장음표시 사용
351쪽
Anio. Ira lid de matri.persolam colabita.
tum , quia moritur alius vir , vel alia, uxor : & adhuc post mortem ipsorum sine nouo coniensu manent simul ad plures annos, utrum sit iudicandum
Dispensa- Contingit etiam quando unus side-tio. lis, & alter infidolis, contraxerunt, &post infidelis baptizatur. Itἡm. Quando in 'gradu prohibito post baptismuPauli 3. contraxerunt ante dispensatione Pauli 3. in 3. & 4. gradu. De quo sint conclusiones. a...conctit. Prima conclusio . Si quando duo contraxerunt, fuit aliquod impedimentum , quo stante, matrimonium
nullum fuit, si post ccsante impedimento , non fuit nouus consensus in- Ierior, vel exterior, expressus verbis,
vel signis, quantuncunq; sit mutua co habitatio postqvim cessauit impedimentum , In conscientia non erit matrimonium . Probatur. Ad matrimonium requiritur mutuus consensus
ex prcsus inter legitimas personas, ita quod non sum cit unum istorum, sed utrunq; requiritur : sed nilnqua fuerunt ista duo simul,ex quibus necessario pendet talss contractu S, ergo nunquam fuit matrimonium: nam a principio quando fuit legitimus consensus, personae non erant habiles, ob quod non fuit matrimonium , neque postquam cessauit impedimetum fuit consensus, licet personae estent habiles: sequitur ergo quod neq; a principio, neq; post fuit matrimonium , si non suit nouus consensus, postquam cessauit impedimentum ; quia quando aliquis effectus essentialiter dependet a duabus causis ex aequo, nunquast altera ipsarum concurrente, nisi utraq; simul, sicut in generatione hominis, non cn:m fit a solo viro , neq; at lascemina, scd ab utroq; simul. Cum ergo cOsensus legitimus, & expressus, personae legitimae fini Oausae necesia Ratio. Supra p-p
Ex istis poteris iudicare, quomodo Notandequando duo, tempore antiquo, Vel modo post baptismum iuncti sunt: qui tamen non potuerunt iungi, vel quia Pro ne
habebat tamina alium virum, vel quia phy tis. vir aliam: & post contingebat illam foeminam quam ante habuerat mori, vel Virum mori, & manebant simul iuncti sicut ante nouo consensu interiori: nunquam est matrimoniti in conscientia . Et si modo iuncti sunt, debet de nouo consentire, fi volunt esse coniuges. Vel si postquam post mortem prioris manseriint simul, & post cum alijs coniuncti, istud tertium matrimonium est validum,& non obstat se- .cundum: quia nunquam fuit matrimonium verum . Adlier tant dilige ter Casus si
religiosi: quia frequentissime contin- quentemgit. Idem dicendum, si fuit i inpedimentum disparitatis cultus,quantuncunque post baptisnaum manserint simul, si non fuit nouus consensus, nunquam fuit matrimonium. Et si modo sunt iuncti, debent de nouo consentire. Et si ad aliud matrimonium transierint, non debent cogi redire ad primum: quia non fuit validum. Idem dicen- Notandu . dum, si duo consanguinei in gradu aia finitatis,vel consanguinitatis prohibito contraxerunt ante concessionem
Pauli 3. ut si contraxerunt iam baptizati in 3. vel q. gradu: post adueniente dispensatione maserunc simul, nunquam fuit verum matrimonium, nisi,
ad sit nouus consensus post dispent tionem : & sic si sunt simul, debent de
nouo contrahere, quod si nolint, non sunt cogendi, sed possunt separari, vel si cum alijs contraxerunt,non debene cogi redire ad primum matrimoniti , quia nullum fuit. Et hoc est verum, silue impedimentum fuerit cognitum, Ricard. iii siue ignoratum . Hanc sentet sana ex q. d. o. Q. presse tenet Ricard in A. S. Tho. ide, 6.8c Adrianus in η. & eam probat c. 2, S.I ho, ea. amo re qualitae, ex qii bus dependet de coniungio seruorum. & per c. i. d αερ ὰ
essentialiter matrimonium, necessariuest simul concurrant. Et si non simul, nullo modo est matrimonium: at in casu posito nu quam simul c6currunt, ergo nunquam est matrimonium.
de eo qui dux. in matri. quam poliv. Celaia ibi per adulte. Et adducit id ostie n. & di- q. I. cit esse opinionem Iuristarum . Eam Adrianus, tenet etiam eXpresse Panor. Extra, de Hostie n. conditio. appo. cap. Super eo. Et ge- Panor.
