장음표시 사용
331쪽
hic. VIII. suis modus eruo. industri. Τ
cem fidem de matrimonio, & consen-ssse, & datur sententia pro matrimonio, & post dolentes de mendacio, dicunt nunquam suisse talem consensum,& nolle de nouo cossentire, ut patet in cap. Quod ad consultationem. de sententia, & re iudicata. Insoroquidem cxteriori non sunt audiendi, sed compellendi ut sint simul : nam ex quo data sententia est, & non sui tappellatum, videtur sui fle consensus necessarius, etiam si a principio non
fuisset. In foro vero conscientiae probabiliter crediderim inter noui orbis
homines si casus contingeret ) esset
verum matrimonium, si ita est , quod tempore, quando lata cit sententia , non habu ei uni distensum , sed voluerunt stare pro sententia, quia tunc perinde eli, ac si secundum mores suos parentes, vel cognati loquerentur de matrimonio, & ipsis intelligentibus,& volentibus, iungerentur ansq; contradictione aliqua, vel dissensu: na tuc Verum erat matrimonium , ut nos insup- p p. prima parte determinavimus . Sic in artic. s. praesentiarum dici pollet, si casus contingat, quem non dubito contingere . Et idem esset dicendum, quando religiosi id dicunt, si ipsi determinant Costanquam Vir,& uxor, supposito in animo non fuerit dissensus , sed assensius
in matrimonium . ' Uerum est tame, quod si talis consensitis fundamentum
haberet, quia putant se astrictos Senon sunt 3 non faceret matrimonium: quia fundamentum est falsum,& nullius vigoris, nec firmitatis, sic iit si iudex, vel consessis r ex errore diceret esse matrimonium, & teneri ad id : &obedientes consentirent, alia I non co-
sensuri, si non existimarent se deliinctos, non esset matrimonium per tale eonsensum . De quo supra iam dixi muS . p. p. art. 29. in fine. 1. dubi j. '' Modo tamen per Concilium Tridentinum divinitum non susticere ad matrimonium talem consensum , sed
requisitus est parochus, & testes , ut infra in appendice. Et quo pacto de
heant scribi qui coniungutur, ibidem disputatur late.
Item notandum, quod quando pro Nota. 3. cedrtur ad dissoluendum matrimoniuiam contractu in , vel quia praecessit impedimentum consanguinitatis, velastinitatis, testes debent iurare, quod non dolo, aut amicitia, aut aliquo commodo priuato falsum iurabunt. In c. Testes demoliens. de testi.& attesta. bet iurare.
Considerandum etiam, quod testes Nota. qui in matrimonio sunt admittendi, sunt consanguinei, & isti amplius admittuntur , qtlum extranei, maxime
quando agitur de gradu consanguinitatis, & amnitatis. Qui matri ino nisi
accusa. possunt. c. Videtur nobis. Et quando non sunt testes de visu, admiti tintur de auditu. De testibus, & atis retia. cap. Praeterea. Et est peculiare
in matrimonio , ut Ctia in de consensu partium iuramentum non remittatur. c. I. De consang. Sc a filia. & Glo. In c. tuis. de testibus.& Glo. in c. Continebat, de sponsa. impuberum. Praeterea notandum, quod testes Nota. s. qui ad matrimonium admittuntur, debent esse circuit specti: omni exceptione maiores. Et oportet eme graues. Vide Glo. quam valde notat Panor. Panor.
in eodem cap. Et dicit illos dici testes Testes qui
omni exceptione maiores, qui nulla in matri. exceptione legitima possunt repelli. fiunt OiΠ- Et allegat Glo. notabi. Institu . de in- ni excep-Dtie stipul. 6. Item verborum obliga- tione matio. quae dicit illum te lem dici ido- iores . neum, qui nulla exceptione repelli potest . Haec Panor. Notat etiam ibi, quod cum agitur ad impedie dum, vel dirime dum matrimonium, udem qui de nunciant, vel accusant, possunt esse testes : & hoc ratione peccati, cum n6 agitur de commodo, aut incommodo comina. Volo notari quales testes sint requisiti, si procedendum est per viam
iudici Miam . Et in cap. Licet, dicituris Oportet tales non sint infime . De
testibus. R attesta. & ibidem Glo. Et in cap. de Pare telai 3 s. q. 6. dicitur, quod debeat considerari in eis qualitas personarum . Et Hugutius dicit, Hu uti ne sint seruiles, vel criminosi . Notandum etiam, quod per sol una Nota. 6.
