장음표시 사용
361쪽
eonctu. conclu. Abiris vltra nio da consuetum, S per naturam oriis natu ita aliquando firri pote ii absque peccato :ut si scum in .i aliter cognosci non potest,uel propter timore in abortus, vel debilitatem, aut pinguedinem vetri S , Ratio . Si periculum sulfocationis. Probatur. Illa declinatio a modo consileto naturali sit propter bonum finem: quia
non intelligit tir declinatio a ratione recta quae iudicat minus malum sustinendum ad vitandum maius: ergo cusit malus malum mors, sequitur bene fieri sustinendo aliquid praeter naturalem ordinem propter vitam conseruanda in alicuius: quia maius bonum est vita hominis, quam conseruatio illius modi naturalis . Et licet no seruetur modus naturalis in tali actu
1 3 d capi, particulari, seruatur tamen In hoc lduo mala, pro maiori malo vitando , licitum est minus malum subire, quod in casu n6 habet rationem mali. 4, conclu. 4. coctu. Licet seclusa necessitate mortale vi Jeatur vel prope, si mulier sit supra virum, vel more brutor u retrorsum cognoscat, probabile est apud Neophy. ante qua audiuerint malum
esse si no semper aliquando fiat per
ignorantiam inuincibilem eos excusa-
Ratio. ri. Probatur, quia si nihil audiuerunt de malitia talis modi cocubendi, & no potuerunt tales scire per naturam, sequitur eos inuincibiliter ignorate , qui a s non est de se notum, potuit ab eis inuincibiliter ignorari: sed non est per se notum, tale abusum esse malu , cum non constet de nocumento quod inseri proli, praecipue quia potest contingere tales qui i unguntur habere filios: ergo possunt inum cibiliter igno-Λib. Mag- rare esse malu de se Et ita suspicor dein 4 d. 3I. noui orbis Indigenis, quos no damno
ar. 26, de mortali. Tanta enim est aliquorum rusticitas, ut non solum h aec quae Omnino malitiam non continent euidenter, creda inuincibiliter ignorare pol se, sed & alia , quae clarius inuolutam habent malitiam , sicut est habere accelsum crym muliere, quae aliam habet 'irum, retinendo eam in matrimonio,
id etiam iudicio in pollutione quae
fir manibus voluntarie. qtira existimo cum non sit per se notum tale superfluuin semen nullo i nodo licere fundere, nisi propter proluin, S inter coniuges ipio, habere ignorantiam Ino gratia inuincibilem antequam si sit edocti, inu Dicii, quod iam intelligulit omnes sere: Et lis potessio sic non statim damnandi de mortali, circa pol- qui nondum intelligunt, quotiens , lutione ιn. poli uerunt se scienter. Idem de concupiscentia tamina ruin si vir est , vel virorum, si foemina est: quia antequae is de nunc letur, & moneantur ut abstineant, creda eos inuincibiliter ignorare malum esse, citin nulli nocumentum ex hoc venire cognoscant. Si ta- Ad GaI.f. men hoc durum videtur, quia Paulus aifirmat opera carnis esse manifesta, non contendo , quia haec intelligo secundum B. Paulum, & non contra
eum , quia cum ista non sint de primis principijs iuris naturae, possunt agnorari aliquibus, ut supra in a. parte dictum est . ' Non enim statim omnibus apparet, sed discursu opus est ad probandum, ex ipfis Decalogi prae- Supra 2.p. ceptis, esse mortale pollutionem VO- art. ti. 7.luntariam. Et quidem quod vagus concubitus mortale sit, potuit igno-' rari apud barbaros, ut placet Soto Soto.
lib. I. de iure, δc iust. q. I. arti c. q. ad primum argumentum & quaestio. q. eiusdem lib. arti c. q. idem lib. 2. q. I. art. Et sorte vitium contra natura:
nam tam sunt rudes , & se rates aliqui homines, ut inuincibiliter potuerit ignorari, De quo iam supra diximus
in a. par. art. 7. in 2. ratione tertiae
conclusionis,& in arti c. 11. ' Ista volui notare propter consessores , quos oportet aliquando non nimis solicitoselse intelligere , & ex afte cognoscer Cutrum hoc sit mortale, vel veniale, sed considerata conditione oportet no Pro ne iudicare mortale, quia existuno inuin phytis.
cibiliter ignorare, ubi nullus pr lica tor haec docet. In alijs aut e qlia ingenio pollent, iudicarem esse mortale: victi de pollutione in vigilia, R de concupisce tui a sola sine actu , vel de aliquo alio simili. Sic iri proposito noeit uecelle de nior tali accusare eos, Sc
