장음표시 사용
251쪽
Artio. XX. De concu secundum ista ciuile . a sy
eedant in bonis patris . Ex istis patet
solutio clara resipolio ad obiectionem contra obiectio- conclusionem , quomodo ante legemnis. Christi illi qui plures accipiebant uxore S cum Omnibus co trahebant. Quod autem suerint dictae tales concubinae , ut patet de Abraha, Sit David, ct ali js , no obstat quominus fuerint verae uxores,& sic interdum vocabantur, ted dicuntur concubinae, non quia ad solum concubitum silmptae, sed quia vel inferiores erat genere, si et ut Agar respectu Abrahae, quae in serioris conditionis, quia ancilla , & idem de Cethura . Gen. 21. Vel qitia fili j non debebant succedere in bonis patris, dicebantur concubinae tanquam vXores minus pi incipales, si- Gen. I s. cui factum credimus in Abraha. Nam S is. Sarrae filius Isaac, quia uxor erat, successiit patri,& no Iimael, qui erat filius Gen. II. Agar. Et ob id Agar cocubina dicta est
Paulus ad Abrahae, cum tamen vera esset uxor .
Galat. s. Sicque dixit Sarra ad Abraham. Eij ceancillam hanc,& filium eius, non enim haeres erit filius ancillae cum filio meo Gen. 13'. Isaac, Et dicitur in Gen. Dedit autem Abraham omnia que possidebat Isaac: filijs autem cocubinarum largitus est nurnera, & separauit eos ab Isaac filio suo, dum adhuc viveret, & ita fili j Agar, & Cethurs in nullo successerunt patri, quia aliquid legatum est eis , &non alla causa, nisi quia fili j concubi
Ecce habemus in aperto ex facto ipfilis Abrahae, quomodo illae quae voca- Petrus de bantur concubinae uxores erant, & vo Taranta- catae sunt tales concubinae tan tria insta in A. d. feriores genere , vel diti it ljs, vel quia 33. fili j non deberent silc celere in lasereditate patris. Simili modo oportet notare quomodo in alijs locis vocentur eaedem uxores quae & concubinae: ut certo cognoscamus nihilominus fuisse uxores. Et ex isto oportet similiter iudicare circa alios Patres ante Christi aduentum. Expediret etiam iudicare tunc de Gentilibus, si aliquas ignobiles ducerent, non cum talibus solen-
uxor principales, sicut sertur in usu fuisse apud Mexicanos , ut dictum est , talis est et illo tempore iudicanda pro
vera uxore , sicut & principalis uxor . H. ec videntur sumpta ex lege naturaisti, Diuina, Sc canonica . In lege tamen noua,& si concubina licite possit quis habere quae sit vere uxor, non tamen simul cum ea alia uxor, ut olim . Quia solum una unius potest esse modo, ut supra dictit ira est,& infra est dicedum . Et quidem in Concilio Toletano primo aperte dicitur, Is qui non habet v-xorem , & pro utiore concubinam habet a communione non repellatur, tamen ut unius mulieris, aut uxoris, aut concubinae, coniunctione sit contet iis.
Ecce quam apertum est testimonium,& adducitur 3 q. d. cap. his qui .& cap. ' . Christiano. Ibidem.
Quid erit concubina secundum legem
E o adhuc oportet scire aliquid de concit bina secudum legem humanam , & ciuilem, utrum talis sit uxor , sicut diximus de concubinis q uas habuerunt Sancti olim . Pro sis tutione notandum, quod iu- Nota. ra humana posuerunt plures concubinas posse haberi simul, licet non esset idem ius succedendi filijs, sicut si concubina una sola et set. Patet in ausae n-tica. Quibus modis natur. efficiuntur sui . f. bi quis autem . Et in g. si vero effusa. De lito sit conclaisio. Capiendo cocubinam sicut leges hu Conclus manae ciuiles disponunt, nunquam licet habere , neque talis est vera uxor . Patet, quia concedit plures habere: er I, Ratio. go non capit concubinam pro uxore ratio qui liceret post legem Christi plures habere uxores, quod est falsum. Secudo, quia filios natos ex talibus Ratio a. nitatibus, sed tamen affectu mari tali: vocant iura illegitimos sed qui nascunquia fili j ipsarum non debebant succe tur ex licito concubitu legitimi sunt, . 4cre, vocabamur alio nomine quam ut qui ex uxore nascuntur: ergo tal C
252쪽
habere coneubinam nini licet,neq; talis est vera uxor . Et probatur, i ratis
non sit vera uxor: nani secunditio iurabumana distinguuntur concubina , &Vxor ex parte personae. quia quaedam sunt sceminae, quas in concubinas accrpi non licet, sed io uxores; δ econtrario, sunt quaedam mulieres, quas in cύ cubinas accipi licet, sed non in uxores.