matris dicentis impedimentum esse,
332쪽
3is Tertia Tars speculi Coniugiorum. '
Vti' test s matrimonium nondum contractum non sussi. non debet contrahi: ut patet in cap. addi solue Super eo. de testibus attesta. Tadu matri. men dictum unius testis non valet ad Testimo. matrimonium iam contractum dis l- matris su- uendum, ut patc t de eo, qua cogno. cospectum. san. v xo. c. De illo. Testimonium etiam atris est suspectum quando vir est superior diuit ijs,vel honore, vel potestate ut habetur e . supra a neg. Nota. f. Item animaduertendum, quod ad Solus ru- dis luendum matrimonium legitimor de im me contractum,non sussicit rumor vi-pedimeto, ciniae, quae dicat prius assinitate praeno sum cit cessisse: ob quod non potuit esse ma- ad dissol- trimonium. Patet in c. Super eo. deuendum. eo qui cog . consan. v xo. suae. At quia est iste textus valde notandus, placet adducere quae notat, & bene Panor. Et primum notandum in textu dici, quod ad consessionem coniugum dicentium impedimentum prae ccssisse,
non dcbct fieri separatio : ut si dicat
vir prius cognouisse matrem uxor I S,
vel consanguineam eius intra gradum prohibitum : vel si dicat scemina, se cognitam sita si ea patre, vel a confaragilinco mariti intra gradum prohibitum
ante matrimonium contractum. Dicitur ibi, quod non ob hoc statim sunt
separandi. Et Panor. abi notat, quod ad consi lsioncm conivgum contra matri irronium non debet feri separatio. S cii iniit , quod rumor viciniae proprie dicitur , quando aliqua pars viciniae
Rumor, aliquid a sit rit. Et in hoc diffcri rit sarra tu n mor, a fama, nam fama proprie est, idem . quando tota ciuitas, seu vicinia, vel
niator par S re es amat: puta 3. vel 4. pars e unde in minus se habet rumor ,
sitati, Dina . Et si nillis Glos. habetur jn capitulo . Si duo 3 s . q. 6. Et infra dicit in glosia prima in fine. Nota bene .plεss Et expediendo hanc materiam cuiam glos sinat. distingue plene , cum
Luxta rur, nunquid valeat confessio e Gniugum in causa m.trimoni Mip Autaeitur de matrimonio contrahendo, aut de iam contracto . Pris O casu, lola fama de impedintento sussicit ad impediendum matrimoni iam, etiam si in iponsalibus interuenis et iurametum. Tex. est no . in c. Super eo. de consas.& assin. Item ad dictum unius, scilice terti j, impeditur matrimonium contrahendum si non interuenit iuramentum: ut est tex. in c. Praeterea. v. despon. Et in c. Super eo. de testi. Et ex Ad dictε illis duobus. c. videtur inserendum, unius im- plus quod probat fama, quam unus peditur
testis quia ut dixi sola fama impe- matrimO
dit, ubi etiam interuenit iuram ctum, ni u cotra secus in dicto unius. Sed ego credere hendum.
ait Panor. quod si unus testis om- Panor.
nino integer confiteretur impedimentum, impediretur matrimonium, etiasi iuramen tu interuenerit: quia Unus testis non minus probat, quam fama, ad hoc quod non . In c. veniens dete-sti. Et in c. I. de appella. Facit. c. Sumper eo. g. I. de testibus. Et ad c. Prs terea, respondeo, quod ille testis non erat omnino integer, quia allegabat
turpitudinem suam . Et sic, si sponsi
confitentur impedimentum, puto sufficere eorum confessionem ad impediendum matrimonium , etiam si inter lienisset in sponsalibus iuramentu.
Ratio est: quia cum possint sibi remittere illam obligationem iuratam. vi in c. 2. de sponsa. praestim io est, quod non confiteantur salsum. Sic ristringo tex. ubi agitur de contracto matrim. Et sic proprie loquitur , a ut alter e X sponsis confitetur impedimentum, &tunc aut confitetur ille, qui stat contra sponsalia , & non puto sum cere :quia consessio per se non valet M. l. 2.
in principio . Quod si diceremus con- Notadium trarium,facile dis luerentur sponsata quod dicit
lia: cum appetens separatione na, confiteret tir impedimentum . Aut confitetur qui stat pro sponsalibus, & tunc
sum cit eius confessio. Argu. c. Attestatio. de sponsial. impube. & quod notat ibi. Holiae . . Hosti en. Secundo casu prinei pali cum agitur
de contracto dic. Aut confessio tendit ad separationem tori, & valet consessisio contra confitentem . Unde si v xci
confiteatur adulterium, sibi praeiudicat. vlinc. Extiteris . de diuor iij s. quia per hoc non separat tir vinculum
matrimoniale . Aut consessio fit super subin
333쪽
do antime periculo , auditur allegat turpaudinem
mbstantia vinculi matrimonialis, & si
pro matrimonio valet, dummodo honveniat in praeiudicium alterius matrimoni j: de quo contiet. Et not. in c. a. de clan. despon. Aut confestio si contra matrimonium, Sc tunc aut conit ges costas tentes stant coiatra matrimonium, non valet consessici, etiam
cum fama. llatio est: quia consellio de se nihil probat, ex quo est pro confitentibus. Fama autem per se Non sussicii ad dirime dum matrimonium, ut in d. c. Si duo. Hoc tenuit do. And.
Quod satis placet. Et sic limita illud.