352쪽
33s Tertiam ars speculi commorum:
neraliter intelligitur verum de quocunque impedimento , nue sit solum impedimentimi stando in iure positiuo, sive in iure Diuino, si ite sit confinguinitatis, vel assinitatis, vel seruitutis: nam Adrianus ponit exemplum de impedimento seruilis conditionis:& ibidem determinat,quod qui duxit seruam in matrimonio, putans libera, quantuncunq; postquam fuerit donata libertas cognoscat eam , non est verum matrimoninm, si non adsit nouus consensus. Ricardus autem po
victo. in nit exemplum in consanguinitate , &telec de assinitate: & Panor. inquit. Si duo matri. consanguinei contrahant sic . Ego te-Sco. d. 3 s. cum contraho, si Papa dispenset. Pa-su p. p. p. pa dispensante, non sunt uxorati, nisi artic. 64. nouus consensus veniat de nouo . Idedub. a. docto. subtil. Haec quamuis alias in pri. p. fuerint tacta,ad maiorem declarationem,& ut nos intelligant, repetuntur: quia ut in principio operis diximus, ex proposito materiam extendere is it in animo, & humili stylo
scribere, ut Elephas ubi natat, ambulet & agnus. eonelu. concluso. Ad hoc, quod matrimonium , quod a principio fuit nullupropter impedimentum,postea cessante impedimento,per mutuam cohabitationem sit praesumptum matrimonium in foro exteriori: est necessariu, quod impedimentum sit cognitu cessasse, ab ipsis qui contraxerunt, alias si semper sit ignoratum, cuiuscunque conditionis sit impedimentum , nunquam etiam si simul maneant post
cessationem praesumitur pro matrimonio in foro exteriori. Probatur. Ratio . Ecclesiae praesumptio debet fundari in aliquo vero rationabili: alioqui nullo modo per praesumptionem posset iudicare: quia esset vana praesumptio. Praesumit enim Eccles a illis , qui post sponsalia de se iuro habuit accessum, . habuisse affectu maritali, quia sic solent homines communiter facere, &ex tali vero sun dat praesumptionem , quod ratis accedes voluit facere sicut caeteri : & iudicat esse, ubicunq; postquam cessavit impedimentum: sed si tale impedimentum a principio fuit
incognitum,& modo similiter,non
Iet esse nouus consensus: quia non solent tales de nouo consentire, qus nunquam dubitarunt impedimentum fuisse, ergo Ecclesia nullo modo potest praesumere illum, qui ante cum impedimento fuit iunctus, quod post eo ablato,de nouo consensit, si nunquam sciuit impedimentum fuisse,neq; ces Lasse : sed semper bona fide bene conis iunctos esse. Ita est, quia non est solitum tales de nouo consentire, ergo nec Ecclesia praesumit tales cosensisse de nouo : si ergo non praesumit, quia non est rationabilis ratio prςsumendi sequitur nunquam in foro exteriori iudicandum pro matrimonio , si suit semper impedimentum ignoratum , etiam si postquam cessauit, simul manserunt iuncti. Et quod tales non Q-leant de nouo consentire, qui ignorat semper impedimentum, do. Abulen . Abulen. expresse id assirmat. Sequitur ergo 8. c. L. nunquam Ecclesiam iudicare pro prae Reg q, 37. sumpto,ubi praesumptio non est rationabilis, neq; fundatur in vero communiter contingenti. Ex hoc patet,iudicem non posse ta- Corrolla. les, qui semper ignorauerunt impedimendum, per solam communem cohabitationem, postquam impedimetum celsa iiii, sine nouo consensu , iudicare
tanquam Veros coniugatos esse, praecipue quando contingit tales iam ad inuicem diuertisse, & cum alijs contraxisse absq; impedimento. Et dato non esset ita verum , sicut est: sed dubium , non posset id fieri: quia quae
certa sunt, praeualere debent dubiis. Cum ergo de secundo matrimonio cos et esse certum,& validum, quia nullum fuit impedimentum, & de primo vel est certum non fuisse,vel saltim debet esse dubium : sequitur non debere d1ssolui secundum verum , propter primum praesumptum. Et ut magis ista sententia corroboretur, est expres Adrian. insa determinatio Adriani, qui dicit liqc . de matri verba. Siquis contraxit cum serua ν monio. quam putauit liberam, deinde donata est libertate, quantumcunq; Vir,
353쪽
Artis. XII. Quid de matri. persolam cohabita. 33
etiam post libertatem,tractat, cognoscit,3c habet pro uxore, siue etiam vCrbis, siue factis exprimat, non iudicatur pro matrimonio, nisi detecta fuerit mutatio status, vel constiterit alias de
animo , de nouo contrahere velit , ubi matrimonium non fuerit rite contractu : quia intelligitur omnia facerem primo consensu, que habuit cotrahendo cum ea, dum ipsa erat serua. Et probatur per ca. Ι. de eo qui dux. inma. quam pol tu . peri adul. & per c. a.