De primo patet. Mulier nobilis, & virgo, aut ingenda , & ea quς est honestae
vitae, non potest accipi in concubinam, sed in matrimonium: econtrario accipitur in concubinam,& non in uxore,
ancilla, vel liberta , di mulier obscuro loco nata, respectu viri nobilis, & quae fornicata suit,& quq stum sui corporis secit: & gen craliter illa cum qua stu' prum no potest committi: similiter&damnata de adulterio, in concubinam accipi potest,& noli in uxore .st. de concub. l. inae an concub Et praeses prouincire lotest accipere concubinam de prouincia quam administrat, eo titu. l. Concubinam . sed non potest accipere uxorem de illa prouincia, quadiu adtiministrat. ff. de ritu nuptiarum. l. siquis. & ita generaliter secundum ista iura illis, quibus interdicitur ut sint
uxores, conceditur ut sint concubinae,
R econtrario hoc apparet: quia si quis
. velit mulierem ingenuam , & honestae Witae habere in concubinam, non licet, quia talis est, quae in uxore haberi dei at, unde si acceperit eam, incidet inerimen stupri, vel putabitur in uxore
habere,si autem voluerit eam sine cri- mine habere in cocubinam,oportet Vicora testibus dicat, quod eam accipit in concubinam,& non in uxorem, Sc sic excusabitur. T, de concub. l. In concu-Corollar. binatii. Ex istis ergo apparet, quomodo secundum ista iura concubinam habere, licet, quomodo non est id e concubina,& uxor; nam concubina non accipitur affectu maritali. Nec est mirandum leges humanas ciuiles concubinam. Oucς dere, quia & meretricium soncedunt: quia per leges humanas, non omne malum prohibetur, sed lex S. I h. I. a. humana permittit, vel cocedit aliqua ar, . iMala quae si usu permitteretur,eu pnt
in maius malum reipublicae , sicut nee praecipit omnes actus virtutum, sed Aliam qui ordinantur ad suum finem νscilicet conseruationem politici boni. Consequens est, ut respo dea natis ad Solutio. Obiectum superius ex canone,ubi dicebatur, v licet christiano vnam habere cocubinam, quomodo in telligi debetλConsideratis superius dictis, solutio eis in promptu. ibi enim canon loquitur de concubina,quq uxor dicitur adsensum supra dictu iri : prout dicit mulierem colunctam affectu maritali: vel quia obscuro loco nata est, vel quid simile,& non dotata,& non capit cano a concubinam pro illa, quae vere est concubina, quq non coniuncta est affecta maritali: alioqui esset error intolerabilis contra Christi dictum,qui vetuit Matth. s. omnem fornicationem , imo & desiderium . Quare in tali concubina, quam canon concedit Christianum habere posthae quiritur st pro vera uxore accipiatur per consensum de praesenti , qui vocatura lege a Te s coniugalis. Secundo requiritur, i sicut va ornon potest esse nisi una, ita & concubina: 34.d c Is qui .& c. Claristiano. Qiii- 'bus interuenientibus conditionibus, Inoia est dubium, quin in veritate sit v-xor. Ratio autem quare concessit ca-
non, qui no potest habere V X Orem, I. Cor. f. habeat concubinam, haec est: quia cuili Melius est bet homini non valenti continere , li- nubere , eet contrahere:& tamen non est facile quam uri.
cuilibet habere uxorem : concubinam
vero, id est eam, quae secundum legem Vocatur concubina, facile ob id debuit
canon hoc exprimere. Nam uxores sumuntur de squali statu , &qubdsint
honestae vitae,na atrone, vel virgines,&dotatae, sed talem uxorem habere non
est facile cuilibet: quia erit aliquis, qui ob paupertatem, vel ignobilitatem, vel quid sinaile , sit ita despectus, ut nulla
in virum velit eum recipere tamen facile est tali viro inuenire fibi scemina, quae secundum legem potest esse concubina, scilicet mulierem eo inferiore
obscuro loco natam , vel corruptam , ancillam, vel liberta , meretricem, vel
253쪽
Ariis. X X. De concul.secundum tinctu te. a 3
dum leges accipi in concubinas. ff. de concub. l. I.& l. In concubinatu, de quibus quilibet quantumcumque miter poterat aliquam inuenire qua sibi poterit affectu coniugali cum expressione cosensus copulare : ob quod canon dixit, quod cuilibet christiano liceret habere unam in uxorem, vel in concu-I.Cor. 7. binam: quia nolenti conti iere, melius est nubere, quam uri. Et si non possit sibi sociam asciscere ut uxorem, talem qualem lex dicit uxorem esse,assumat illam, quae concubina dicitur. Vsus est quippe canon nomine concubinae, vela lege, quae ignobiles, S corruptas inconcubinas sumendas declarat: sicut siquis ex nostris Hispanis sibi in uxore aliquam ex indigenis noui orbis assumat in matrimonium, quia ob paupertatem non potest aliam nobiliorem .
Vel ut credibilius est ex lege veteri, quae uxores ignobiles, & alias infimae sortis,poncubinas vocabat , ut supra dictum est: etiamsi vir que uxores verae & legitimae essent . Tamen valde probabile eit sumptum nomen ex legibus humanis: quia licet christiani haberent legem Christi, tamen circa sol ralia gubernabantur legibus principum secularium, quibus tenebantur obedire. Sic in c. Is qui, dist. 34. Q io a in Concit. I.Toletano. Et c. Christia- Legibus no. ea d. distin . quod dictum ex Isidoro secularib. sumptum est: quod contigit circa tem tenebatur pora Iustiniani Imperatoris, qui licet chrilitani fuerit Christianus, tamen renouauit obedire. leges de uxori biis,& concubinis,ut patet in locis allegatis. Et non mirum, quod canones qui ante merui, sequerentur talia vocabula posita in legio bus. Qiiod autem modus secundus e-I.Pet. 1. tiam sit probabilis,patet. Na Aposto- Rom. a 3. li in suis canonibus, ut patet 3ῖ. dist. c.