c. Si duo . Aut consessio fit a coniugib. stantibus pro matrimonio , puta quia rudex inquirit ex ossicio , vel 3. accusat. Syc. Et tandem Ibidem concludit : quia ex quo consessio emanat pis stantibus pro matrimonio, nec
est praesumptio collusionis, standum est consessioni, etiam sine fama: quia
non est praesemptio, ut quis colafitea- . tui fallum contra se . Hoc voluerunt communiter docto. in d. cap. Atte-1fati. N Hosti en . hic . Et sortius valet confessio , quando habet concomitantiam famae, aut alter eorum tantum confitetur contra matrimonium. Et tunc, aut ille qui stat contra matrimonium,SI noir valet: etiam si concur. rat fama per rationem supra ductam raut constet u lle qui stat pro matrimonio : & d: citdo. And. quod si allegat turpitudinem suam ut si dicerer,
vere habui accessu in cum consangMnea ineae uxoris,' via ipsa foemina simile dicat non probat etiam cum fama . Et allegat notata per Archidia. in d. cap.. Si ditis. Sed certe Archidia. etiam inseri contrariam opin. & illa puto veriorem , quia ubi agitur de periculo animae, auditur allegans turpitudinem suam: ut plene dixi in cap. Cum super. de concessio. praeben. II C. Ex quo lite stat pro matrimonio, &confitetur contra se, non est praestim-ptio, quod dicat falsum . Haec omnia
Omnia tam sunt egregie dicta,&tam c'nuenientia ministris , qui huic negotio operam dant, ut deberent scri
bi si fas esset) literis aureis adquie
tandum conscipiat iam multorum . Et
ne sorte ali a uis non palpias intelligere sententiam ipsius .P.inor. frustre- Sum m turdoctrina tali, in breui hec est . sententia cisus contingit, sicut saepe Panor. contingit mihi scribenti, cum duobus coni unctis i ta natrimonio, rarier quos fuit impedimentum, si interrogati de impedimento, confitentur tale praecessisse : quo stante non potuerunt con' 'gi , virum stisficiat sola consessio ipsorum ad disti, luendita : dicit Panor. & bene ex communi opinio, quod tunc videndum, virlim tales, quia ibere consitentur impedimentum , quo stata te matrimonium est nullum : volunt sic manere in matrImonio, ve I volunt separari. Si volunt naanere, illud dicit . Panor. itare pro matrimonio, tunc sufficit confestio ipsorum ad disia soluendum : quia non est credibile eos mentiri eontra se, quandoquidem nollent separari. Et tamen ex eorum consessione sequitur separatio . Hoc Idem obseruandum est, quando alter eorum solum confitetur impedimentum , dum molis talis qui confitetur , stare velit primatrimonio, quia nullaeit suspicio de dolo, aut mendacio.
Secus tamen cllet, si confitentes non stat ei; t pro matrimonio, quia separari Voluti t. nam tunc eo rum confessio est
suspecta. Monaodo sit iurandum, Sc quid in
iuramento exigendo debeat conside- .rari, quando etiam fit ad diuortium , & separationem, habes 3 s. q. 6. c. De parentela. Et c. An isto die I. Est insiti per notandum, st quotiens. Notanduest dubium , in dubio standum est pro
matrimonio: qm a tutius eii aliquos contra statuta hominum dimittere copulatos : qua in lzgitime coni linctos contra ita tuta hominiani separare. Extra, de testibus. c. Licet, ita fine. Que notanda i unt Et intelligit Pano.)quando matrimonium potest habere este sumit, ut notaui supra in p. Supra p. p. Item . Quando non est certitudo arti. ῖ8 aliqua , semper in dubio absoluendus
est reus , c. de clandesti. desbonsi.
334쪽
3 ra Tertia pars Speculioniugiorum
Et c. Mulieri. de iure iuran. Vide Padi
nor. ibi. Salian4. Vltimo notandum ex S. Tho. quid. I.ar. . dicit, Q, in causa matrimoniali quan- q. 3 . do agitur ad separationem proptereo sanguinitatem,vel assinitatem,quae praecessit,per testes,veritas debet patefieri sicut & in alijs. Tamen ut Iuristae dicunt in hac causa multa specialia inueniuntur,scilicet quod idem potest esse accusator,&testis. Qubdn5 iuraturae calumnia sicut Extra de
iuramento calumniae . c. Literas . ubi
in spiritualibus non iuratur de calumnia γε cum fit causa quasi spiritualis . Et quod consanguinei admittuntur ad testificandum . Et quod non seruatur omnino ordo iudiciarius : quia . denunciatione facta, contumax potest excommunicari, lite non contestata.
Et valet hic testimonium de auditu. Et post publicationem testium testes possunt induci. Et hoc totum est, ut peccatum impediatur, quod in tali coniunctione esse potest. Haec B. Τho. Libuit ista notare propter illa verba quae dicit,quod non .seruatur omnino ordo iudiciarius in Matrimo Oio, &hoc ad impediendum precatum,quod est in tali coniunctione. Notanda verba pro religiosis, qui ad tollendu peccata neophytorum non seruant ordinem iuris,verita Ie cognita.
An si inter aliquos coniunctos, ob impedimentum non potuit Grire matrimonium t necessaria sententia iudicis ad di
quando est interialiquos impedimentu aliquod, quo stante, matrimonium non potest esse virum sit necessaria. sententia Ecclesiae ad diuortium celebrandum : an si ipsis, qui sic con-
itincti sunt, constat de impedimento, possint adinvicem separari . Pro decisione notandum triplicii r I. Nota ,
posse contingere tales cum impedimento iunctos fuisse. Primo,ignorando impedimentum: si contraxerunt in facie Ecclesiae. Secundo,si non contraxerunt in facie Ecclesiae, sed coram testibus . Tertio quango nec in facie Ecclesiae,neque coram testibus,sed se
Secundo. Dupliciter potest con- Nota 8, tingere aliquos duos, qui iuncti sunt, separari. Vno modo intelligendo de illis, qui non sunt iuncti mutuo consensu, & more illorum , qui solent in matrimonio iungi. Alio modo,quando sunt coniuncti, sicut solent coniungi alij tamen matrimonium non potuit esse propter impedirnentum . Tertio notandum , eos posse sepa- Nota 3. rari, ubi non est Ecclesiae iudex,neque
de facili haberi potest, vel ubi est ecclesiasticus iudex qui potest de facili
haberi. Istis sic consideratis , respon
I. conclusio. Illi qui coniuncti sunt I. conclu. in matrimonio per cosensum mutuu , sicut solitum est in facie Ecclesiae,etia cognito impedimento, propter quod matrimoniti fuit nullum: si iudex ecclesiasticus de facili haberi potest, non possunt licite sola sua aut horitate separari. Probatur. Extra de diuortiis. S. Th. n c. Porro. &c. Multorum. 3s-q. 6. & d. 17. q. 2i in multis alijs locis determinatu est . art. 3. Et probari potest sicut probauimus Ratio. pra de diuortio facto propter sor- sup. art. si nicationem. quia nullus sibi potest ius dicere . Cum ergo iura disponant tale matrimonium disiungendum, oportet adueniat sententia iudicis. Dixi,
si fuerit factum per consensium , & in facie Ecclesiae : quia si non fuerit sic
contractum, non est necessaria senten.
