장음표시 사용
341쪽
lonstitutionis, Faeit ad hoc quod notat Innocentius in c. Quia pleriq;. de
dinoeen. immu . ecclesiarum .inod bene nota: quia multa sunt statuta, prae ertim in Ecclesia, quae non ordinantur principaliter propter se, sed sunt instructiua bonorum. Haec Panor. Ecce quam aperte dicit traditiones,& Ecclenae costitutiones, quae sunt propter allu finem, si omittantur, non nocere, si finis adsit. Cum ergo tabellio, scriptura, iuramentum testium: sint constituta ad veritatem inueniendam, ad cauendum ne innocens laedatur: si ista omnia bene habentur, seclusis illis, bene consulitur saluti neophytorum illa dimittendo. Ergo si veritas haberi possiit fine scriptura, sine iuranaeto tellium, non eit necesse cogere eos iurare. Ite. Cum scriptura sit, ne post deceptione, innocens laedatur, quandoquidem apud noui orbis indigenas nihil time- stat, si iudiciamus ordo non seruatur in matrimonio, qui in aliis causis seruari consileuit, eli ut peccatum impediatur: sequitur ergo qti odia expC-diat etiam illa , quae solent in matrimonio seruari, omittere, ut peccatum
auferatur,benefactuna: imb si h ic pro Aristo t. pter illud magis seruandu , illud Pro- post lex pter quod tale, erit magis: scd ista ad co. c.
peccatum tolle dum omittuntur, quae alias seruari solent : ergo si istis quae seruantur omissis, mellus peccatu ne tollitur,etia sunt omittenda. Verupeccatu tollatur no istis obseruatis. nobis dicant ministri. Si enim ita est, ut S. Tho. x. caeremoniae iniit tutae ab Ecclesia circa p. Theol bapti sinu omitti debent in casu necessitatis: si est periculum de paruulo. quod moriatur sine bap tisino,quanto amplius omittenda sunt alia solennia iuris in matrimonio propter vitanda
mortem aeternam multorum p namia 4.tur, quid opus est scrupulosos esse in non dubium, quin oportet unum isto hoc,putantes non bene fieri, si illa no rum dare, vel l multi damnantur: adhibeantur Θ Et quia ista adhiberi nopossunt, n5 medetur infirmis: perinde est, sicut si iaceret infirmus,& esset medicina in promptu et tamen quia me dicu s non est permittatur mori, vs
que dum adsit. QEippe qui ad hoc
est,ut tibi ostendat medicinam . illam inuenisti, quare non porrigis infirmo ΘRationem dabis, quia tunc tu i ple vicem medici supplebas . Si ergo iudex quia non est tabellio n5 medetur iu-srmis cum tamen habeant ad manus medicam et una: sed putat melius esse, ut interim dum venit tabellio, pereat millia infirmorum de manu ciu S requirentur.
Et ultimo ex dictis S. Τho. quem . d. 4 I. citat Panor. alibi ad propositum. Sedar. s. qu E- tamen praeter illa est nota dum, quod
illucula S. dicit in A. in illis quae supra allegaui. Nam dicens ipse de illis, quae in causa
matrimoniali seruantur tanq; caere' moniae , dicit. Oportet notarz , P in causa matrimoniali non seruatur omnino ordo iudiciarius . Et hoc tot si est ad hoc, ut peccatum impediatur,quod in tali coniunctione esse potest. Haec
S. Tho. Ex quibus satis aperte con-S. Tho. in
quia non eorum causa examinatura
iudice Ecclesiae, vel Q, ignorant in uincibiliter hac veritatem, g, potest quisti ei te fornicari, sed secundum, nullus sanae mentis audebit dicere: cum sieno tum esse secundum se illicitum , &non quia prohibitum . In quo errauit Durand. in q. d. 3 3. q. t. & Marm Durand. tinus in suo de temperantia. q. v. de Martinus luxuria. qui dixerunt, esse malu quia de Mastu prohibitu,&non quia de se illicitum. stris q Σntentia si haeretica non est, ni- de luxur. mis accedit ad haeresim . Maxime cu Castro icMartinus dicat non Cise haereticum χ. p. ar. 8.dicere sornicationem simplicem non &infra. armortale , contra quem Castro de har re. lib. q. in verb. Coitus. quod & supra tetigimus ) ergo primit necessieest cocedatur. Et quod me magis mouet ad credendu vera conclusione, &ς, sit meritum tantum abest ut sit peccatum simpliciter,& de plano proce dere sine strepitu , est , t opus sit per mont CS peragrare noctii, diuq; , quaerendo neophytos quippe qui tam in si arae sunt sortis, & conditionis, viximieniri valeant, cum in caue is p lx irimi sibi prae sient habitaculum, νῆ
342쪽
Tertia Pars Speculi noniugiorum
experientia teste didicimus. Medicus ergo, qui eorum infirmitates coisgnoscat, necessarius est. Ergo quomodo poterunt Episcopi ovibus sibi commissis mederi, si oporteat tot iudices destinare, quot sunt opusὸ Maxime cum Episcoporum reditus tam sint tenues, ut vix sussiciant pro honesta familia. Ob quod ipsos Episcopos non
teneri ad seruandam talem iuris solennitatem cum noui orbis indigenis exi- si1mo . Sed sussicit committant nego
tium si ipsi non possunt viris, qui
factum,& ius intelligant,qui simplici-Pro ne o- ter,& deplano procedant. Adde, neo phytis . phylos in noui orbis esse tam miserabiles,qubd si opus sit notario, nec necessaria solum habet pro victu quotidiano praestare poterunt, quanto magis alias expensas p unde valde onerosum esset,& ipsis Episcopis, & neophytis. Quapropter non est necesse ista seruare ,& sorte est necessarium illa pro isto tempore non obseruari: dum Panor. modo constet de veritate. Nam vedicit Panor. 3c nos supra adduximus de eo qui cog. consan. v xo. cap. Super eo. sussicit consessio ipsorum, quan do stant pro matrimonio . Quid ergo opus est scriptura, vel iuramento testium, si in simplicitate istorum, veritas patefit: sine aliquo strepitu , &figura iudicij λ Et ut dicitur in Clementina allegata melius quippe est
Deo reddant rationem pastores,si sorte aliquid humanae traditionis omiserunt,ad eruendum animas ab inserno: quam quod ipsi exacte pro ipsis
rationem reddant, quae pereunt aeternaliter propter eorum obseruantiam Matth. Is . contra Dei mandatum. Et sic sine strepitu notariorum,& aliorum ista face re curent, quae sunt necessaria ad eorum salutem . Et ministri potius cum eis procedant tanquam patres, quam tanquam iudicis: siquidem non sunt tam constantes,& intelligentes, ut di ctis iudicibus acquiescendo , eo modo quo praecipitur, si aliud intus in con scientia sentiunt, id seruent. Quis neophytorum obsecro,cui si iudex le- tundu allegata,& probata procedens, praecipiat illam retinere quam tamε Nota . . in conscientia cognoscit , & scit, nos Pro neo-
esse suam abstineat ab eius concubi- phy tis.