362쪽
3 Tertia Pars Speculi semiugiorum.
damnare, qui aliquando, antequa audierint malum, imo dato audierunt, sed non audierunt esse malum mortale, sic abutebantur, ut foemina supergrederetur aliquando, vel retrorsum
cognosceretur . Iudicium enim confestarum eitiudicium ali alutem, non ad condemnationem, ob quod necessarium non est stricte cognoscere omnia,& singula peccata, secundum maiorem,vel minorem grauitatem, sed sufficit crasso modo intelligere quatum ad emendam, & salutem poenitentis attinet, & reliqua Dei iudicio committere, qui nouit omnia. Ista tamen opera siue mortalia apud eos,sive non
sint, siue dubia, sunt prohibenda,& reprehendenda,& est poenitenti medicina praestanda ad talem morbum curandum. Ob id sussiciat sic rudi Minerua deprehendere esse tales modos malos,& peccata . Unde abstinendum est ab eis . Et certe abstinent,& refraenant se, ut experientia didicimus: si publice in praedicationibus , vel clanculum admoneantur. Et quando de hoc sunt variae opiniones, illa quae a mortali excusat amplectenda est cum istis infimis hominibus: nisi in contra
s. conclusio. Vir incipiens actum, sed non consummans, nolens seminare, ne habeat plures filios, dum tamen ex hoc mulier ad seminandu non prouocetur, licet sit peccatum,non est de se mortale . Probatur: quia licite possunt coniuges abstinere ad tempus, ne habeant plures filios, quam alere pota sunt, licebit ergo etiam viro actum in- csoare, & non consummare propter hoc, dummodo non fiat seminatio extra vas : si quidem est eadem ratio utrobiq; nam si is cet omnino nullum
actum habere & licebit post incoeptunon contum mare,si non sit seminatio: quia si essetfeminatio extra va S, damnabile esset, sicut factum Oniae fili It dae, qui semen pro ij ciebant in terram. Dixi,nisi propter hoc prouocetur mulier ad seminandum, quia si , incoepto
actu , foemina prouocetur, & vir non
consummando, ipsa seminat, eli mortale, non quia vir non consummat, &perficit actum, sed quia est causa foeminae ut seminet quando non potest fieri generatio: quia cum semen mulieris non sussiciat solum, sed sit tan- De hoc saequam principale requisitum semen pra pri. P.
viri, seminante sola foemina,nunquam art. εώ fieri potest generatio. Et ex hac ratione damnabile esset ex parte viri actum incipere, & non consummare, licet ipse non seminaret extra , quod tamen non esset mortale: si ipsa scemina no prouocaretur ad semen emittendum : sed sicut vir,posset foemina
etiam si eius semen non sit necessariuad generationem ) continere seminationem. Sic Palude in . Venim mihi Patu. in . videtur,quia dissicile est actu incoepto d- R i,
continere talem seminationem , tam
ex parte viri, quam ex parte sceminae, propter periculum solum quo tales se exponunt licet de se non sit mortale , esse tamen propter tale periculum. Fugiendus ergo est talis modus tanquam mortale peccatum. Ob qi dixi in conclusione, de se non eise mortale: quia si faciat ut non habeat plures filios, qua quos alere potest, quia nullus tenetur plures habere,sed sus.ficit in matrimonio prolem habere,ut finis principalis matrimoni j possit adesse, non est de se damnabile. Periculum tamen est tam verisimile, ut ex ipso fiat omnino damnabile, & sic sugiendum. Ex quo apertissime habes, quomodocunque fiat coniunctio conrugato- Pro Indis, rum, & seminatio sit extra vas, vel eo modo quo non potest sequi generatio , semper esse peccatum mortale,& nullum excusari posse, nisi propter
ignorantiam inuincibilem, quam neophytos 'novi orbis credo habere in multis, qui nnnquam audierunt malitiam, quae in seminatione extra modum debitum continetur. Sic enim Supra 2. propter ingnorantia inuincibilem an- p. art. II. tequam promulgat si fuerit eis Euan - & II. geliu excusamus a peccato ,repudian- S. Th. I. p. do,& accipiendo plures uxores, quan- q, to amplius per talem ignoratiam excusabuntur mittetes, semen quod est quoddam
363쪽
Artis. XVI. De ictibus conivg. propter delect. 3
quoddam supersitum naturae , reseruatum ex digestione propter generationem, ad conseruationem speciei λ Verum tamen ubi facta est malitiae manifestatio : & nocumentum quod sequitur ex tali modo seminandi: nullo Alb. Mag. modo excit sari possunt, si tamen ser- d. 3I. art. uetur vas, & generatio potest starea . etiam si magnus abusus non est dam' nabile mortaliter .
tri. cap. 6. I. Cor. 7. Gen. 2.