iudicis Eccles ast. ut dicemus statim. Dixi etiam, si facile iudex ecclesiasticus haberi potest, quia ubi non est neque de facili potest non intelligitur conclusio. Et intelligimus, nisi igno-.S.Tho. I. rrantiam uincibilis eos excuset: quia q. 76. tunc non peccarent diuertendo ad-
a. conclu. Qui per mutuum con- 2. conclui sensum
335쪽
sensum c5 traxerunt in lacte Ecclesiae , inter quos est impedimentum, quo stante non potuit esse matrimonium :si non est iudex ecclesiasticus, vel de facili haberi non potest, se disiungendo, cognito impedimento, secluso scanRatio I. dato, nullo modo p ccant. Probatur. Isti tales nullo modo sunt coniugati, nec positi ni esse: ergo tenentur timui non adesse,& disiungi non possunt alia via, quam vel per iudicem, Eccle. vel si propria authoritate id faciant, sed per iudicem . Ecclesiae non postini, quia quod non potest seri fine dissicultate, dicitur non poste fieri: ergo Matth. I9. tenetur per se facere, sicut etia A rist. Aristo. sumit impossi. prodissin. I. de coelo.
Ratio a. Secundo. Ratio quare tenetur adi- . re iudicem Ecclesiae, est, ne in tali disiunctione coutingat fraus, aut dolus, aut scandalum de dis lutione matrimonij: sed ponimus no esse fraudem , aut dolum , sed quod vere ita est impedim tum esse, quo stante, nullo modo potuit esse matrimonium . Et etiam se cludimus scandalum , quia si esset propter vitandum scandalum deberent manere in unum, licet non cQ- misceri carnalites,vsquedum per sententiam Ecclesiae fieret diuortium . Sequitur ergo quod si dolus, & fraus
cessat,& scandalum, nullum erit pec- Relecti. catum propria aut horitate diserte de decimis re,quia cesi ante ratiorre legis, cessat &q. IO. eius obIigatio : cessante scandalo, etiasi solum cesset in particulari, quicquid
Adri. quo dicat Fortunius in tractatu. de vii. fili. 6. ar. p. ne, illatione I s. & I6. &Michael de Medina de Medina,de contracti. q. 14. & Couar.
contra t. in epitho. in a. p. c. s. nu. 7. & de t q. 2ῖ. sta. ca. Cum esses. nu. 9. Ergo ubino
Couarru. esset iudex Ecclesiasticus, nec de facili Pano. in c. habere posset, non esset peccatum di-Plerique. siungi. Si tamen esset parochus Vel de immu- alius vicem habens in tali loco, no posiani. Eccle. sent tales excusari a peccato . ' QRauis probabilem reputemus opinion C dictorum doctorum, qui tenent, quod
ad hoc quod cesset legis obligatio, noTussicit ratio cesset in particulari, sed requiritur ut uniuersaliter cesset. 'Ex conclusiqnibus sequitur, quod Corolla. neophyti, qui contraxerunt in facie,
Ecclesiae, impedimento existente taliquo non potuit esse matrimonium, silue suerit ignoranter ex parte sua, veministrorum, siue fuerit ex malitia, si
post cognito impedimeto, resipiscant:& distantes nimium a iudice ecclenastico, sic quod non possit cognita sua conditione,& paupertate,sine dissicultate maxima aditus haberi ad eum , neq; etiam alij sint ministri Ecclesiae: quod si, secluso scandalo, propria authoritate discedant, non peccant, saltim mortaliter: imo existimo,ubi fraus& dolus cessat, si timentes Deum id faciunt,meritorie fieri . Dico, secluso
scandalo, quia tale S tenentur vitare et
sed quia illi qui scandalizari possunt
inter eos impedimentum non ignorabunt non dubito sine peccato tales disiungi sicut certo scio iactu fuisse. Et aperte patet illos non peccare: S. Th. I. a. quia omnino ignorant in uincibiliter q. 76.ar.3. ad id teneri: imo quotidie aurunt pret dicat' res dicentes, quod tales qui habent impedimentum, non possunt simul stare. Tertia conclusio . Qui contraxe- conclu. et runt stante tali impedimento, quod impedit , & dirimit, si coram testibus solum, poterunt cognito impedimento, sine sententia iudicis Ecclesiastici, secluso scandalo, separari in inuicem, ubi iudex non adest, licet de facili possit adiri. Ista disteri a secunda. Nam in 1. dixi,quod ubi in facie Ecclesio est contractum, est necesse ad re iudicem
Ecclesiae,)bi adest, vel facile haberi potest, sed in ista, quod ubi non est contractum in facie Ecclesiae, sed solum
coram testibus,& iudex non adest, secluso scandalo, non tenetur adire ipsum,etiam si facile haberi posset. Pro- Ratio. batur. Tota ratio quare Ecclesia determinauit in capitulis allegatis necessarium esse sententia Ecclesiae praecedere , est quia tale matrimonium in facie Ecclosiae constat ,& ab ipsa approbat una, non debet sine eius sententia rursus annullari,& quassari: ergo ubi ipsi Ecclesiae non constat de tali ma
336쪽
Terita 'Pure Speculi Coniugibrum.