tu , etiam si sententia excommunica - 4tionis seriatur, quam deberet potius lsustinere, quam ei commisceri, ut de' iterminatur Extra, de restitu. spo. cap. Literas. Et de sententia excommu. c.
Inquisitioni. Et hoc, quia sunt debiles , & infirmi. Non ergo est ponendu Matth. I 8.eis scandalum,& ostediculum, sed omnibus modis auferendum: expecta adum tempus, quando plus sapiant, Scintelligant, & ditati sint: ut possint sua tabellioni,& iudici dare stipenda. Habeant ergo se obseruandi praesules cum illis velut patres,& no tanquam iudices : & in conscientia negotium intelligentes) unicuiq; reddant quod
suum est, quia alias multi pereunt. Et utinam decipiat in tali iudicio: si quidem iudicium exterius praecipue inuentum fuit propter partium controuersiam, ad lites componendas. Vbi ergo inter noui orbis indigenas talis ratio cessat: quia no lites, no controuersia partium ut in plurimu)melius est procedere tanquam partes, quam tanquam iudices. Uerum ne sorte aliquis obi jciat: quomodo ista poterutfieri,si sine notario,& scriptura fiant :quia confusio magna erit in tanta multitudine, qui erunt iam per sententia,
vel iudicis iudicium approbati, R determinati. Remedium facile, si ipse qui iudex, vel pater, scribat succincte
illos quorum negotium est divini tu . Sic Panor. c. Ex literis . de probatio. Panori Iudex in re modica potest supplere vicem tabellionis, Addedum est quod etiam in re graui, quando haberi non potest. Et notandum , quod quando dici- Nota ..tur, quod iudex procedat sine strepitu,& figura iudici3, possunt omitti omnia, quae non sunt de iure gentium , vel naturali: ut dicitur in Clemen. Saepe, de verborum signi. Si tamen dicitur , quod iudex procedat summari e , intelligitur ut breuiter fiant omisnia, comprehensa tota negoti j substantia, A noa omista aliquo de substat ialibus
343쪽
Artis. XI. An religiosis liceat age. ad diuor.
Armil. libus. De quo vide Arinil. in ver. Iudex. 6. I 8.
Si dicatur de facto . vel postpositis rimulis, & apicibus iuris, vel de pla-Anto. Flo no,&c. V1 de Anto. Floren. R. par. tit. ren. 9. c. I s. Haec sint in isto articulo probabiliter dicta , secundum considerationem neophytorum . Si quis tamenco ut rarium affirmet , in suo sensu abundet.
sis de caulis matrImonialibus Indorum Iudicare,& dissinire, separado male coniuncto S, vel non bene coniunctos de nouo coniungendo. Iuuat scire , propter securitatem conscientiarum aliquorum, qui tenentur scrupulis quibusdam ligati, velut compedibus,putantes non eis licere .