de coniv. ser. Haec Adria. Clai u equidem est, s loquitur in foro iudiciali,
non in conscientia : nam dicit, non iudicatur pro matrimonio, quantu cu licam tractauerat ut uxorem,nisi fuerit
detecta conditio status,id es , si no fuerit cognitum impedimentum . Tam euin soro conscientiar, etiam si fuerit detecta conditio, non iudicatur pro matrimonio, si non adsit nouus cssensus, ut diximus in prima conclu. ergo loquitur in foro exteriori,& non in conscientia. De quo dubio supra non semel secimus mentionem. Solutio. Verum contrarium tenentes proinuorun- pter quos ista tempestas orta est) cumam. viderint aperte Adrianum contra se,
respondere conantur , verum esse dictum Adriani, quando est impedimentum illud conditionis, quia talis error personae impedit, cum tollat consensum,& quantumcunque sit mutua cohabitatio, si non sit detecta conditio status, nunquam praesumitur pro matrimonio secus tamen est in impedimentis confanguinitatis, vel amnitatis , vel disparitatis cultus, quae solum sunt impedimenta ex iure Ecclesiae,&sic in talibus ad prae sumptum matrimonium, postquam cessauit impedimentum , non requiritur scientia impedimenti, sed sussicit cessasse, cum mutua cohabitatione. Haec illi. Sed ego miror , 9, talem solutionem putent sum cientem ad tuendam suaria sententiam contra istuna doctorem, &contra veritatem . Et ad hominem est argumentum . Nam concedunt in
illis,qui iuncti sunt, obstante impedi- meuto erroris conditionis seruilis noeste praesumptum matrimonium, nisi impedimentum fuerit cognitum : sed
tamen non est sic in cons. ligulnitate ,
& amnitate, vel disparitate cultus, quia ista ibi uin penit Ct CX praece pro humano. Primum . Ista differentia est I. R. ni. . nulla: nam impedimentum primum contra Ir- erroris conditionis, ita est inὶ pedimen nentes catum de iure humano posit: uo, sicut c6 trartura, sanguinitas , Sc amnitas, S disparsias cultus: clusa stando in iure Diuino, dc naturali, potest contrahere liber cum
ancilla, etiam si putet eam liberam, ut late probauimus in prima parte : quia Sup. p. solii in impedit ex praecepto Ecclesiae, art. illegitimatis set uti putatum liberum :sequitur ergo cum ista omnia impedimenta sint iuris positivi, eadem erit ratio omnium. Cum crgo in impedimento erroris conditionis requiratu v
postquam cessauit impedimentum
cognitio eius ad Iaratri moniti praesumptum : sic & in alijs erit. Secundo deficit solutio: quia sicut Instatia odo minus Adrianus ponit exemplum in impedimento erroris conditionis, ponit Panor. In loco allegato de consanguinitate,& expressissime Ricardus Ricard. d. dicens. Utrum si aliqui co traxeriit in o. q. vi. gradibus prohibitis intra I. gradum, quando olim prohibitu erat talis gradus,& post concessum est, ut usq; ad 4. virum qui ante istam concessione fuerant in s. & 6. gradu coniuncti, post, adueniente dispensatione , sint vere coniugati, sine alio nouo consensu οῦ & Sup. p. p.
respondet , ς, nullum inter tales fuit ar. qq. du- matrimonium,neq; per reuocationem bio I. illorum statutorum fuerunt illa matrimonia confirmata: quia constitutiones matrimoni j ad praeterita in se trimonia non trahuntur. dist. 13. An te triennium. Et 3 s. q. R. deincestis.& Extra, de confang. & assinit. c. Non debet .vbi dicitur. De caetero libere copulentur: per quod datur intelligi secundum Glo. ibidem , 9, per istam re- Glona,
strictionem praedicta matrimonia non
fuerant confirmata : unde contui niseparari potuerunt, si voluei int : nec debuer ut simul cohabitare carnali er, nisi illi de nouo contraxerunt tacite
354쪽
ss s Tertia Pars Speculi seniumorum
vel expresse. Dico, tacite: quia si post
publicationem restrictionis consanguinitatis usq; ad 4. gradum fimul steterunt scienter, intelliguntur ratificasse Notanda. matrimoniti. Non tamen per hoc fuit ratificatum quo ad Deum, nisi de nouo interuenerit mutuus interior consensus. Nec suit necessaria noua ex- premio per verba : quia cum interiori consensu expressio consensus, quando cotraxerunt de facto, sufficit ob matrimoni j fauorem . Extra de consang. c. Non debet. inglo. Haec Ricardus .
Ecce quam aperte dicit, ad hoc φ sit
quantum ad Deum matrimonium, nos uilicere impedimentum sit ablatum , quod fuit a principio, sed cum hoc requiritur nouus. sonsensus interior.
Et ad hoc quod praesumatur matrimonium , requiritur post publicationem restrictionis, simul steterint scienter, quia tunc intelligitur ratificasse . Ergo dato stent simul, si ignoranter,&non cognoscunt impedimentum, nunquam intelliguntur ratificasse, neque praesumitur ratificasse . Et expresse
ponunt a octores isti graues ,& adhuc Pavor. Iurisconsulti. Vt Panorm. & probant ex decretis,& Concilijs. Et ratio valde probat non esse in foro Ecclesi sprqsumptum matrimonium illorum, qui cum impedimento a principio cotraxerunt,& post, sublato impedimento, simul manserunt, si semper ignoratum fuit impedimentum: sed ad hoc quod sit praesumptum in foro exteriori ,est necesse eos simul cohabitasse, post cognitum impedimentum , quia
tunc rationabiliter praesumitur eos
de nouo coniensisse . Et quandoquidem cognito impedimento , quod a principio fuit, intelligunt tuc matrimoniti no suisse.& post cognoscunt impedimentu ablatum, S simul manent:
praesumitur consensus nouus: alioqui si nollent de nouo consentire, statim separentur in inuicem : quia conrarm
niter homines sic solent facere : R in hac veritate praesumptio Ecclesiae fundatur,ob id iusta est praesumptio, alias iniusta es et, si semper, ignorato impe- .imento . Praesu mere tur coalienasse de nouo.' Unum tamen hic consideratione dignum puto, st quando dicimus sussicere interiorem consensus ablato impedimento quado exterior praecessit, intelligitur si ille exterior fuit eo modo quo per Concilium Tridentinum distini tum est in ses4ione 1 cap. I. scilicet, quod si coram testibus duobus, vel tribus, & praesente parocho: quia si a principio fuit consen- .sus exterius coram testibus, sed sine parocho, si postquam ablatum est impedimentum sit interior consensus non sum cit: quia etiam expressus modo non sussiceret sine testibus, & parocho , & qui fuit ante non sum cit, quia fuit sine parocho , ob id ad hoc,
quod sit validum matrimonium requiritur consensus Expressus,ut disponit Concilium ante Concilium Tridentinum sufficeret: quia consensus sufficiebat, & testes, & Parochus non erant de essentia matrimonij, sed modo non,& in isto sensu debet intelligi, quando in I. & t. parte loquuti 1umus, quod susticit interior consensus quando exterior praecessit, & si hiedis inita olim i v. i dica erant,modo ta- Imen ad Conciti j Tridentini distinitionein est recurrendum.
