremonialia, Iu- q. IOI. aradarum obseruantem legem sua in ante 3.&q. Euangelij promulgationem susscsen- The .m q. tem,& eius notitiam excusanatis:& no d. 3. ob aliud, nisi quia nondum ei fuerat Adria. q. lex Euagelica promulgata , per quam I. in . lex vetus fuit abrogata, & omnia caere Soto de itimonialia destruina: ergo a simili, in fide itit. & tu. lis seruans suam antIquam consuetu- lib. I. q. I. dinein plures ducendo uxores, excusa art. itur a peccato, si non habuerit notitiam legis Christi id prolisbentis. Quinta conclusio. Probabile est vat s.concluside, Gentiles qui nunc sunt, ad quos notitia legis Claristi peruenit, quod si
utantur pluribus uxoribus in matrimonio, non desiderio libidinis explendae, Ged procreandae prolis, dato mortaliter peccent non suscipi edo lege in
Christi, non tamen peccant ex hoc , quo i plures accipiant in matrimo
nio. H ec conclusio eli omnino similis illi, quam supra positimus loqlientes Sup. I haedere pii lso. Et probatur illis eisdem a. p ai. ia. rationibus. Certum est, quod tenen- conc. 9.tur non h. bere plures uxores, postquam legem Christi audierunt 1luid
reprobantem: sed tamen non tonetur .
sub speciali praecepto, neque propter illud damnabutitur: sed damnabuntur quia non recipiunt legem Christi,
quam tenentur accipere . Expresse hanc conclusionem tenet do. Abulen. Abulen 1 uper Matth. ' Non intelligas ex hoc Mart. ι8.eos non peccare si plures habeat eo q. 0, αν non sit praeceptum in Evangelio ex I9. q. 3 s. pressum , sed θ solum sit lex humana prohibes pluralitatem, sicut aliqui dicunt ex dictis S. Th. male intellectis, S. Thonti quippe qui in .dist. 3 g. ar. I. q. 2, ait, P
242쪽
ras Secunda γ rs Speculi Conium vim.
lcx de unitate uxoris n5 est scripta sed cordi impressa . Idem etiam assirmare Error Ca- possunt ex dictis Caietani: qui Marcitetani. I o.& Matth. io. asserit, non esse prcli bitum in sacro Euangelio expresse, quod supra reprobauimus, arti c. I s. is fine, & l6. etiam in fine, & in serius
arti c. I 8. conciti. 2. erit obiter dicen
dum. Itaque intellige suisse Euangelicum praecept tim, & institutu , ut sepe diximus,& no humanum: alias gemes Intelligen sine ignorantia excusaretur. Dicimustia dicto- tamen quod dato sit praeceptum si-rum. cui in veritate est solum tenentur id adimplere quando receperint legem
Chrii i, & fuerint reducti ad Megem
eius. Et hoc dicimus hic, diximus supra articu . I 2. concl.9. probabile cfle:
quod subi j cimus iudicio regulae fandis Romanae Ecclesiae, & peritorum,
nunc,& in perpetuum. 's. conclus. Sexta conclusio. Licet verum sit in
Albertus statu legis naturae, & legis scriptae, li- Magnus , cuit se tam fidelibus quam infidelibus d. 33 ar. 3. plures habere uxores sine dispentione proprie dicta,tamen in nullo tepore licuit mulieri plures habere mari-
Ratio. tos. Probatur. Quod est contra prima Gerson. 2. praecepta luris naturae nunqua licuit, p. in com- neque licere potest: sed habere unam pen. theo. uxorem plures viros, est directe cotra
Lactan, fir prima praecepta iuris naturae: ergo numi. lib. 3. quam licuit. Primu patet,ut superius Divin. In- dicebamus, quia talia repugnantia pristit. c. r. I. Mis princi in sunt de se mala, & nota S.Th. I. a. ab omnibus ut talia,ob id apud omnes sunt reputata malar quia ius naturale
quod est de primis prmcipijs,& omne
illud q-,d immediate,& directe repagnat eis, est idem apud omnes genteS . Reputant enim omnes malum alij laedere, auerI nocere. Omnes etiam nationes intelligunt malum, occidere: quia cGntrariatur directe vitae hominum,& conseruationi, quod est de iure naturae primaeuo: sed habere unam ' forminam plures maritos, cotrariatur primis praeceptis naturae : nam ut supra diximus)non solum dedit cuilibet rei inclinationem ad suum finem, sed cum hoc dedit virtutem,per qua pose
sit pervenire in tale finem. Quarς omne illud quod tollit fine principalem
intentum per naturam directe probi' Vigue. ca.
bitum est per prima principia iuri S na I 6. g. 7.turae . At si una seemina plures habeat ver. II. maritos, tollitur directe finis principalis, quem intendit natura in matrimonio : ergo oremino est prohibitum per
naturam. & sic contra prima praecepta iuris naturae, quod sic declaratur . Ingeni auit natura coitum,& DIuina voluntas sic declarauit, & dictauit ratio humana,vt per eum stat generatio, &confer uatio speciei secundum successesionem indiuiduorum : sed si mulier una plures habeat viros,impeditur generatio. Experientia quippe constat, mulierem quae a putribtis viris successive statim ab alio post alium cogn8scitur, non concipere : sicut patet in meretricibus,quae publice expositae a pluribus cognoscuntur : quod si contingat, quod diuersis teporibus,& per interuallum temporis una foemina a Mulier pluribus cognoscatur, conciperet s*- quae a plamina illa de uno, sed postea ipsa prae ribus cognante, non posset de alio concipere , gnoscitur&respectit illius viri tolleretur dire- non concicte finis principalis matrimonij : nam pit.
