장음표시 사용
321쪽
At te. V I. De recon. nocen. post diuor.
haud ulenter diuertant inter se coniti sciente tali medico. Sic in politici .ges: ergo ubi iam adulterium notum factum est, noti est neces laria sententia Ecclesiae. Frustra quidem tunc fieretexaminatio causae per testes , ubi ilia notorietas crimen mani sellat . Sicut dicitur in i .. 8. tit. r. pari. Istam coclusio. tenet Hostie n. ex c. Significa iti. Extra, de diuorti j s. & Abbasi lac. finali. de adulte. Idem Innocen.& Panor. in Porro . eodem titulor
Ad debitum regimen politiae, etiam si leges stiri scri prae, quibus debeat ipsa reipublica gubernari, & regi: est ne
cellar uim si ii t iudice , p.er quos applicentur leges scriptae ad particularcs casu ., Sc negotia emergeti .l. Ob quod dicimus in praesentiarum , quod licet lex fuerit data de dimittenda vIGI Cpropter fornicat: onem : illlisto minus
o , . nec est ri a sente tui alii dicis est , ad adiabed quid livir uxorem in adulterio plicandum liuiusmodi legem tali ne- comprehendat, nunquid potest eam gotio, in casibus supra dictis, uuando
retinendo, dare ei debitum quando libet,& negare ρ Dicendum, quod si nod in itit, tenetur reddere eo modo qtio ante adulterium . Et si secretum est adulterium , nocCns potest petere
sicut ante: quia nullus tenetur sibi ipsi poenam inferre. Nunc restat respondere ad argumetum in contrarium, ubi dicebatur, iam esse iam nitum per legem Christi, licere propter fornicationem dimittere uxorem , 3c sic non esse opus spe ctare lententiam Ecclesiae , quod dato sit verum, sic distini tum esse a Christo, tam et 'illud fuit per modum legis,& non per modum sententi e . Di stant quippe ista duo lex, sententia'. qui ad ex est praeceptum, & regu la quaedam agendorum in uniuersali, non applieat ad aliquem casum in paruculari: sed datur 'de uno negotio ,& editenditur ad omnia negotia similia , at sententia iudicis est diminitio quaedam secundum legem , applicata tamen ad casum in particulari. Fit enim per Cententiam, ut lex quae dat est in via liter ali, intelliga tir applicata aci is una casum in particulari. Et sic lex, & sententia differunt: sicut
unlneis ile,&particulare. Unce Aristo t. disterentiam ponit inter illitum
legale, & mst tun sententiale : quia leges temper indigent sentent ijs, ad hoc quod applicentur ad particulare. Exepli gratia . In medicina est necessarius expertus ni edicus ad applicandum leges n3cdicinae ad istu in hominem , &od istu in morbum : .quia non sum cerent canones,&JUes me disinales, de- non est fornacatio publica: nam si publica fit , notorietas sacis v Idetur habere vim iudicis applicantis legem ad particulare factuna, sicut tam manifestus posset esse morbus infirmi,
quoi cognita medicina , non csset opus medico ad talem applicationesti , cum sententia maxime requiratur , ne in applicatione legis adcasus particulares facile decipiamur, quare non cita libet conreditur talis applicatio, sed voi casus notorius, no tori etas fusticit . . .
An facto diuortio possit innocens recoaciliaresibi nocentem.
R o diibi j dccisione notandum, recociliationem polle intelligi, vel postquam suit senten-
Ecclcsiam, vel si, lumquando innocens propria aut horitate eiecit adult Cram. Secundo. Potest esse reconciliatio , vel uno consentiente, vel utroque.
Tertio. Potest intelligi de diuortio
propter fornication m carnalem , vel etiam de diuortio fricto propter haeresim, vel infidelitatem. Respondetur. Prima conclusio . Diuortio facto per sententiam Ecclesiae propter adulteri una , potest innocens sibi reconci- :l: are nocente, si voluerit. Probatur. Res a Ratio
322쪽
sος Tertia Pars Speculi Coniugiorum.
nicantem,videtur eiusdem potestatis: sed ut superius diximus innocens po 'test si vult non dimittere adulteram ,
sed retinere: ergo etiam poterit reconciliare si voluerit, vel si non potest reconciliare,non poterit post peccatur. Cor. 7. retinere licite . Et probatur ex beato Paulo dice te . Quod si mulier recessita viro, aut debet sibi reconciliari virum, aut debet manere innupta : sequitur ergo quod eli in potestate innocentis reconciliare nocentem.