Conclu. I. Ratio. r. Ratio. trimonio i neque in facie eius suit δε-ctum, no est necesse interueniat prius eius lententia , quam fiat separatio , cognito impedimento, seclusa fraude, & dolo, & scandalo : quia certum est quod tenetur non scadalizare te ites,
coram quibus laetum est . . Et ni fallor illam opinionem vult insinuare. Paludas . in Φ. ubi dicit, matrimoniucontractum in facie Ecclesiae non posse etiam propter impedimentum disiungi sine sententia Ecclesiae. Videtur ergo quod matrimonium non sa tum iudicio Ecclesiae, possit sine sententia eius separari. Dixi, si non adest , nam si adest ibi iudex, vel minister tenens
vicem Ecclesiae, tenerent ar tales de- nunc lare antequam separentur.
Ex ista conclusione habes documentum ab non damnandum de mortali plurimos neophytorum , qui degetes
In montibus co traxerurit impedimento stante,& ignorato, coram te itibus: S post cognito, sine licentia iudicisse parturi ur in inuicem , ubi fraus & dolus cessat,& scandalum. Verum modo per Concilium Tridentinum dubium
sublatum , cum matrimonium non sit
q. conclusio. illi qui contraxerunt matrimonium stante impedimento , quo non potuerunt contrahere, & cotraxerui secrete sine testibus: possunt, cognito impedimen Lo , in inuicem sic par ars : sine aliqua sententia iudicis ecci I saltici, etia si adsit uecluso scanda o) Probatur . Tale matrimonium, cum fuit secretum, nullo modo Ecclesia appr6bauit: sequitur ergo no esse nece stariam Ecclesiae sententiam ad id parationem . quia tunc est necessaria, quando Ecclesia prius factum proba
int: & in notitiam Clus venit . ergo non est nec est ria eius sententia . Secundo . Talas tenentur separari, Sc non tenentur iudicite manifestare: ergo diuertendo non peccant. Patet
maior. Probo minorem : quia non tenentur peccatumTuum occultum co-
trahendi clandestine denunciari iudi- . ci,nis solum confessori: sed si esset necessario petenda prius iudicis sententia, tenerentur suum peccatum occultum extra confessionem manifestare, quod non est dicendum: tenendum ergo non este necessariam iudicis sententiam ad separationem. Dixi, seclusa scandalo, quia posset esse, quod dato secrete contraxissent, iam multi scirent: & tunc perinde esset, sicut si coram. testibus: ob id tenerentur vitare scandalum . Tenet expresse Ricardus iii 4. & Archi. Flore iI. Ex ista conclusione sequitur, nullo modo peccare neophytos, si contraxerunt secrete sine testibus stante impedimento & post: cognito, sine fraude Scdolo separantur sine scandalo. Ed coatingit casus, ut quarado foemina habebat alium virum,& post cognita est veritas,& intelligit non potuisse esse matrimonitim, S diuertit. Idem de viro. Non est peccatum , seclusa fraude, Scdolo, Sc scandalo sic separari: quia tenentur diuertere, dc non tenentur propalare factum, nisi in consessione: ergo nullo modo peccant id faciendo. Haec modo probantur per divinita in
Concit. Triden. cum tale matrimoniunullum esse iudicet. .
conclusio. Si aliqui fuerunt iuncti absque consensu inu tuo absqtie caeremoni js litis, sed modo illicito concubinario, si postea separantur in
inuicem: etiam si apud aliqs sint reputati velut coniuges , dummodo fiat sine scandalo, nullum est peccatum propria alit horitate diuertera : imo tenentur ad illud . Probatur. Tales coniuncti semper fuerunt in peccato, & nunquam fuit ipsorum licita coniunctio matrimoni j, nec vera, Vel praestrinpta quo ad Ecclesiam: ergosequitur non Osse necessariam sententiam Ecclesiae: nam Ecclesia, ubi secrete fuit cotractum matrimonium, non iudicat matrimonium, sed stuprii, vel adulte-vium , Ut patet, 3 o. q. s. per totam :quanto magis ubi neque secreto fuit contractum iudicabit λ ergo no est nec elle eius sententia praecedat . . Secundo. Sententia Ecclesiae eo datur, ut separentur illi, qui mersit con
iuncti ted cum impedimento sed ta
Corolla. conci u. I. Ratio. 2. Ratio.
