장음표시 사용
311쪽
rauit matrimonium solui,etiam quantum ad vinculu , δἰ sic tenet Ecclesia: quanto magis in fauorem fidei, & de-
sensionis sici elis dicendum est esse de
Chrilli intentione, ut matrimonium dissoluatur quantum ad cohabitationem p Et sic videtur dicendum, ditatui per lapsum in haeresim: non quia ipsa fornicatio sit, & ex illis verbis Chri iti Matili. s. & 19. liceat diuertere propter eam, sed quod Ecclesia habuit ex alijs verbis, vel factis Chri-1ti , in tali casu dissolui inter fideles
quantum ad cola abitationem ob fauorem fidei , subueniendo fi teli oppresso . Neq; est ad hoc necessaria peculiaris diuorti j sententia, ut patet e X
text. vlti. de h.ereticis, & in c. De illa . Extra , de diuorti js . & c. vlti. de conuersione coniuga. Non tamen est
concedendu per haeresim dissolui quo Celestin' ad vinculum. In quo Celestinus Papa Papa. non tenetur, ut in c. cuanto. Extra, . de diuor. Innoc. & ibi G lossa. 4. conclu. q. conclusio. Probabiliter dici posset, stando in iure naturae, si ius positiuum non ob flaret: causam d: uertendi quantum ad torti subue mendo oppresso quango periclitatur de anima, non solum haeresim else, sed quodcunque aliud peccatum, ad quod inducitur quis ab alio coniuge,& non potest
sine animae periculo commanere ei. Volo dicere in conclusione , q= quem admodum Propter haeresim Vniu S,
quia solicitat fidelem , & fidelis est in
animae periculo: & ad subueniendum ei, & tutelam eius conceditur diuortium , etiam stando in iure naturae, imb&inistre Diuino , posset probabili ter dici, nisi obstaret ius positiuu, eandem esse rationem de quocunque alio peccato : ita quod si unus coniugum ellet fur,& nimium alium solicitaret ad furtum, sic quod esset in peri colo animae suae: videtur ex iure naturae subueniendum , sicut in peccato haeresis , quia ita damnabitur pro Vnosciit pro alio: & ita periclitatur per lota. furtum. sicut propter haeresina. Item. Ex iure Diuino etiam videtur sicut subuenit fideli conuerso, quando Infidelis non vult cohabitare , nisi pertrahendo eum ad mortale . Verum
quicquid sit de hoc, non oportet ista atfirmare: quia ex prelsa determinatio iuris positi ui est in contrarium in c. Quaesiuit. supra allegato. Et potius credendum est Ecclesiae determinanti else de imentione Christi, quod in solo haeresis periculo subueniatur oppresib per diuortium, quam in alijs peccatis. Ratio diuersitatis potest es- Ad Hebrose : quia cum fides sit fundamentum , II. sine qua impossibile est placere Deo , Quare ,p-
sub tieniendum est tanto periculo . In pter haercialijs vero peccatis , qt e pol sunt esse sim, S non cum recta itale, non sic, a quibus ho- propterino facile liberatur manente fide, per alia peccaconuersionem in Deum, quod tamen ta fit di- non contingeret, ubi quis fidem per- uortium .deret per haeresim . Et certe uidetur ratio diuersitatis sum ciens, quare viai concedatur tutela, & subitentio, &non alteri, licet conclusionem absolute concedat etiam stando in tute positivo do. Inno. in eodem c. inaesiuit.
contra Glo. ut bene notat Panor. Et Panor. cum Innocen. tenere videtur do. de Inno. Palude. d. 39. & Archie. Floren. 3. p. Paludae. tit. I. c. 2I. f. s. Sylvester. in ver. dl- Florent. uort. q. T. Tamen non assererem ego: Sylvest quia videtur esset contra textum, ubi
solum datur ista tutela propter infidelitatem, id est propter haeresim . Circa illam quartam conclusionem nota, quod de rigore iuris fieri debuisset , D diti ortium concederetur propter quodlibet peccatum, ad quod
unus coniugum nititur alium pertrahere tamen ex quadam itiris aeqti itate reductum est solum ad peccatum infidelitatis. Et si unus in mortem alterius machinatur . Extra, de ditio. c.
Si qua mulier, ne facile sit diuortium. Hoc tamen intelligendum quantum ad diuortium perpetuum solum propter ista peccata,& fornicationem, sed quantum ad temporale, qua diu unus persistit alium trahere ad mortale. diuortium dabitur. Et sic intelligit Innocen. c. De illa. sic potest intelli- Innocen. gi. P. Augu. 28. q. I. c. Idololatria , D. Aug.
Vbi pro qualibet illicita concupiscen-
312쪽
a 3 1 I ertia Pars Deculi Coniugiorem.
ilia,quae animam a Deo separat, dicitur u fiat diuortium. f. si traxerit coniux coniugem ad illud. Tamen pex hoc st maneret alter coniugii in peccato: non est dando ditior tium ad te Concorse pus, neq; perpetuum. Et in isto sendantia si sunt 1ntelligendi docto. qui viden Doctor v. tur cotrari uni assignare textui, Et ita quidam dicunt.& bene, 0, si alter c6- iugum est in peccato infidelitatis, etiasi non trahat ad illud alterum, dat urdi uortium. Ex cap. Quanto. de diri Oi. Et c. Mulier. de conuel si . contu . Si tai men esset in alio peccaro, & non tra- , . heret ad illud, non conceditur diuortium, sed bene si trahat. Et sic intellit punt textum c. Quaesiuit supra alleg. Tenendum itaq; est, g, temporale d uortium conceditur ad qnodcunque peccatum, alter pertrahat alium, sed
perpetuum solum si est in fide Iitate , vel ad ipsam infidelitate trahat fidele.