Ratio 1. Secundo. Sententia diuortij non sertur de necessitate iuris , sed solum ad petitionem partis: nam dato publicum sit adulterium, Ecclesiam no dat sententiam diuorti j, nisi ad petitionem : sequitur ergo quod sicut perpetitionem partis Ecclesia diuortium concedit, reconciliatio etiam fiet per voluntatem illius, qui passus est iniu- . riam. Et patet non dari sententia diuorti j nisi ad petitionem partis: alioqui si ex iuri daretur, potius deberet
dari, quando uterq; coniugum adulterium comisit, quia hoc grauius est, tamen non datur,ut supra diximus ex c. Significasti. Extra,eodem titulo. R. conclu. 2. conclusio. Reconciliatio post diuortium fieri potest ab innocete, etiasi innocens diuortium petiuit, & nocens nolit reconciliari. Conclusio hae eponitur propter aliquos , qui dicunt, quod si innocens petiuit diuortium, post non poterit reconciliare sibi nocentem sine consensu ipsius adulterae, Ratio. I. seu nocentis. Probatur. Nemo consequitur priuilegium,vel immunitatem propter peccatum e se ante fornicationem, seu adulterium tenebatur ille qui adulteratus est, debitum reddere c6niugi petenti : ergo propter tale peccatum numquam est liber a tali obligatione, si ergo non est liber, poterit cogi per innocentem ad reconcilia
Ratio. 1. Secundo. Innocens non priuatur iure suo propter peccatum alterius, neq; seruitutem quam habet in pec-I. Cor. 7. cantem. C. de adulter. sed qui adul- ad Ro. . teratus non est, habebat ante senten-
tiam diuortij ius, & seruitutem quandam ad exigedum debitum, cum esset
dominus corporis alterius per matri monium,ergo non est priuatus isto iure propter peccatum ipsius . Tertio. Sententia condemnatoria 3. Ratio. assicit,& punit delinquentes, cum ergo sententia diuortij sit poenalis, solunocere debet delinquenti: at noceret innocenti, si non posset sibi nocentem reconciliare, dicendum ergo potest: nam per sententiam di rij non aufertur innocenti ius petendi debitum : sed in fauorem ipsius eximitura iure, quod alius habebat super eum
petendi, sic G, non teneatur iam innocens reddere nocenti, si noluerit ' sequitur ergo, cuna non sit propter sen tentiam diuorti j priuatus tali iure: Φpoterit sibi reconcidiare etiam inuito nocente, & uti iure suo exigendo debitum . Et in tantum hoc est verum , se innocens,ad cuius petitione diuortium celebratum est: statim, data sententia, posta volare ad religionem, vel ordinem sacrum suscipere : & non
potest nocens, quae adulterata est, repetere eum. Extra,de conuersio. coniuga. cap. Veniens. Et c. Copstitutus.
quia per adulteri u perdidit ius quod
habebat in eum. Tamen nocen S, contra quem data est sententia.diuortij, non potest statim intrare,nisi ex licentia innocentis : sicq; debet petere reconciliationem, quam si innocens noli
concesserit, poterit intrare monasteri una, ut patet in c. Gaudemus. Extra, de conuersione coniuga. Ingressoque . monasterium nocente, quamdiu non
est professus, potest in noces sibi reconciliari. Sequitur ergo ex istis, cum innocens propter diuortium non perdat ius quod habet innocentem: l poterit sibi reconciliare quando voluerit etiam ipse nolente : nam si posta quam ingressiis est religionem ante professionem potuit, poterit etiam ante ingressum religionis. 3. conclusio. Quanquam innocens 3. eontim postit,viens iure suo, sibi reconciliare nocentem post diuortium, non tamen ad hoc tenetur,nec compellitur,quantuncunq, ipsa suerit emendata. Pro batur
323쪽
batur in cap. Gaudemus . Extra, det conersi. conivg. ubi dicitur, quod Episcopus debet monere innocentem , Ut reconciliet sibi nocentem emendat si ,
quod si noluerit, non debet ad hoc I. Ratio. compelli. Ratio est: quia sententia diuortii lata est ab Ecclesia ex dictis Chriiti in fauorena innocentis: sequi
tur ergo, qn Od poterit uti tali fauore alioqui si reconciliare teneretur, parum fauoris ei esset concestam. a. Ratio. Ultra. Si teneretur reconciliare quotiescunqὶ emendaretur, daretur occasio adulterandi: nam mulier scies maritum necessario eam reconciliaturum, facile peccaret, & emendam finseret . . Ob quod dicendum, quod nullo modo innocens chmpellitur ad reconciliandum ipso inuito . Λrgum. Contra istam conclusio .videtur ense cap. Ex literis. Extra, de diuortijs. ubi dicitur, quod si adultera est incontinens,tenetur reconciliare: ergo saltim in hoc casu tenetur. 1.Dilutio. Ad hoc respon. Primo, i non tene 2.solutio. tur, sed esset consilium. Secundo. Non constat s propter incontinentia teneatur reconciliare, sed in poenam-: quia adultura transiuit ad secundas
continentiam non tenetur in foro c5-
scientiae , sed in foro exteriori, & ob peccatum vitandum potest compelli, ut reconciliet sibi nocentem, neq; hoc est contra conclusionem. . conclu. q. conclusio. Diuortio facto ab Ecclesia propter adulterium, quod probauit unus coniugum cotra alterum,
si ipse ad cuius petitionem factum est diuortium,simile crimen commisit: licet probari non posset, in foro coscientres tenetur reconciliare sibi ipsum, contra Suem lata est sententia ipso S. Tho. in volente.Volo dicere,q, si vir agat con-6. d. 33 .ar. tra VXO rem de adulterio, & probato 6. ad s. crimine, fiat diuortium , si vir simile commisit, sed quia occultum, probari non potest: si foemina iam emendata, voluerit viro reconciliari post diuortium, tenetur in conscientia vir ei re-Nota. conciliari: quia si Ecclesiae constaret Ratio. ante sententiam de crimine viri, non daret sententiam diuortii,ut supra diximus: ergo cum vir cognoscat vere tale crimen commisisse, in cuius ignorantia sententia diuorti j fundata est, tenetur tollere gravamen illius , qui iniuste patitur. Et sic tenetur recCn-eiliare sibi illam volentem , quae gravamen iniuste patitur, cum ipse vir etiam simile peccatum commiserit. s. conclusio. Diuortio facto ab Ec- s. concla. clesia propter insidelitatis,uel haeresiscrimen, innocens non solum potest sibi reconciliare cum , cotra quem lata est sententia: sed si talis post emendationem petat reconcillationem, tenetur innocens reconciliari eam , vel
religionena intrare. Probatur quo ad ratio. p. . primam partem . Nam si sententia di uortii data est in fauorem innocentis, no debet vergere in gravamen ipsius: sed omnino uergeret, si no posset post diuortium sibi reconciliare peccante: . ergo potest. Et tandem ista probatur sicut secunda conclusio probata est.