1. Nota. Primo notandum est, vel loquimur de omnibus religiosis in communi, &de omnibus alijs personis ecclesiasticis,cuiuscunq; conditionis sint, dummodo non sint praelati: vel de illis, qui ad hoc opus designati sunt , qui habent a suis praelatis commissam curam neophytorum,& videntur habere ossicium curatorum, licet non habeant obligationem ex iustitia, sicut curatus, vel sicut habet Episcopus, sed quia solum ex Zelo Dei mouentur. 2. Nota. Secundo notandum, dupliciter posse contingere religiosos intendere matrimonialibus causis in nouo orbe. Vno modo sicut confestares, & periti viri in foro conscientiae, consulendo,& docendo. Alio modo in soro iudiciali, sicut iudices, praecipiendo, Vel aliqua alia poena compellendo. 3. Nota. Tertio notandum. Vel loquimur de religiosis absolute, quibus per Summos Pontifices concessiim est, posse de causis matrimonialibus cognoscere,
vel de illis, qui post concessione Pauli 3. ab Episcopis ordinarijs .habent
beneplacitum, consensum , ubi r νquiritur. Quarto notandum . Vel tales reli- 4. Nota. giosi cognoscunt de causis matrimο- . bni j contracti in facie Ecclesiae, vel de
matrimonio contracto secrete cum testibus, vel sine testibus, cladestine. Vel
de coniunctione, quae nullo modo matrimonium fuit, nec verum, neq; prae su mptum, sed concubinatus. Illis notatis, sit prima conclusio. Prima conclusio . Religiosi, quibus I. conclu. concessum est, cura commissa a suis praelatis, licite in causis matrimonialibus neophytorum occupantur: & eas
audientes, & intelligentes quantum ad ius, factum, licite determinant, dissiniendo quae sit vera uxor , & quis sit verus maritus. Probatur. Sinon I. Ratio. possent iudicare de causis matrimonialibus, maxime, quia eis videtur prohibitum de iure communi per c. Accedentibus. supra allega. de excessibus praelatorum . ubi prohibitum est religiosis cognoscere de matrimoniali causa : sed hoc non obstante, eis est licitum , propter priuilegium postea concessum fratribus ordinis praedicatorum , in quo expresse datur facultas audiendi,& dimniendi, quod iustuest in causis matrimoni j in terris infidelium, ad quos religiosi transierint: Nicol. . sequitur ergo religiosos licite id face, Leo. io re. Et idem per Leonem I O. & Adri- Adria. S. num 6. & Clementem Paulum R. Clemes. T.
ut patet in ipsis priuilegii tandem Pau. q. per Pari . . & Pium 4. Et ultimo per Paul. . Pium ' celebrationem Concilii Tridetini, ut patet ex ipsis priuileg ijs ad literam quae ponuntur in fine operis, illud Leonis Io. & Adriani 5. & vltimum P ij Quinti, vide ibi.
Secundo. Nullus exercens opus mi 1. Ratio sericordiae, propter bonum finem peccat, sed meretur, si est in gratia: at si triclinq; religiosus, qui cognita causa matrimonij amrmat viro, quae sit sua vera vXor, vel foemina, quis sit suus vir, opus misericordiae exercet instruendo ignorantem , quod non facit ni K propter Deum : ergo sequitur bene
344쪽
yar Tertia Tars speculi Coniugiorum .
facere,& nullo modo peccare. 3. Ratio. Tertio. Nullus uno & eodem actu
Almayn in simul potest mereri, S peccare con-
mora. c. I 2 φra monachum in a. & Adam godam
de electio, in sine L. quia illa repugnant) sed omne. nis religiosus supposito sit ingratia)dans tale consilium , & tale iudicium
ignoranti, meretur gloriam : ergo nulS. Da. r. 2. lo modo peccat. Quod mereatur, est q-Ιιq. in aperto , quia omne bonum opus de
se, & propter bonum finem factum , si sat ab habente gratiam , est meritorium vitae aeternae.
Ratio q. Praeterea. Qiticunq; , cuiuscunque coditionis si t, ad cuius notitiam peI- venit dubium conscientiar, in quo proximus detinetur ligatus, s ,pbe sciat, licite determinat dubium , & dissinit
veritatem: ergo a fortiori religiosi , qui videntur vicem habere curatoria,
licite id faciunt. Mani seste constat, si esset quidam secularis, dum tamen doctus, & peritus in negotio, & ego dubium haberem in conscientia , & me interrogante , ipse responderet, talis licite mihi respondet: & est in gratia, meretur in eo: quia opus misericordiae adimpleuit. Sic etiam dicendu , quod si quis secularis non se intromittes ex ossicio ad inquirendum, vel tanquam iudex ad iudicanaum,sed contingenter interrogatur de facto,
licite si probe sciat) potest dare con-
filium renum, & dubium divi an e: &si recte di finiat, non soluin no peccat, sed meretur gloriam , si sit in gratia . a iod si verum est de quolibet secula is, quanto magis de quocunq; religioso λ Et licet hanc conclusionem posuerim ,s religiosis, qui negotio Apo-Pro Hispa stolico Operam dant in nolao orbe, ta- ω . me intelligo generalitra e C Omnibus, qui tale consilium praestare possunt. Ea quo poteris excul DC aliquos seculares qui degeteS Intor neophytos, consulit de matrimonio i e spondent, dummodo non inquirant, sed solum interroganti respondeant, & non sit roli brium eis: quia forte posset talibus interdici propter scandalum, vel ob aliam causam iustam . Eo i mictu. A. conclusio. Ministri, qui ministerioneophytorum intendunt, eoniunctos in concubinatu, quando ad eorum notitiam peruenit, licite separant, eis dicendo , non potestis simul esse, nullo modo conueniatis in unum . Proba I. Ratio, tur, si haec non posset licite facere religiosus, maxime esset, quia ad id necessarium esset iudicium iudicis Ecclesiastici, sed ad hoc non est necessarium, etiam si ibi adesset it lex: quia ubI matrimonium nullum fuit neq; secunduveritatum, neque secundum praesumptionem, non est opus iudicio Ecclesiae ad separationem, sententia quidem Ecclesiae necessaria est, quando matrimonium saltim est praesumptu, ut supra diximus. Secundo. Ipsi concubinari j mutuo a. Ratis. habitantes, licite diuertunt, & disiunguntur: imo ad id sub mortali tenentur statim sine aliquo Ecclesiae mandato : ergo licite religiosus cognosces aliquos iunctos non sicut vir,& uxor in matrimonio , sed in concub natu,
potest cognita causa ) praecipere ne
simul cohabitet,& ne amplius coniungantur: quia quilibet tenetur fratre peccantem corripere. Qui si emen- Matti Ir. datus fuerit,&cessauit a peccato, iam S.Tho. a. alucratus fratrem, no tenetur ampliust q. 33.ar. . sed ista emendatio non fit, nisi separationem talem praecipiat,& modo, quo ipse liciae potest, faciat: ergo licite sit . Via de patet non solum id licite fieri a religiosis, qui conuersioni infideli uni in tendunt, sed a quocunq; alio,cuiuscunq; conditionis sit, ad cuius notitiam peruenit, aliquos esse in concubinatu : quia talis potest admonere, R corripere : i suo tenetur via sibi possibili proximum a peccato liberare, &tales cocubinarios separare. Fortaliis ista videbuntur fruilia posita, quia de se clara & manifesta sunt, verum ponenda statui propter aliquos,quos audiui contrarium a Verentes. Ob quod Rom. r.