Si quis. Si quis post baptismum secundis nuptijs fuerit copulatus, vel concubinam habuerit,sumunt cocubinam pro uxore. Et isto modo Ecclesia potuit firmere vocabulu . Sed apostolos credibile est vocabula sumpsisse ex lege veteri,& non aliunde. Vtrunque tamen dici potest, & parum refert hae , vel illa causa sit, dummodo constet de
veritate, in quo sensu sumendum sit,
quando canon dicit, licitum ess) habere concii binam. Per alia tam esura moderniora ista correeta sunt, ne daretur ostendiculum non intelligenti vim vo 'cabtili: ob quod reprchendunt habere concubinam,& uxorem vocant, siue sit nobilis, siue ignobilos, virgo, siue corrupta,dotata, siue non, dummodo fuerit
affectu maritali copulata . Ratio vero diuersitatis haec platest esse: quia antiquitus secundum legem humana erat vetitum quasda personas recipere in uxores,& damnata de adulterio, quae tamen poterat recipi in concubinam,& multae aliae . ff. de concub. ut diximus, sed nunc nulla persona est illegitima ad matrimonium ex illis. inod si capiatur aliqua illarum extra matrimonium erit, vel incestus, vel stupru , vel adulterium , de quo olim nihil erat: quia poterat esse concubinatus catalibus, nec puniebatur quis per tale concubinatum. T. eo. sed modo aliud est, ut patet: quia potest esse matrimonium cum ancilla,cum liberta, aut leprosa, aut cum qua secit quaestum sui corporis , ut patet de coniugio scruo- Ad remis
rum, per totum. Item cum publica me sione pec- retrice,& non solum licet eam in uxo- catorum
rem accipere, sed prodest ad remissio- prodest, sinem peccatorum ei qui accipit eam . quis mere Extra de spons c. Inter opera . tricem dia Secudo, quia apud antiquos ad hoc cat. st matrimonili esset vel saltim iudica Ratio 1. retur requirebantur quaedam certae solennatates , ut dotis constitutio, instrumentum dotale , vel probationes, aut sacra praeberi. In authen. ut liceat matri,& auis. 6. quia vero. Modo autem nulla est re litisita solennitas ad verum matrimonium,sed solus consei sus coniugalis mutuus, sicut in principio primae partis nos diximus, Ut pa- su p. I.
t et extra de spons. c. cum apud. Et 2 . ar. 2. &quaest. 3. cap. Sufficiat. Et requilit uni est etiam iuxta Cocliij Tridentini d cretum , & pto prius parochus , & t stes,ut late in Appendice . Ex istis sequitur , st apud antiquos Corollar. multae potueriit coniungi affectu maritali , di mutuo consensu sussicientiad
254쪽
as y Secunda Pars Speculi Coniugiorum
ad matrimonium, quae non haberetur Vt coniuges, eo quod deficerent tales solennitates, sed vocarentur concubinae; sed modo est aliud, quadoquide inconstat de legitimo co sensu inter personas quae contrahere possunt, verum iudicatur matrimonium, etiamsi nulla. affuerit solennitas: verum est 'tamen,
quod ad hoc,quod fili j habeantur legitimr,xequisitae sunt certae solennitates vltra consensum, ut quod bana proponantur in ecclesia. De spon .c cum inhibitio. At quia in hoc,quod filij sint legitimi,vel non,non est periculum ani-m S, potuerunt canones ista instituere, sed quod madrimonium sit, vel non sit verum, ergit in animae periculum robid nihil modo positum est ab ecclesia esse requisitum ad matrimonium, praeter illud ,quod de iure naturali, & diuino expressum est,s. mutuum consensum ipsorum contrahentium exaeentibus legitimis persenis, quae perius
humanum determinantur,sicut modo in Concilio Tridentino nonnullae personae sunt declaratae inhabiles ad contrahendum, ut clandestine contraheates , &alii de quibus dictum est instain Appendice.
Et tandem pro complemento quaestionis de pluralitate uxorum , & pro Abule. p. folutione perfecta ad obiectione, quore. 8. q. modo in sacra scriptura uxores ills vo
222. centur concubinae,& quomodo potuerunt esse verae uxoreS,cum tamen non
erant aequales in dignitate , neque in imperio domus, est notandum doctrina domini Abulen. qui ait,qubd in matrimonio aliquid est , quod solum est
de iure naturae, vel de diuina institu. tione. Aliud est,quod prouenit ex humana institutione. Primum est, quod matrimonium per consensum coniugalem mutuum cotrahatur, quod Deus voluit,& ratio dictat. Circa quod iura humana nihil possunt, instituendo alium modum contrahendi matrimonium praeter istum, subtrahendo, vel addendo, ita quod sine illo non sit ma Aristo t. . trimonium. Est & aliud de diuina instileco. ca. I. tutione circa matrimonium, quod mconiunctione matrimoniali foemina subdita sit viro: sic Deus statuit in Genes. Sub viri potestate eris,&c. Aposto Gene. y. lus etiam iubet mulieres subditas esse I. Cor. I 4. viris,& non loqui in Ecclesita, sed viros audire in domo:& hoc: quia vir est ca- I.Tim. 2.put mulieris, sicut Christus ecclesiae: I.Cor. II. quod est de iure naturae, quia vir est fimo toris,& abundantioris iudicij,qua emina ita ut scemina dicatur non habere opinionem propter iudicii infirmitatem,ut ostendit Arist. Et cum sa- Aristot. p. pientis sit regere,& ordinare insipien- Polit. c.3.tis erit regi,& ordinari: ob quod Ari- & 8.stot. dicit, quosdam natura liberos, a- Abulen. lios natura seruos, inquantum pollet super iud. ingenio,ut seipsos,& alios regere pos- 4.q. 7 . sint, qui domini dicantur: &alij non 7. ethic. c. possunt se dirigere,sed aliorum regu- s. & I. Pola,& regimine egent, undeserui dicun litic.c. I.&tur natura : cuius conditio est impexa I. ri,& regi, sicut possemus exemplum sumere in aliquibus noui orbis, qui conditionis seruilis videntur .e,cuibus
tanqua seruis dominabantur,qui prς- stantiores erant ingenio inter eos. Talis enim modus erat ut audio) principandi, no per Iegitimam successionena patris, sed per virtutem naturale, vel per prii dentiam. Si enim filius pruden Mod' stetiam patris non haberet,led esset insi- cedendi inpiens, non succedebat patri in princi- ter indigepatu : illi ergo deligebantur qui pru- nas nouidentiores: & caeteris paribus ) si de orbis . progenie esset, ille prior erat: at quia generaliter ita euenit, ut vir prudentior sit 'mina,si foemina vellet praees
se rem contra naturam ageret: unde
Arist. dicit esse peruersum principatu, Aristot. I. si 'mina debeat praeesse viro, propter ethic. c. hoc , quod illa sit ditior, vel nobilior & in Poliquem principatum vocat Oligarchicu, itinia uitii de malis. Circa ista in matrimo Abulen. nio nihil possunt iura humana muta- super Ge. re, ut scilicet foemina maior sit viro, solio I 28. sed posito *mina sit subdita viro su9, co. pri.