Secunda pars, quae dissicultatem, Glolchabet, patet expresse in Glo. in c. Mulier. & c. De illa. de conuersione coniuga. & c. Quanto. Extra , de diuor-tijs. Et licet in c. De illa. dicatur, lno tenetur redire ad ipsum reuersu , est verum , si ingrediatur monasteriurquia innocens,qui no lapsus est in errore fidei, post diuortiu potest hilam
nolente lapso, etiamsi emendetur,volare ad religionem, Extra, de conuersio. coniuga. c. Mulier. Hyc enim est Diriren- differentia inter diuortium tactu pro- tia iter d pter haeresim,&sactum propter car- uortiu fanale adulterium: quia quando factum ctu ob adulest propter carnale adulterium, inn6- terium, Sccens, licet possit si velit sibi reconcilia- sactum ob
re adulteram i in emendatam, non ta haeresiar. men tenetur: etiamsi non transeat ad religionem,sed maneat incontinentia.
Tamen quando factum est diuortium propter haeresim , licet innocenti reconciliari sibi, re itersu in ab haeresi:& omnino tenetur, si non velit , monasterium intrare, & si in seculo maneat, copellitur. ' Hic notabis ut alias
latius, 2 licet adulter, non possit ex iis L h a gere
324쪽
ro a Tertia Pars Speculi Coniugiorum.
pere debitum ab innocente, ut res debita potest tamen petere, ut licitares, siue sit adulterium publicum, siue secret uiti& siue innocens ignoret, vel sciat adulterium, quia non est lex quae prohibeat hanc exactionem tanquam iiii am : pro quo facit. c. 2. De coniugio laeproso. & c DC minus. 32. q. T. de quo vide Nauarro in c. 28. ad
dito ad Manuale In l. 22. nu. 2 I.
Supra in Ex lata dii ferentia poteris melius hac 3. par. in tollegere quae sit pra diximus, nonare. I. celebrari diuort: u propter haeresim , quia haeresis sit furnicatio quaedam spiriti talis : quia si propter hoc esset, Cadina ratio utrobiq; est et celebrandi diuortium , & reconciliandi post , sed est diuersa ratio, ut patet. Ob id melius est dicero diuortiis fieri propterli eresim non quia haereῖς fornicatio sit spiritualis: sed ad tui iam , & de- . I sensionem oppressi in fidei fauor elia . Lopsu, ' Hli tamen videtur rei j ciendus lap- . Bras . siis Erasimi Roterodami, qui in annot. I. Corinth. 7. dicit, nulli dubium per Iapsum in haeresim dissolui matrimonium : imis non est dubitandum nullo modo dissolui
.re proposui, quantum locus expostillat, ut pusilli intelligant, quid tenendum , amplexandumq; , cum viri iam prouecti diu est st intellexerui. Quorum sententia innititur,& ut me illis dicam error, in dicto beati Ambrosi j super illud Matth: Excepta fornica- Mattit toni Scausa. At quia progressus optimus erat, si ps ius veritatem discutiamus, quam si Corum nomina ascribantur, qua cognita, facillu* Πsa reproba bi tur sententia , respondetes ad que itionem pontiariis conclusiones. Quarum prima.
Prima conclusio . Facto diuortio in concla. matrimonio , siue sit propter adulte- Robertus riti, siue propter infidelitate, aut pro- Senalis in pter quodlibet aliud. peccatu nulli li- opusculocet transire ad aliud matrimonii usq; huius du- ad morte . Concluso est redemptoris bij nostri,& B. Pauli i. Corin. 7: qui ait. Ioan . A His qui matrimonio innecti sunt praci- bore. li. I.