s. conclu, conclai. Licet per adulterium diuortium concedatur: siue fuerit ex parte viri , siue ex parte foeminae, tamen aliqui sunt casus particulares, in quibus existente adulterio, non concer. Casus. ditur diuortium . Quorum primusci qxiado est : quando uter l, coniugain fuerit terq; est adulteratus: nam tunc, siue vir , siue fornicat'. foemina diuoi tium petat, no dabitur :Hiberi. quia paria delicta , mutua compensa-vlag. d. 3s tione P diunt ii r. Extra, de adult C. c. cirr. Iq. ril vita Iluantum est verum,st si muliereas. adulacrante, S viro accusante, diu Ortium sucrit celebrotina, & post diuorti a vir adulteratus fuerit, compellitur uxorem adulteram sibi reconciliare. extra, de diuorti j s. c. Significaui & c. ex lit cris. q. p. c. ApG- holus,& c. placuit. & 3 a. q. s. c. Precepit.&32. q. 6. c. Chri itiana religio, ubi declaratur,' sint parqs. Con- Cale a. tra Caieta. qui dubitauit an sint pares, ut dicemus .
Casus 2. Secundus est, quando vir dedit muquado vir lieri occasionem adulterandi: quod dedit mul intelligendum est, quando tradidit ea Ileri occa vir cognoscendam inuitam, siue volensione adiit tem, ut patet extra, de eo qui cog. consuandi. sang. v xo. c. Discretionem. vel si vo-
leus ipsa adulterata est, quando tamς vir prostituerit eam, vel suerit mediator adulterii. Non tamen intelligitur dedisse causam per hoc, o non soluit debi tum, ad hoc quod adulterium comiserit. cap. Significasti. in glos . extra
de diuortijs . Tertius est, quando mulier credens Casus probabiliter virum suum mortuum , est, qn mu& alteri nupsit: & post vivere sit in- lier probauentuS, non potest vir ob hoc oppone biliter crere adulterium : quia lex non iudicat dit virum
eam adulteram 36. q. t. c. cum per mortuum
bellica: ob quod tollendii, ecclesia sta- & nupsit tuit, ut mulier no transeat ad secudas alteri. nuptias: usquedum sit certificata de morte viri, et lusi ad viginti annos spectandu sit . extra, de spons c. In praesentia. Vnae si cotraxerit cu secundo: noplene certificata de morte primi, &post incidit scrupulus de mort c, dubitans, non debet petere debI tu a viro, sed solum reddere postulanti. Extra, de secundus nupti j s. c. Dominus. & c. Inquisitioni. de sententia excommunicatio. & statim cum primum vir primus redierit, tenetur ad illum redire, relicto secundo . Et mox dii plene me. rit certificata de vita sua, debet rece- .dere a secundo. Ibidem etsi non redierit, iudicabitur adula era e x tepore illo, quo sciuit virum secudum vitiere 3 q. q. z. c. Cum per bellica. Idem de viro dicendum, si credit uxorem mortuam, & c. ut patet. Sq. q. 2. c. Cum in captiuitate . nam quantum ad hoc ad paria obligantur vir & fgmina. Extia, de diuorti j s. c. Gaudemus. Licet in casu quo bona fide contraxit cum
secundo, si post dubitat primum viue
re, possit etiam petere, ut dicemus infra ar. I 3. in fine,&art. I 8. Quartus est, si in ulter ignoranter Casus . cognita est ab aliquo, qui non erat vir est, qua dis
suus: sed ipsa putabat s sic: idem si ignoratia
vir cognoscat Uxore, quam sua putat, est. vi Iacob cognoscen LIam, non posset accusari de adulterio a Rachele: quia ignoranter fecit. Sicq; per ignorantia S. Th. I. t. inuincibilem excusatur ab adulterio, q. s. ar. FLusquedum cognoscat veritat C. Sq. l. 2 Gen. 29. c. Si virgo. Et est author B. P. Augu. D. Aug.
in M. deside, & operibus. In tantum
313쪽
verum vir cognosces errore uxoris sorore ita, sicut Iacob cognouit, non priuatur iure petendi debitiataῖ q. . q.
Σ. c. In lectum. Casus s. si Quintus, quando mulier fuit viost violen- lenter coon ita, non , otest contra ea nater cogni. agi de adniterio. in c. Cu per bellica . Casus 6. Sextus. Si vir reconciliauit sibi uxoest, si co- rem adulteram, cognoscendo eam cargnouit a- naliter, post qua sciti it eam adultera Dduli eram. se : non pote it poli agere contra eam de adulterio commisso quia per dissimulationem , & actus placide con-υ et fationis, tollitur iniuriarum actio. Viide si vir petat diuortium , Uxor probet eam virum cognoui sic carnaliter post adulterium: non dabitur . sententia diuorti j. Casus 7. 7. Quando adulteriti fuit ante conquado a- uersionem ad fidem post repudium .dul. prae- Extra de diuorti j s.c. Gaudemus, quia εedit fide. conuersus non potest obi j cere ei adulterium. Ratio eth quia Gentiles,& Iudaei per repudiu credebaiari matrimoniti solui: S secundum matrimonium verum existimabant,& non adulteriu: ob quod conuer , no licet agere cointra illum: qui ad secundas nuptias transit post repudium . Quare seclusis istis casibus, in omnibus per adulterium datur diuortium, dummodo interuenerit vere adulteriu: nam per solum mente conceptu, etiam si probari possci, nullo modo Ecclesia sententiam daret diuortij: quia per fornicationem solam mentalem non nocet in aliquo matrimonio vero, quo circa nullo modo ob hoc est diuortium ce-Glost a. lebrandum, ficut tenet Glos. 3 2, q, 7. 6. conclu. c. Omnes causationes. Couar. in 6. conclusio . Causa diuorti j saeuitia viri, sicut & furor, sum ciens est. Patet ex c. Liter a. de rest. spoli. Quod probat Praepo. in c. I. de diuorti j s. Palacios Rubios in ca . Per vestra S. R. nota. Alex. s. Vol. cons consi. 78. Et si alter alterum veneno occidero tentat, sussiciens causa diuorti j est, ut Gerard. in suis fingula. singu. 6s. Et ia-ror quando est vehemens, iuxta commune opinione, quam refert Alex. in l. Si cum dote. 6. si maritus. F. solui. matri. quamuis non probet.