in qua habitudine,& in quo ordine se Quid po-
debeat habere ad suum virum, & in test lex haquata subiectione potest statui a lege mana cir- humana . Et hoc in matrimonio est de ca matri- iure humano. Similiter quando lici- moa. tum erat olina pili res habere uxores simul an omnes essent aequales, vel no.
255쪽
Artis. XIX. Quistandum Papae, an Doctora. 23s
Et in qua habitudine excelsus unius ad aliam de tu e positivo crat, cu non esset neque a Deo, neque secundum naturam,aliqua lex quae illud explicaret. Quare vel per cosuetudinem, vel perius scriptum potuit introduci qualitas , vel inaequalitas in pluribus Uxoribus, quando licitum crat illas
plures habere,& tanta, ve tanta in equalitas .
An plus Handum Pontificta sententia ,
I B E N T E R velim iam finem imponere huic questioni de uxorti pluralitate: videor qui de plus iusto lectorem remorasse, licet non plus quana negotium exigat: adhuc tamen manet scrupulus, quem tacite praeterire no licet. Eueniet sorte, ut nos breuitati studentes, diligentem lectorem confundamus: siquidem determinauimus Uxorum pluralitatem licuisse olim ante Christi ad uetum, & hoc abs.que ulla dispensatione proprie dicta:& in contrarium adducentes determinationem ecclesiae in c. Gaudemus, Extra de diuort.contendebamuS Vtrumque caluare, ex hoc quod illa non suerit determinatio Summi Potificis, sed quqdam ipsius declaratio cui 4icet cotradicere interduinItem & voluimus aliter saluare per hoc quod dispensa, tio intelligeretur solu . instinctus quidam naturae,per quem iudicabatur licitum plures habere uxores . Quod si pos et conuenire ille intellectus verbis textus, sussicere debuisset: tamen ut ibi adduximus do. Abulen . tam grauis Doctor dicit non posse saluari verba textus, quin in aperto sint contra sententiam B. Aug. & Ambrosij, Scaliorum dicentium licuisse plures habere absque dispensatione: cuiuS contrariu dicitur in textu: ob quod affirmat erratum esse ab Innocentio III.
etiam si erat Summus Pontifex: Sc sic
nisi declarauerimus quomodo potuerat errare doctorem Abulen . virum doctrillinum, & christianissim uin damnabit lector, S nos etiam asserent CS contra textum . Ergo operae pretiusti erit
exacte declarare, quare potius stad uiri sit dictis B. Auguit . qua n Pontificisc& quomodo pollit et se verum Summum Pontificem erraru osse, cum sit veritas catholica, Ecclia am non posse deficere, nec errarem fide, Christo dicente suo Uicario , Non deficiet fides Mati. tua : &, Vobiscuin sum usque ad consummationem seculi. Eit notandum circa hoc, praeter illa Primo no quae supra diximus, C. quod in omni- tandum. bus Pontificum,uci Cociliorum deter Vide quae minationibus, aduertendum est, quid supra di-suerit propositum in qiiqssione : quia et a sutar id dcbet intelligi deterinina tu , quod I s.c6cl.
Oportet & inspicere quς sit deter- Nota.
minatio in canone posita, &quae sint rationes quibus Potifex mouetur ad determinationem. Nam in rationibu , quibus mouetur ad determinatione, loquitur ut homo,& non ut Papa: determinans autem, asserit velut Papa .
Respondeamus igitur ad dubium vniaca conclusione.