pio nou ego, sed domini s, uxorem is mi- Theoso. c. ro non recedere . Luὸ reces erit, mais 33 l- .rioneat innupta. Est nisi per B. P. Augii. a p - irhlib. de bono c6 iugali,& habetur. 3 1. Abule q. T. c. Inter Ueniente. Ubi dicitur. Inia Matth. terueniente diuortio, non ob hoc sol- q ultur confederatio nuptialis . Et in D med. dec. G ἰude nata S. Extra, de diuorti j s. Ide Eccl. dog Innocen 3. lib I. de contemptu mun- ma. lib. 2. di. c. y6. Et in conci . Triburiense. c. s. 3 δέ Mileui tanto . cap. II. sub his verbis astruitur Placuit ut secundum Euan-
los alios grauissimos doctoi es, quippe clxii astruunt', & aftfi-asi mant vinculum it Iudine: sibi tibi se, & firmum, a Se Uat Ore omnium firmiter stabilitum, ii illa lui , atq; disrumpi : sty quod propter adulterium, Uuortio concolli , liceat ad secunda vota transite, adhuc vivente prirno rorum grati letas cum magna sit ) ai: quo modo me cogebat, ut illos stati silentio portransirem : veru eum passim ab omnibus in hac re reis probentur, operae pretium existimaui fite factus iam , si eos in medium addu-eeiem . in aestio aemq; ex acie tracta elicam,& Apostolica disciplin i, neqPdirnassus ab uxore, ncq; dimisi i a marito alteri coiugat, sed ita maneant, aut sibimet recocilientur, &c. Et tandemide in concit. Elibertino dicitur. Modo in Concit. Troden . expresse dissi nitum est in seli. 26. canone P &7. Ratio est. Si propter d1 uortium fita Ratio. istum propter adulterium, liceret ad Iliud transire matrimonium, ς primus luere tui , Ecclesia concedens diuortium, daret Cccasionem adulterandi, quod est ina psjssimum dicere . Patet: uitia si fine diuortio matrimonium nos luitur, S diuortium non datur nisi ob adulter tum , statim, quod non bene couenirent coniugati, adulterarentur, & ii atrimonium dissolue e tur rat
325쪽
VII. Au per diuor tua. matri. b o '
at quia fi amplius in probatione progrediar, videbor lumen addere soli ut dicunt sufficiat tenere post Christi
aduentu matrimonium verum semel contractum, inter per senas legitimas,
esse indissolubile , ut nullo modo pos-lit dissolui, quocunq; impedimento superueniente, si contractum sit inter fiS . Tho. d. deles. Et loquor de matrimonio con-38. & 1. 2. summato : quia non consummatum
88. ut diximus) per ingressum religionis dissoluitur. Unde non sunt audiendi illi,qui dicunt per impotentia viri, vel mulieris superueniente distolui pos- supra I .p. se. Errant quidem hoc dicetes, ut nosari. 38. in prima parte probauimus. Quod O ge. expresse Orig. super Matth. hom . .&Da. Ehius. lib. 6. super Epistolam ad Roma. Et
Ioan . Ehius homi. 7s. cotra Llithera nos de sacramentis, qui Optime tractat argumentum,ho m. Iq. II. & 76. contra Caiet. & Erasmum . Contra istam sententiam catholica, sunt duo grauissima argumenta , ex quibus dicentes contrarium sumpse
runt occasionem erroris, ut existimo .
Obiect. a. Primum, eii determinatio Gregorii Papae 32. q. 7. cap. Quod proposuisti, si mulier infirmitate correpta, non valuerit debitum reddere viro , quid vir eius faciat coniugalis p Bonum esset si sic permaneret,ut abii inentiae vacaret: sed quia hoc magnorum est,ille qui se non poterit continere,nubat magis, non tamen ei opem subsidij subtrahat. Hare ibi. Et idem videtur li- licere foeminae, cum ad paria obligentur, Extra,de diuort. cap. Gaudemtis. Ecce videtur expressa determinatio Papae, D matrimonium legitime contractuus, per aliquid sup ei veniens dissoluatur. Ergo a simili per diuortium factum, siue sit propter sornicatione, sue propter haeresim , dissoluetur quantum ad vinculum. Solutio. Respon. illam sententiam Pontifi-Sup. p. p. cis debere intelligi, quando impeditari. 38. mentum illud impotentiae praecessit contractum, matrimonij, quod non fuit cognitum ante, sed post contractum, ut supra diximus in p. p. nam si depraehendatur praecessiste, nullu fuit matrimonium,& poterit potens, alia
ducere, quia non obligatur continere, cum nullam habeat uxorem, nec Crit matrimonium propter impedisti ea 'tum praecedens. Et sic interpretatur,& bene Michael de Medina in suo de Caelibatu lib. s. c. 2ῖ. ut supra adduximus in I. p art. 3 8. Secundo potest dici, quod do . Gra- 2. Sotatio. cianus compilator Decreti ibi asse iit, scilicet, talem sentetiam Gregorij esse falsam , & contra Canones, doctrinam Lacri Euangeli j . Sed obi j ciet aliquis : quia Leo 6. Obie'. approbauit dicta eiusdem Gregorij tu Solutio.
moris 2 o. d. c. De libellis. Dicendum,st verum est approbasse , verum non
omnia , sed solum quae bene dixit, dc quia istud dictum fuit male, non potuit approbari. Secundum argumentum est dictum obtest. ΔB. Ambiosi j, qui super Epistolam ad
Corinthios, & habetur 3 a. q. 7. cap. Uxor non discedat a viro causa fornicationis , g, fi discesserit, aut maneat innupta, aut reconcilietur viro suo. Quod de uxore permisit, quia viro licet sumere aliam. Haec Ambrosius. Pa . t et ergo quomodo saltim viro post diuortium factsi ob adulterium , licet alia ducere, at si licet alia ducere, matrimonium solutum est quantum ad vinculis propter adulterium . Quare Cale. dat viro, sequutus B. Ambrosiu.
Haud dubie verba sunt tam expres Caiet. se,ut exposi tione no indigeat. Nec sal- Solutio. itari possunt in se iisti catholico, sed necesse est unum e duobus dare: vel beatum Ambrosi uin falsum dixisse, & in illo errasse , vel dicere non esse verba illius. Utrumque est in conueniens rnam si liceret allerere sentcntiam illi falso impositam , sic etiam liceret eadem ratione & de omnibus ali j s. Ta- Falso suntiaten praestat dicere illi impositum , imposita& additum esse suis scripturis, quam Ambro. dicere ipsum errasse, quidquid dicat Albertus Erasilaus I. Corinthi. I. In annot. Mae. d. s. Nec sequitur in conueniens, scilicet, art. '
quod dubitaremus sic de alij; positi, '
ibi. Ratio est : quia Gratianus. 3 a. q. r. S. Sed illud. affirmat,salso sententia
326쪽
3 t . Tertia pars Speculi semugiorum
i Ilam tributam Ambrosio . Idem Mari iter senten. sicut&de alijs doctoribus est credibile. Obiect. 3. Sed sortius argumentor . Christus
redemptor noster Matth. s. & clarius, 19. Iudaeis interrogantibus utriun liceret uxores dimittere: respondit, solum licere propter fornicationem.