elycere per diuortiunt ,sep etiams hiotit, ad id tetaeatur .
OC quaeritur, quia potest esib , se sit laquana priuilegium in fauor Cinnocentis concessum ,
posse ei jcere adultera,& tamen q, bene faciat retinendo . Et potest esse dupliciter, vel mulier adulterat, S paenitet, Vel non , sed remanet adhuc in peccato . Ad dubi una respondeianus quatuor conclusionibus, & prior sit. Prima conclusio . Si mulier quaesornicata est, seu adulteritim commisit, emendatur, vir non tenetur eam a se abi j cere per diuortium, sed benefacit retinendo . Probatur. Dimittere uxorem fornicariam est permissionis : & non praeeepti, ut patet ex Verbis Christi permittentis dimittere obsornicationem,& ut Glo. I. Corint. 6.declarat, sed ad illa quae permissionis
sunt, nullus tenetur,ut est manifestu rsequitur ergo i non tenetur fornicariana a se abi; cere, alioqui non esset permissio, sed praeceptum, quod non est dicendum . Unde B. P. Augustin. inser. Domini in monte, & habetur 28. q. I. c. Idololatria dicit. Dominus permisit causa fornicationis uxorem dimitti: sed quia permisit, non iussit. Secundo. Quilibet potest remittere iniuriam sibi illatam : imo aliquando est praeceptum remittendi, sed per adulterium uxoris, viro iniuria eis : ergo poterit remittere,u, si potest remittere, sequitur 2, non tune tur a se ab ij cere . Dixi, si sit emendata: pro quo sit secunda conclusio.. 2. conclutio. Uxorem sornicariam, quae naan et lia peccato, nec corrigi Vult, tenetur vir, sub praecepto abi j-cCre per ditior ti una, si sunt telles susticientes, dummodo tamen non credat eam deteriorem futuram. Probatur. I. conclu. I. Ratio. Matia
314쪽
Tertia Tars speculi Coniugiorum
Viro incumbit sub praecepto curam
habere de uxore,quia rector eli:& caput mulieris : ergo tenetur facere qJ necessarium est ad correctionem v x oris , sed abi j cere eam videtur necessa rium , quandoquidem retinendo non vult emendari, ergo tenetur abi j cere. Ratio a. Item. Quia tale diuortium ab E clesia creditur declaratum ex verbis Christi ad emendam adulterantis, ut ob confusionem resipiscat. ergo videtur quod debeat abi j cere a se. Dixi, si duret in peccato , quia si emendata est, nullo modo tenetur abi j cere , sed
est permissio , ut dictum est in prima
conclusione . Dixi etiam, si adsint testes: quia dato nolit emendari, si non sint te stes, per quos debeat conuinci,& Ecclesia possit sententiam proserre diuorti j , non tenetur abi j cere: quia
in casu , quo ipsa non vult emendari, tenetur abi j cere per sententiam Ecclesiae, ut poti dicemus, non propria aut horitate, sed ubi non sunt testes sum cientes ad sententiam pro serendam, Ecclesia non celebrabit diuortium, ergo in tali casu no tenetur virabij cere ea de nunciando crimen eius: imo forte peccaret de nunciando , licet si deficeret in probatione, non es
set obligatus ad pε nam talionis, ut postea erat manifestum. Dixi praeterea verum esse, dummodo non credat deteriorem futuram
post diuortium : nam si id credat, licet posset abi j cere, non tenetur, quia ratio quare tenetur abi j cere nolente emendari, est, quia tenetur omnibus S. Th. 2.2. modis correctionem eius curare. Et
q. 33. debet isto medio uti, abi j ciendo eam,ribulen. ut saltim confusa propter diuortium,
Matth. 18. resipiscat: ergo ubi crederet talem e- q. dium non esse coia ueniens illi sint, noteneretur apponere, quare nec abi j cere: nam maius expressum est praeceptum de correctione fraterna, quam de abi; ciendo adulteram, quae no vult emendari: tamen hoc non obstante ,
non tenemur corripere , quando non
est spes, θ coi rectione fiet frater melior , sed deteriorabitur: sequitur er
go a simili in prs sentiarum,st si co
gnosceret probabiliter eam deterior Esuturam post diuortium, non teneretur a se abi j cere . 3. conclusio . Vir dubitans de uxore fornicaria, an melior, vel deterior 3. Conclu.
erit post diuortium , si mulier non fit
infamata de adulterio, nullo modo tenetur per diuortium abij cere : imo dato sit infamata, si tamen adhuc non
creditur veram esse famam, non tenetur abi j cere eam, etiam si probabiliter credat meliorem futuram si dimittat. Probatur ex Aristo. Amicabilia quae Arist. s.