communiter facta conceptione clauditur orificium matricis , ita ut post semen non possit peruenire ad locum aptum generationi, ob quod non potest denuo concipere: licet aliquando contingat, i postquam semel concepit denuo cocipiat, vel quia orificiuna matricis non mansit claustrin, vel quia aperitur ingeti ardore libidinis, ut ait Solinus, de mirabilibus mundi, dices, Solinus. 9, mulier una peperit Herculem,& Hilclen fratrem suum, quos diuersis temporibus peperit: sed tamen quia haec raro contingunt, ob id seclusa sunt a lege. Sequitur ergo, i cum prolis tot S.Th. I. a. latur,si una foemina prures habeat ma- q. sq. ritos, siue a multis cognoscatur sine interuallo, siue cu interuallo temporis, quod habere plures viros unam se . minam est illicitum omnino, & repugnans directe iuri naturali primmo. , quod est idem apud omnes. Et in tantum hoc est verum, quod nusquam a
pud barbaros id fuerit repertum; licet
243쪽
isti e XVII peplur. uxorum apud Gen. sar
enim aliqua . sit gens, quae non utitur matrimonio,vt Garamatae, & aliae gen , tes barbarae, ut refert Solinus, de quo TiraqueL Tira quellus de legibus connub. bb. I. nu. 38. nulla tamen gens unquam fuit,
quae matrimonio utent, permiserit Ol-dem mulieri plures habere viros, licet concesserit unum virum plures habe re mulieres, quia unus vir sufficeret potest pluribus foecundandis succes1-ue : & sic non tollitur generatio pro iis, quae tamen tollitur, si una foemina Non est re plures habeat maritos. Est bonum ar- pertum se gumentuin, hoc nullo modo liceat,
minam v- quandoquidem in nouo orbe non inna plures uentum est unam *minam plures ha habuisse vi buisse viros, cum unus vir plures haberos, . ret sceminas: imo reperi apud eos tempore infidelitatis maxime de tellasse hoc,in tantu n, ut si foeminam quam habebant ut uxorem,vel concubinam, inuenissent alteri iunctam: etiam si esset alicui consanguineo,vel viri, vel foeminae, ob hoc solum odio concepto replidiasse quam facile Itaque nullo modo
vir copatiebatur secum alium virum ad eandem sceminam. cum tamen Deminae plures inter se optime unum sustinerent virum, quod probat primum
iure naturae illicitum, & notum, ut .apud Omne S. semiaretur x. Ratio. Praeterea . Eandem mulierem piti res habere maritos repugnat etia paci. Uir enim & uxor, non solum coniungutur pro 'ter communicationem na
Aristo. Po turalem ad prolem, ut Aristi dicit, sed lit. cap. 3. etiam iunguntur ad communicatione& 8. conomicam, id est ad conseruationem Ethi. c. I 2. In diuidui, per hoc, quod quq dam sunt nec est alia prola, quae sunt adaptata se In Inae , quc vir non potest operari, &e conuerso , similiter. Ob id coniun-Sup. p. p. ctio est naturalis a natura inuenta. Et ar t. i. ad hoc necessarium est pax', quae consistit in bona habitudine rectoris ad Aristo. ix. subditos . Rector autem oeconomicae, Metaphy- vir est: subditi vero, uxor & fili j. Si ta- sic. men plures viri ellent unius sceminae , essent plures rectores in una familia , S aequales,quod neque ratio, neq; na tura pati rur. Omnis enim potestas coLucanus. sortem recusat. Sic ait Poeta: Nullam des regni soci=s, omnis alta poteHac impatiens consortis erit. Ex sic pax impediretur. Similiter, quia ubi multi viri,& diuersi capita, diuersa iudicia,& co-traria praeciperet. Unde necessaria e set iis,& destructio familiae, per consequens destructio politiae, quae con-1 at ex pluribus familijs. Item, quia subditi nescirent cui obediendu ellet, si contraria praeciperent, cum essent aequales in pote in te. Ne- Mati. r. moenim poteth duobus dominis seruire . Cum ergo ita si , quod per vitorum ultitudinem viai fuminae concesse, Ommno a conos nicus si .ittis tollatur,& Opem n comunicatio naturalis fiEm In .e, & viro : Diei uiti inest illicit umelle igi rimam unam plures vicos habere. Non tamen repit at unum virum
plures spornas: lata dato ita sit discor 'dia inter foemin is, quia tame unus est rector, potest adhuc oeconomica coseruari familia, per imperium libus, qui dominatur toti familie . Repugnat igitur regimini naturae quod eis optimum in quo unicus eli rector, ut refert Aristo t. I 2. Metaphysic. unam Aristo. t. plures habere viros . Metaphy. Item. Natura inclinans ad matrimo Ratio s. nium secundum rectam rationem dictat coniunctione maris, Sc foeminae fieri non ad libidinem, non ad delectationem, sed ad generatione, imo illi actui natura dedit delectationem, ut allecti,
& attracti homines coniunget e tur ad generationem, quae nec ossaria erat ad colertiationem sp ciet: cum ergo unus . vir, iunctus est vial ''minae, quae potest concipere ab illo unico viro, si memina alium recipiat, directe repugnabit naturae: ergo illicitum cil sq: ni ace plures habere viros: quia ii accipit alium
propter prolem, frui ira accipit : qm a alterum liabet qira sufficit , & contra naturam si id faciat ad libidinem explendam in coitu . Etiam repugnat fini naturar, quaeΥ0itu non quaerit propter delectationem, sed ad generationem, g, si poisset est e generatio sine co- mixtione, non permitteret illam. Sectuitur ergo nullo modo licere alicuiis minae plures habere viros. Si tam ea E ς 1 unus
244쪽
vnus vir plures habeat s minas . nihil
horum sequitur, cum prole sata plius sequatur ex multis foeminis, quam
Quarto. Nam concessis,st una foemina plures haberet maritos , sequeretur turbatio,& euersio, no solum etconomicae , sed politicae communitatis .