Solutio haud dubie fuit de directo responsio ad quaestionem motam . Credendum enim est respondisse ad propositum, vel verborum , vel intentio- DIS IntCrrogantium, sicut ipse sepe solebat. Clim ergo Iudaei interrogarent Christit m de dimissione quantum ad
vinculum,& non quantum ad torum ,
vel cohabitationem solum,& Christus re odens dixit, quod propter fornicationem licebat, ergo intellexit quantum ad vinculum: alioqui solutio, vel responsio non corresponderet dubio,
nec satisfaceret quaesito. Et quod Iudaei interrogarint de dimissione quoad vinculu, apparet ex hoc: quia cum
per aduentum Christi iam finis dabatur omnibus caeremoni js, & ritibus legis veteris, volebant scire, utrum dato omnia cestare nil illud de repudio uxorum maneret ne in Evangelio p Et Sup. 3. p. cum tunc apud eos ut in z. p. pr8ba-
Rrt. II. uimus dissolueretur matrimonium quantum ad vinculum, sic crede nilum interrogationem se istam : nam alias,
quorsum interrogassent, ut rima liceret dimittere, cum eis non fuerat in usu , neq; per legem alius modus dimittendi uxores, nisi in perpetuum per repudium pNotandu . Insuper. Verisimile est interrogationem factam a Iudaeis, quia cum iam legem euangelicam acceptabant, per quam vetus lex cessabat, & videbant Gentiles habere consuetudinem dimittendi uxores, volebat scire, utrum sante lege euangelica, eis liceret dimittere uxores quo ad vinculum, sicut dimittebant Gentiles quemadmodum in lege illis suit concessiim repud una, quia utebantur Gentiles, ne grauarentur, si eis non liceret quod Gentibus, cum ergo videatur quaesitunuai: tu ad vinculum, & respolio Cliristi debuit de directo respondere,& Ω-tisfacere quaestioni: & cum causiam dimittedi dicit fornicationem, vere quoad vinculum deberet dissolui propter
eam. His tamen non obstantibus, re- Solui. ad
spondetur, qu bd responsio Christi in- tertia obietelligenda est quantum ad torum, vel ctionem.
cohabitationem, & non quantum ad dissolutionem vinculi. Patet ex Pau- Actu. 9.lo,quem Deus elegit vas electionis, ad a. Cor. Iportandum nomen satim : & cui reuelata sunt secreta coelestia , qui explicuit nobis, dicens talem debere main nerei nuuptam , etiam si propter sornicationem discesserit. biod si Christus intelligeret vinculum disse tui pro ιpter fornicationem, non diceret ipse, Praecipio non ego, sed dominus . N ullo modo certe pollet talia verba proserre, cum esset error,& mendaciu, quod
in sacra scriptura non est admittendit: quia Spiritu sancto mouente linguam eorum, loquiui sunt sancti Apostoli, 2. Petri. r.& Euangelistae omnes. sic intelligit Lucae. 2. ecclesia dictum Christi, & omnes doctores, quos posuit lumen ad illum 1- nandum eos : qui in ignorantiae tenebris detinentur . .
Et ita credendum intellexisse re- Matth. I s. sponsum discipulos , quando dixerunt . Si ita est causa hominis cu uxore, non expedit nubere . Et si ita esset, quod propter fornicationem vin-, culum dissolueretur, non tam dissicile visum elset discipulis uxorem ducere: sed quia intellexerunt ex verbis sal natoris vinculum in dissolub: te esse visum est eis dissicile .
Apparet etiam idem ex modo respondendi quia stati in ut pharis ei in
terrogauerunt tentantes, non respon
dit immediate, sed prius ostendit argumentis quisdam in dissolubilitatem
Omnimodam matrimonii, dicens. Non Gen. a.
legistis: quia qui fecit hominem ab
initio, masculum, & foemina secit eos, S dixit. Propter hanc relinquet ho- Matth. Immo patrem , & matrem, &c. & erunt duo in carne una . Itaq; iam non sunt duo, sed uno caro . EOS Deus coniungit, homo non separet. Et subdit .
Dico vobis. inicunq; dimis crat v x
327쪽
Mea I. Cor. 7. ad Ro. I. Erasmus I
rem suam nisi ob fornicationem, &aliam duxerit, moechatur. Et Lucae 16. videtur apertissesne etiam explicaste intelligi istam dimissionem quo ad tΟ-rum, seu cohabitationem si lum . Nadicit absolute. Qiiicitiaque dimiserit uxorem suam, & allam duxerit, moechatur. Iam notum erat propter sornicationem polle dimitti, sed tamen addit . Et qui duxerit aliam, moecha tur: alioqui ad monendum ad iroia dimittendum uxorem sine causa , sufficeret dicere: Non licet dimittere uxorem , sed addens, Qv i aliam duxerit,
moechatur: vult dare intelligere, dato possit dimitti uxor aliquando sine peccato propter sornicationem, vel haeresim, nunquam tamen licet aliam ducere, quia talis moechatur . Qitare tenendum firmiter cum beato Paulo , vinculum matrimoni j in lege euangelica indillo lubile esse inter fideles, ut neque propter fornicationem, vel aliquid aliud superueniens possit tolli, si legitime contractum est. Hinc patet non esse audi edos illos, qui ausi sunt dicere per fornicatione matrimonium dissolui quo ad vinculum ex dicto Christi. Et quod ecclesia ne daretur occasio facile diuertendi, prohibuit dissolutionem quo ad vinculum . Et si vellet, posset iterum permittere. Hoc est insanire . Nam si ex Christi dicto vinculum esset dissolutum , non posset ecclesia facere ma
trimonium contra voluntatem contrahentium .