I. Cor. I. De actibiu coniugatorum propter delectationem vel propter aliam
turalem seruates , actum exercet, vel
propter prolem, vel propter delectationem, vel propter sanitatem . Respondetur. Exercere tale actu inter coniuges propter prolem, vel propter debitum reddendum, vel propter vitandam fornicationem , siue in se,siue in altero,nullum peccatum est, sed bonus actus . Probatur, quia actu illum exercere propter finem ad que matrimonium est institutum,nullum est peccatum, at qui illis modis exercet, propter finem ad quem matrimonium ordinatur exercet. Patet: quia matrimonium propter prolem . Item& ad debitum reddendum petenti: quia teste Paulo,mulier non nabet potestatem sui corporis, sed vir. Neque vir sui,sed mulier . Item . Matrimonisi non solu est in ossicium natur. E, quando institutum est a Deo in paradiso in statu innocentiae propter prolem, sed post peccatum in remedium: ut quandoquide non poterat talis actus exerceri absque peccato ) propter matrimoniu fieret licite. Et sic Paulus aperte dicit. Melius est nubere quam uri: quasi per nuptias homo liberetur ab igne inferni: quia cum sit a natura incontinens exercendo actum venere uextra matrimonium, damnaretur: &in tale remedium institutum est matrimonium, Unde idem Paulus dicit ad vitandam sornicationem bonii esse habere uxorem . Qui ergo istum fine seruat, scilicet, sornicationem vitare per talem actum, siue sit in se , siue in altero coniugum, omnino debitum finem apponi actui, propter quem ma trimonium institutum est: & ob id noliab et rationem peccati. Et probatur. Potest quis licite contrahere ad sornicationem vitandam in se ipso: ut patet ex B. Paulo . Et sicut dicit & bene ) Palu .in 4. ergo & licebit conue- Palu .d. IInire in illo actii propter finem , pr O- q. 2.&3.pter quem matrimonium contractum Maior. d. est . Et quidem quando fit talis actus 3 I. q. uni. ad vitandam fornicationem in alto, nullam habet disti cultatem, sed solum dissicultas est, quando fit ad vitandam fornicationem in se ipso: quia S. Tho. assirmans primum licere, dicit secundum esse veniale : tamen ego volo Intelligere conclusionem sicut intelligit Palude in loco citato, ne videar contra doctorem sanctum amrmare, prε-cipue cum sententiam suam fundet indictis B. P. Augusti.& Hieron. Et sic Limitatio dico intelligendam nostram conclum conclu.sionem, quando ita est,qubd quis id facit propter vitandam sornicationem in se ipso , quia non potest pro tunc
alio modo melius vitare : ita quod voluptas non mouet eu, sed amor vitandae fornicationis, quam pro tunc aliter .vitare non potest. Et quando S. I ho. dicit, esse peccatum accedere ad Sesus op. uxorem propter vitandam fornicatio- S.Thom.
nem in se ipso, intelligit qua do potest
vitare talem fornicationem alio mo do, scilicet, per oscula, vel amplexus, vel loquutione cum uxore propria,
vel ut dicit Palude ) quando potest
vitare domando carnem, vel fugiendo mulierum cons ,rtium, vel non loquendo solus cum sola : quia tunc nodebet velle illum actum. sic intelligit Palude ubi supra . Et sic, quod nos posui nans in ista conclusione non est contra S. Tho. nec contra B. P. August. Autust. in Euchi. c, 3. nec contra B. Hieron. Hieron.
364쪽
Tertia Tars speculi Coniugiorum .
Celaya in Epistola quam scribit pro libris aduersus Iovinianos , & contra dictum Tertulia. Tertuliani, libro de exhortatione ea-
Ambro. stitatis, & quod dicit Ambro . super illud Pauli: nam omnes citati videntur asserere contra conclusionem, si absolute intelligatur sine limitatione. At quia non decet contra tot sanctos opinari licet alij doctores teneant abse-lutem eam conclusionem, sicut sunt isti. Duran. d. 3 I. q. q. Idem Maio.&Vual. de sacramentis. c. I 3 o. & Hugo
super ecclesiast. lib. & Ehius homi. 7o. de sacramentis, & Almayn in A. dist. 16. Idem Celaya dist. 3 I. in fine. Martinus. & Mar. de Magistris.) melius est limi- Sequenda tare eam,ut sie intelligamus cum fanis sanctoru ctis. Nam sicut dicebat quidam egre opinio. gius doctor Parisius secure affirmo Victoria. quae sancti dicunt. Potero enim dicere tibi Deus meus in die iudici j,hoc seci sequutus sententiam illorum qui astanti tibi. Profecto est bonum do.
cumentum, ut summopere conemur,
quantum fas est, S litera permittit, dicta sanctorum intelligere in bono sensu , & non de facili reprobemus. Sic
retulit praeceptor meus bonae memoriae Theologorum sui temporis facile princeps, quod cum Parisius quidam
dςfenderet opinionem S. Thomae, &prope tales deue uerit angustias, ut coactus deberet retractare, nimium stomachati sunt doctores in eum , quod talem sententiam defendisset. Postea vero visis sanctis sedati sunt: siquid everba sunt expressa. P. August. tractans Pauli verba. Unusquisque propriam has eat uxorem propter fornicationem . Si veniam concelsit Apostolus: ergo peccatum sistat nuptiae. Cui enim venia, nisi peccato conceditur λ At veni pm concedens Apostolus, concubitum attei dit conitigator una, ubi est in continentiae malum. In cont1nentiae malum est, quod vir cos noscit uxorem Vltra necessitate procreandi filios . sed est ibi nuptiarum bonum . Et ita non propter illud malum culpabile est hoc bonum , ted malum veniale propter bonum nuptiale. Ecce cx illis verbis. P. August. claret