3. conclusio. Ministri non solu poc. S. coacto, sunt licite separare quos Invenerint in concubinatu coniumstos, sed etiam eos, qui reputa utura vicinis v orati, qui
345쪽
- .XL Au religissis liceat age. ad diuor. sas
phytis. qui in veritate sint concubinarii , si
modo noluerit,i i)on obstin te impedimento de nolio secrete cotrahere Ratio vl- Probatur qii an tu aci parte ultima. Tati. p. lis minister, qui nouit concubinarium, Matth. I 8. tenet correctione fraterna, cuinquan S. ThC. ubi tum poterit liberare a peccato, coi ri'
si prpb piendo : sed qui vere est in concubina tu licci ab alijs non sic existimetur
eit m peccato, crgo cum pi in; si cognouerit, tenetur corrspere, conari ad emenda fratris ex praecepto Chtalli: at e med a fratris no potest aliter esse, 'ita per separatione, vel per coniunctione in matrimonio, si impedimentunon obliar: ergo licite ad unu Istorum potest religiosus agerc, & non ii ante uno, pol ad aliud, eo modo quo ei licet, cogere equitur 9, nolenti co sentire in matrimoniu de notio, licite praecipit separationem . Volo dicere, 0 fico tigisset duos in vicinia iunctos absq;
verbis, vel signis matri iraoni j, sine hoc P praecedere al: quis modus, qui apud tales homines seruari solet in matri monio : sed ex ignorantia,& insipietia quada, vicinitas illos existimat coniugatos: cu vere no sint, & talis existimatio est irrationabilis, & sine sundamento, cum apud tales sint modi co trahendi manifesti alijs, licite per religiosum fit, si tales separet sine aliquo alio iudicio Ecclesiae, sed solu cognita veritate, si noluerint de nouo secrete cosentire, etia si in vicinia irrationabiliter existimabantur coniugati, & no est necesse de nuciare Ecclesiae, imo tenetur non de nunciare: nam tonetur ex sacro Matth. 33. Euangelio fratrem corripere cum mi' nori dispendio ipsius fratris. Et si potest per se ipsum, iro debet duos testes
adhibere : quia cu minori infamia qua potet , debet: sed tunc subuenirc potest ei solum cum infamia illa, scilicet.
ut qui existimabant uxoratos , modo intelligant concubinarios: ergo i Cne, tur ampliorem vitare: at non vitaret maiorem, si Ecclesiae de nunciaret, cun
maior sit illa , illa ergo non debet religiosus de nunciare , sed potest licite aedificatis illis qui posteiu turbari tales separare, & modis quibus poteterit, eos a peccaro Iiberare. Et amplius adde,s etiam si praesumptio viciniae fuerit rationabilis, dummodo non fuerit in ficto manis sto fundata. non eii necessimum spectare aliud,sed ipse religiosus potest licite pr ecipere, sicu consulerc', vel 9, talas de nouo con trahant, non obstante impcdimento,uci ς, si nolunt ic paretatur. Harca secluso scandalo Intelliguntur. Secundo. Conlulunt doctores, Q, si Ratio 2. aliquis vivente prima cum secunda co De sente a traxit, etiam in facie Ecclesiae, de quo tia ex comtamen non coni at illi, cum qua con- mu . c. Intraxit e quia non licite potest exigere, quisitioni. neq; reddere, deserat cam, Sc sugiat in
terras longinquas, S ad uxorem propriam redeat: ergo erit licitum in casti, quo nullum fuit matrimon tu contractum, consulere separationem, vel
si reputentur coniuges a vicinis ob vitandum scandalum ut de nouo contrahant secrete, dummodo ante suerint habiti ut coniuges. Tertio. Ille talis concubinarius te- 3. Rati,netur vel relinquere, vel de nouo si non sit impedimentum) consentire iamatrimonium: ergo si ipse tenetur, licet ei facere , sed quod tenetur quis facere, cuilibet licitum est consulere . Et volo ista notentur, quia frequenter sit p. p. p.
contingit castis apud noui orbis neo- ar. 3. & 2.
guntur sine lioc, loquantur de naa- non istae. 1. trimonio, vel de operum communica- q. I. c. Sitione. Haec conclusio non sis tum vera peccaueriteli de religiosis, qui litoru aliquo mo- & Extrado speciali, cura vid cntur habere prae de iudiciis caeteris christianis e sed etiam se ex- e. Nouit. tendit, R debet intelligi licitum esse S. Th. 2.1. cuilibet christiano scienti fratrem suu q. 33. elle in concubinatur quia praeceptum Theologi IEυ angelicum omnes obligat,& ad om 4. d. 38. ne, se cxtendit . Ob id quilibet sciens fratrem esse in concubinatu c a talis .in peccato sit) debet corripere, ad quo med: a sirint ponenda necessaria : & ad hoc quilibet tenetur cum minori iactura famae ipsius fratris , qua potest: sequitur ergo quod ubi pote ii ipsina corripere , consulendo quod concubinam abi j clat, etiam cum
346쪽
s so Tertia Pars Speculi Coniugiorum.