Non quidem ut supra diximus in secunda latione solum quia plures essent qui imperarent , sed alia ratione, scilicet propter actionem debiti. Nani ubi plures essent viri, & sola una mulier,peterent debitum plures simul,&cum non posset omnibus fieri fatis, necessario esset contentio inter viros, &respublic ς pax tolleretur,sicut solent duo tauri adinvicem super eandem Ranaellam contendae. Amor enim tibidinosus fortius inest in hominibus, quia cognosciint quod amant,& in tantum crescit, ut absorbeat rationem,ut latetur Arith & experientia testatur, ut amantes vellit fatuos interdum iis dicemus , Coo amore inflammati per ignem, vel aquam non timent ingredi, dummodo compotes fiant desideri j: Vnde ait Boetius, de consol. Tanta est amoris vIuacitas, & vlnerati potentia, s non iniuste eum antiqua gentilitas ungulas, S ardentes faces habere flixerit. Ex inordinato ergo amore viroru, super unam scominam necessario sequeretur bellum,& odia, & alia mala: sed hoc naturae intentioni repugnat, quae vult hominusta pacificam conuel satio nem in politia: ergo est illicitum plures habere viros unam mulierem. Neque sequitur tale in conueniens, si v-nus vir plures habeat sceminas quia icet plures simul debitum exigant a viro,cum vir si caput mulieris,& rector
teste Paulo unus vir poterit imperare mulieribus, & eorum inordinatum affectum moderati,& pacem componere inter sceminas litigates, quod non possent viri inter Ne , quia unus non praeesset alteri: sed posset unus vir, ubi plures essent foeminae, componere cum eis, & conuenire quato tempore vn i deberet satisfacere, & quato
ipsae 'minae inter se quanto,& quali tempore una habebit,& qua,
to,& qualia alia eundem virum: ut Iacob scciste creditur cum quatuor mulieribus quas habuit, unde quando venerat tepus accededi ad unam, non accedebat ad ariam,s, si illa cum qua debebat manere, vellet ius suum vendere alteri, poterat. Patet in Gene. ubi cum esset tempus, quo Iacob manere
debebat apud Rachetem reddendo debitum,& Rachel rogas et Lyam ut daret ei de mandragoris filii eius Rube, quas de agro tulerat: dixit ei Lya,Parum tibi videtur, quod prςripueris mihi virum meum, nisi & mandragoras fili j mei tuleris P Dixitq; ei Rachel. Dormiat tecum hac nocte pro mandragoris fili j tui, Cumq; utraque huic pactocosensisset, egressa e st Lya in occursum Iacob reuertentis de agro ad vespera. Ad me inquit ntrabis,quia mercede conduxi te pro mandragoris filij mei. Q iare patet,s si multitudo virorum
concederetur uni foeminae,esset abominatio ipsius seeminae. Et tandem multa incommoda sequeretur,ob quod tanquam illicitum tenendum, & directe contra nat uram. Et apud nullam gentem inuenimus consuetum, neque legem datam de illo. Usc latius dicta
sunt, quam necessi ras expostulat, tamen omnibus debitores sumus. Contra istam conclusionem est argumentu, quia ut concluditur ex Socratis , & Platonis politia ut resert Arist.) licuit alicui mulieri plures habere viros: ergo non illicitu est, ut conclusio dicit, quadoquidem non est id eapud omnes.Resp. non esse contra conclusionem , quod statutum est in illa politia: nam nos dicimus,quod in matrimonio non est licitum uni mulieri plures habere viros, sed absque matrimonio est meretricium, & constat es set etiam illiciturn,de quo non loquimur. Et dato in politia Socratis,& Platonis plures essent viri unius seem in q,
no erat,quia esset matrimonium: nam ibi erat uxorum communitas, qua exi stente, nullum est matrimonium, sicut neque inter pecora. Oportet enim ad
ratione matrimonij, quod fit certi vi-Gene. 3o. Gen. 3 obiectio.