No est necesse verum esse,quicquid Concl. asserit Summus Ponti sex. Probatur, Aristo t. q. nam inueniuntur .co tradictoria deter- metaphys. minata a duobus Pontificibus,& simul a te x. 9.vΓ esse vera implicat: ergo necesse est di- que ad arcere aliquem ipsorum falsum dixisse. Patet in c. literas, de restit .sipol.& cap. Quanto, te diu orti js. ponuntur opiniones contrariae, quae simul non possunt in veritate stare. Cuius ratio haec Suprema potest esse: quia licet Summus Ponti- potestas sex habeat maiorem potestate a Deo, Papae conquam quicunque hominum, non adeo celsa qu necesse est habeat maiorem cognitio- modo in-nem veritatis : ob id alius, qui non est telligatur Summus Pontifex , sed est homo illustratus X Deo in cognitione veritatis, potest veritatem aliquam in tolligere ex sacra scriptura, vel aliunde, meliusquam Papa intellexerit. Nec mirum , quia eius plenaria potestas super omnes a Christo,non est ad veritarem co-
256쪽
gnoscendam, sed ad hoc, st postqtiam
fuerit cognita per studiuvi sacrae scripturq,S per Doctores quos Deus dedit Ecclesiae suae Summus Potifex sua
plenaria authoritate dissiniat tale ve
ritatem tenedam,quam omnes tenen-
Ephes. 4. acceptar , & seruare, quod nul-1.Cor. II. lus hominu in quantumcunq; doctissimus,& sanctis fisus posset facere, nisi esset summus isontifex, in quo.nullus error potest esse : quia potesta- m habet a Christo immediate dissiniendi quid tenendum sit ab omnibus catholicis. Sicque B. Ambrosi Hieron. vel P. Augustino dissinientibus veritatem aliquam intellectam ex sacra scriptura standum plus est, quam Papae,di Abulen. centi cotrarium elici ex sacra scriptuvbi supra. ra: sed tamen si isti Doctores sancti dif- q. ior. finirent illam veritatem, S statuissent
seruandant, es tanquam catholicam ab omnibus no teneremur ad illud, quia eorum authoritas ad id non se extendit,neque id concessum est eis, quantumcunque polleant sanctitate,& doctrina: verum si Summus Ponti sex, quantumcunq; est et ignorantissimus, Batueret illam veritatem esse cath9licam,& seruandam, nulli Christianorum liceret aliud credere .Et dato omnes causae fidei deserendae sint ad sede
Petri: ut patet ex c. Maiores. Extra de baptismo,& eius erictu : quia in talibus determinandis non potest errare. Abulen. 24. q. I.c. Quotiens. tamen intelligen- ubi supra. quantum ad coercendum , &ila tuendum veritatem fidei ab omnibus tenedana. In liritelligatione autem illius veritatis fidei, utrum verae fidei sit,necne, alius nori Summus Pontifex potest melius inuestigare, atq; cognoscere, & ex sacra scriptura clarius elicere,quia ista cognitio non est potestatis, sed illustrationis cuiusdam intellectus quam potest dare Deus alicui homini, cui non dedit potestatem Petra.
Attamen talis homo non habens potestatem Petri, non posset illam veritatem cognitam statuere tenendam: hoc
enim ad solum Petrum,& eius succcia In quo sen fore spectat. Et isto modo omnes causu omnes sae fidei ad ipsum spictabat. Seruaturque iste modus in distiniendis aliqui- eausae fiabus veritatibus fidei, ut prius causa dei spectat pertractetur in Concilio apud graues ad summu& doctos viros.Veritate vero inuenta pontifice. proceditur ad dissiniendum,& statuendum ex plenitudine potestatis. Sic c5- tingere potest summii in Pontifice aliquid, asserendo falsum dicere, & decipi, quia homo est:& tunc velut homo, cognitionem habes loquitur. At quia alij sunt, qui licet non sint Pontifices, sunt plus a Deo illustrati,possunt melius intelligere veritatem,&.assirmare
contrarium. Et maxime aduertere oportet in Pontificum determinationibus, quid est hoc quod ipsi ex potestate tradita loquuntur, & constituunt: quid insuper loquuntur quatenuS ho . , mines illustrati, sicut caeteri: nam posset summus Pontifex determinare
absolute , ut in exemplo posito , istam a veritatem. Non licet post aduentum Matti Christi habere plures uxores :' quia id Christus reprobauit in Euangelio sacro. iEt haec est veritas Euanselica, & nulli unquam licuit dubitare
de illa cui omnes tenerentur stare determinationi. Attamen quia homo est vult ex Tacra scriptura , vel aliunde suo ingenio investigare rationem, quare moueatur ad determinandam veritatem,ut patet in cap. allegato, Gaudemus . ubi plurimas adducit ex scriptura rationζs quas Ponti sex no tenetur dare cum suificeret voluntas statuentis, prςcipue ubi veritas est in aperto: sed tame non est satisfactus: nisi rationem adhibeat, Et, quia ratio Omnia nonon erat necessaria ad determinatio- tanda. nem,non erit determinatio,neq; procedit ab ipso, nec adducit ipse, quia
Summus Pontifex est: nam ea ratione nullam deberet adducere: ponit tamerationem , inquantu homo est pollens scientia, & cognitionem habens, sicut caeteri haben t: & in illis non plus, nec minus standri, qu ia summus pontifex , quam si non esset, sed tantundem standum quantum est verum, & non deceptus in tali iudicio. Cum ergo contingat alios esse peritiores summo ponti
fice, di magis a Deo illustratos in cognitione
257쪽
erArtis. XXI. Cuistandum, Papae. an doctoris
gnitione scripturarsi, eueniet, ut tales doct. Summo Pontifici contradicetes, ad ratione, qua summus Pontifex ad ducebat pro sua determinatione, rationabilius loquantur . Sic necesse est Summum Pontifice falsum asseruisse, non inqtrantiam summus Pontifex, sed in qua iritim lip mo , sicut caeteri. Excptu. I. Exemplum in proposito. Derminatistam veritatem, Non est licitum modo p lures trabere uxores , & quod una sola vera sit uxor : ad quod adducit ploratione: quia nunquid in ab itio tempore licuit plures habere sine dispensatione . Qtiod dillinit verum est, neque aliquis potest contradicere: ratio tamen ad id falsa est, & alius doctior poterit contrarium dicere : nam modo non licet plures habere uxores, non :quia nullo tempore licuit,l Iati. is. sv d quia Christus expresse sic diffiniuit in Euangesto. Et dato olim licuitasen sicut vere licuit, etiam seclusa dispensatione, quia n5 erat tunc expressum Dei praeceptum, modo autem quia expressum est a Christo , nullo modo licet plures habere . Ecce quomodo non in conuenit in tali ratione Pontificem deceptu : ob quod melius B. Anibro. 3 2. q. q. cap. Dixit Sarra. Et B. HIeronymus ibidem. c. Obij ciuia Magister Et B. P. Au. ut adducitur a Ma
d. 33.& ibi gistro ii q. dist. 33. qui dicit nullum Theo. suisse peccatum olim plures habere:
quia mos erat contrarius. Dicunt isti sancti contrarium sententiae Pontificis, scd tamen non dicunt contrarium
determinationi illius . Ipsi enim amrmant nullo modo licere plures habe- Mati. Is . re: quia fic Christus dixit . Contrariantur tamen rationi Pontificis, fit a adduxit, sicut homo peritiam habens . Et quia fandii do istores dati Ecclesiae peritiores suerunt Innocentio 3. 3 magis a Deo illustiati, non in conuenit affirmare Pontificem inquantu homo deceptum in ratione, qua adducit ad veritatem illam distiniendam , & istos doctores satrastos contrariti dicentes, veritatem amrmasse, utpote quia doetiores, Sc plus a Deo illuminati suerunt in cognitione sacre sci ipturae. Et
licet in dissinitionibus negotioru plus
standu sit determinationi pontificis,notamen in asthrtione cuiuscuq; vetat -lls. quia in talibus,& in expositione Lacrae scripturae , & debita intelligentiacius, plus liandu do istoribus, quos De 'dedit Ecclcsiae suae, ira sicut dedit Apostolos, ct vi si princit C sploiu, dedit & At ephes.