infamia sua respectu vicinorum , qui
Cum reputabant uxoratum , debet id Abulen . consulere, & non tenetur renunciare Matth. i8. Ecclesiae : imb tenetur non renuncia- q. 9o. re , quia esset diffamare fratrem absq; Gabri. le- necessitate. Et vere, vel praeceptum dilo. 74. lacrum Euangelicum ego non intelli-Opin. ali- go, vel contrarium asserentes non be- quorum. ne dicunt, amrmantes religioso non licere dicere a neophy ti S, quOS reperit esse in concubinatu . Diuertite ab Ratio con inuicem ,& separamini. Ratio autemtrariae opi que mouet eos cst : quia tales licet nio. sint concubinari j ) habentur a vicinis ut coniugati, & ob id debet iudicium Ecclesiae prius expostulari. Quaero
ergo ab istis, quorsum necessariu est, si possum fratrem corripere sine hoc, quod peccatum suum fiat notum Ec-cusis Nisi tunc dicant, procedenduad manifestationem Ecclesiae sine corruptione secreta, quia peccatum est
manifestum . Hoc non valet. Prirno . quia non est peccatum manifestum, sed occultum, vicini eos reputent coniugatos . Item. Et si esset manifestum,
non sequitur illicite fieri huiusnodi
correctionem, & separationem sine hoc , qu bd nuncietur Ecclesiae: quia licet corripiens fra item in peccato publico, non teneatur prius ad correctionem fraternam, tamen licite conatur fratre corripere prius, fraternaliter. Imo dato peccatum esset notorium, in aliquo casu teneretur ad secretam correctionein, quado ipse qui utili corripere, probabiliter credit,
fratrem emendandum per secretam correctionem, non denunciando Ecclesiae: quia tunc tenetur fratrem corripere cum minori detrimento famae ,
S.Tho. 2.2 quQ potest. Q d si denuntiet Eccleq. 33. siae, infamat ipsum absq; necessitate:
ctiam quando peccatum est notori u ,
dummodo iudici Ecclesiae, vel praesidi
id sit occultum . Excipio haeresis crimen, ubi quando secreta admonitio necess ria, non est iuxta intelligentiam doctorum . Sequitur ergo licite fieria religiosis, quia Indorum conuersioni intendunt: quia videntur ipsoru raspecialem curam habere,& intendere omnibus vijs licitis ad ipserum eo
ri detrimento ipsorum. Cum ergo li- Eccles Incitum sit omnibus: quia unicuique Deus mandauit de proximo suo, Sclicitum a sortiori erit ipsis religiosis, siue tales concubinari j habeantur ut concubinari j, vel ut uxorali: dummodo in concubinatu fuerint iuncti, &
. conclusio . Ministri, qui conuer- Φ. conci .
soni infidelium intendunt, si quos inuenerint coniunctos in matrimonio per expressum utriusq; consensum,
tamen secrete fine testibus, si cognouerint ob aliquod impedimetum eos nullo modo posse coniungi, licite possunt eis consulere separari, sine hoc , quod iudicis Ecclesiae praecedat sententia . Probatur. Ministri cognito Ratio. r. impedimento scit fratrem suum pec- Matth. I .catorem : ergo si potest eum corripere,tenetur ex Euangelio, quod si tenetur eum corripere, tenetur eum admonere ut exeat peccato: sed no exit
a peccato, nisi separando se ab illa,
quam non potest retinere : ergo tenetur consulere separationem , & ad id admonere, & aperte ei dicere non posse talem retinere . Secundo. Talis minister tenetur sta Ratio 2.trem delinquentem corripere: erm
obligatur ex Euangelio media apponere licita ad liberationem, & emendam, sed non inuenit aliam, nisi consulendo separationem : ergo licite facit
monendo, imo tenetur admonere, vi
admonitus corrigatur, in quo adimplebit legem Christi. Matth. I 8. Tertio. Tales coluncti secrete absq; 'Ratio. I. testibus tenentur in inuicem separari, postquam cognouerint non potuisse coniungi, ergo si ad id tenentur statim, licitum erit ministro monere, &cooperari ad illud, alias si non liceret monere nec ipse teneretur ad illud tamen tenetur ad hoc, & non spectare iudicium, vel sententiam Ecclesiae.