337쪽
Artis. X. mid deoeatfruare iussi in diuor.
tales nunqua suerunt coniuncti. quia supponimus nullo modo consensisse adinvicem : sed more concubinario iunctos fuisse: ergo nullo modo est
Ratio. Probatur adhuc ex coclusione Opraecedenti, nam si quando matrimonium fuit contractum , sed secreto, nullo modo debet praecedere sententia Ecclesiae : sed ita tim cognito impedimento, possunt in inuicem separari, quanto amplius dicendum , ubi nullus suit
contractus matrimonialis p Non enim habet Ecclesiae unus, ut contra concunarios deprehensos in peccato , ad separationem sententiam proserat diuortij: sed punit tanquam peccatores , quia ipsi antequam Ecclesia sciret, non fuerunt separati: quia si essent ante separati, non puniret: sequitur ergo,cum tales ficut dicit conclusio ) sint concubinari j: quod possunt, imo tenentur sine sententia Ecclesiae separari, Corolla conclusione habe tu bene sacere neophytos : qui cum aliquando iungerentur vir & foemina, nihil de matrimonio loquentes,& si postea separantur propria authoritate, intelligentes non fuisse inter eos matrimonium, nullo modo peccare: imo peccarent, si id non facerent, nisi contraherent de novo, si nullum esset impedimentum . Notanda sunt ista quia non raro contingunt iuxta Concilij Trident. sanctiones haec intelligenda.
debent siruare Iudices Ecclesiastici in diuortio . T R v M Iudices Ecclesiastici in causis matrimonialibus cum noui orbis neophytis teneatur seruare figuram &strepitum iudicij, qua seruant, dc feruare debent cum Hispanis. Haec propter aliquos , quos nouitam in hoc negotio scrupulosos,& impeditos, ut volotes traditiones hominum obseruare, cotemnant praeceptu
Dei, quit,' dici posset, quod dominus
Pharisaeis dixit. Propter traditiones Matth. Is. vestras transgredimini Dei mandatu . Atq; utina in noui impropertum sit talibus in die iudici j , qui volentes seruare quae constituta sunt, & a doctoribus declarata, ut in plurimu pro alijs nationibus, quς pollet ingenio, &astutia, animas naisere perire permittant ,
no subueniendo eis simpliciter , & de
plano, sicut eoru conditio exigit. Dominus credo in die iudici j loquetur
illud EZech 1. a. I Asioribus Israel, qui Ezech. t . pascebant semetipsos . Nonue greges in pastoributa pascuntur. Lac comedebatis.
lanis operiebamini, is quod cras mer at occidebatis , ct quod ιυrmum, is fractum non consolidastis, b Pod aegrorum non sanasis , o quod confractum est non adigasis, is quod abiecfsm non reduxi is , e Ir quod perierat non quκά- sis , sed cum ainseritate increpabatu .ct cum potentia . Et dispersa sunt oues meae , eo quod non esset pastor . Et famfunt in deuorationem omnium bestaruagri Dispersa sunt, ct erraueriant greges mei in cunisis motibuου, is super omnem faciem terrae dispersae sunt, is non erat qui requireret. Propterea pasto- Notet hures obseruandi audite verbu Domini. ius noui
Vos inquam) Episcopi noui orbis au orbis Epidi te verbum Diai. Viso ego icit Do- scopi reueminin Deus:quia pro eo quo docti sunt rem.
greges mei in rapinam, oues mea in deuorationem omnium besiarum agri,
eo quod non esset pastor . Haec dicit Do minus . Ego ipse super pasores requiragregem meum de manu eorum . Profecto sentetia satis terribilis cotra illoSpastores, qui oues sibi a domino creditas errare permittunt: & deuorari abest ijs, non sanando infirmum, non co lidando confractum , non eleuando abiectum , non quaerendo disperium .
Et sine dubio qui circa neophytos in nouo orbe strepitum & figuram iudicii observare volunt, non procedentes simpliciter& de plano, timeo sic Propter euenturum, cum illi sint, quibus do- quid insti- minus dicit. Ego ipse super pactores tuti sunt
requiram gregem meum de manu eoru. p a stores.
338쪽
sa a Tertia Pars Speculi Coniugiorum.
Et vae illis. Probatur hoc pastores c6stituti, ut gregem commisi una liberet de manu bestiae rugientis, & praeparatae ad escam . Si ergo ista liberatio
ri potest, si simpliciter & de plano, ipsi
pastores circvant gregem suum , sine Iucae 2. strepitu, obseruando vigilias noctis is I. Pet r. s. per gregem, simul & obseruando insidias daemonis,qui circuit grege, quaerendo quem deuoret. Egrediantur de throno & maiestate sua . Sumant sibi baculum. Fugiant quae necessaria non sunt: & tunc videbunt in aperto peccata gregis . Tunc intelligent, nunquid cum eis sit opus adhibere tabellionem,simul & testes. Nunquid
sit necessarium scraptis proferre sententiam, & terminum dare ad probandum : publicationem te ilium facere,& alia caeremonialia iuris obseruare. Exeant ergo & videbunt. Deponant obsecro Pontifices noui orbis vestem lineam , simul & tunicam hyacinthinam , bali heum, tiaram, laminam auream , se moralia contenti sint ex omnibus ornamentis Pontificalibus super humerale deferre, per quod denotatur ut infirmitates populi sup--Portent, scientes quonia ipsi infirmita Ad Heb. s re circundati sunt. Et sic suarnm oui uinfirmitati compatiantur . Habeant& limul rationale, scilicet, charitatem 2 eximiam suarum ouium : ut in visceribus suis, & corde solicitudine quotidiana portent. Illis duobus ornamentis contenti, alia dimittant: oniittant materialia illa ornamenta , licet significatum obtineant: & egrediantur,& circvant,& tunc intelligent noesse necesse illa seruare caeremonialia in iudicio circa matrimonium, quae seruantur cum caeteris pollentibus ingenio. Attendant obsecro qui pa- regor. in flores sunt, bonum pastorem Grego- pastora. r. rium : quia in suo quem edidit pasto- p. c. IO. rati tradit, quid pastores debeant se Ezech. 8. cere. Nam exponens illam visionem
Ezechiel. inquit . Dicit propheta, quod a Chaldea fuit ductus in visione Hierusalem ad templum domini, ubi vidit iuxta ostium quod respiciebat ad Aquilone quod era in atrio tem
pii , staturum idolum Zeli, idest,ido Iu
Baal, quod erat ad prouocandum ira Dei. Id eo dicitur idolum Zeli. Et in-raoduxit me Dominus ait prophetat ad oriZiu atri, is vidi, ct ecce foramen unu in pariete . Et dixit Dominus. Fili ho- Figura . minis : fode pariete. Et cum per fovissem