doctores, ut ari I aulus. Hoc affirmat, A. ct bene, Gratianus 2 O. d. c. Decreta- Gratian. Ies. Idem intrititur in c. De m cilis. Quippe qui ratione volens dare suarum determinationum decipitur , Ii- Uide Macet non in ipsa determinatione: ut pa- io. in q. d. t et in cap. Laeras. de restitutione si O 2 . q. Illatorum . qui volens dare racionem deteriali nationis, dicit esse gradus prohibitos confan urnitatis, ita ciuibus Papa no posset dispeii Care,& hoc no quaerebatur , sed utrum quando ob ljcitur aliquis gradus cos anguinitatis D: uina qui petit restitutione coniugis, an debeat fieri restitutio, vel non : ad quod dissiniendu incidenter dicit, esse gradus congnguinitatis, in quibus ipse non potest, non quidem
erat nec sic adducere r itionem , sed divinire: adduxit taman vel ut homo habens cognitionem : quare merito
ab alijs peritioribus contrarium amr- matur : quia nullus gradus est Diuina lege prohibitus nunc, in quo Papa dispensare non possit, ut nos diximus in I. p. cum ageremus de consanguinitate Nam illi gradus, qui in Leuitico 'politi striat, modo nullam vim habent, Sup. p. p. co lex cessita erit vetus, in dat Ione art. 43. gis Euangelicae . Translato quippe Leuit. I 8. sacerdotio, necesse est & legis transla- ad Heb. I. t: ' fiat. Et sic contingit Summu Pon- S. Tho. I. Lith cena decipi, non m determinatione, q. IO3.ar. sed in ration hus, quas vult adducere 3. de . ad determinationem. The o. in Patet etiam Exta a, de decimis ci Pa d. 3. deces rochia nos . ubi dilii nit Sunin iis Pon- satione leti sex dec; mas reddendas, dicens ex Igiposse, quia a Deo institntae, quod diti 'finit dii tenendum , sed in ratione sal sum dicit, contra omnium docto luca tertiana: quia decimae non Iunt institutae a Christo , nec sunt de tuae Diuino, sed si sunt d cal O tui Cilix in
258쪽
Secunda Pars Speculi Coniugiorum.
humano,sunt de naturali, sed no quod sit decima. Et ladem ista quota modo non est, nec a Deo instituta in lege noua, nec de iure naturali, sed solum de iure humano. In Euangelio enim non reperitur , 9, Christus quota decimarum instituerit. Neque elicitur ex illis verbis Christi Matth. 23. dicentis:
Vs,obis qui decimatis. Quod late alibi. At quia no est praesentis negoti j id proba e , sus iciat falsum dixisse in ratione. Sic omnes Doctores amrinant.
Et non mirum quia rationem ad dim-nitionem,& statutum apposuit de suo tanquam homo. Et alius Alexadro doctior, .& magis illustrat' a Deo potuit veritatem cognoscere, quam ipse non ς ognouit, etiam si erat Pontifex.: quia ad summum Pontificem non pertinet
illud, sed ad homine illustratu a Deo . Possent alia exempla ijs similia adduci, sed ista susticiant, ex quibus poterit in similibus iudicari. Nam certum est B. Gregorium multa dixisse de natura angeli ea , in quibus repugnat B. Dionysi, sed plus credimus Dionysio , quam Gregorio Pontifici quia Gregorius loquutus sit ut homo,& non dissiniuit ut Pontifex, ob id potuit falsum dicere. Sic Innocentius III s fuit Papa,& condidit aliquas decretales, & ipse
velut doctus vir, & non ut Papa com- metuaria fecit super Decretales, attamen non est necessarium assirmare, verum in omnibus dixisse, quia Pontifex erat, imo cotradicitur interdum, & falsum dixisse in aliquibus no est dubiu: quia loquebatur ut homo doctus,& alius doctior, potuit Veritatem cognoscere, quam ipse no cognouit. Et quia Innocentius IIII. ut Papa,& ipse ut homo eiusdem est scientiae, licet no eiusdem potestatis, loqueris ut homo, etiam si esset Papa, decipi potuit. Et sequitur tanquam totius dubii epilogatio, Q, circa inquisitionem veritatis,& expositionem facrae scripturae, magis standum est Ambrosio, Augustino, & Hieronymo, quam Innocentio
III. vel alicui Pontifici, qui non fuerit tam peritus in sacris literis: tamen indistinitionibηs negotiorum quado aliquid praecipitur, vel statuitur velut
tenendii, plus standum cuilibet Pontifici quantu cunque ignaro, quam Doctoribus Ecclesiae, etia omnibus simul. Et quia in c. Gaudemus . Innocentius III. volens diffinire, quod non liceat plures habere uxores , adduxit quam plurimas rationes ad id: ut constat ibi ex discursu textus, quas ipse non tenebatur adducere, no vi Pontifex dinfiniendo , quia illud non erat in quaestione, sed ut homo peritus in scriptura, non est necesse aflirmare verum di x ille, quando ait non licuisse olim plures habere uxores absque dis Pensatione : quia in hoc certe deceptus est , &potest dici falsum dixi si ,& cotrarium Ambrosio, Augustino,& Hieronymo . Neq; per hoc aliquid sug trahitur potestati pontificali: quia illa non ut pontifex dixit, sed velut homo peritus: nalicet Pontifex sit, n5 tatuen desinit esse homo, sicut & cς teri . Nec mire Furquis. Non enim cli notitim haec dice et
quia si diligenter legat q scripta sunt
ab illis, qui nos prς cesserrint, haec,& alia his similia reperiet seripta . Et si Abulen . placet) latissime vide in Abulen . & I. Reg. 8. Adriano Pontifice. q. χοῖ. Nolumus tamen dicere summu Pon Adrian. tificem posse errare in illis quae fidei quoi I. ar.