sunt ad alterum, veniunt ex amicabi- Ethi. c. 8.libus quae sunt ad se : quia prius hortio seipsum debet diligere , dc deinde
proximum sicut seipsum . Ex eiectio- Mayro. ne uxoris fornicatae sequitur infa- super li. r. mia viri, quae maximum malum est in- de ciuita.
ter mala corporis: quia erat occulta cap. 9. ve.
fornicatio,& per diuortium debet in- ri. 7. notescere, sed cum tanto periculo suo Abulen.& malo non tenetur ad correctionem ubi supra. fratris delinquentis: ergo nec tene- Soto inretur ad abi j ciendum sornicariam , etia lectione si credat meliorem futuram, quia ami de tege docabilia ad alterum debent procedere secre. me. ex anaicabilibus ad se , cum priuS dem 2. q. t. coc.
beat sibi bonum velle, & post proxi- 6. Contramo: sed qui cum tanto damno suo al- Gabr. lech. terius correctionem vellet, non dili- 7 .geret seipsum: ergo non tenetur in Adria. in tali casu abi j cere, quia qua do est pro- q. deco babilis timor de aliqua laesione cor- re et . frat. porali, in quam incurret quis,si fratre Caiet. 2. 2 corripiat delinquente : & certo sciat q. 33. ar. 2.emendandum, & non alias, non tene- ad 3. tur quis fratrem corripere , licet bene fieret: quia Deus non astrinxit ad illud praeceptum cum tali damno ,
quicquid dicat Gabriel, & Adrianus,& Caiet. A fortiori ergo sequitur, stubi maius damnum incurritur, ut ethinfamia ex abiectione sornicariae , etiasi emendandam credat, & non alias, non tenetur vir eam abi j cere : imo dato esset infamia , sed adhuc non creditur vera infamia, non tenetur, quia
abij ciendo debet in iudicio probaricat damnum notabile est, quod illa infamia, quae erat adhuc sub dubio, fiat certa, per iudicis sententiam: sequi-
315쪽
Artis. III. nil possi accusari ab uxore.
tur ergo qubd ubi ista euenirent, non teneretur vir fornicariam a se abi jcere, sed licite, etiam ipsa nolente , potest sustinere, prudenter instigando, S monendo ad eius correctionem . Sed in casibus praedictis non est dubium, quin licite sacer et abi j ciendo eam per sententiam Ecclesiae, , t post dicemus: VCrum non tenetur abi j cere. De quo Regula. sit regula . Quandocunque vir tenet
uxorem fornicariam, nolens abi j cere,
si id faciat, vel sub spe correctionis, vel ut ipse non infametur, aut ipsa, nopeccat retinendo : sed peccaret vir, S.Tho. 2.2 quando non speratur cinenda, & estres manifesta, S non dimittendo, exist imatur virum fouere adulterium,&patrocinium, aut auxilium dare tunc enim teneretur abi j cere eam : nam suae conscientis tenetur prouidere,&tollere scandalum aliorum . Et quia scandal; Zaret , quando fornicatione existente publica, de qua no emendatur mulier , non expellitur , tenetur expellere. Postre. co
d. 3 S . ar. 6. q. conclusio. Licet vir uxorem sornicariam non teneatur statim abi j ce re , potest tamen per unam sola in fornicationem , etiam si emendetur, tamen non sic per crimen infidelitatis potest ab jci, nisi persevcret in illo . Volo dicere, dato ita sit ut determinauimus ) d1 uortium fieri per infidelitatem, ut eli crimen haeresis, & sinat liter per fornicati inem carnal Cm, tamen est discrimen: quia in Minicationem : quia in sornicatione carnali potest 1latim abi j ci per Ecesesiae sententiam , sicut determinatum est in capi Castro. de iusta puni.
c. 7. Couar. 2. p. epi. c. 7. f. s. nu. s.
Augussi lis allegatis,& abi j ciendo, Utitur iure concesso, etiam si ipsa qtiae sornicata est, emendetur : verum per hoc quod unus coniugum incidit in haeresim, nopotest alius statim abi j cerer quia in illo textu supra allegato, de diuorti j sc. Quasi uir. dicitur, quod si solicitauerit ad infidelitatem, δἰ c. Ergo Videtur requisitam pertinaciam,ad inside-I: tarem. Et tandem est determinatio B. P. August. lib. de adulterinis con-Iugij r. 28 q. I. c. Non selum moechatio ei, iuuis , quae carnem suam coinquinat, sed etiam qui simulachrum facit, moechatur . Qu.6d si in his perseuerat, & poenitentiam non agit, recede ab illa , & noli vivere cum illa . Si autem,& tu particeps peccati illius erit. Sic dicit Glo. 28. q. I. c. Glos Idololatria . Sed nota , quod propter fornicationem corporalem semel c6- missam potest eam dimittete 3 2. q. I. c. Dixit dominus. Propter spiritu lem vero non, nisi perseueret.
Vtrum mulier possit virum de adulterio accusareia .