Etiam confiderandiim , quod cum Caiet. esset a Parisiensibus de hoc reprobatus in apologia, negauit dixisse assertive, posse distatui matrimonium quo ad vinculum per fornicationem. Sed quod valde miror est de Ambrosio Catharino Senensi, qui cum sit obiurgator, & acerrimus impugnator Caieta. & in multis plus ilisto , in hoc tamen articulo,in quo maxime deberet disi entire, consentit. Et probat, eo quod subscribat huic sentetiae, quae aliis apparet absurda, esse argumentu, quod non ex inuidia, & odio contra
Caiet. sit motus, sed ex zelo veritatis. Tamen si Caiet. Catharini,& Erasi C6ci. Fl
mi Cetrici Hia h.eretica dicenda non cD & Colosi i , tanquam erronea est rei j cienda . niense. In concilio siquidem Flore mino plane damnata est, Se in Coloni est nostristem pol ibtis . Sed modo pro herctica tenenda post Concilium Trident insi
Et quidem pro nostra catholica sentcntia su flacei et nunquam a Christo nato factit in esse, quod per fornicationem matrimonium sit diu blutum . Et videtur esse expressa determinatio Matthaeis. Et itii duxerit dimissa in moechatur. Et in c. Ex literis. Extra,
de diuorti j s. ubi dicitur, quod si post
diuortium vitiat in continenter, rCcq a
cili et sibi adulteram . Et cap. Ex parte, de sponsalibus. Non est etiam audiendus Lactan- Error. La. tius Firmianus, qui lib. 6. Diuinarum et atriij.
Institutionum. c. 32. tenet dissolui obsornicationem quo ad vinculum . Sed hic error inter suos computetur. De sinant ergo maledicere,& ne separent
obsecro ) quos Deus nodo Gordia isno,& Herculeo sic astrinxit, ut solum morte disiungerentur . In quo pesti Error Lalenter errauit Lutherus, dicens per ther. fornicationem dissolui posse vinculum matrimoni j. Et in regno Angli ς ex hoc
errore plurimi reliquerunt proprias uxores diebus nostris, ut testis oculatus affirmat F. Alphonsus a Castro in Castro c6- lib. de haere. lib. II. verbo Nuptiae. tra Luthe. haere. s. ubi acriter insurgit contra Caiet. Ac Luther. Et filia mitis Catharinum , Cathari. Caiet. dicat non fuisse haereticos , eo non se erue quod se subini serunt Ecclesiae censu - haereticiarae, quando asseruere per sornicatione posse dissolui matrimonium : probat nihilominus haereticum esse illud dicere,& firmare. '
modus seruandus in causa matrimoniali.
VAERITUR, quando agitur ad separationem, quis mo
328쪽
scendis eau fis matrimonialibus 8 Quia res est satis dissicilis, libet pro complemento totius materiae aliquid disserere,&pro iudicibus , quis iuris ordine seruato , in litis dissiniendis procedur,& pro religiosis qui in fore, conscientiar, siquidem no idem modus in utro- qtie seruari debet, cum iudex debeat omnibus sequi quae expressa in t iure , & secun creden. in dum allegata,& probata iudicare, qtis soro con- confessori non sunt necessaria : quia cien . quilibet credendum in foro conscientiae sine testibiis. Et quia non ad nos attinet, neq; nostrum studuim eli de iudiciis, de testibus, Sc attestationibus, de probationibus, de appellationibus aliquid scribere, quia iurisconsultorti est: lolum volo pro ipsis, qui iudiciario more procedunt, aliqua quae in iure expressa
sunt, in memoriam reuocarC . Pro re
ligiosis etia prius libet adducere expressam determinationem Alexan. 3. c. I. de consanguinit. & assinit. ex qua Causa ma intelligant non esse quaestionem detritalionia- lana caprina ut aiunt, aut de umbralis frauis . asini intendere causis matrimonialibus . Nam propter causis grauitate solum competit episcopis de illis inquirere,& iudicare, nisi ex commissione . D: cit ergo Alexan. 3. Caeterum isam prudentiam volumidis nou intere,
quod non suut cause matrimonij tra-ι in ida per quoslibet, sed per iudices di- Arctos, qui poteritates habeant iudica di,
si tuta canonum nou iguo reue. Hec
ibi. Et Glos ibidem ait. Nota , t duo exiguntur ad cognoscendia, & iudicandu de causa matrimoniali, scilicet, sciet a can-num, & iurisdictio ordinaria , vel delegata. Argumen. a I. d. g. I. Et argu . Quod caula non est delegandarii si perito, Sc execitato. Argu. q Σ. e. vlt. Du poenit. d. s. c. I. in principio.