245쪽
Artis. XV III. An eum plur. erat mate.
ti ad certam foeminam, & ob id mutua cohabitatio ad prolem procreandam et seὰ ubi communitas est uxorum,no est cohabitatio diuturna,imb solae foemicreabant filios, quia nullus vir cognoscebat filium suum, quia erat vXΟ-
res communes. Intentio enim Socratis, Sc Platonis erat, per talem politia facere ut quilibet omnes minores,putaret filios proprios : & omnes maiores puraret patres , ut ad communem amorem allicerentur,ut dicitur 2. ΡΟ- liticorum .' Item. In matrimonio debet esse operum communicatio , sed sibi non erat, quia quaelibet millier in tali poli Lia pertinebat ad omnes viros illius politiae. Debebant ergo opera communicare cum omnibus , vel cum nullo , sed non poterant cum omnibus ἰ ergo crim nullo. Item,quia per talem politiam, tollebatur proprietas possestionum,sed sicut uxores communes, ita &possessa omnia communia efficiebantur, ob quod non erat matrimonium, sed concubinatus.
Item. Neque erit cohabitatio, quis quaelibet mulier deberet cohabitare omnibus viris totius urbis,qtiod repugnat. Et patet ibidem no fuisse matrimonium,& per cosequens non est contra coclusionem. Nam nos diximus in matrimonio omnino illicitam esse pluralitatem virorum simul cum una foe- mella. Detestada ergo est Platonis, Zenonis , Diogenis, & Chrysippi respu.
ubi uxorum communitaS, quamuis ex catholi cis Bessario Cardin. 4. lib. operis aduersus calumniatores Platonis ausus sit defendere , non tamen in de- sensione recedit a fide , sed in bona interpretatur,& adducit prrtem.
eum pluribus sit matrimonium Λ τ o ita est et, O Vnus vir plures haberet sceminas ta apud fideles , qua apud iniitieles Gentiles,
utrum suit verum matri molitum cum omnibus illis, vel vir una una sola existe te uxore, si aliam admittebant, excusabantur a peccato cum ea commiscendo se, licet non esset vere uxor sicut prima. Et quidem loqui possumus, vel ante omnem legem sic riptam, vel post legem veterem anic nouam , vel post legem Euangelicam data circa infideles, qui modo sunt: quia si verum matrimon tum modo est inter infidelescit omnibus : sequitur, quod si conuertatur infidelis deberet habere quina voluerit ex eis unam, vel saltim quod post mortem pri triar, secuῖ dam habebit necessario sine norio consensu, velit, nolit. etiam si eam tempore infidelitatis acceperit, vivente prima . Ad dubium sit prima conclusio . Prima conclusio. Tam fideles,quam I. eoncluc insideles tempore legis naturq,& tempore legis scriptae, plures ducentes v-xores mutuo consensu cum omnibus Verum erat matrimoni u : Sc omnes erant verae, & legitimae uxores sicut prima. Probatur primo aut horitate scri- Ratio I.
pturae, vocantlS eas uxores, quae si non essent verae uxores, non nominar Ctur,
sed cocubinae: Nam Abraham post Sar Genes. 16.ra habuit Agar,& vocatur uxor, quando dicitur, Cumque illi acquiesceret deprecanti, tulit Agar AEgyptiam ancillam suam, & dedit illam viro suo uxorem. Et de Ceilaura dicitur, Abra- Genesis.
ham aliam duxit uxor em nomine Cethura . De alijs ctiam ex prelsum est etiam tempore legis natur ε,& tempore legis scriptae : ergo verae uxore S C-rant, quandoqui dem scriptura quae errare non potes sic resert . Secundo. Omnes illi patres veteris Ratio a.
testamenti , & omnes Gentiles ante Christi adiiciatum ex cillantur a pecca to habedo plures uxores, etiam seclusa dispensatione, ut sit pra determinatum est : sed non poterat fieri aliquo is
modo si non fuistent Ocs verae uxor S: quia accedere ad non tuam nunquam licuit, neque in lege naturae, neq; scyipture: semper enim sornicarius concti bitus fuit damnatus de lege natear ς, Vt probatur ex B. Paulo dicente ad Gai. Ad Galat. Manifesta suiu aute opera c. lrnis, it - I.
246쪽
aso Secunda Para Speculi seniugiorum
ter quae dicit sornicationem simplice. Trror Mar ' In quo aberrauit Martinus de Magitini. stris in suo de temperantia. q. 2, de luxuria. qui dicit, non esse haereticum dicere, Vagum concubitum non est emor
Error Gre tale. Graeci etia ut illis impingit Guicorum. do Carmclita errauerunt in hoc, di-Ghii do. centes non esse mortale . Durand. In-
Durand. super in q. d. 33. q. a. dicit non esse deerior. se malum, in quo desecit. De quo in-sra 3. p. art. IO. Sc I 8. obiter: tracta ruri
Resollitio latius in nostris resolutionibus Theo- Theologi . logicis. Ad Paulum ergo, si manifesta Soto de iti igitur nunquam fuerunt ignorata, Vt 1iit. S aur. excusarent, saltim pro illo tempore te lib. I. q. q. gis naturae, ubi ratio non latum depraart. q. uata erat, sicut poli ea successu temporis. Et si conccderemus ignorari po- tu: sse a Gentilibus esse peccatum, non deberemus concedere a fanetis Patrihus mille ne scus, imo dato fuisset ignoratum, non ob hoc licitum est et accedere ad aliam, praeter suam uxorem unam propriam: sed excusamus omnes a peccato, & praeter hoc dicimus licite habuisse plures uxore S, ergo Ve- .