agendum in matrimonio, quando Alter coniugum negat consevsum. P v D neophytos contingit, quod unus secrete promisit alteri fide de matrimonio, & simul iuncti fuerui, post
stamina, vel vir transeunt ad aliud matrimonium, incipit dolore, petit alium, quia primum ipsum duxit . Pono exemplum. Quidam vir accepit secrete, Sc sine teitibus Mariam in vXorem, S per expressum coniensi in utriusque fuit verum matrimo naum post diuertunt in inuicem, &ipsa foemina nupsit alteri, vel non vult eise cum isto, cum quo primo contraxit: sed negat se con- δ
355쪽
traxisse , & negat voluisse eulii in virum, viro tamen constat de mendacio ipsius foeminae: sed quia secrete, ipsa negante , non potest conuinci , quid agendum est in conscientia putrum iste vir possit alia ni ducere vel utrum teneatur spectare ipsam foeminam quoad resipiscat 3 mod si tenetur spectare , est difficile : quia potuit este quod corde dissensit, licet voce declarauerit. Quod si ita contigit , non est matrimonium e Scsic licebit viro aliam ducere per cap. Tua nos. de sponsali. quia credendum
esset talem foeminam non esse immemorem suae salutis, negando veritatem in re tam graui: & quod possit aliam ducere, non videtur: quia ex quo ei constat illam primam legitimam esse uxorem, nullo modo potest alteri licite adla erere. Quid ergo tali viro consulendum in conscientia ρ At quia haec praecipue propter neophytos disputamus, oportet distinguere de modo quo est consensus: nam potest esse consensus , quando promisit sceminae eam ducturum, vel Modus di de praesenti , t Ego accipio te in meam, uersus ad & foemina similiter voce promisit. . sensum. Vel potest contingere sicut frequentissimum erat) quod solum parentes, vel alij loquuti fuerint de matrimonio,& ipsi conuenerint sine aliqua expressione cosensus: & hoc dupliciter, vel u, postqua loquuti sunt de matrimonio inde ad dies paucos, vel ipsa , ouae praebuit consensum, permittens se cognosci, fugit a viro, vel no statim, sed post unu annum, aut duos. Et ite, si postquam verbis explicuit consensum, deinde ad paucos dies fugit a viro,vel reuocauit cosensum, vel no statim reuocauit, sed post multos dies . His suppositis, respondetur. . conelis. Prima conclusio . Vir qui consev- sit in aliquam, & ipsa similiter consensit per expressam promissionem, si manserunt permultum tempus simul in unum , postea ipsa dicente non c'nsensisse, & diuertente a viro propria authoritate, non potest li-
. Ratio. cite aliam siumere . Probatur . Qiii
exponit se periculo peccandi morta- Ecclesliter, peccat: sed qui solum quia uxor
dicit non consensisse, aliam ducit: exponit se periculo mortaliter peccandi , quia peccato adulterit, eo P potest uxor reii piscere , & dolere, & dicere colensille, ergo ei non IIcet aliam
Secundo. Qui secit contra conscien 2. Ratio. tiatri, aedificat ad gehennam. c. si teras. Ad do. de re iti. q,oliator. sed qui statim ut
Uxor negat consensum, aliam ducit, facit corra conscientiam, ergo peccat quia facit contra scientia quam habet de cosensu explicato verbis vel signis. Tertio. In dubijs tutior pars est eli Ratio. s. genda. c. unico. de scrutinio. & c. a. de obserua. iei v. & c. Iuvenis. desponsalibus, sed dubium est, utrum talis verudicat, vel mentiatur,& probabilius est mentiri, cum no reuocauit consensum statim , sed per longum tempuS mauserunt,& tutius est non ducere aliam, sed spectare, licet modo neget consensum, ergo non licet viro aliam duceres tu quia uxor dicit non consensisse. Haec est sententia Hugo lib. de fa cra- Hugo. lib. mentis. ubi dicit, neq; Ecclesiam dare a. de sacra licentiam ut ducat alia, sed debet spe- men. p. II.ctare ipsam, si non potest coli inci testi c. 6.bus:& ipsi in poenam illata secrete co- traxit non datur licentia ut contra- idem Ri- Ricar. in .
cardus in . dicens, tali iasi licere: quia d. 29. q, talis vir qui audiuit,& intellexit verba expressiua consensus, vel signa, Scper multum teporis non fuerunt redicat se non consensisse, quia praesumitur eam mentiri: ut est determinatum in c. Per tuas. de probationibus. I'ropter hoc non licet ei aliam duce-I: quia si hoc coram testibus non factum est , in poenam sui peccati quia
contraxit absq; testibus)maneba sine matrimonio usq; ad mortem seminae, quae negat. ' Haec modo vim non habent cum talia clandestina coniungia penitus sint irrita Sc nulla in Concilio dentinossessione 2q c. I. si tum pro infidelibus tempore infidelitatispouet desieru Ire.