Et quod sit propriu dignitatis epis Opalis de causis matrimonialibus iudicare, si expressus textus, Extra, de excessi birs praelatorum. cap. Acceden lbus . cuius verba quia sunt valde not.mda pro religiosis placet adducere : quae talia sunt. Accerintibus ad
porum querelis cimtesilaimris graues, grandes quorudam Abbatum excessus , qui suis finibus non contenti, manus ad ea, quae sunt Epiβρpalis dignitatis extendunt, de causis matrimonialibus co- Causae magnoscendo, iniungedo penitentim publi- trimonia-cab, cKc edendo et i a in i genti arti lito- les ad episras, ct similia praesumendo. Vnde contiu copia pringit interdia i milesicit Episcopalis autho cipaliter. ritas ab ud multos. Volestes igitur in his
cI' Episcoporia dignitati, et Abbatil prouidere sicuti , prae nil decreto firmiter prohibemus, ne quis Abbatia a d talia se praesumat exrendere, se propriu voluerit periculῶ euitarerni orsan qui ua eorum peciali convcessioue, vel alia legitima causa sup huiu modi valeat se tueri . Haec ibi. Ubi Glo. dicit,3 per hac conititutionem cognitio causaru matrimonialium ad Episcopum de iure comuni spectat. Ar. 3 q. s. c. Multorum. Et addit unuin etiam notandum, q, alij praelati, qui cognoscut de
causis matrimonialibus, siue sint Abbates, siue alij, faciunt ex consuetudine praescripta, siue speciali concessione , t Ulicet de iure communi ad Episcopum spectet. ' Modo etia divinitu in Concilio Tridentino seis 1 . c. 2 o. causas matrimoniales ad episcopum pertinere . Volo notet lector, propter illa Notandst. quq dicturi sumus circa religiosos,qui huic negotio operam impendunt. Et in c. Attest. Glo. ait super verbo. Legitima puta consuetudo praescripta, quae dat iurisdiectionem. De ossicio Archi. c. vlt. Et de praescrip t. c. Auditis. Et de foro compe. c. Cum contingat. Et de ossi c. ordin. cap. Irrefraga bili. R do. Panomia. super cap. I. de Panot.
consang. & amni. dicit. Nota duo re quisita in eo, qui vult diffinire causam matrimonialem. Primum ' habeat iudicandi potestatem . Seciliadu, θ statuta canonum non ignoret. Haec Ρanor. Not Et qui Ex illis colligere oportet, quam gra- comittunt uelit negotiu matrimoniale ,& quod causas manon passim cuilibet committendum. trimoni Si enim reprehenduntur, & sub interi les.
tu praecipitur Abbatibus qui communiter pollent scientia,& experientia ne cognoscant de causis matrimo
329쪽
nlatibus : quanto magis prohibitu esse credibile est in serioribus 1 subditis
Non deberet eo mitti tam ardua pro uincia cuilibet, sed docto,& experto :ficut be noenotat doctores. inare pr lati animaduertant citi comit culu: nalicet ipsis sit concessirin per Summum Pontificem cognoscere de causis ma- trimonialibus,& illis qtibus duxerint comittendum, videant obsecro) qui- Concessio bus datur conceditur. Quod pa Nico. q. t et per bullam expressam concessam ordini praedicatorum per Nicolau . ut illi qui ad terras infidelium transirent, possint iudicare de causis matri- Adrian. 6. monialibus. Idem per Adlian. 6. &Paulus S. Paul. 3. ut in ipsis priuileg ijs eli manifestum . At quia de commissione ibi conitat, susticiat scire, st licet causa matrimoni j sit grauis, & sotu Episcopo
rum, allis ex concessione conuenit, scilicet, praelatis religionum , & quibus ipsi duxerint committendum, ut diximus. In diebus nostris pro religiosis in nouo orbe, SS. Papa noster Pius
Quintus ad petitionem potentissimi Regis Hispaniarum Philippi Secundi,
concessit Oia quae ante Conciliu Tridentinum religiosis concessa erant, administerium conuersi rinn,& conuertendor u ex Indis. Et per Leonem TO.& Adrian. 6. sub istis verbis in quibus dioecessenibus interdicit Pontifex, ut in loco ubi sunt monasteria, vel in loco ubi delicentia praelati manent religiosi , tam in signantis locis , quam insignandis nihil in nouent: sed de licentia suorum praelatorum, sine alicui usalterius licentia , possint sacramentaministrare sicut ante. Et ad executionem huius diplomatis rex, suas dedit litteras : quibus omnibus suis ministris iniunpit, publicae hoc indultum
in nouo orbe de nunciare, ut neophyti ad religiosos recurrant in D uo orbe. ut olim ante Concilium Tridentinum , ut supra diximus, quod priuilegium ad literam in fine in appendice appositum est. Ista concessio non intelligitur soluin foro conscientiae, sed etiam in soroiudiciali, & quando est contrarietas
artiti. Propter quod oportet notare Clementina de iudicis. qu. E incipit. I: Nota. Di eudio'm prorogationem litii, qua Clementi
interia ex subtili orianis iudMiari' ob- na nota li- seruatione causarum daret experientia da . pro zι uire, reserangere in subscriptis casibus cupientes . evc. Statuimus , ut ira causis seuper eleelionibus , pontulationibu s. ιθ c. necnon super matrimoniis , usuris procedi valeat de caterosimpliciter, oe de plano, ac siue Hrepitu iudicis . figura. Quomodo au te ista sint intelligenda, declarata sunt in Clement. Clenia. deSarpc contingit. de verboris significa- verbo: ἀ-tione. ubi dicitur . Iudex necesario li- gnis c.
bellum non exigat, litis conteritationem non possulet, in tempore e tria feriaria ob necessitates hominia indultarum a iure procedere valeat, amputet dilationum materia, lite quanto poterit faciat brem oro, exceptiones, appellatἰones, dilatorias, εν fructatorias repeliendo,partium aduocatρru , is procuratoria contentiones, θ' iurgia, tectiumi super a multitudine refraenata .Non sic tamen iudex lite abbreuiet, quin probationes necessaria, is defensiones legitima admitrantur. Citatione vero,ac practatione iuramenti de calumnia, vel malitia, ue de veritate dicenda,ne veritas occuι tetur, per columissio m huiusmodi ix resistimscs non excludi.