T R v M eadem sit ratio viri,& 'minae quantum ad accusandsi sornicatione, & ad diuortium,& ad pgnam, quae
debetur. secundum leges humanas: nam videtur disparitas,& inaequalitas , quia caput eli mulI ris vir , ct dominus, quomodo ergo aequalia iura habent ρ Non enim ue I. Cor. s.cet membra contra caput, vel seruum contra dominum agere actione iniu-
Pinna conclusio . inia Vir,& Uxor I. conci quantum ad ea que matrimoni j sunt, ad paria obligantur , diuortium fiet propter fornicationem viri, sicut Scintili eris. Probatur 9, ad paria obligent ur, illan tum ad ea quae sunt matrimonij. In c. Gaudemus. de diuor. dicitur, quod sicut non licet ei de mulieri habere plures viros, sic nec liceto idem viro habere plures uxores post legem Christi. Item . aequaliter tenetur reddere debitum vir uxori potenti, sicut uxor viro I. Cortiri. I. EX isto ratio. a. v. patet, et . pars conclusion is, 2, diuortiudabitur propter fornicationem viri, si uxor petat, scut e contrario. Nam diuortium datum est in poenam praeuaricationis fidei matrimoni j: ergo ubi est prquaricatio, erit & talis poena, sed sic est,st viro fornicate, est praeuaricatio fidei matrimoni j: quam aequaliter tenentur seruare vir& foemina con
316쪽
α conclu Ratio. a. Ratio. iugati: ergo si propter fornicationem
uxoris diuorti um conceditur , etiam concedetur propter fornicatione viri. conclutio. Cum per fornicatione viri,vel foeminae, diuorti uni detur, &peccatum viri sit grauius, potior ratio est , ut viro fornicante,diuortium concedatur, quam scemina sornicante . Probatur. Ubi magis militat causa diuortij, ibi & facilius diuortium
debet concedi: sed causa diuortii,quq est fractio fidei, magis militat in viro , quam: in muliere: quia plus peccat vir . ergo facilius debet di uortiti concedi viro fornicante, quam si de emi Smb. 1 , Πλως Ricata esset. Probo assumptum, vi ν .ur . Vir qtiam scemina. Primo ex minori impulsivo, vel inclinatione ad peccandum : quia ubi maior inclinatio, vel impulsio ad peccatum, minuitur peccatum: sed in sceminis est maior impulsio, quia magis habet
de humore,& ideo facile ducuntur ad yenerea,quod non sit in viris,ergo e X ista parte grauior est peccatum viri. Secundo. Vbi minor virtus est ad re-fistendum, ibi & minuitur ratio peccati, sed in sceminis minor virtus est res stendi passionibus,quam in viris, ergo minus erit peccatum in eis, & m ior in viris, ubi maior virtus est ad resistendum. Quod sit in foeminis minor Virtus, patet: quia virtus resistendi passionibus est ratio , sed in mulierihus deficiens est valde, ita ut Aristo t.
dicat, mulsereS non vocari proprie c6tinentes, sicut neque bestiae. .Et hoc propter facetism inclinationem iii concupiscentias. Ar. sto t. quidem continentem vocat illum , qui passionibus insurgentibus, etiam v Chementibus , xesistit, Si non saccum nit, at quia mulieres ut in plurimu non resistunt,
dicit eas non plui quam bestiae continentes, esse: qu La nec bestiae resistunt P sionibus. Quare mulieres non videnti ir habere copinio noni via I uersale,
sed mou tur ovas violenter a dele.cta bali particulari, propter facilitatem ninaram . Et sic cotingit in best ijs, qui bris est naturalis conditio sequi concuΡὲbcciaua , eo quod non habent
Tertia pars speculi semetiorum.
Arist. 7. Ethic.c. s. uniuersalem opinionem , sed extimi mationem particularem : & sequuntur obiecta delectabilia proposita, ex necessitate quadam,& non ex electione. Et licet in mulieribus non sit omnino sicut in bestijs, cum habeant rationem , tamen assimilantur ipsis aliquo modo : quia ex debilitate rationis , per quam deberent resistere patasionibus, non resistunt. Nec habene confiderationem quo modo malum
fugiendum , sed solum istam particularem . Hoc est bonum delectabile. Ob quod B. Chrysis. dixit, propriam passionem mulieris efie luxuriam, sed in viris non sic : quia in eis est iu liciufirmius, & plus viget ratio, qua resistendum est. Unde vir peccans ex ista parte, grauius peccat foemina. Itaq; cum grauius sit peccatum , maior ratio diuortii erit viro peccante contra matrimonium,quam si 'mina peccat. Haec dicta sint, non iniuriam foeminarum , ut de omnibus intelligatur sermo, sed loquamur ut in plurimum de Deminis , sua considerata conditione, quia per gratia Dei plures sunt quae viros excedunt in resistendo passi
3. conclusio. Licet ita sit, fornicatione considerata, grauius esse peccatum viri, quam sceminae : sed quia inquantum adulteri una, grauius est sceminae, quam viri : & eo aequalis est ratio diuortij amborum contra matrimonium peccantium . Probatur 1 quantum ad rationem adii uerij attinet, grauius peccet 'mina,quam vir. In adulterando enim frangitur fides
matrimonio debita. Et muliere adulterante, sit cotra bonum prolis, quod non fit directe viro adulterante: nam uxor adulterando facit incertam prolem viri: quia nescitur utrum sit ex legitimo viro,aut ex adultero. Faciendoque incertam prolem , pririat vi rum quodam naturali bono, quod est cognoscere filium , quia ex incertitudine parens non cognosceret f. ium. Item : sequeretur quod haereditas transiret ad extraneos , viro a tem
adulterante : non sequuntur ista in-
ieris luxuria. 3. conclu Ratio .