D. Aug. actum illum propter. incontinentiam
factum cum uxore, malum esse veniale, q ui esset mortale, nisi propter bonum coniugale. Sed oportet istud dictum,& alia similia interpretari, quando incontinentiam potest quis vitare per aliud quam per talem actum, ut est per loquutionem , vel amplexus , vel oscula uxoris,uel ut dicit Palu . domando carnem, Vel fugiendo eo n- sortia, vel non loquendo selus cum sola. Si tamen aliter non posset vitare: non videtur quod P. Augustinus: nec alij sancti veniale dicant talem cocubitum. Dissicile nimis esset ab lute assirmare nullo modo licere uti tali remedio coincesso a B. Paulo. ad vitandam fornicationem. Uerum quia S. Thom. & alij docto. ut B. Bona. &Albertus Magnus videntat concede re. Veniale esse in sensu supra dicto. probabile est sic esse. Verum est tamen, quod S. Tho. tractans illum locum Pauli, utrali 1; opinionem reputat probabilem : eam,scilicet quae di cit indulgentiam essse datam a B. Paulo de minori malo. sicut videntur doctores S. assirmare, & eam quae dicit fuisse indulgentia minoris boni. Vtraque denique stare potest in veritate, supposita distin tione supra dicta. Matrimonium enim sicut in. ossicium a principio institutu fatemur ante peccatum, post peccatum in remediu fuisse certa fide tenemus. Ob id si aliter
malo fornicationis mederi non potest, an suam poterit accedere absque culpa etiam veniali. Sic videtur sentire Alexan. Haten. s. par. q. memb. 3. aris c. 2. vi sentiunt supra citati, vide M ichae. de Medina in suo de coelibatu lib. s. c. 77.2. conchiso . Actum illum carnalem exercere coniuges causa procurandae finitatis, vel conseruandae, vel caula delectationis: si modo maneat intra limites matrimoni j, licet peccatum sit, non est mortale. Probatur qd talem actum exercere propter salute sit malum. Vbicunque est aliqua volutaria in ordinatio, 1 bi est peccatum :sed quado quis actum illum exercet, causa
365쪽
, alium finem, quem nat ira non in tendit, fit inordinatio : cii ergo talis actus coniunctionis inuentus sit ad prolem generandam , & non ad Ianitatem acquirendam: sequitur θ erit inordinatio ad sanitatem referre, Sc peccatum. S. Tho. in Hanc rationem adducit S. Tho. in . A. d. 3 l. ar. Et non solum hoc verum est , quando penii l. salus haberi potest alia via quam per Differetia coitum , sicut dicebamus de vitanda a eiit lada fornicatione: sed etiam est verum in fornicatio casu , in quo nullo alio modo finitane, & de tem consequi posset,iai si per actum it procurata luna cum uxore, licet esset peccatum da sanita. veniale. secus est de fornicatione, quia1. Cor. . ibi diximus licere ad vitandam fornicationem , quando alio modo vitari non potest. Et ratio differentiae in hoc consistit: quia Paulus concedit, L qeclarat licitum habere uxorem ad fornicationem vitandam , tamen non sic
scriptum licitum esse ad sanitatem
Secundo. Secundo. Ibi agitur de animae periculo, quia agitur de peccato: & ad vitandum peccatum, non mirum si concedatur aliquid, quod non conceditur ad vitandum malum poenae. Ratio 2. p. Secunda pars probatur, quod si sat Cotra Ma delectationis causa, est peccatum. Vbi-io. d. SI. q. cumq; est aliqua de ordinatio volun uni c. qui taria , ibi necesse est esse peccatum ali- dicit non quod: at quando talem actum quis esse pecca exerceat propter delectationem solutum. quia non ordinatus est ad id, sed ad prolem aliquam deordinatione committit, & peccat. Attamen quod tam in hoc, quasti in primo propter fasitatem non sit mortale, si non excedat fines matrimonii, sed veniale, probatur contra quosdam, qui affirmant esse mortale semper .
Nota, Pro quo sciendum , se ut S. Tho declarat) exire limites matrimoni j dicit Ur, quando aliquis uxorem cognoscit propter lana delectationem, ita P cognosceret eam, etiam si non esset a id fit uxor sua: Sc tunc dicitur non excedere exire limi limites, quando cognoscit uxorem ἰsuates matri propter delectatione, sic φ si non esset moni j . uxor sua, non cognosceret. Id C quando quis comiscetur uxori propter sanitate itra limites matrimonii: qua do licet illii actu velit cs uxore propter sanitatem) no tamen vellet, si no esset uxor. Dico ego in coclusione, 9, acce- NOta .dere ad uxore propriam, siue proprer delectationem, siue propter sanitate, licet sit. peccatu ut probauinatis non tamen mortale, quando intra limites matrimonij quaeritur quia accedit ad sua no proposito sine mortaliter prohibito . Sed quod sit veniale, patet: quia de ordinatio quaedam est. Haec litae in conclusione , scilicet stsi ob sanitatem , dc delectationem, sit Veniale : puto vera , maxime si non sit Alberi. infirmitas grauis , quamuis Albertus Maio. Magnus in q. d. 3 I S Maior . ibidem, Ehius. putent non esse peccatum, idem Ekius Martinus. homil. 7o. de sacramentis. idem Mar- Almayn.
tinus de Magist. & Almayn. in . d. Celaya. 26. & Celaya. d. 3I. Et quidem satis probabiliter.