Probatur . Postquam cognouit talem non esse in matrimonio , sed in concubinatu, talis minister tentetur corripere fratres, si potest secrete,siae hoc, alteri
347쪽
Ariis. n religiosis liceat age. ad diuor. ssi
alteri denuntiet: ergo tenetur noni denuntiare, si potest eum liberare. Ergo si admonitione,vel dicto religiosi, exibit a peccato, non solum non tenetur iudici denuntiare, sed omnino tenetur tacere. Ergo non est necessa rium in tali casu spectare sententiam iudicis. Neq; est necessaria ex parte ipsius peccatoris: quia non ignetur peccatum suu manifestare iudici, sed solum consessori . Ergo non tenetur requirere sententiam iudicis priusia quam separentur, sed si secrete fit erutconiuncti, cognito impedimento, benefaciunt ab inuicem separando sh,& tenentur ad illud , cum talis sit modus necessarius ad exeundum a peccato,& non aliter. Et ista monitio simili mo-- ' do licite fit a quocunq;. Itaq; absq; Peccato, sed cum merito quisquis sit ille si cognouit duos secrete iunctos absq; testibus, cum expresb consensu, sed tamen propter aliquod impedimentum , quod tunc suit, non potuerunt coniungi, neque modo possunt,
qualecunq; suerit impedimentum, talis cognoscens impedimentum, potestissu monere, &mouere ut relinquat, quam n 6 potest habere sine peccato , Matth. 18. R exeat a peccato: imo ex praecepto Euangeli j ad id tenetur. Si ergo cuilibet est licitum id facere,q uanto magis dicendum licere religiosis, quibus cura in hac parte cominissa est specla liusὸ Istam conclusionem intelligo, noobstante infamia, quam incurrit circa illos, qui eos reputabant uxoratos: quia satisfaciendo illis de impedimen to, licite separantur : quia maior esset infamia, si etiam iudex ecclesiasticus sciret peccatum quod ignorat. Quandoquidem ergo sic secrete tales intienti sunt,cognito impedimento, separa- ri possimi ad inuicem ,&quilibet po- Ricard. in test consulere,& monere ad illud. Sic A. d. Ricardus, & Archiep. Floren . ut siti ti c. s. q.3. pra diximus. Verum quia apud neo Archiep. phytu noui o bis scandalum cesibi, 3.p. tit. I. infamia apud vicinos, sine scrupulo li- c. 12. S F. cite monet, δc constitit separationem. Et haec maxime probantur vera post
Concilium Trideatinum in quo nul
lum esse matrimonium clandestinum est determinatum. s. conclusio. Ministri si quos in- y. conclu.
. uenerint coniunctos in matrimonio
coram testibus, sed non in facie Ecclc-siae, cognito impedimento , quo non potuerunt coniungi : possunt tales mouere,& monere,& consulere ad separationem sine aliqua selitentia iudicis Ecclesiae. Probatur eadem via. Ratio. Tales ministri tenentur ad correctio- Matth. 18.nem fratris, & liberare a peccato, si possunt, sed omnino illa est via, dimittendo quam non potest retinere. Probatur .aales , cognito impedimento . tenentur in inuicem separari, sine hoc
quod spectent sententiam Ecclesiae, dummodo constet de impedimento: ergo possit ni ministri consulere id. Et quod tales non teneantur spectare sententiam Ecclesiae, patet: quia non tenentur diffamare seipsos, dicendo quod sint in cocubinatu, & non in matrimonio, nec manifestare impedimentum occultum, quandoquide iam constat de eo. Et neq; sciens illos habere impedimentum, tenetur Ecclesiae denuntiare: quia est et infamare fratrε sine necessitate, sed potest eis dicere ,
nullo modo poste manere, quia non potuerunt coniungi in matrimonio. Et hoc procedendo in conscientia, co-sulendo bonum,& rectum . Hoc videtur probabile, etiam si Ricardus in . mear.
d. 28. art. 3. q. R. contrarium videatur asserere. ' Modo tamen per Conis cilium Tridentinum controuersia a lata est.
Ex quo sequitur quod quicunque Corrolla.
cognouerit factum,& ius,absque scrupulo conscien tiae poterit considere,&monere ad illud, dummodo prudenter fiat, & absque scandalo pusilloru .
Et quia experientia teste nulliun
est scandalum inter neophytos per hoc, quod qui retinet istam,cam dimittat,& altam accipiat, siue fuerint iuncti secrete, siue cum testibus, praecipue cum hoc fiat ministro consulente: non est opus formidare, aut trepidare Pal. II. timore, ubi nullus est timor: quia nullum offendiculum ex hoc paratur, δέ
348쪽
s 3 a Tertia vara speculi Coniugiorum.
liberantur a peccato . Et probabiliter credo non solum consilium esse talia faccre, sed praeceptum : quia illa videtur via liberandi a peccato, & no alia. Nec tenetur adire iudicem ecclesiasticu in , quia nunquam talis causa fuit coram Ecclesia tractata. Neq; possunt
etiam si velint ipsum adire, propter
ipsorum magnam penuriam ,& snfirmitatem : quia fame morerentur in
Pro mini- in itinere. Quare non solu licite crestris. do fieri in omnibus casibus positis in conclusionibus, sed videtur esse praeceptum sic fieri, siue sit ubi beneplacitum est requisitum, siue ubi non, siue ex speciali commissione esset concessum, siue non perinde esset: quia talis solum ex praecepto sacri Euangeli j id ageret, a quo no potest deo bligari per
Matth. I 3. Summum Pontificem. Et sic necesJitate extrema existenti, religiosus, cui alioqui est prohibitum bapti Zare, licite etiam sine concessione bapti Zat: imo quilibct religiosus inter noui Or- his indigenas etiam nulla exissente coccssione Summi Pontificis, potest licite illa facere, propter necessitatem extremam , in qua positi sunt, in qua pereunt, nisi cis subueniatur, ubi non est alius miniflcr. Et s, talis sit extrema, sat Ctur omnes, qui sunt apud neophytos. Qiiod alij non negarent,si eorum linguam non ignorarent. Si enim