317쪽
eonuenientia, ob quod quantum ad adulterium attinet, grauius videtur peccare scemina,qua in vir: & si ex parte passionis , vel virtutis ad resistendugrauius peccat vir, quam foemana , ut diximus. Quibus compensati S,Verum est eos ad paria esse obligatos quantuvigue. ca. ad hoc . Nam quemadmodum per fora5. g. 7. nicationem mulieris viro petente,di-Fer. uortium conceditur: ita & per sornicationem viri uxore petente,& pro- calet. bante. Et licet dubitet Caiet. Matth. I9. an sit aequalis ratio inter virum,&foeminam : dubitandum non est, ut pater, 3 2. q. I. c. Apostolus. & cap. Placuit. & 32. q. cap. Praecepit. & q. 6. cap. Christiana religio. Quod clare Alexah. ab Alexander ab Alexan. lib. q. Genia. Alex. dierum. cap. 8. Ostendit dicens, apud aliquas nationes Vir, & uxor pari voto dicere: tuas res tibi habeto . Unde
De diuortio quo ad poenas legis, licet,
capitalis sententiae . O inv ENTEs autemno de diuortio, sed de
poena legum humanarum, quae sertur cotra adulteros, scilicet, capitalis sententiae, quaeritur, utrum uxor possit accusare maritum,ut poena capitis puniatur. Prisma concluso.
Ad poenam, quς insertur secundum
leges humanas pro adulterio, licet vir possit propriam uxorem accusare, notamen uxori permittitur . Probatur ipso tenore legis, ut patet. C. De adul. 1. Castititati. ut adducit Glos . in cap. Tuae . de procura. Olim quidem .pCena capitalis sententiae dabatur contra adulteram: sed moderatio nunc est facta, Vt aperte constat. C. De adulterio. Authentica . Sed hodie. Tamen ut constat ex tenore legis non licet
id ipsum multhri respectu viri: nam licet posset agere propter sornicatio-
nem viri ad diuortium, non ta nen bgere Diapotest agere contra virum ad poenam mIna vc vir legum humanarum. Ratio potest esse: sed non ad quia non expedit punire viros adul- pquam le-terantes, sicut muli ei es. Quod pa- gris. t et ex fine legis humanae, ad quam b. Th. I. r. non spectat omne crimen punire , scd Η 9 I. ar. q. solum illud, sine quo bonum polit l- Ai; uit n. cum, & pax ciuium conseruari non Matth. I. potest: imo permittit malum , non q OI. t uniendo, si ex tali permissione mei iis conseruetur respublica tia pace , ficut meretricium permittitur: quia sic melius bonum politicum conse
uatur, non sic est de lege Diuina, quet
simpliciter vult omnes facere bonos ,& non sol uni bonos ciues. Et quia simpliciter vult sactre bonos, omne malum prohibet, & nullum permittit, quod non facit lex humana: licet legislator ad id debet tendere. Ob quod in lege humana non conceditur uxori, actio iniuriarum contra virum ad poenam adulteri), quia expedit paci rei publicet : ut non idem ius concedatur foemin is, quod Eabent viri: quia ex hoc sequeretur turbatio in republica, & periret bonum politicum, quod habet lex humana ta quam fine , etiam si virtutis bonum ibi quaerat, at quia adulterium ex parte mulieris
nimium nocet reipublicae, propter in incertitudinem prolis ex parte parentqm : ex hoc punit adulterium foeminae, viro accusante,& non viri: quia nosequitur si vir adulteratur tale matu, neq; aliqua turbatio, si fi u commixtio cum soluta. Vnde in nulla reipublica concessum est foeminis viros suos. accusare de adulterio ad poenam capitalem, quia maritus cognoscens alia mulierem, parum nocet propris v XO-ri: uxor vero cognoscens allum virus nimium nocet. Quare tam leges humanae , quae nunc sunt, quam ut i a lex Moysi, punierunt adulteri u seminatu,& non virorum: si cu solutis iniscebantur . An possit vir uxo ie m adulterio Dubiuae . captam interficere impune in soro 'animae, si cyt potest in foro exteriori, ut patet. l. Gracchus. Ad l. Iulian de adult. S l. Manto. C eod. tit. non
318쪽
s Terti Nars speculi coniugiorum.
sari ad poenam capitis. 33. conclu.
gis est in propostio discutiendum , lieet
sit tenendum, quod in foro conscientiae non licet: quia non debet quis damnari,nisi prius audiatur . Post declarationem criminis, & codemnationem, tradita marito, ut si velit interficiat, potest maritus eam interficere sine peccato. De quo Medina. de resti. q. 3. causa. A.'& Soto. de iustitia, &Iure. lib. q. I. art. 3. vide ibi,quicquid alij dicant, etiam data potestate per iudicem non licere: quia non est Praeceptum . De quo alibi latius,cum non sit praesentis speculationis . ' Et
sc debet id telligi quod nos in I. p. dlximus lichre interficere, scilicet, post
condemnationem. art. I . con. a. ibi
declaratum est.2. conclusio. Coniugatus vir, adulterium committens cum soluta, a nullo potest accusari ad poenam capitis. Probo. Si deberet accusari, maxime quia est violator tori alieni: ergo ad ipsum pertinet accusare, cui facta est
iniuria , sed Qtum iu iuria fit uxori, siqua fit, & non fit iniuria ipsi mulieri,
cum qua commiscetur : quia soluta est,ut dixi: ergo ad solam uxorem attinet accusatio,sed ut patet ex conclusione praecedenti, ei non permittitur per legem accusare: sequitur ergo coniugatum ad solutam accedentem, an ullo posse accusari. 3. conclusio. Si coniugatus ad coη- iugatam accedat, licet non possit accusari a propria uxore, datur tamen perlegem, ut accusari possit a viro uxoris, cum qua adulteri uni commisit: Patet
ex ipsa lege. Nam si aliquis deprehendit uxorem adulterantem , potest agere actione iniuriaru, accusando ad poenam legis adulteram uxorem: & adulteram . Idem si adulterans sit solutus, dummodo cum coniugata commisceatur. Ratio huius legis h.ec est,
quia ad legem humanam, quae habet pro fine bonum politicu, spectat suis legibus procurare pacem reipublicae rsed ad pacem reipublicae,& bona conuersationem ciuium intense spectat: quod viri possint accusare, & uxores, M ad ulcerantes cum vaoribu., quia esset turbatio continua in republica . si non liceret,ergo licet. Et sic patet quomodo quantum ad poenam latam secundum leges humanas ciuiles, non ad paria obligantur vir, & uxor : sed aliquid potest vir, quod non uxor, α hoc, quia est finis ipsarum legum bonum politicum : quod optime conseruatur, aliquid permittendo viris , deneganda foeminis, secundum vero legem Ecclesiae, quae habet finem spiritualem: aequalis pqna iniungitur adulterae, & adultcro : & idem ius conceditur viriq; quantum ad accusandum adulterum, sicque diuorti j sententia profertur ab Ecclesia , siue adulteriusit ex parte stminae, siue ex parte viri.