3. conclusio . Licet peccatum mor- cones tale sit ad uxorem accedere propter delectationem, vel sanitatem, quando delectatio quaeritur ultra limites matrimoni j, solum erit quando in actu ipso cogitat ad eam accessurum, etiam si uxor non esset, & non solum quia habet in habitu . Uolo dicere in Nota. ista conclusione, quae est notanda, ad excusanda quam plurima mortalia incoi. iugatis, quod si quis accedit ad uxorem causi delectationis, vel causa sanitatis, nihil aliud cogitans, tamen si interrogaretur ab eo , virum etiam si non esset uxor, accederet, Ramrmat dico quod quando habuit accelsum , si nihil cogitauit de hoc, sed accessit ad uxorem propter delectationem , licet in habitu haberet ad ipsam accedere, etiam si non esset uxor, non peccauit mortaliter accedendor
sed solum venialiter, quia ad hoc lsit mortale peccatum requiritur Pquando accedit, actu hoc cogitet vel ante pro postierit, unde quandocunque cogitans hoc, consentit in tali cogitato, peccat, siue ante coitum siue in
ipso concubitu, siue post . Si tamen quando accedit nihil cogitat nec ante consensit non est peccatum mortale.
366쪽
s s o Tertia Pars speculi Coniugiorum.
Ratio . Probatur. Nullus meretur,neque de habititus meretur habitibus,sed actibus, sequi- nec ni cre- tur si mortale sit accedere propter vomur, nec luptatem,quando accedit ad suam, sic demere- quod accederet, etiam si sua non esset: mur , sed requiritur habere actum tale, &actu
actibus . illud cogitare, alioqui per hoc quod quis habet habitum iurandi, per quefacile exit in actum,semper peccaret. Patu. d. 3I Idem de alijs. Haec est sententia. Patu. q. In 4. quae mihi placet. Et sic possunt sere omnes libidinosi coniuges excusari qui tam sunt perditi homines : ut si casus contingeret ita coirent cum illa, etiam si no esset uxor, tamen nunquam de illo cogitant, sed accedunt ad illam . Quod sufficit ad excusandum tales concubitus a mortali pecto , etiam si fiant propter delectatio
nem: cum neque actu, neque virtute
sint propter finem prohibitum mortaliter . 4. conclu q. conclusio. Adtus carnalis inter Theolo.in coniuges seruato vase, & modo na-
quod , si fiat vel propter prolem, vel Ratio . ad debitum reddendum. Ratio est: quia ista sunt bona matrimonij, quae a doctoribus signantur : quibus actus
illi carnales excusantur Inter COS.
Neque propter delectationem, qua ibi in aAu concomitatur, vitiantur Aristo. Io. actus: quia ut ait Arist. delecta- Ethi .c. I. tio secundum se, neque bona, neque
'.76.ar. 8. Operationem bona: & erit mala, si-se- Maior. in quatur operationem malam. Cum er
esca. c5.6. quem ordinatus est, etiamsi sit delectatio, non erit malus: quia & ipsa -- delectatio bova est,cu per talem delectationem homo non mereatur, neq; demereatur, cum sit quaedam passio naturaliter consequens actum. s. conclu. conclu. Ad hoc quod talis actus excusetur propter prolem,vel debitureddendum,non est necesse in actu reminiscantur aliquo istorum finium. Hoc c5tra Probatur . Ad hoc quod actus boni- Greg. ari- latena,vel meritum habeat a fine, non mi. in a.d. requiritur quod actualiter reseratura 8.&Sc in finem: sed sufficit si virtualiter.
Nam habens charitatem, licet dando 2. d. 4 I.&eleemosynam in actu de Deo non co- quoli. I 8.gitet , sed alio diuertat se, mere- videtur in tur , & propter Deum agere di- ea sententur: tamen non actu cogitat. Ratio tiam decliest: quia virtualiter agit propter illum finem, quem sibi prius proposuerat. Et omnia quae post agit, dicuntur fieri in virtute illius finis. Sic in
proposito, quando conuenerunt con
iuges ista intentione, scilicet, propter prolem, & ad debitum inuicem reddendum. Cum ergo intentionem no mutauerint, quoties conueniunt,virtualiter reserunt in talem finem ilicet non cogitent de eo . Et actus istorum
erit licitus, &honestatus istis bonis matrimonij, prole ,& fide. Id autem mente habere actu esset dissicilium,3c
nullus ad id obligatur . Haec conclusio tanquam corollarie sequitur exprima & alijs, sed ponitur ad maiorem
concluso. Actus carnalis inter 6. concla. coniuges , licet propter frequentiam
veniale sit,nunquam tamen erit mor
tale, nisi excedat concupiscentia,limites matrimonij . Probatur. Si ste- Ratio. quentia, est : quando mulier nondum concepit, non est dubium, quod tune licita est, quia illa frequentatio est causa prolis, si tamen mulier iam concepit, frequentatio non potest esse sine libidine vel ad vitandam in se ipsio fornicationem, at si ex libidine solum,no est mortale, visu pra diximus: neque si ad vitandam fornicationem: quia vel nullum erit, vel si aliquod, solum veniale. Uerum si excedat limites matrimonij , idest, quod illa frequentia sit cum coniuge, ut etiam si non esset coniux , haberet istam, est mortale, quandocunque actu illud cogitat: si- S.Tho. r. xcut declarauimus, vel virtualiter ex q. 88.ar.3. actu cogitato sequitur. Frequen & . tia enim non facit veniale mortale,licet dispositive agat a di d.