Ratio. 3. Tertio. Si tales non essent verae uxores , ergo erant concubinae coniunctae
extra fg diis matrimoni j : sed in nullo tempore,& nullo statu licuit accedere ad contubinam, non solum absque d1- spensatione, & absque lege, sed etiamsi Deus dispensasset, non posset bene fieri, quod quis accedendo ad non fila non peccet: nam cum iit a sint intrinlece mala, nullo haodo possen; bene heri. Vel una est, quod posset Deus alicui prscipere accedere ad non sua,&. tunc nullum est e peccatum, sicut die tu fuit meae p. Ose P. Accede ad fornicariam, sed tunc illa esset illius: quia superior Ouantum
Dominus poterat obligare etiam inui tos, Sc nullum esset peccatum , sicut in illis qui volunt arre iunguntur: sed θmanente non sua, liceat absque pecca- Io accedere ad ea , nullo modo potest
fieri, quia implicat, neque Deus id per dispensationem facere pollet: nam de calogi praecepta proprie loquendo in-S.Th. i. 1. dispensabilia sunt. Cum ergo habetes q. .co .ar. 8 illas Plure ,eacusarentur: scilitatur,u erant uxores. Et probatur, quod nun quam licuerit ad aliena accedere, imo de lege naturq fuerit it Iicitum habere c5cubinam: nam illud dicitur esse contra naturam, quod esst contra finem quem natura intendit: sed ad concubinam accedere est huiusmodi: quia coi- Accederetus ordinatus est ut nos supra dixi. ad concu-mus ad generationem , & ob hoc de- bina sem-dit delectationem illi actui. Emaon in- per fuit iltendit natura delectationem laquam licitum. finem in coitu, sed intendit generatio nem, ad quam tanquam medium ordinat delectationem: sed qui coitu propter delectationem quaeria, principa- .liter, facit contra finem naturae : cum ergo qui accedit ad concubinam sic se habeat, i coitum propter delectationem exerceat : sequitur talem agere contra naturam, & peccare, etiam
clusa omni lege scripta. Est etiam illicitum, quia contra bonum prolis. Nam dato proles sit in co-cubinatu, non tamen poterit sussicienter educari,& instrui: cum sit necessarium multuin tempus, & non sussiciat 'ad id sola scemina, vel solus vir. Necessarium ergo est maneant uterque astricti aliquo vinculo ad operum comninnicationem propter bonum prolis,sed qui habent concubinam non sunt astricti aliquo vinculo ad mutuo manendum: ergo est contra naturale ius ad iconcubinam accedere. Cum ergo illi . viri tam in lege naturae quam in lege scripta fuerint a peccato excusati habendo plures , necesse est dicere 1llas vere suisse uxores , praecipue quia fine dispensitione habuerunt. Nec valet hic dicere fuisse excusatos Iustanetis . Gentiles habendo plures,licet non essent verae uxores, eo qubd. nullum putabant peccatum concubinatum,sicut
ne fJrnicationem simplicem: qilia nulli fiebat propter hoc iniuria, si quidem in aliquibus Gentilium, offuscata fuit
ratio propter contrariam consuetudinem, apud quos onam tempore fornicatio suit in consuetudine, & nulla eo Aristo. de rum lex eam prohibuerat. Ea vero me. & r quae qui sati uetas est,bona fibi vidςn- mi. c. a. &tur,quii suiuui. quasi riat alia pro . 7.eth. c. ID Pter
247쪽
e fitc. XVIII. An cum plur. erat matr. a Ir
pter consuetudinem, quς est altera natura. Et propter eoru superbiana ob om. scuratum est insipies cor eorum : quia p. cum cognouissent Deum, no vi Deum Soto de tu glorificauerunt : ob hoc tamen non stit. & tu. sunt excusabiles. Et dato concedere lib. I. q. q. tur in Gentilibus ignorantia posse co-- t. q. tingere, nullo moclo pollet dici de fanctis Patribus veteris tei lamenti iustis, di bonis ε cum ergo tam liti quam illi
Omnes ex culentur pi ii res habedo uxores, sequitur omnes, coniungebantur' mutuo consensu,& aifcctu fuisse veras
Ratio. q. Vltima ratio. Matrimonium constat Sup. p. p. esse, ubi eli consensus mutuus expresart. i. sus inter legitimas personas: sed quando qui unam habebat uxore, aliam ducebat cum consensu mutuo, ergo Crat
matrimonium . Probatur, quod esset inter personas legitimas : na persbnas esse illegitimas debet constare, vel per legem naturae, vel per legem scriptam humanam, vel Diuinam, vel per cosuetudinem habentem vim legis: alioqui omnes sunt personae legi trinae masculus , & foemina : sed qui aliam habebat
V orem , non erat Illcgitima persona ad contrahendum cum secunda : ergo vere contrahebat, quia si esset illegitima persona, constaret vel lege naturae: sed lege naturae non constabat Vntimvirum uxorem habentem, non posse aliam ducere', cu natura ad id inclinasset,ut supra diximus. Neque erat ile legitima per legem scriptam. Non per
Druinam, tot illo tempore ante Christi aduentum: quia nunquam e X presia sum fuit virum habetem uxorem, non poste aliam ducere: imo potius co trarium, nec suit lege humana, quia nulli, reperitur praeceptum, neque consuetudine, quia potius erat in cotrarium, ut habes unam uxorem, aliam duceret in matrimonium, ut conitat. Se quitur ergo, quod tales quandoquideerant legitimae personae masculus , &scemina poterant c6 trahere,& mutuo
consensu contrahetes, ei una Crad matrimonium . Haec conclusio est .contra
C6tra Gui Guillelmum Parisie n. qui in stilo de fi-hel. Paric de,&legibus,& in suo sis cram eruati, dicit, i nec licitu est num C, neq; unquam licuit uni viro simul habere duas uxores, aut plures:& omnes qui leguntur simul habuisse, non ia: si vitam veram habuerunt uxorem . Iraque cael erae Omnes fuerunt con libin .e. Pc,si ta ncia
temperat sententia in , Sc dat riuolligere, quod illis sanctis i a tribus licuit ob dispensationem, Sc Gentilibus videtur
Secunda conclusio. Post legem euan 2. Cones. gelicam data a Christo, infidcles G cn- Poit legetiles, sitie Iudaei, dato etiam nihil adi- Euangetiuerint de lege Christi leprobate plu ca sol inralitatem uxorum ) si poli primam a- cu vira esti iam sibi matrimonialit Cr c O Rulet, nul matrimo , tum cit matrimonium, sed solum cum nium. prima . Probatur. Consensus mutuus Dri edo.