Utrum requiratur sententia Ecclusa
T R v M liceat diuortium fieri sine sententia Ecclesiae. An liceat viro quam primu scit
uxorem adulteriu comimiisse,diuertere ab ea per separationem, & idem liceat sceminae, quam primum cognouit virum adulterasse.
Videtur quod liceat, non spectata Arguta, sentcntia iudicis, quia id possumus, quod iure possumus, sed iure expretasum est,&praeceptum diuortium propter adulterium, ut patet Matth. s. dc I9. ubi dominus dixit,propter sernicationem licite uxorem posse dimitti . . Id ipsum etiam iura humana intelligentes determinant, ut patet, eodemtit. ergo non est necesse spectare iudicis sententiam,vel Ecclesie,sed shatim poterit quilibet diuertere. In contrarium tamen est determi In contra natio Ecclesiae in c. supra allegato . rium.
Notandum, separationem propter Notandi adulterium fieri posse dupliciter.vno
modo quantum ad torum solum, existente mutua cohabitatione. Secundo modo potest fieri separatio quantum ad corum, & quantum ad muti scob
319쪽
eoliabitationem. Respondetur iis notatis .
. eoncla. Prima conclusio. Separatio quantum ad cohabitationem, nullo modo
potest fieri propria aut horitate, Citas sit cognitum adulteriti, sine senten- Ratio. I. tia Ecclesis. Patet . Nemo potest sibi ius dicere, ut in Rub. C. Ne quis in sua causa iudicet,vel ius sibi dicat: sed necessario quida est actor, & alius est
reus,& iudex est medius inter utrun-que . Ibi. Inter utrunq; ca. Forus. deverb. significatione, s ed si innocens,cognito adulterio, statim diuortium celebraret quatum ad cohabitationem,
sibi ius diceret, & sententiam ferret νcum ipse sit actor in tali iudicio, ergo nullo modo ei licet propria aut horitate diuortium celebrare.
Ratio 2. Secundo. Nullus potest actum exerVide Cora cere,ad quem iurisdictionem non ha-fium in c5 bet .c. Vt animarum periculis. de con-men. g. Ni sti . lib. 6. sed ad imponendam poenamhil comu- nullus non iudex iurisdictionem ha -κ e. l. Na- bet, Ut patet, 33. q. a. g. In hoc. ergo turaliter . neque ad diuortium celebranchim, quia regula. celebrare diuortium statim cognitonu. 1 o. adulterio,poena est, qnae insertur delinquenti : sequitur ergo , quod nullus Imponere potest, qui non sit iudex quare secessaria est Ecclesiae sententia, cum innocens iudex non sit.. Tertio. Si posset quis sine senten-3. Ratio. tia Ecclesiae statim cognito adulterio
diuortium celebrare: sequeretur, is
diuortio facto, illio qui commisit adulterium, petente restitutionem,non deberet restitui, sed praecipitur, ut patet. Extra. deditior. c. Significa iti. quando non est notorium , etiam si sit S. Tho. in cognitum: & a simili in c. Literas, de addi. q. 62. retii tu . spolia. vi s vir eiecit propria
art. I. aut horitate uxorem adulteram,& ip-
vigue. in sa petit restitui, Ecclesia praecipit re- suis insti. stitui, nisi ipsa postea adultera sit: sec. I9. g. . quitur ergo quod quando iubetur rever. s. iii tui, non potuit propria aut horitate vIreijcere ad litteram , aut foemina adulteraui:, sed necessaria est prius sentcntia Fcc sae: nam vere restitui cogitur, etiastasi vix obi jciat adulteri u ,
Misi habeat probationes in continenti paratas. Ista conclusio intelligenda
est, quando matrimonium fuit cotractum in facie Ecclesis, vel coram testibus: quia si fuerit clandestinum, statim cognito adulterio , potest fieri separatio quo ad cohabitationem, ut bene Ricar. de quo infra ar. 9. couci. q. Ricari dicemus )& Archiepiscopus. ' Modo S. Antor . tamen haec limitatio non injinat cum 3. p. tit. I. matrimonium clandestinum, quod si- c. 2I. ne testibus & ministro fuerit celebra- tum est nullum,ut infra in fine. Post adulterium cognitum, siue sit z. conclu. ex parte sceminae, siue viri, poterit innocens sine Ecclesiae sententia celebrare diuortium quantum ad torum tantum . Probatur. Uir potest se serua - 1. Ratio. re indemnem secluso praeiudicio tertii, sed diuortium celebrando quanta
ad torum post cognitum adulteri u
se seruet indemnem non incurrenda bigam iam : quam incurreret, si commisceretur uxori adulterae: ergo licite diuortium celebrat quantum ad torum sine iudicio Ecclesiae,non enim obligatur ipse ad tantum malum pCenae subeundum sicut est bigamia. Secundo. Non tenetur vir remit- Ratio intere iniuriam sibi factam in adulterio, sed potest licite ad diuortium agere: sed si non posset absque Ecclesiae mandato quantum ad torum diuortium
celebrare, teneretur remittere iniuriam. Probatur ex superitis dictis. Naquando post cognitum adulterium innocens commiscetur adulterae, & b
nigne,& placide tractat, remittere videtur iniuriam, & non poterit post ea
accusare de adulterio : se initur er ocum non teneatur ad hoc, quod poterit diuortium celebrare.