proximi bestiam , in foveam iacentem Lucae. ΙΑ. lCUar C tenemur, .non aspicientes ad Matth. 18. die ni scitu, ex doctrina Christi: quanto magis proximum prope infernum habitantem tenemur cruere, etiam si ob id oporteret frangere omne S litimanas constitutiones si nil λ S c d haec Igendo, nulla omittitur Ecclesiae repula, in ulla contemnitur, sed lex Chri
sti qui ipsam regit Ecclesia in) obser
vatur, quae omnἰes obligar, & nullum X crpat, cuiuscunq; conditionis sit. Et in tantum credo VCrum esse deministis, ut necessitate conas ellente ) id
ipsi, in fatear licitu esse omnibus ali)scutit scutaq; sint condit lonis, dummo-ado probe Ius, & sidium intelligant, &nullum sit scandalum . Atq; ut in ana
plurimi e sient, qui possent ista consilia
praebere, sed proh dolor paucissimi
sunt mestares,cum messis sit multa. Ioan. 4. 6. conclusio. Religiosi de benepla- 6. concitieito Episcoporum non Tolum possunt consulere,& monere ad separationem quoInouerunt non posse iungi, siue sine testibus siue cum testibus su erue iuncti, sed etiam licitum est id dicere illis, qui in facie Ecclesis contraxerur,
dum non potuerunt cotrahere: dummodo sint extra locum, in quo est iudex Ecclesiae . Probatur. Per beneplacitum Episcoporum religiosi fruuntur omnibus priuilegijs c6cessis hu
usque a Summis Pontificibus,sed veconstat ex priuileg ijs ) eis data est, de Adria
concesta omnimoda potestas in utroq; c cedivsero, & particulariter ad iudicandum ministris de causis matrimonij : ergo aliquid in Vtroq; aliud videtur eis concessiim, quod n6 habebant ante concessionem , sed ut qu/a probaui supra) siue concessione,& priuilegio solum propter necessitatem licite cum omnibus qui contraxerunt non in facie Ecclesiae, cognito impediamento, possis ut se habere consulendo separationem : ergo aliquid aliud est eis ultra concessum, & non videtur,
nisi quod & ipsi Episcopi ex sua pol
state ordinaria possunt in matrimonio . contracto in facie Ecclesiae: ergo videtur tales religiossis licite poste consulere separatione: alioqui non opus esset consensu ipsorum Episcoporum, si aliquid de nouo non concederetur, quod ante non fuerat concessum . Et posset ,& credo ita saepissime contingere tantam esse 'distantiam ad iudicem Ecclesiae, ut tuc religiosus etiam
sine speciali concessione Episcopi illis, qui contraxerunt in facie Ecclesiet, licite consulat separari, cognito impedimento: quia tales tenentur tunc
separari ut supra diximus) sine Ecclesiae sententia, eo quod non possunt adire iudicem sine naagna dissicultate : si ergo ipsi tenentur separari, licite quis consulere potest illud, cognita veritate : se tu ar tet go quandoquid cui Episicopi dant i cligiosis consensum at qurd aliud reli piosos habere , qUOdante uon habebaui, tectulo asset tu. Et vide iug
349쪽
Artis. XI. An religiosis liceat age. ad diuor. 233
ridetur hoc, scilicet, posse in talibus T. conclusio. Religiosi habentes a L. I. conclu. iudicare, et sana non spectata sententia sensum Episcoporum ad ytendum pri Ratio. iudicis ecclesia ilici: lino videtur in ca Lli legijs omnibus concellis intra duas Paul. 3. sutunc esse sententiam iudicis eccle- dietas, possunt in omnibus causis ma- De beneia fiastici: quia Episcopi per talem consensum videntur dare facultatem, qua Summus Pontifex concessit per priuilegia. Et videtur quod ecclesiastici iudices de matrimonio contracto in facie Ecclesiae cognoscere, & licite possent consulere , Sc monere, & sic opus esset praecipere talem separationem . Verum quia sic expedit, omnino intellige da est coclusio extra locum, ubi adest iudex ecclesiasticus, qui sedens pro tribunali, solet diu oris iij sententiam promulgare in similibus , ne videatur coni Cni. Tamen extra locum credo veram conclusi imo
etia in ipso loco, si unus iudex non sufficeret omnibus prouidere: quia est et sicut si iudex non esset. Sed tamen as sensus Episcoporum adhuc requirendus videtur , ut melius fiat. Et tan-NOta . dein coclusionem istam intelligo, siue talis religiosus post assensum Episcoporum procedat tanquam iudex, vel procedat in soro conscientiae tanqua pater : quia Episcopus qui suum dedit assensum, utroq; modo poterat P cedere, & utroq; modo licite faceret, quicquid faceret in tali negocio. Et si ubi beneplacitum Episcoporum requisitum est, hoc potest religiosus Episcopo concedente, a fortiori potest ubi
beneplacitum non est necessarium, ut patet ex concessione Adran. s. &Pauli 3. ' De quo late incompendio priuilig. a nobis edito,& in declaratione priuilegi j Leo. io. & Pauli R. de Clementi. Religiosi, de priuilegi j s.
Quando erat beneplacitum requis tum, constat ex priuilegio Adriani 6. quantum ad usum illius omnino de potestatis in utroq; soro in tra duas dietas,ubi Episcopus, vel eius olficialis fuisset: sed modo quantum ad administrationem fac ramentorum, quae per parochum ministrari solent, non
est requisita licentia Episcopi: etia in loco ubi est Episcopus, vel eius officia
lis, ut constat ex priuilegio Pij V.
trimonialibus Indorum, siue matrimo placito renium sit contractum clandestine , siue quisito ad in facie Ecclesiae, procedere & ut iudi- quid, &ces,& in soro conscientiae ad libitum . quando,ui Probatur. Per talem conseia sum Epi- de docto. scoporu Summus Pontifex Paulus S. in sua d concedit omnia priuilegia alias indul- clarationeta ipsis religiosis, sed pzr alia priuile- priui. pergia data est cis potestas iudicandi de totu, iquo matrimoni js: ergo possunt uti facul- sensu inteltate cocessa, & non est concessum ibi u ligit hic re illud, quod ipsi ante concestionem po quiri.
terant in foro conscientiae : ergo aliquid aliud est eis datum , Sc non videtur, nisi ut iudiciario modo procedere possint: ergo hoc est eis concessum.