356쪽
Tertia Uyars Speculi Coniugiorum.
χ. concluso . Si unus in alium consensit in matrimonium , S per verba expressa utriusque, vel per signa, quando praecesserunt Verba de matrimonio a parentibus, vel consanguineis,&alter ipsorum dicit se non consensistestatim post matrimonium csstractum, vel monitrat hoc factis, fugiens a consortio, sicut contingebat apud Michoacanenses, poterit qui vere consentit alio negante consensum,& probante, quia fugiebat contrahere cum alia sine aliquo peccato. Probarur : quia tunc eli probabile ,& verisimile, non consensile, cum fugit, & non vult cohabitare alteri, vel illud dicit verbis stati in non multum temporis post con
non esse immemorem suae salutis. quandoquidem videt confitentem, potest iudicare verum proferre. Et cum matrimonium non debeat claudicare, videtur quod contrahendo cum alia non peccat. Certe ego non damnarem de mortali: & praecipue cognita conditione eorum hoc tenet veru :
quia facile verba proferebant, vel addictum aliorum i ungebatur sine promissione, timore, vel aliqua causa. Item: quia nimis graue esset in casu ad continentiam perpetuam obligare: imo ad mortem aeterna videntur damnati, quia vix absque muliere vivere possunt propter operum communicationem necessariam. Parum esset coti-Pro neophyti S. Ricar. in q
licere ei ducere aliam. Haec est sententia expressa Ricardi in loco allegato. Et probatur ex c. Praeterea, Extra, de testibus cogendis . Ex hoc poteris qua plurimos excusare apud Michoa- canenses, qui post promissione dicunt non voluisse,& signum dant: quia nOlebant simul cohabitare, sed fugiebui. Dato hoc, ille qui vere consentit, altero negante consensum, potest licite
conclusio. Probabiliter credo vexum esse apud noui orbis neophytos si quis siue vir , liue suenaina consensit in matrimonio alterius, Sc scit alteruet iam consensit se : & tamen quae ne sat, ad ali mi transit matrimonium, poterit absq; mortali etiam qui relictus est,& vere consensit, ad aliud transire, dummodo non cerib sciat qui negat mentiri. Volo dicere, g, si vir promi- fit foeminae, & ipsa similiter promisit viro expresse : si dicat foemina postea, aion voluisse , quando ex prella protulit verba,& co relicto, alteri nubat: si vir non certo scit eam mentiri, sed habet coniecturas unde postit dubitare
verum elle quod dicit, vel quia timore protulit, vel quia amore nImio, vel quia si e consideratione, vel quid simile: tunc dico probabile esse postquam alteri iuncta est ipsa quae negat consensum viro licere aliam ducere . Pro-scemina, qua habent in consortio, veste texat. No est unde cibum, nisi ipsa foemina quotidie paret. Videtur ergo
probabiliter dici rigorem quem ponit IIugo de Sancto Victo. in indigenas
noui orbis non habere locum, propter Corum conditione: sed quotienscunq; qui stat pro matrimonio , alio negante , Sc non est certus illum qui negat mentiri, sed dubitat utrum ita sit tetiam si inclinetur magis in contrarium, videtur quod si negans ad aliud transeat matrimonium: alius qui aia firmat contraxisse etiam cum tali dubio, contrahere licite poterit cum alia . Et credo si Summux Pontifex
eorum cognosceret naturalem conditionem, determina siet licite id fieri, sic iit conceditur de illa , quae pxo- tulit consensum , & statim reuocauit,& negauit consensisse . Si tamen alius
contrarium assirmet, non contendo :sed cognita ipsbrum conditione, hoc apparet . Conclusio maxime tenet verum in illis, qui conuenerunt sine expressione consensus , sed solum quia alij loquuti sunt pro matrimonio, sicut solitum erat: tunc equidem rationabiliter posset dubitari, utrum verum sit non consensiste: quia sic loquebamur de matrimonio, ut ipsi contrahentes ignorarent penitus contractum. ' Omnia ista dubia per Coa
batur: potest crederessemiaam . cliij determinationem Tridenti. sunt ablataν
357쪽
Arist. XIII. Bid quando alter negat consen- s r
ablata, loquendo de neophytis postquam ad fidem conuersi, modo supra
' conclu4 q. conclusio. Quando alicui constat de expressione consensus alicia ius, 3c omnino negat qui expressit colen sum expressisse, niillo modo licet ei aliam ducere, usque ad mortem illius, cum qua expressit consensum. Volo dice-S. . I. a. re aliud , quam in aliis . Nam dixi an . I ar. , praecedenti, talem poste aliam ducere: Cotrariu quia alter negabat consensisse in cor-Scot. in a. de, licet affirmabat pro tu ille verba. d. s. q. . Et quia cordis arcana nulli pollunt Gab. ibi,& esse nota,nisi soli Deo, potuit merito super ca- dubitare. Et illud dubium potuit cx-
non. te cusare eum a peccato, contrahendo .ctio. 3I. Modo vero loqnimur , qua do expres Malo. d.9. sio verborum praecessit, & alter negat q. I. praecessisse.Vnde dico, ' illi,cui costat Notandu . cui deter, plata fuisse verba: licet alius C. Inquisi- neget , nunquam est licitu transire adtion. de se aliud matrimoniis, usq; ad morte pri gen. excO- me, si omnino est memor,mpraecessit muni. talis expresso,& nullo modo dubitat. Probatur. Semper est in peccato cum alia, quia constat, & nullo modo dubitat suam esse illam , quae negat talia erba protulille, ergo non potest alia ducere: quia vivente prima, non potest aliam ducere, S quotiescunq; ad
alteram accedit, peccat mortal Iter.