Tertio . Si non pollet quantum ad Ratio e.
torum diuortium propria aut holitate cel rare, ellet, cluia qui adulteriucommisit, potest debitum exi Nre, &Inno Cns reddere tenetur: sed non tenetur postquam cognitum est adulterium, ergo potest quantum a d torudiuortium celebrare . 3. conclusio . Si contingeret adulte e. concivirium inter aliquos, & non posset de facile uile aditus adiudicem Ecclesi
320쪽
sicum,& ex separatione quantum ad
c , hauriationem nullum sequeretur scalidalum , crediderim probabilirer posse fieri, non spectato iudicio Ec- Ratio. clesiae . Probatur. Tota ratio quare est necessarium spectare iudicium Ecclesiae est, ne detur occatio diuertendi sine causi, ex lola subpillone adulterat: nana Ecclisia propter suam seu tentiam non dat ius diuertendi, sed solum declarat ex dicto Clitasti posses parari tales p iit probatum adulterium, ergo innocens ante sententiam
Ecclesiae habebat rus ad diuerte dum, non cohabitandum : sequitur ergo quod poterit diuertere, non spectat sententia iudicis E clesiae. Probat r. Sententia iudicis Ecclesiastici est necessaria ad obuia nilima fraudi, Sc dolo, qui post et euenire; si cii libet diceret diuertere stio iudicio. Ergo ubi cessat fraus,& dolus quod adulterium tale est ut probari pollit, & non malitiose
fingitur ) poterit diuertere secluso scandalo quia forte posset generarie' tali diuortio & tunc propter scandalum nudo modo liceret fieri sine sententia Ecclesiae . Dixi, ubi non est facile aditus ad iudicem Ecclesiasticu : quia ubi esset facile aditus, credo verum esse quod determinatum est su-Pro neo- pra. Et sic si apud noui orbis neophy-Phytis nu- tos casus contingerer: δί non possentia . facile adire propter distantiam iudicis Ecclesiallici, & nullum sequeretur scandalum, probabile est, si talis innocens non cohabitaret tali adulterae, sed viueret solus in continentia , i)ullum commitere peccatum, nam quando diximus necessariam esse Ecclesiae sententiam, in teli igitur, ubi commode haberi potest iudex, qui talem proferat, sed ubi non facile, poterit uti iu- Matth. Is re concesso a Christo, poste uxorem dimitti. propter fornicationem . q. ccnctu. q. conclusio . ἐnnocens scien i uxorem adulterasse, quod tamen probari non pote , licet sententia e X communicationis compellatur si nul cohabitare cum uxore, & debitum roddere :licet possit, si velit praecepto Ecclesiae obedire, non tamen peccat debitum denegando. Probatur a simili in cap. I. Ratio.
lueras. de restitutione spolia. ubi nati c. Inquisi lier sciens impedimen ruiti mali imo- thoni .d iiiij, licer compellatur per sententiam ten. excO.
excommunicationis , non tenetur debitum reddere. A simili ergo, qui sententia excommunicationis compellitur uxori adulterae debitum reddere, quandoquidem n m tenetur reddere : potesttici te sententiam excommunicationis. subire, &non reddere :quia si redderet timore excommuni iscationis, bigamuS fieret. Secundo. Ratio quare Ecclesia co- Ratio a. pellit Innorentem reddere debitum adulterae est, quia Ecclesiae non constat de adulterio, eo quod probari nopotest, si tamen constasset, sententiam
diuortii daret, ficut solet,& habet determinatum : sequitur e ego quod si innocenti costat de falsi Ecclesiae prae
sumptione seclusi, scandalo) non Damnat
tenetur obedire Ecclesiς pi qcipienti, sol u sccui ut si aliquis initiste da miratus esset .u dum alle ste tamen secundum allegata, & pro- gata, & jΡbata non est dubium, si posset euade- bata pore a poena, secluso scandalo , non pec- test fuge caret liberando se, vel non obediendo re. aut non lustinendo . Ergo etiam a si- Notadunamiti, dato In casu 1nnocens excommu- S. Th. I. Inicetur: usq; ad mortem maneat q. 9 s.
nolens obedire , excommunicatione nullo modo damnaretur: nam tenendum tanquam verum, leges obseruandas etle non tantum iuxta verba, quantum iuxta intentionem legislatoris. Itaq; quomodo eunq; constet dein-t Lixtione legislatoris , si fiat iuxta talem intentionem, optime lex obserua 'tun. Vnde talis posset, scandalo seclu-s o, recinere fac ramenta, ac si non esset
conclusio. Si adulterium est no- s. conclutorium, sic quod nullus maneat tergiversationis locus , innocens aut horitate propria, non spectato iudicio Ecclesiae, potest adulteram dimittere& quo ad torum, Sc qua a tum ad coha S. Th. in bitationem, etiam si aliqui co traxium d. Idicant. Probatur . Necessaria est senis Sylvest. iitentia Ecclesiae ad diuortium ut con- verbo. Di,