parietem : apparuit octium unum. Et dixit ad me.Ingreder , et vide abominationes pessimas: qum icti faciunt Inc.Et ingressus vidi. Et ecce omnia similitudo reptitium, ct animaliti, abominatio uniuersa idola domus Israel depicta
erant in pariete. Et ecce in circMitu per totum. Et ro. viri de senioribuι domus Israel ,-Iechonias stam Suphat Habat in medio eorum ante picturas Hantium. Et vn quinq; habebat thuribulum in manu sua . Et vapor nebvia da thure consurgebat . Et dixit Dominus ad me. Certe vides quae seniores domu sIsrael faciunt in tenebris unusquissin abscondito cubiculi sui. Dicunt enim Non videt Dominus nos, derelinquit Domitius terra.Et dixit.Adhuc conuer sus Ῥidebis abominationes maiores . Et introduxit me ad octium porta domus Domini, qua respiciebat ad Aquilone. Et ecce mulieres sedebant plangentes Adonidem . Et dixit Dominus ad me . Adhuc conuersus videbis abominatio nes maiores. Et intraduxit me in arrisi domus Domini interius . Et ecce inoctio templi,nter vectibulum altare quasi vigintiquini viri. dorsum habentes contra te ly Domini: est facies eorum ad orientem adorabant ad ortum solis . Haec in textu. Quam vi
sione beatus Greg. in pastorali dieit, ii prophetam significare praelatum Ecclesiae, qui instinetu spiritus sancti ducitur ad inquirendam Vitam, & opera sibi commistbrum. Et sic inuenit abominationes, quas vidit propheta,
quando viso foramine si fodiat) inueniet quae non putabat. Ad propositum itaque nostrum . Exeant ergo
Episcopi ob scrvandissunt ,& visitent plebem sibi commissam . Inuenient
quidem male coniun istos in matrimonio , S alia quae indigent remedio .
339쪽
telligunt suarum o ilium . Si nesciunt, fiat per viros probatos , industrios, ab omni munere alienos: qui possint abiectioni, & paupertati neophytorum se
. Reg. 4. accommodare,& ad modum quo olim
constringendo, ut resuscitare valeat: eum & Paulum imitantes, qui Oibuso1a factus est, ut omnes lucrifaceret.
Redeundo igitur unde digressi sumus ad quaestionem propositam respondemus per conclusiones Quarum prima. 1. conclu. I. conclusio. Iudices Ecclesiastici in causis matrimonialibus procedentes
cum noui Orbis indigenis, simpliciter, de plano, sine strepitu , & figura iudici ine tabellione, & testibus iuratis ,
sine scriptura aliqua , dummodo causam cognouerint eo modo quo cognoscibilis est ) ubi nullus dolus, nulla
fraus interuenit, non peccant. Pro
I. Ratio. batur in Clementina supra allegata. Dispendiosa . ubi praecipitur proce de re simpliciter, de plano, sine strepitu,& figura iudicij. Et in Clementina Saepe . de verborum significatione. Et subditur in clemen. Dispendiosa . Solum hoc non excludatur, ut fini sufficientes probationes negoti j. Sequitur ergo omnia alia necessario excl u- denda, quae non iuuant, seu, non sunt necessaria ad causis cognitionem: at ad causae cognitionem parum tabellio,& aliae dilationes faciunt: oportet
ergo procedere simpliciter, & de plano, sine aliquo istorum: dummodo per
testes, vel alia via sit cognita causa, etiamsi non sint iurati. Et probo. Scriptura, & tabellio. cum testibus sunt necessaria ad fidem faciendam in controuersia , quae timetur: sed circa neophytos nihil tale timetur: ergo se uitra tabellio adducitur. 2. Ratio. Item. Ad hoc sussicit simplex verba Iuxta con ipsius iudicis, cui credendu est. Iudices ditionem etia in causis arduis sicut est matri- personaru monium) debent proe edere secudum procedant conditione personaru, vi csi personis iudices. grauibus cum scriptura & testibus: verum cu infimis sine aliquo istoru noui
orbis indigenae sunt personae infimae :
sequitur ergo q, sulficit verbu iudicis
sine aliquo alio tabel . vel teste, qui anthoritate praebeat. Et quia cum iuris
prudentibus in hoc sorte controuersia erit , volo ista probare ex doctoribus ipsorum. Pano. cui ipsi si de magna Pauor. adhibet,& merito in o I. de libelli oblatione, dicit no esse nece stari u tabellio
ne . Item fallit in casu, que dixi superglo. qsi causis sunt viles,& maxime vi-liu personarum. Tunc. n. nedu libellu , Nota pro sed nulla scriptura requiritur, Ut in neophytis praealleg. auth. Nisi breuiores. Et in . . r c. Si quiscu clei ico: secundu unu intellectu. Et in istis causis breuiorib' dixit
quiritur aliqua scriptura in toto precessu,& percosequens debet credi simplici relationi iudicis. Neq; mitu secundu es e na si alias credatur nuncio, ubi non habetur alia scriptura, sortius debet credi iudici. Et hoc dicit notandu pro arbitris,& arbitratore, cui datur Depe potest as procedendi sine scriptura:& tunc credatur suo verbo. Uide quod notat id e Bar. in l. Iubemus. C. de sacrosan. Eccl. Et addit Panor. Panor ide si est viliu personaru, ut agri e ulto- 'rsi,& similiti, licet causis non sint viles, ut sentiunt hic doctores, & facit tex. in authen. De mandato principum. 6. Si tibi. col. 2. Haec Panor. Profecto vo 'lenti intelligere eius sententia, satis claru est non esse necessariu acta scribi per tabellione, si causae non sint viles, dummodo personae sint viles. Itaq; ex Pro ne hoc doctore modus tractandi causam pli Vtis. debet pensari: non ex causa ipsa : sed Vex persona cuius est: at noui orbis indigenae sunt omnium hominum agri cultorum, fullonum, laniorum, deiectissimi: ergo ipsorum matrimonii causa licet i pia grauis deberet apud eos
tractari sine strepitii, sine scriptura,si ne tabellione, sine publicatione te uiu, sine iuramento testium , sine terminis
peremptoriis, sine alijs ibi enitatibus, sed sussicit O iudex quisquis sit ille 'i cognita causa simpliciter , & de plar o
sententiam verbo proserat sine tabellione , & tunc credendum est ei: nam
non timetur 2 tales infame personae
340쪽
iorum. postea n 6 obedientes aliquid propter
Gesectum tabellionis intentem contra sententiam iudicis, decipere volentes.