Dixi dummodo sit certus talia verba praecississe: quia si sorte veniat in dubium,ratione dubi j licitum erit, sicut diximus in praecedentico clusione. Tamen si costat, & no potest conscientia deponere, nullo modo licet alteri accedere, quamdiu talem habet certitudinem de mendacio veri coniugis adscvidentur sentire doctores praeallegati. Et qua do aliquis esset uni iunctus, γ di dubitaret probabiliter aliam suam
esse uxorem, & non istam, tunc in dubio teneretur non petere debitum, licet possit reddere. Verum si ellet cere. Icquis- tus alia esse uxorem, DO posset redde tion. de se re, neq; petere. Si ergo ita est, sequitur ten. exco. P quando est certus habere vera uxorem, quia ei constat de ex prcstionc cosensus quam tamen negat foemina nullo modo licite talis vir potest alia
ducere,sed peccat. Idem dicendum, si emina dubitet de viro, si alium ha
beat verum maritum, eadem erum est ratio utriusque.
Dixi, 2, neq; potest petere, neq; red Qui adhi-dere in dubio, supposito mala fide con buit dili traxit: quia si bona fide, etiam si du- gentia , in bitet, potest & reddere,& petere, quυ dubio potusq; constet, si modo facta diligentia) petere, dc
non inuenit alium esse virum. Et mam reddere.
nente dubio potest petere, quia possidet iuste . Et in alus contractibiis humanis sic est, quod qui bona fide contrahit, licet incipiat dubitare , si facta
diligenD a, non id uaniat verum dominum, recte potest ut ire. Sic docet magister. Victoria grauis author, Olim Victoria. praeceptor meus. Sic Soto in suo de Soto in . iustitia & i ure lib. q. q. s .arti, Ult. & d. 27. q. I.
pt ijs.& c. Inquisitioni. de sententia 37. q. uni. excommunicat . ubi dicitur,quod cum art. s. dubio non possit exigere, intelliguntur quando cum tali dubio,& mala fide cotraxit, ut in c. Dominus. est apertissimu . Notanda valde sunt ista propter neophytos. Et quidem dato haec Provideantur esse contra commusem Opi phytis.
nionem saluo aliorum iudicio) valde probabiliter sunt dicta : quia si quis
habet usu fructum alicuius rei bona fide, non venit priuaudus, etiam si ii cipiat dubitare, usq; dum constet. De quo supra in hac p. arti c. I. causa 4. N infra arti c. I S. ex proflasta.
considendum , quando alter negat consen. VAEBITVR, duobus
tradicentibus , sic ut unus affirmet promisiasioneni factam, & alius neget, virlim ei cur costat de promissione facta, quam alter negat: licite possit religiosus, vel alius consulere, Ut aliam ducat uxorem, vel aliam quaerat, sicut solet dici.
Notandum, st vel talis qui assirmat Nota
358쪽
s a Tertia Pars Speculi Coniugiorem.
suis te matrimonium caltero negante habet aliam,vel non, li habet potest dubium esse, utrum liceat consulere et , ut quam habet non dimittat, cum tamen sciat aliam fuisse uxorem veram, licet ipsa neget, vel utrum debeat admonere dimittere quam habet, si non
potest conscientiam deponere,vel si nullam habeat) consulere quod quaerat aliam, vel quod nullam accipiatusque ad mortem . . conclu. Prima conclusio. Viro, seu sceminae certo scienti,alium qui negat consensisse & promisisse, nullo modo licet co-sulere , si nullam habet: ut aliam duis
Ad Ro. 14 vel mouet ad illud ,peccat: sed qui consulit tali ducere aliam, consulit peccatum. Patet. Talis peccat aliam ducendo, ut supra diximus: quia facit contra conscientiam, habendo propriam coniugem vivam accedendo ad aliam:
Ad Ro. 2. ergo & qui consulit. Digni enim sunt morte ait Paulus non solum qui malum qui mala faciunt, sed qui consentiunt facientibus, quanto magis veruest de consulentibus malum,quandoquidem consentientes etiam peccant λTex. est in c. Mulieri. de iure iurand.