Ex omnibus his , quae in dicta Clementina posita sunt, oportet ob oculos habere, in causa matrimonii, qua rat unacunq; sit grauis, non oportere spectare sole nitates iuris, & figura eius , sed solum illa foectanda, & nullo modo omittenda , quae sunt nece Taria ad cognitionem causae. Itaq; illa quar c ducunt, sed ne cellaria non sunt, Veniunt repellenda ex determinatione Pontificis , & quomodocunq; constet
de veritate, non eli necessarium amplitis. Imo si potest bene cognos ei veritas sine aliquo iudicio, sine alioua scriptura, sine testibus,si ne tabellione,& nullii est periculu, si acta non con scribantur,etia videntur superflua: &sunt dilationes frustratoriae, & est procedere cu strepitu,& figura iudici j, cotra Clemen unam. Dispendiosam. Naraberu
330쪽
tabellio, 3c telles simul cum scriptura
requisita sunt, ut conitet de veritat C,& maneat veritas firmata,& nullus illorum, qui litigabant post sententiam datam possit contrarium affirmare:
S per scripturam posset compelli sinegauerit. Sequitur ergo quod ubi de hoc nihil timetur, non est necessarium adhibere testes, & tabellionem , & scripturam , sed strepitus videtur. Non ea de Volo dicere, quod strepitus, & figura apud oes iudicii, quam Summus Ponti sex de- faciunt fi- terminat non obseruandam in matri-uram , & monio,non est idem apud omnes genrepitum tes,sed illud, quod apud quosdam est iudicij. strepitus, S figura iudici j, apud alios
non est: nam solum illa apud quamlibet gentem in iudicio seruari debent, ut patet ex voluntate Pontificis: qtiae videntur necessaria ad cognitionem veritatis ,& ad firmitatem ipsius: Scquia communiter homines solet post sententiam, vel mortuis iudicibus, vel mutatis, vel odio, seu malitia , noua Slites motiere, Sc sepultas resuscitare :optime iure statutum e necessariam esse scripturam subscriptam manu tabellionis,& confirmatam testibus: vidcficientibus iudice, Sc tabellione , scriptura possit compelli,& conuinci, qui nititur aliquid contra veritatem attentare. Et in Clementina saepe . de verbo. signific. Summus Ponti sex videtur asserere non esse strepitum iudicii scripturam, & tabellionem , sed tanquam necessarium . Si ergo datur aliqua natio, de qua non timetur, Pistis utatur calumnijs, & ast ut ijs, sed quae simplici verbo obediat, & nunquam contradicat, Summo Pontifici videretur strepitu in esse iudici j adhibere in cognoscendis causis taliti personarum, S in sentent ijs, tabellionem S testes,& & scripturam, sicut fieri solet cum alijs, qui calumniatores sunt. Sed nil quid nationes noui orbis sunt huiusmodi ρ amrment obsecro veritatem, non Episcopi ipsi, qui multis alijscuris impediti, non potuerunt mores Indorum cognoscere ad plenum : sed
id proserant ministri, qui intus, & incute norunt: nunquid iudicij strepitus sit in audiendis eorum causis,' tabellionem , & testes adhibere ρ virum
sussiciat simpliciter, & de plano, sine strepitu , & figura iudici j procedere . Ista placet hic notasse ex dictis istius
Clementinae. Et volo memoriter teneri, propter quandam satis dignam scitu quaestionem, quam infra in Ouebo, utrum religiosi, quibus a praelatis concessum est in matrimonijs neophytorum occupari, peccent non scriben- ido sententiam, & tabilitoneni, & te stes adhibendo . Et vir in sit necessarium , etiam si tanquam iudices pr9
Oportet etiam notare circa matri- a. Nota. monium, quod non transit in rem iu- Matrimo- dicatam, ut patet Extra, de sentetia, nium non 8c re iudicata. c. Lator. ubi post senten transit iatiam semel latam circa matrimonium rem iudi- admittitur probatio : & reperta Veri- catam.
late de deceptione in prima sententia datur secunda. Idem in c. Consanguinei. eodem titulo. Sed hoc intelligeadum est ut bene notat Glo. in c. Lator. quando matrimonium nΘn potuit esse propter aliquod impedimentum . sicut si in gradu prohibito fuerit, contractum, vel aliquo alio: nam tunc quantumcunque propter deceptionem seratur sententia pro matrimonio, etiam si nulla sit appellatio,no transit in rem iudicatam: sed post sententia reuocatur, deprehensa veritate. Si tamen fuerit sententia lata inter aliquos pro matrimonio, inter quos nullum est impedimentum ad contrahendum, si ab ea non fuerit appellatum : transit in rem iudicatam , quia iudicatis acquievisse videtur, qui non appellauit. Et est notandum hoc, quia posset inter aliquos matrimoniuiudicari licitum ,& verum , quod tamen non fuit, quia non suit debitus consensus. Et silaratur sententia pro matrimonio, & non est appellatum, transit in rem iudicatam, nec post audiendi sunt. c. Quod ad consulta. eo- Casus sisdem tit. Gloss. Et certe sepissime con pud Indos tingere posset, imo contingit apud no saepe con-ui orbis incolas, quod volentes duo co tingit.