ii si si sticit ad matrimonium, si non sit de liberi.
inter legitimas prisonas: sed qui unam christiana- duxit uxorem post Chri iii aduentum, lib. I. c. I 8. ducens aliam,cli illegitimus ad cotra- Mati. Is.liendum matrimonium cum alia: ergo 'etiam si adsit co sensus, nullum eli matrimonium cum secunda . Manifestu inest enim requiri personas esse legitimas ad talem cotractum. Et quod fuerit ille talis qui habet unam uxorem veram illegitimus ad se cudam capiendam,patet ex lege Christi, ubi dicitur solum unum uni adhaerere debere uxori,& non multis . inibus verbis instituit in matrimonio, lolum unam copalandam uxorem, & q, cum alia non clisimul contrahendum . Cum ergo Dominus Iesus uniuersalis legis litorre demptor, lege dederit de matrimonio: sequitur,l quicquid actum sit cotra illam legem, inualidum erat: nam si est inualidu , quod sit inter duas personas illegitimas ad matrimonium ab Ecclesia, & etia si micrueniat mutuus consensus, Romnia alia requisita ad
matrimonium non tenet lilia personae sunt llegitimae, quato amplIuS VCrum est, quod personae a Deo illegi timae, etiam si cum mutuo contensi coi trahant,no vere contrahunt at sic est.
st qui primam habet veram uxorem νinhabilis est ad accipiendum secundam ex lege Christi: ergo si agat contra ta Mati. Ist. lem legem cum . prima aliam se cudam Ee 4 duin
248쪽
ducta dor no est verum matrimonium,' si quidem eii Diuinum,& non humanum praeceptum , ut saepe diximus in Error Ca- superioribus contra Caiet. alias dolet. - cti illimum,& catholicum : quippe qui asseruit esse humanum institutum so Castro. lum de uxoris unitate . Sic Cailro intelligit Caiet. in ver. Nuptiae, haeresi 4 De quo nos supra art. 14.16. & I7. obiter, alias latius , & ex professo dicturi Di xi in conclusione, & si ignorent testem Christi talem esse, sed suo mo-- do,sicut olim id faciant: nam dato itai gyrantia legis Christi de unitate Uxoris, excusare possit infideles plures accipi edo in matrimonio , & quod
non peccent, non tamen ignorantia legis potest sacere , Ut contractus factus contra legem teneat, ut manifestum est Si duo consanguinei, vel affines in secundo,uel tertio grad ii contrahant, ipsis ignorantibus talem consanguinitatem, vel ignorantibus legem esse, snullus intra quartum gradum ducat consanguineam , etiam si mutuo consensu , & omnibus alijs requisitis contrahant,etiam in facie Ecclesiae, quam primo constiterit de impedimento,separantur. Et dato excusentur a peccato, non tamen ignorantia potuit facere ut contractus teneret inter illegitimas personas,etiam si putassent se legitimas . Si ergo sic est de lege huma-nδ canonica, quanto m igis tenendum' verum de lege Diuina Euangelica λltatio. 1. Probatur etiam expressa determinatione Innocen. III. Extra,de diuor-tijs. cap. Gaudemus . ubi dictum est, infideles qui plures duxerut VXOreS ,s conuertantur, debeant solum retinere primam, etiam si eam repud1auerint ante: sed tamen si esset quaelibet illarum vera uxor,& cum qualibet verum fulisset matrimonium, im n magis
compellendus ad habendum primam, quam secundam : sed ad ibiam unam quam voluisset, vel ad nil llam , vel ad Omnes, sed non compellitur nisi ad prili niam redire : signum ergo est certum,
firmum,& inuiolabile, solum suisse mavrmoni in cum Prima post ad uetum Christi. Nam ibidem Pontifex suam determinationem fundat in dicto Mat Mat. Imth. ergo tenendum , qudd post legem Euangelicam datam, ubicuque sint infideles, etiam qui nihil de lege Chiistiandi uerunt, si matrimonio viantur, 3c plures accipiant uxores,solum verum esse matrimonium cu prima', dummodo illam acceperint affectu maritali, secundum consuetudinem Uam , dc lnon cum aliqua aliarum : & si conuertatur ad fidem illam primam, debet necessario retinere, etiam si repudia
Sed dato ista secunda conclusio vera sit,&manifeste probata ex Ecclesiae determinatione,manet serupulus cir- Obiecti , ca primam coclusionem in qua dictum est,ante legem Euangelicam Patres antiquos plures habuisse uxores,& quod
omnes erant verae uxores. Contra.