ubi habetur, quod mulieri quae asseritu, aliquis sibi Smisit,quod ille negat:& alias probationes non habet neque prohibet Iudex se cum alio cotrahat, neq, dat licentiam ratione dubij. a. Ratio. Secundo. Quilibet tenetur non Mati. 18. scandalirare proximum, sed qui consulit aliam ducere, proximum scandac lizat, dando occasionem ruinae, ut dictum est : ergo tenetur non consulere
Notet mi ducere aliam. Quare sint cauti mini-niliri. stricum noui orbis neophytis quando est contradictio, ut unus assirmet consensum, & promissionem , & alius neget: non consulat affirmanti, aliam ducere solum ex hoc, quod alter negat: nam si ille qui affirmat, certus sit de contrario quod negatur, nullo modo licet consulere aliam ducere: quia talis non potest licite aliam ducere,
quando de hoc, quod alius negat, ipse est certus : imo neq; Episcopus etias vi Iudex iudicando secundum allegata, & probata assirmatem absoluata matrimonio: quia alia negante, non probatur matrimonium, nec potest asfirmanti dare licentiam,aut consulere ut aliam duceret,alias peccatum consuleret: sed solum Episcopus declarat liberum talem assirmantem a tali matrimonio: quia non compellit eos simul stare, cum vno negante, nulla sit
probatio. Et sic si assirmanti constat de mendacio negantis dato propior testium defectum probari non possit
non potest aliam ducere, neq; aliquis directe consulere id potest. Haec li- cet des seruire non possint modo proco iunctionibus matrimonialibus quae post Concilium Tridentinu celebrantur, cum sint irrita matrimonia quae sine testibus ,& parocho, vel alio de eius licentia fiunt. Tamen desseruire possunt in nouo orbe pro allis qui de
nouo conuertuntur, qui ante baptismum repudiabant facile,& plures admittebant, & non tenebantur legibus Ecclesiae, quod eis considerandum . . conclusio. Tali viro,vel foeminae t. concla. assirmanti quod alter negat, licite cosulitur conscientiam deponere de consensu alterius, scilicet, quod credat non consensisse: qua deposita, licite
monetur ut aliam ducat. Probatur. Ratio.
Licite quis consulit quod ipse potest
facere, sed licite ipse potest conscientiam deponere,credendo probabiliter decipi,& alium qui negat verum dic re: quia esset bene sentire de proximo, ergo si licite ipse facit, licue quilibet consulere potest,& deposita conscietia, potest moneri, ut aliam ducat: nam deposita conscientia,ipse psit sine
peccato alia ducere, poterit ergo moneri ad illud. Quod ipse c6scientia deposita)possit sine peccato alia ducere, patet ex superius dictis: ga credes rationabiliter no habere uxore, post alia ducere, si alias non sit prohibitum ei, ergo cum ipse possit aliam accipere , poterit Sc quilibet ad id monere, & cosulere absque peccato. Si tamen conscientia fuerit deposita ) quia si nunquam deponitur, non licet aliquo modo : nam agens contra conscientiam, a disi-
359쪽
phytis . aedificat ad gehennam,teste Paulo. Ex isto poterunt excusari illi, quibus in
casu quo unus assirmat, alter negat νconsulitur alia ni ducere quia prius solet consuli de dimittenda conicientia, dicendo et, Credas vere sic esse, sicut talis assirmat, puta non consensis se, nec tibi promisiste . Et sic facile deponunt conscientiam: quod non posse set apud Hispanos facile sieri. Et conscietia deposita, licite datur consiliu :& ipse non peccat aliam ducendo . Et absq; dubio ex indigenarum noui orbis conditione intelligo eos ad dictuna religiosi sic conscientiam deponer Caut plane nullus etiam minimus remaneat scrupulus de opposito. Et ad remedium eorum illo artificio opus est uti, ne costilen & consultus pereant. 3. conclusio . Illi, qui assirmat consensum uxore negante) si habeat alia VXOre, cu qua contraxit, licite consulitur, ut conscientia deponat, qua deposita, recte monetur ne dimittat qua secundo habet. Probat. potest conscientiam deponere,& bene facit deponendo, bene iudicando de proximo : ergo
potest quis licite illud consulere &deposita licite non dimittit quam
secundo duxit: imo tenetur non dimittere : ergo licite quis consuluit non dimittere illam . Et istum moduseruando licite religiosus in casi bus istis qui frequenter eueniunt, pote itilli qui affrmat altero negante matrimonium) costulere, si nullam habet cognita eorum conditione) ut alia ducat, vel si habet iam secundam, ut non dimittat: dummmodo prius consulat conscientiam dimittere, qua dimissa, licite fit utrumq;, & facile dimittunt: & quibusdam non consideratis , vel alijs in contrarium cogitatis, faci-cile mutantur in contrarium, quod in nobis non experimur, quia amplius movemur ob obiectis, eo quod obiecti rationem , & omnes circunstantias pensitemus, non sic tamen neophyti noui orbis. Ex quo prouenit In nobis aliquando multum conari ad deponendam conscienciam in aliquo agibili, & tamen non poste. PIO uenit
enim ex subtili co sideratione rerum ,& essi caci imaginatione ex intensa cώ- sideratione,& intellectione rei .