367쪽
Arti .XVII. De actu conivg. prop. circum. 3 aex
Vtrum ratione circunstantiae loci, vel
temporis, actus coniugum possit esse peccatum. X r G E R E debitum, in diebus sestis signatis ab Ecclesia in c. Conquestus. Extra, de fer ijs. in quibus Ecclesia praecipit abstinere ab operi-Inem. 2'. bus seruilibus, quantumcunq; fiat ad S. Tho. in solam libidinem saturandam, dummGq.d. 32. a. s do intra limites matrimonis maneat, Adrian. in non est peccatum mortale, licet non 6. q. Iq. careat veniali . Probatur ex mente S.
Abul.mat. Tho. contra Abule . qui rigorosissime s. q. 233.& loquitur supe. Matth. amrmans esse ΑΟ. S. ThO. mortale circunstantia temporis, scili- q. 7. cet, si in die festo fiat, vel pro festo talis Caiet. abi. concubitus, non poteli in infinitum ag& 2. z. q. grauare : sed in infinitum aggravaret, I 22. art. q. si quod est veniale,faceret mortale,vel Sylvest. in quod nullum est peccatu extra illud ver. circ5- tempus, fiat mortale, ergo non est imorsia. & dni. tale in diebus sestis id facere . Scol. in 3. Secundo. In talibus diebus accesit
d. 37. & habere ad coniugem si aliquod est peclij de quo catum, solum est, quia est ab Ecclesia
Soto de praeceptum, ergo in tantum habebit nat. dc gra. vim,& obligationem, inquantum Ecli. I. c. 22. clesia vult,& propter finem quem prs
Arist. p.po cipitat Ecclesia praecipit in illis die-ste. tex. bus, ut homo attentius, & deuotius cona. s. Deo vacet, ne per venerea,quae homi-Αib. Mag. num abstrahere,&alienare sDlent, di d. 32.ar. Id vagetur, sed non tenetur sub mortali
Maior. d. in diebus festis ad habendum illam de-32. q. I. uotionem, seu actualem seruorem in
ipsiun Deum, neque diligere Deum
quicquid Scotus dicat quia si mi L.
Lam audiat, videtur satisfecisse praecepto. sequitur ergo si fitent, propter quem praeceptum cit non obseruare, non est mortale,neq; etiam actum ipsum perficere contra praeceptum erit mortalC : quia propter unumquodq; tale,& illud magis. Si eigo finem non
obseruare mortale non est, neque medium non apponere ad talem finem,
aior tale erit . iactare quotmodocunq; sit commixtio coniugum, etiam ad lubidinem faturandam in istis diebus,
nunquam erit mortale, si semper maneat intra limites matrimoni J : imo etiam si Eucharistiam debere t sumere sequenti die, non esset mortale, secluso contemptu . Et dicere contrarIum
sicut do. Abul. dicit est et damnare
innumeram multitudinem coniugatorum : qui nunquam constentur de illo, neq; conscientiam agunt: Dico de Hispanis : quia noui orbis neophytis maxime vexat, ita ut molesti sint nimis consessoribus,constentes commixtionem cu uxoribus in die festo . Probabilior ergo videtur opinio S. Tho-naae,& tuorum sequacium,& communiter loquentium : ut si quis propter libidinem solum motus intra limites matrimoni j , tamen accessu na habeat
ad uxorem diebus festis, quibus celsa adum ab operibus seruilibus, sit solum veniale peccatum. Dixi, si si at propter libidinem, quia si fiat ad debitum reddendum nullum erit peccatum , neq; veniale. Et item si fiat ad fornicationem vitanda, ut supra dixi: nam quandoquidem praeceptum est ab Ecclesia in diebus festiuis abstinere, non abstinere est peccatum quamuis Maio di- Maior. docat. quod nullum est peccatum, neq; 32. q. 1. venialem die festo . Et patet de praecepto. 3 3. q. cap. Quotiescunque . Et est sententia P. August. Q loties- D. Aus ucunq; dies natalis domini, aut reliquo sestiuitates venerint, non solum ad infidelium concubinarum consortio, sed
etiam a proprijs uxoribus abstineri de oet, Idem Ambro. Et habetur ibidem. B. Ambro. cap. Fiat res, &si causa istius prohibitionis est quia tunc orationi vacandum est.2. conclusio. Sicut in talibus se sti- 2. conclu.ultatibus commisceri carnaliter con- Viaue. tibulges veniale est, similiter & diebus te Iust. The ,
Iuniorum,& sumptionis Eiicharistiae . c. i5. g. Probatur, quia sicut praecipi tui in die ver . io. telio abstinere propter oratione, quae requirit eleuationem mentis in Deu, sic etiam diebus ieiuniorum, ubi a filigendum est corpus,& non delectationibus nutrienduin . Similiter etiam tempore
368쪽
Tertia Pars speculi Coniugiorum.
I. Ratio. tepore sumptiosis Eucliaristiae , quia talis sanctitas,& munditia requiritur. Cum ergo sit veniale agere contra
diem sestum, erit similiter in diebus ieiuni j.
Deieiuniorum tempore, patet e X P. Aug. libro Quaestio. ve. & no. te
no cum Uxore sua aliquando conuenire no licet, ut sunt ieiuniorum dies. Vnde talibus diebus prohibetur nuptias celebrari 3 3. q q. c. Non opor tet,& c. Non licet.