Scriptura vocat eas concubinas, sed uxores concubinae non dicuntur: ergo non est verum omnes fuisse uxores. Et
patet in Gen. ubi Cethura,& Agar vo Genescantur concubinae Abrahae, quas nos in prima conclusione diximus, uxores veras . Item. Dicitur de David, quod 1 .Reg. s. habuerit plures concubinas, quaS DOS I. Paralip. diximus uxores: ergo videtur non veras fuisse uxoreue , sed sbium primam :alioqui quomodo cocubinae nominarentur, praecipue quod nunquam prima vocata est concubina, sed uxorὸ Pro
lutione huius obiectionis libet in praesentiarum declarare, quq scripta sunt in legibus,& canonibus de concubina: nam dicitur 3 .di. cap. Is qui. Et c. Christiano. quod licet habere unam Noland si .
tantum mulierem uxorem,vel concu
binam: sed nos determinavimus paulo ante, quod nullo modo licet co ubinam habere, eo quod sit directe contra legem naturae: quomodo ergo hic habetur quod liceat λ Hac de causa operae pretium erat scire, ne lector horum decretorii offendatur, quid per concubinam ibi fit intelligenduieti. Ob
249쪽
Artio. XIX. An licuit Lagere concubinas. a 33t ARTICULUS XIX.
Vtrum liceat fabere concubinam .
ter concu--cit Ur accipitur . Vuo
bina accipi modo pro illa quae actur . cipitur sine affectu imarital ,sed totum ad explendarei liotuinein: & proprie dicitur concubina, a concubitu . & tales nunquam Vocantur coniuges , sed solum Secundo concubinae. Secudo modo capitur pro modo. ea, quae accipitur in matrimanio cum consensu expresso utrius clue: sed tamen circa eam non seruantur omnes solenni vates legales consuetae. Ex Cmplum est in legibus humanis. In auth. Vt liceat matris S auiae. g. Q ita vero, ubi constitutum est, quod ad hoc , quod matrimonium ostendatur legitimum,& proles sit legitima, eit necessarium concurrant haec omnia,constit iratur dos , Sc fi .mt instrumenta dotalia, aut fierent probationes coram iudicibus, vel sacramenta praestarentur: quibuS concurrentibus, iudicabatur foemina tanquam uxor,& sic vocabatur: sedistis deficientibus, licet affectu maritali, & expresso consensu caperCtu Γ, Vocabatur concubina: quia non seruatae Erant omnes caeremoniae. Exempli graApud Me tia. Apud Mexicanos solitum Crat, vixi cano S Y- una acciperetur cum illis consuetis ana accipie pud eos solennitatibus: S post alia aiabatur cum sectu maritali, sed tamen sine illis so- solennita- lennitatibus. Neque sumebatur ad inate, & alia perandum indonio, sed adserui eduna absque ea. alteri, quae suit assumpta cum solennitatibus. Et illa non vocabatur eodem nomine sicut & prima : sed prima nomen retinebat uxoris, & secunda licet affeci ii maritali sumeretur : aliud sortiebatur nomen . Sic concumhina in iure vocabatur illa, quae licet fuerit assumpta affectu maritali, tamenon cum omnibus solennitatibus expressis. Patet ex canonibus Aposto
lorum ca. Si quis. 33. diit. Si quis post
acceptum sacrum baptisma secundis nuptiis fuerit copulatu I, aut concu-
scopus, nec facerdos : dc hoc propter brgamiam: ut patet cadem diti cap. Ecce, quod in facris. Et tamen bigamia non Ontrahitur in coitu fornieario, Vt patet: quia non repellitur ab ordine , qui plures habet concubinas, vel
accelut ad plures mulieres extra matrimonium : sequitur ergo, ibi concubina nec est trio sumitur pro uxore et sed quia non est sumpta talibus solennitatibus concubina dicitur, expressius haec patent. 34 d. S.Concubina autem . Concubina autem hic ea intelligitur, quae cessantibus legali tuis in lirumenti S unita est, δέ coniugali affectione asciscitur: hanc constigem facit affectus, concubinam vero lex nominat,&Ita secundum veritatem Ct quae vocatur concubina, uxor est . Unde ibidemG'o concubinam, id est uxorem non ib Glossiluia niter ducta ira, si tamen mutuus consensu, interuenit. Et causa qtiare cuuxor fit vera ) concubina nominetur , de alia quae suinpta est cum solennitatibus dicatur uxor, non concubina, est quia erant differetis inter ipsas. Qua- Disserenis rum prima est. Nam uxores nunquam tia inter vocabantur concubinae , quod eit no- uxorem Iemen dignitatis: concubinae autem Vo- cocub Ina. cantur interdum uxor Cs, interdu con- cum tanae
cubinae, eo quod tales aliquid habent utraque e uxorum, cilicet affectum coniugalem, set uxor.& Ob hoc vocatur, que sine sole mi tatibus, uxor. Aliud est, in quo minor est uxore, ob hoc vocarur concubina, sicut p.it et de rigar , & Cethura , quas Gene. scriptura vocat uxores Abrahae,& vo- &cat concubinas eius in Genesi. Exemplum est circa Mexicanos, quia illa Apud Mequam accipiebant cum omnibus solen xicanos conitatibus ut sertur erat ad hoe suetudo. quod si ij succedere it in bonis paternis, quae dicebatur clua pisti, ) quod
non crat de filijs aliarum, dato eas acciperent in uxores'.