sunt, imo constanter affirmamus con- 3. ad 3.trarium , modis faciat quod in se est : Erasmus quod late disputat, & protiat Alber- in annota. tus Pighis Campensis in sua Hierar- I. Cor. .chia Ecclesiastica. lib. . c. 8 & Turre- Pighius. crem. lib. 1. cap. Iose. & alij, quicquid Turre cre. dicat Ioan . Arbo. lib. . Theosophiae. c. 3 2. cum alijs. De quo abas. Hoc unu ramen adnotare libet, non De hoc in quia Pontis cum Epistolae sint ab Ec- nostra re clesiae approbatae, vel August. Ambro lectionesij, aut alicuius alterius Doctoris ope deli. canora, ea omnia,& singula dicta debent in- nicis. telligi approbata. Dato enim in c. saa- ' a Romana. d. I s. sint Hieronymi, &. August.& aliorum multorum Doctorum opera approbata, sunt tamen aliqua Doctorum dicta, quae non sunt vera,imo sunt falsa, & approbando Doctorem, non probat omnia, sed illa in quibuε non est cotra veritatem, quod
259쪽
Artis. XXII. De grad. consan m as iv proh . a J
la te disputat Abulen . in suo de senso
tione li. cap. Gaudemus. eis ab Ecclesia approbatum, non sequitur,& quic
quid ibi ponitur, sit in eodem gradu
De tradibus consanguinitatis , ct assinitatos prohibitis . UAERI rv R de gra-λ dibus confanguinitatis Sc amnitatis, an aliquinierint prola ibiti Gentilibus , ita ut contrahentes in illis, nullum esset matrimonium. Pro solutione debita oportet in memoriam reuocare, quae diximus in prima parte, loquentes de consanguinitate,& assinitate, ubi late disputauimus de gradibus tam consanguinitatis, qua
assinitatis :& qtii sint prohibiti iure naturae, & qui Diuino Euangelico,& qui
iure humano Ecclesiae . Modo th operae pretiu est disputare prout ad infideles spectat. De quo sit prima coclusio. Prima conclusio . Infideles, coni uicti in gradibus consanguinitatis per linea rectam descendentium , usque ad aliquem certum gradum , non contrahunt matrimonium , & conuersi ad fidem disiungi debent . Probatur. Infideles coniuncti in gradibus prohibitis iure naturae non vere contrahunt : sed talis gradus consanguinitatis inter ascendentes, & descendentes per lineam rectam est de iure naturae prohibitus: crgo no ver C contrahunt. Maior est manifesta, quia legitima coniunctio maris S eminae, matrimoniuVocatur, non cuius clinq; maris ad qualibet se miria, ted illa debet esse, quam t u ra. Sequaur ergo, ubi coniunctio natur. e repugnans inueniatur, no eit matrimonium, cum matrimonium in sui ratione, includat coniunctiorem certi viri, ad certam minam . Probatur q, coniunctio inter ascendςntes,& descendentes, usque ad certum gradum sit contra ius naturae . Illud dicitur contra ius naturae, quod est contra rectam rationem homini insitani a natura , sed coniunctio patris,& filiae: vel fili j,& matris: est co-tra recta ratione, eo st naturaliter si-lij, honore debent parcntibus, Sc subsectionem:& aequalitas inter eos non potest esse, quae inter virum,' laminam: nam oportet illam aequalitatem esse , quia soci j stini, ergo repugnat naturae talis coniunctio . Et obedientia nulla esset, si lius matrem duceret, cum mater filio deberet obedire., quod repugnat: sequit tir ergo huiusimodi coniunctionem inter cos anguineos per linea rectam , else contra ius naturae, & scin fideles coniuncti, in tali gradu poli
conuersionem non sunt subiti nendi. Hoc nos docent exempla animalium , quae licet non utantur ratione, habent tamen aliqualem instinctum naturae, ut talem fugiant coniunctionem, sicut Aristo. dicit, equum deceptum fuisse commiscendo se matri, & poli cognito facto, praecipit a iiit, se ac si instinctu naturali, talem fugeret commixtionem . Idem sertur de Elephanto , qu pingenio deceptus, matri commixtus, po it- modum Ingeniatorem intersccit, ut in I. par. dictum est. S. Thom. etiam assirmat coniunctionem parentum , Scfiliorum iure naturae prohibitam esse. Cum ergo naturalia , infideles serua re teneantur, consequens est eos copulatos in talibus gradibus, nullo modo matrimonium contraxisse, g, si conuertantur, debent disiungi. Et proba tur , quia nulla gens adeo fuit barbara, ut talem habuerit consuetudinem copulandi sibi in matrimonso confanguineos per lineam descendentium.