Quid ergo opus est propter hoc deest tabellio , non liberare laborantes, maxime quia pauperes sunt valde . Panor. Sed adhuc idem probo ex ipse Pa-Quae cau- norm. qui asterit ad propositum. Quaesae leues , causae sunt leves, & quae graues,arbidi quae gra trarium est respectu qualitatis persones arbi- narum, & caus, . Et sic idem fere re- trium est . perit Panor. in c. Quoniam . de probationibus. notabili. 3. Et non appono verba, ne prolixitate modestia efiiciam lectorem. Legat qui voluerit,&videbit, quomodo grauitas causae, vel leuitas , cosideranda est ad arbitrium boni viri, ex qualitate per narum. Quid ergo opus est in istis in morari psed eorum condescendendo infimitati,istam causam matrimonialem licet secundum se grauem iuxta eorum conditionem iudicare , procedere: & omissis caeremoni js non necessarijs , remedium adhibeatur omni bus,ti constituantur multi iudices, probati tamen , qui factum,& ius non ignorent . Episcopi autem non doleant, quod non sint tabelliones :fusticit iudex ipse, cuius verbo credendum in omnibus quae fecerit. Simpliciter talis & de plano procedat Causam cognoscat, sicut cognoscibi-Quae sim e lis est . Non sint nimis soliciti de iu- in testibus ramento . Nam absque eo haud du- equisita. bie ) veritatem melius cognoscent, nam qui debent iurare ut disponunt iura oportet plures habeant conditiones : quas in aliquibus noui orbis nes phytis inuenire dissicile est sicut in antiquis Hispanis. Itaque exige
re iuramentum non oportet. Idem .
Est necesse tales esse omni exceptione maiores, sed non sunt tales, quia multis exceptionibus repelli postent. Item . Tales ut pro nullo dono debeant iurare falsum . Melius igitur meo iudicio) agetur cum illis, si solum absque iuramento, & strepitu
veritas inquiratur: seruando quae naturalia sunt. Caetera tamen non damomnia,que requiruntur,adsint. Attendat obsecro) iudices ista omnia constituta esse propter homines j& media fuisse solu ad profectum hominum: ergo tantum utendum me
dijs,quantum fini conducunt,& si prosiciunt,finis omnino non consequitur,
vel non aeque bene, nullo modo illa sunt media,neq; utendum illis. Exempla sunt clara . Medium ad salutein infirmo est dieta: tamen iam sano, vitdieta non est medium : quia finis iam non adest cum tali medio, sed cum contrarIo, scilicet cum comestione, Ergo si tabellionem adducere ,& iuramentum exigere a testibus,est impedimentum quominus Pluti hominii prouideatur non est necesse seruareat quod expediat, patet: quia si non sit necessarius tabellio , poterit facile medium apponi, quod no ponitur ob hoc. Item . Si testes non iurent, saluti ipsorum prouidetur , tollendo scandalum de pedibus eorum quia qui decreuit mentiri, siue cum iuramento, siue sine illo , id faciet. Et fateor crederem ei simplici verbo, ac si
Sed volo adhuc non maxima Theologorum, sed iuristarum ) pro uare. f.
quod omittere talem strepitu in tabellionis, Sc scripturae,& iuram elatorum,
non sit malum . Et ad verbiim quia
forte domini iurillae melius capient ponam quod do. Panor. in cap. Quo niam. de probationibus. notat ad propositum. Ultimo nota, ait, q, quando constitutio continet aliquid, non propter se principaliter, sed ad finem alicuius mali euitandi, transgressores non illa queat ad poenalia,si finis ad quem principaliter tendit constitutio , non violatur. Et idem existimo respectu peccati mortalis, dummodo constitutio non contemnatur. Quod pulchre no ArchI. tat Archi. post Bartho. in capit. Uti- Bartho. nam 76. d. Vides q, acta mandantur Egregie didescribs, ne, scilicet, Innocens laedatur. ctum . Vnde scilicet, constitutio ista non seruatur, non punitur iudex, si nulla dissicultas ex omissione constitutionis