secunda differentia est in honore, Descrimenam secundum iura illae solum In uxo a. res accipiebantur, quae erant genere ,& statu aequales : inaequales vero noII accipiebatur, maxime mulieres corruptae, & obsculo loco natae, Sc quae sui corporia quaestum fecerunt, ancilli,
250쪽
Secunda Pars Speculi Coniugiorum.
Discrime vel lilaertae. Sed mulieres ingenue pretcipue si sunt nobiles, & honestae vitae,& Wrgines. in concubinas haberi non possunt ni fi testatione quadam, patet .ss de concub. l. in concubinatum . ut videtur set uatum sui si h apud antiquos in veteri testamento, ut post dicemus . Et apud Mexicanos fuit in v-su, ut squalem in dignitate,& nobilem S i ingenua acciperent cum omnibus solemnitati- sumebant bus ut uxorem : ad hoc quod fili j eius solea iter. succederent, & seruam, vel libertam ,
vel obscuro natam loco acciperent ut uxorem sed non cum illis solemnitatibus: & sic non vocabatur eodem nomine, imo dato cum solemnitatibus acciperetur, si t amen obscuro loco nata, habebatur vi concubina . Tettium discit men inter uxorem,&concubinam erat quantum ad ius earum: nam filii uxorem reputabatur legitimi , & succedebant patribus in bonis: fili j autem concubinarum non reputabantur legitimi, sed solum natu- Ιη quo co rates, vel spuri j. Et ob istas disteretiasyemebant concubinae,& uxoris: d 1 Terentia etiam uxor & c5 erat in nominibus: sed tamen utraque subina. uxor erat, & conueniebant, quia in v - . traque erat consensus mutuus necessarius ad matrimonium . De coniuge pater, extra, de spons cap. Si inter, De concubina.d 3 q. f. Concubi,& ibi Glo. Secunda conuenientia, quia Vtraq; tractatur affectu coniugali. Patet in allegato. Concubina . Tertia , quia cum utraq; est lieitus eoncubitus. 34 d. cap. Is qui, quia talis concubina habet locum uxoris,& nuiala alia scemina potest habere locum v-xoris quantum ad copulam licitam . Patet ibidem. Quarta : quia in utraque seruatur idem numerus, Si unica est coniux, &unica est concubina:& si plures sunt v xores, & plures possunt esse concubine. At quia in veteri lege poterat quis habere plures uxores, similiter & poterat quis habere plures concubinas .
Ad dubij solutionem resipodentes, sit
prima conclusio. Prima co- Prima conclusio. Capiendo concu- elusio. binam proprie, primo modo,pro mu-
at em 6. Itere coniuncta non affectu maritali: nullo tempore licuit habere concubinam, nec talis cocubina uxor vocatur.
Probatur ex supra dictis, quia habere
concubinam , est de directo contra ius naturale cotra bonum prolis, ut probauimus: ergo nullo modo licuit. Nec modo licet: quia intrinsece malu , nec pol aliquo pacto bene fieri, nec talis est quae vocatur uxor , quia uxor importat mulierem iunctam assipetu maritati : ergo ubi talis affectus non fuit, non potest uxor dicitur. Et isto modo capiendo, Abraham, nec Iacob,nec Dan id, neque alii Sancti, de quibus scriptura nietionem facit, habuerunt con
Secunda conclusio. Capredo concubinam large secundo modo, pro muliele ducta affectu maritali, sed non cum illis solemnitatibus cum quibus ali ducuntur uxores , habere licuit o innitempore. Olim . Hic concubinam vocamus,quando inferior genere, vel diuit ijs viro est . Patet . In lege naturae habuit Abraham concubina Agari. De quo habetur in Gene. quod acceperit Sarram in uxorem , quia ei aeqtialis in statu,& Agar in concubinam, quia ancilla erat, & interioris conditionis , &tamen licuit Abrahae illam habere, ut constat. Et non est dubium aliis contigisse . Psebatur, quod licuerit, Tales sunt vere uxores,ut constat: quia soludeficit quaedam solenitas, ob quam vocantur concubinae, sed in omni teinpore licuit uxorem habere : ergo & con- cybinam isto modo. Et probatur apertius 3 q. d. cap. Is qui . Is qui non habet
uxorem, & pro uxore concubinam habet, a comunione non repellatur, tantum ut viatiis mulieris, aut uxoris, aut
concubinς sit contentus: si ergo concubinam habens a comunione non repellitur ergo eam licite habet: & non capiendo cocta binam primo modo , quia esset peccatum mortale: ergo capiendo concubinam isto secundo pro muliere coluncta alia mi maritali, sed vel quia in serioris conditionis, vel quia sine illis solemnitatibus traducta, vel
quia se traducta, ut filij ipsius non suc