De actu coniugum quantum adm/dum coeundi.
materiae quaeritur . Vtrum quocunq; tempore , dc quocunq; lOlo , & qualicuci; modo seiuato tam n vase naturali licit rim sit coniugibus, S reddere,& petere debitum. Pro solutione quatum ad modum, r. No- . notandum quod modus naturalis &debitus coeundi est: si mulier iaceae in dorso,& vir ei incumbat, quo modo sequitur facile conceptio, & retentio. Ob quod natura istum modum determinauit. Omnis enim deuiatio a mo-ἐo isto videtur in naturalis,& inhonesta. Tamen in uno modo est maior deuiatio, quam in alio . Per concubitum quidem laterale deuiatur a naturali modo, licet non multum: sed aliquantulo maior est deuiatio sedentium : &maior est stantium. Omnium vero maxima est mutato situ ad retrorsum ,
modo brutorum, licet seruetur naturale vas . In omnibus istis modis est in naturalitas, seu indebitus modus. Et praeter istos est: quando foemina supergreditur virum, & vir iacet. Est etiam notandum,pose coniuges 1. Nota. conuenire in tali actu , vel causa prolis, vel debita reddendi, vel sornicationis vitandae vel saturandς libid mi M vel
causa finitatis procurandae, vel cOi seruandae. His suppositis respOdetur. I. conclusio. Illi qlii vere coniuge S I. concluι sunt, quom Od Ccunq; lungantur extra debitum modum a natura ordinatu,
peccant, aliquando venialiter, & aliquando mortaliter. Probatur. mo- Ratio.
tiens alio modo coii Cniunt coniuges, quam est in viis, S a natura ordinatum
360쪽
natura institutum sed quoties fit deuiatio a tali ordine, c6 inittitur peccatum ab illis qui libere declinant: ergo quandocunq; coniuges iungatur alio' modo peccant: quia qui crinq; agit cotra ordine natur .e agit contra rectam
ratione, sed qui contra rationem agit, semper peccat, intelligitur tame quando non sit aliqua causa rationabili deuiatio a tali usu naturali, ut pol declarabimus : nam in tali casu excusa retur a peccato. Dixi, aliquando mortale,aliquando esse veniale. Pro quo
sit 2. conclusio . a. conclu. 2. conclusio. Si vir cognoscat uxo-Alb. Mag. rem sedendo, vel stando, vel ex latere, d. SI .ar. 2o vel retrorsum admodum brutorum , licet semper sit peccatu in sine neces sitate urget e) isto modo coniungi, erit mortale quando per talem modum non potest fieri generatio. Uolo dicere,q, ollan sine necessitate istos modos obseruare sit malum: mortale tunc iudicabitur , quando per talem modum non potest est e generatio ex parte viri, neque conceptio ex parte sed minae: quia videtur totaliter ille mo-Prohibitu dus damnatus per prima principia iu- Per prima ris nature, siqfardem omne illud quod principia impedic finem principalem intentum
Iur IS natu a naturalia alIqua operatione, dici-rae . tur cile pro lilbitum per pi lima prin-s. Th. d. 3 3 cipia i talis natur ae . cum ergo per conVigue. ca. culγitum maris, &-natura in- 16. f. I. rend ir generationem, si modus co-curidi tolli e talem finem quia cum ipso non potest stare generatio ) eit
prohibitus , dc mortale peccatum : at quia si vir iaceat: & foemina supergrediatur, videtur non polle fieri seminis receptio, vel si fiat receptio non erit debita rete tuto, verissimile est et se peccatum mortale sic commisceri coniu- Albertus. gatos, quamuis Albertus Magnus putet non esse mortale , quia existimat Deminam posse concipere, eo θ fit in matrice foeminae virtus attractiva se-
siluest. minis viri. Sic Sylves . in verbo, Debitum coniugale. Et id ipsum suspicor
quando retrorsum more brutorum fit coniti nictio, quia vel non est seminis
receptio, es si est receptio non est
conseruatio: licet de isto secundo noita certum sit: sicut de primo nam primum comuniter asseritur a doctoribus, mortale esse, propter enormitate contra naturam : qu Ia non potest debite semen a foemina recipi. Item :quia istud ponit inter causas diluuij in historia scholastica. Dicitur enim Historia
foeminae in vesaniam versae supergres scholastie. sar viris suis abutebatur: at diluuium propter peccata mortalia a Deo factum est . Sicqtie aliqui exponunt illud Pauli . Foeminae eorum immuta- Ad RO. I.
uerunt usum naturalem , in eum qui contra naturam est . De secundo vero
non lic pro certo a stirmant docto. NaS. Tho m. dicit, Si vir cognoscit sce- S. Th. d.31minam extra vas debitum, semper est peccatum mortale : quia proles sequi non potest . Si autem mutetur situs ad posteriora, non est semper peccatum mortale. Alii etiam dicunt talem modum non esse semper mortale , sed credunt aliquando mortale est e. Nec istorum dari potest certa regula:
nisi supposito peccatum esse quando sine necessitate talis fit abusus. Tunc enim erit mortale , quando per Regula. illum abusum generatio stare non potest : quia non potest esse receptio seminis a foemina , vel debita retentio. Verum tam de hoc modo: quam de illo iudicando, non oportet damnare tales concubitus de mortali, sed prope mort4le existimare ad repraehendendum, ad arguendum, & increpandum . Sed quia potest esse, quod etiaper talem modum posset generatioseqtii: quia in foemina non solum est virtus susceptiua seminis, sed attractiva, non expedit omnes tales concubitus certitudinaliter affirmare esse mortalia, sed susticit opinari, vel tanquam verius assirmare, tamen non sic
quin contrarium sit probabile . Et no Nota . nega da esset absolutio coniugibus no Abulen. lentibus abstinere a tali modo coniun Matth. s. ictionis, licet do. Abulen . super Mati. q. 228. absolute teneat esse mortale . Uerum Albertus. Albertus Magnus,& Sylvest. non dissi Sylvest. niunt, ubi supra, nec Caiet. in verb. Calet. matri. usus peccata .