Et domini Episcopi sic intelligunt,prqbentes assensum, alioqui frustra ab eis exigeretur, si no possent per assensum ipsbrum aliud agere circa matrimonium neophytorum, quam quod ipsi poterat secluso assensu, Sc priuilegio , quod non videtur dicendum. Hoc intelligitur, dummodo potestatem non restringant, ubi eorum beneplacitum est requisitum. ' De hoc latius in declaratione priuilegi j Leonis Io. Sc Clement in . religios de priuilegi j s. 8. conclusio. Religi psi, quibus Epi- 8. conelu.scopi assensum praebuerulit, in matrimonio neophytorum procedentes vehit iudices, licet no habeant notariti, neq; iuramentum exigant in forma atellibus, dummodo cognitionem habeant veritatis, nullo modo peccant, sed bene faciunt. Probatur ex supe- I. Ratio. rius dictis: nam ipsi iudices ecclesiastici id omittentes cum personis infirmae sortis quales iunt neophyti in nouo orbi )i Hillo modo peccant: ergo neq; in miliri, quibus idem commissum et t. Item. Illa non sunt obseruanda, nisi x. Ratio.
inquantuina conducunt ad causae co
gnitionem, ergo quomodocunq; constet de caula, sit sticit, qu do quialem frustra adhiberentur tales solennitates. Et tandem patet ex sit perius dictis: ubi late probauimus, iudice non te ueri
350쪽
s Tertia Pars Speculi soniugiorum.
teneri ad obseruandum : imo toneri ad non obseruanduna, quando illa ob seruare impedimetum est, quominus fietis contequatur, propter quem ipsae solennitates introduct e sunt: sed n5 observado, veritas eodem modo patefit,& melius omnibus subuenitur: non ergo necesse est illa obseruare. Religiosus igitur etiam si procedat tanquam iudex in matrimonio neophytorum noui orbis non est opus habeat notarium , & iuramentum exigat. Equidem si ministri in nouo orbe procedant ut legati a Summo Pontifice per virtutem priuilegior ulra, dimitte
xe possunt si expediat omnia illa,
quae iure humano sunt constituta, &requisita in cognitione causarum, solum obseruando illa quae de iure naturae,& Diuino sunt necessaria : ut est probatio rei per duos,vel tres testes, quod appareat reus, & audiatur sua defensio : ut patet Actuu 2 s. & Detit. 17. Caeterum, quod sententia scribatur, quod proferatur, quod sedendo pro tribuna Ii, quod sit notarius , &cilia similia, non est necessarium : quia Papa potest 4n istis disipensare. Idem dicendum de Episcopo. Posiet enim
si expediret procedere de plano,
sine figura iudicii. Sylvest. in verbo.
Iudex. I. q. Veruntamen quia r ligiosorum omnium modus procedendi solii est in conscientia,ad subueniendum.proximis extreme laborantibus,
nulla solemnitate iuris opus est, sed simpliciter, & de plano, sine strepitu, S figura iudicij cognoscant veritatem rei in simplicitate,sine dolo,& fraude:& ea cognita, quod rectum, quod iu-flum proximo declarent. Et Iste modus videtur religiosus, qui decet viros a caeteris in sortem minister ijsegregatos,sicut olim Paulus, & Barnabasiegregati dicuntur . Alius tamemodus iuridicus obseruari debet, quado necesse fuerit. Haec d xerim propter neophytos nudos,& pauperes, qui vix habent quotidianum victum, quanto magis nummos pro tabellione,& iudice sedenti pro tribunali. Misereantur ergo illorum ,& de plano procedant, seruando quod naturale.&Diuinum est.
Vtrum sola cohabitatio sime eonsensu
. impedimentum, illo cessante 4 N ad matrimonium verum, vel praesumptum sussiciat, si duo coniun
maritali,propter impedimentum quod tunc fuit,non potuerunt coniungi, post tamen, cessante impedimento,sine nouo consensu cohabitauerunt simul: utruis a cohabitatio fine nouo co sensu suia ficiat ad matrimonium verum,uel prε sumptum . Istud dubium partim tra' Argu. 8.ctauimus in prima parte: sed tamen Dub. r. modo non pigebit, neque grauabitur lector, fi clarius, &aliquato prolixius id repetamus. Et certe mihi hoc dubium non est dubium, sed tamen quia quidam ex iuris prudentibus doctus,& fatis in literis exercitatus tenet singularem opinionem, oportet divinire quid tenendum. Et ad dubium potest esse dubium, virum si aliqui duo simul co traxerutexistente impedimento,& postea eadefide, ces ante impedimento,manserunt simul sine nouo consensu, utrum sit matrimonium verum in foro conscientiae, vel utrum dato non sit in foro conscientiae, saltim sit praesumptum in soro exteriori. Et hoc cotingere potest dupliciter, vel semper ipsis manentibus in ignorantia impedimenti,vel nomanentibus , sed iam cognoscentibus impedimentum a principio fuisse, sed cessasse, tamen post adhuc manent iuncti. Casus equidem contingit aliquan Pro ne orido apud noui orbis indigenas, ut si phytis. duo tempore infidelitatis contraxerunt, & tamen quia vel vir habebat
aliam uxorem, vel foeminam alium maritum,non potui esse matrimonium,