De sumptione Eucharistiae ibidem.
cap. Sciatis fratres quoniam quicunque uxori debitu reddit, de carnibus Agni comedere non debet. Et redditur ibi causa a B. Hieron. quia panes propositionis ab his qui uxores suas
tetigerant, comedi non poterat, quanto magis panis vivus qui de coelo descendit ὸ ' Dixi esse veniale, & ita verum est, ut etiam si accedat ad Eucharilliam post actum carnalem mortaliter si modo post debitam confessionem ) non sit nece stari iun sub mortali illo die abstinet e : in quo Ricard. in
q. d. 9. ar. 2. q. a. deceptus est, quem sequuttis est grauis doctor Nauar. in manuali confessorum in prima editione. licet post te inperauit sententiam. in χ. editione. De quo P. Marii nus Lede statu Sinq. q. 2I. arti c. p. in prima
Et sic quia in Qtiadragesima ieiunatur, non licet nuptias facere. Tunc
etiam a Io. & idem in aduentu , S inlitani js vsq; ad octauam Pentecostes, S ab aduentu usque ad Epiphaniam modo per Concilium Tridentinum insessione et . concessum est quod a Io. usque ad feriam q. Cinerum , & tem pore litaniarum possunt nuptiae celebrari ut infra 'in fine, supra in prima parte dictum est. 3. conclusio. Tempore impraegnationis si nullum timetur periculum exigere, & reddere debitu licet, sicut& alijs diebus iac n prohibitis. Patet . Vbi nullum est praeceptum prohibens talem actum illo tempore, nulla est
obligatio ad abstinendum : sed in illo
tempore exigere, & reddere non est Maio .vbi- vetitum, ergo cuia contra nullum supra , dci praeceptum fiat non erit peccatum alij.
dele, nec veniale, neque mortal8.
Secundo . Si esset peccatum, maxi- Ratio a. me quia impraegnata uxore non potest I. Cor. r. fieri propter prolem: sed hoc non ob stat, quia non solum matrimonium factum est in ossicium naturae propter prolem, sed etiam in remedium cotra concupiscentiam : ut scilicet quis ha- I. Cor. 7. bends talem actum, ad quem inclina- Gen. 2.tur,non peccet: ergo dato unus finis Gen. 9.non maneat, cum alio , non erit pec
Τerti 5. Si esset illicitum, maxime 3.
quia videtur esse contra natura, quia non potest ex tali actu proles generari, sed non propter hoc, quia illos concubitus solum vocamus contra naturam , ex quibus quantum ad se ipses non potest proles sequi: sicut ex mollitie , & concubitu cum foemina extra vas dcbitum: tamen coitus qui fit debito modo , licet sit cum praegrante , semper est talis conditionis, ut possit esse ad generarionem, licet impediatur de per accidens, quia concepit mulier, sicut contingit impediri de per ac ei dens in sterili: sequitur ergo quod non propter hoc erit peccatum accessus ad praegnantem : quia quod per accidens ne generetur proles , non reddit actum malum : sic tenendum, licet B. Isidorus 3 a. q. p. c. Non solum . di- Isidorus. cunt tales esse deteriores pecoribus: nam propter hoc no damnat, sed vellet homines trahere ad illam pecoruconditionem , ut non accedant ad uxorem praegnant ena: sicut nec bruta. Et B H iei on. 32. q. q. c. origo. videtur Hieron. reprehendere tales . Tamen omnia ista consilia sunt, nec est aliquod peccatum contrarium agere, excepto periculo. Neque tempus illud impraegnationis obseruare tenetur quis: sicut nec purificationis post partum. q. conclusio. Accedere ad uxorem . concla. patientem menstruum naturale, licet Pal. d. II.
st solum peccatum veniale , si tamen quςst. 3. &menstruum sit morbus, qui fluxus san Almayn. guinis dicitur, nullum est peccatum . dist. 3 i. SProbatur
369쪽
Artis. XVIII. De reddi. Liui in dubio.
Caiet. Nota oProbatur quantum ad primam parte: quia est in damnum prolis nasciturae , ut ferunt medici. Item est quaedam m- honestas & turpitudo , sequitur et go non posse fieri absq; culpa,at quia noest grauis turpitudo, nec graue nocumentum : non est peccatum mortale :etiam si Scotus in . d. 3 1. & Sylvest. in verbo, Debitum coniugale. 6. 6. &Caiet. in summa, dicant contrarium . Verum si sit infirmitas,quae fluxus sanguinis dicitur,non est peccatum, quia
non tenetur tantum temporis spectate. Neq; cst aliquod periculum prolis : quia tunc non potest generari. Ob quod actus matrimonii manebit licitus ex alia parte, scilicet inquautum est in remedium.