Non enim unquam in usu fuit apud Gentiles, ut qui4 in matrimonio traberet sibi sociam matrem, vel 9, pater filiam, quantiis in intus Curtius lib. 8.de regione proxima Scythiae asserat , fas fuiste parentibus stupro coire cu liberas. Et id e lege lata licuisse constat ex Strabone,& Catullo, Quintiliano,& Tertulliano . De quo Ccllus icctio. antiquartina lib. O. c. 18. &Tiraque lF s a. tu S. Aristo. vis animaliu
S. Th. t. q. I sq. art. 9. ad. 3. Nunquam
suit in usu apud gentiles copulare c5sai raritaeos Plineam rectam.
Curtius. Strabo. Celiu S. Tira quel.
260쪽
Secunda Pars Speculi Coniugior m.
supra a Solutio. Arist. s. Et hi. S. Tho. I. 2
lus. L7. connubiali. num. 21. & in Epito me iuris Harmenti pulus,lib. I. tit. i. Ucrum abominabile suit. Et argumentum est, in noui orbis incolis non repertam, parentum , S filiorum coniunctionem, cum alIis non parcant. Videmus si quidem eos non abhorrere fratrum concubitus, & aliorum cono languineorum . Attamen nunquam hucusq;'aud mi filium , iunctum matri. , non solum in io atri munio , sed ncque alio incestuosi, concubuit, nec
patrem iunctum sitie . Sed contia iliam conclusionem obi jci potest , quia Semiramis regina Alliriorum legem tulit, ut pollent mulieres filios proprios, in matrimonio sibi
copulare : ex quo Videtur non elle cutra lege naturae talis copulatio, quandoquidem illa quς. sunt de lege natiirae , eadem sunt apud omnes. Neque aliqua lex fertur eis contraria. Et videtur Gentiles infideles utentes tali lege, si copulentur, non essent separandi post couersionem. Ad obiectio nem respondetur, talem legem iniquaci se, Sc nullo modo talem coniunctionem fieri posse, quod si fiat, non valet: quia nulla lex potest facere id est e iustum . Nec esset lex dicenda, ut docet
Aristo. dicens, Legem contra ius naturae esse carentem ratione,& non esse
legem 3 quia de ratione legis est, ut sit secundum rectam rationem lata : sed nullo modo recta ratio dictat, ut mater, cui filius debet obedire,obediat fi lio : quem sibi in maritum copulauit, sed repugnat: sequitur ergo, i talis lex no debeat dici, unde neq; copulati
iuxta talem legem Vere contrahunt.
Sccundo ob ij ci potest, quia potest
esse aliqua natio Gentilium, cuius sit c 5 suetudo copulari in tali gradu ascedentium, & descendentium : ergo tales conitincti in matrimonio nullo modo deberent disiungi, si conuerterentur: nam illa quae sunt naturalia per consuetudinem mut/ri solent , etiam sine lege, qua mutata, amittunt vim
suam, sicut nos in prς cedentibus dicebamus de repudio, & uxorum pluralitate, quae naturae repugnare videntur : quae inclinat ad inditat ubilitatem, simul & unius, ad unam solum
coni unctio nem : tamen con su et udo in contrariu tatum valuit, ut mutauericius,& sas, ut, scilicet, repudia do,& alia,& aliam duce do etiam simul, non esset peccatum. Ergo a sis niti, si aliqua esse e consuetudo, apud Gentes, ut mater filio iungeretur, saltim pater filiae, videretur elle matrimonium verum . Respon. nullo modo talem consuetudinem, etiam si esset,poise facere licitam talem coniun tionem,& valida :nam maior est authoratas legi s , quam consuetia dinis, cum consuetudo succedat legi, & pro lege habeatur, deficiente lege, cum sit lesum interpres.
De consilietu. c. Cum allectus , & tamen lex non potest praeualere contra ius naturae, ut paulo superius diximus: ergo neq; aliqua con suetudo. Imo si aliqua sit consuetudo contra tabe ius naturae, non dicetur consuetudo, sed potius corruptela. Eodem it. cap Cum tanto , & quanto diuturno tempore fuerit obseruata, tanto deterior erit, quia tanto peccatum grauius. De confingui. de assini. cap. Non debet. Vnde, dato conssuer udo talis esset apud infidele ς, nullo modo su ficeret ad mutandum istud ius naturale,& copulati secundum talem consuetudinem , seu corruptelam, deberent disiungi, si coiriter terentur, quia non tenuit matrimonium . Ad id autem quod dicebatur, quod potest per
consuetudinem mutari ius naturae ,
sic, ut illud quod est illicitum , licite
fiat, ut de repudio uxorum, & pluralitate dicebamus : dicendum, dupliciter aliquid esse de iure naturae , sicut supra di mus. Uno modo deprimis principijs iuris naturae, quq per se nota sunt,& eadem apud omnes , in quibus nulla contingit variatio, vel dispensatio, nisi. sit per miraculum ab ipso Deo. Circa talia nihil potest consuetudo, neq; lex aliqua: quia cum huiusmodi per se nota sint in bonitate, si praecepta sunt, & in malitia, si prohibitiones, nullo modo variantur: Alia