Est notandum circa omnes conclusiones, in quibus diximus, accedere ad xxqrem sit cum veniali,vel fine,&c., 4 intelligitur de exactione debiti quia Reddere reddere in omni tempore licet, etiam debitu an petenti,ad vitandam fornicationem in omni tem seipso, vel propter delectationem, vel pore licet, quomodocunq; , semper reddendo si petatur bene fit sine mortali, & sine veniali peccato. Nota. Etiam considerandum quoad petitionem debiti coniugatis,4 incestuosos cum proprijs consanguineis non est impeditus quoad exactionem debiribulen. ti, quicquid dicat Αbulen . Matth.
up, p, p. q. aco. & Angelus,in verbo. Incestus. Mi-23. g. vlti. ut supra diximus. Incestuosis tamen cum consanguineis uxoris interdictum est exigere, ut patet in c. Tranis issae. de eo qui cogno. consan.
uxor. Si tamen petat secluso contemptu, absq; dispensatione, in quo Episcopus potest non videtur mortale & si Aba Ie n. Αbulen . in loco citato, & Castro de Castr. li. 2. potestate legis poenalis ,& Vrguerius c. s. . dicant esse mortale sicut neq; corra- ague r. in trahere post incestum, etiam sine distis insti. spensatione, ut bene Caiet. in sum. in Theo. c. verbo Matri. Quod impedimentum 6. 7. ver. 8. non incurritur cum proprijs confan-Sup. p. p. guineis,ut supra diximus. In quo etiaart. 23. deceptus est Abulen . ubi supra,& Angelus.
An liceat in dubio sicut reddere Lb
UM de coniugum congres su sernao incidit, quantum ad exactionem , & reddi tionem debiti, operae pretium erit non subsilentio pertransire, quid in casu, in quo dubi si
est, an sit verus coniux , nec ne, an pOC
sit reddere saltim, si no possit petere. Videtur psic: quia potest quis li- I. Arcu.
cite facere contra dubium, ergo sequitur 9, existente dubio de vero coniuge, potest reddere. Antecedens patet ex Ecclesiae diffinitione in cap. Dominus. de a. nuptijs. ubi habetur, quod mulier quae nupserit secundo marito, non habita certitudine de prioris morte,licet de morte eius dubitet. reddere potest debitum, sed non petere: sequitur ergo quod stante dubio,potest quis agere contra dubium. Praeterea. In c. Inquisitioni. de sen r. Arta.
tentia ex comm . diffinitum est: q, quae 'non habet scientiam, sed dubium, siue credulitatem de impedimento matrimonij , stante illa credulitate, ac fide, potest,& debet rcddere debitum : non tamen exigere, sed tame ibi est dubiu, an sit legitimus coniux, vel non : ergo in dubio licite reddit. Tertio. In dubijs superiori paren ,Argu. dum est. c. Qui culpatur 13. q. I. sed 'est praeceptu superioris , quo dicitur , ut quis cohabitet uxori, de qua dubitat , an vera sit: vi patet in c. citatis: ergo sequitur 9, potest quis agere co-tra dubium. In contrarium est : quia qui agit In cotrar. contra conscientiam , mortaliter pec- Ad Ro. I cat. Paulo dicente. Qui agit contra Innocen. conscientiam, aedificat ad gehennam. Ioan . An. Quod ex fide non elt, peccatum est. Panor. Comprobatur & sic in c. Proposuit. Praepo. de coniugio seruorum, ut ibi Inno. &
Ioannes Andreas. Panor. & Praepositu S.
Pro decisione quaestionis conside- Nota I. Nn randum
370쪽
s I Pars Speculi se uiugiorum .
'Th. I. 2. randum est, phic potamus loqui deel 9 l. ar. q. actibus coniugum in casu posito, in focontra A- ro conscientiae, vel in foro exteriori:
drianum squidem potes esse, o in foro exterio quo lib. 8. ri id liceat, quia vel permissu iri est, vel& Medi. praeceptum per Ecclesiam quae no hatra c. 6. de bet iudicare de actibus occultis vel sepce.& Pig. tum permissum est sic, ut talem cog roslib 6. Hie- sum coniuguin cum tali dubio non pullar. c. I 6. ruat. Et tamen cum hoc il, in foro c6scienti e Ecclesia non disponat, ut alter coniugum flante tali dubio postithabere accessum .
Secundo modo potest intelligi, psi a me tali dubio de vero coniuge , Ecclesia praecipiat simul comman re co- iugatos,& carnal 1 ter commisceri, sicut etiam in foro conscientiae, possit id fieri licite. a. Nota. Secundo notandum, st qui dubitat
an sit alter coniux suus,potest esse, vel quia bona fide contraxit, putans alterum mortuum, post tamen incipit dubitare simpliciter de morte sui primi viri. Vel dubium est post contractum
mala fide, ut quando quis de vita coniugis certa,contrahit cum alia 2.& incipit dubitare, an possit ei carnaliter commisceri, vel saltim cum dubio de
vita prioris, contraxit cum 2.3. Nota. Tertio notandum , quia hoc stest cum tali dubio accedere ad uxorem, potest esse vel propria aut horitate, absq; aliquo praecepto superior IS, Vel
cum authoritate : imo compulsus per
prsceptu, ut solet Ecclesia compellere ad cohabitandum , &ad redd cndum debitum, ut patet in cap. supra citatis A. Nota. inarto nota, quod dubium potest Caieta. in esse practicum, vel speculatiuum , vclopisc. utrunque simul, sicut dicunt docto Medina de res . Possum enim habere dubium, Testit. q. II vel scrupulum , an liceat mihi aliquid Couarru. facere speculatiue : sed quando venio ad opus, non dubito. Quod est dicere.
Possum ego diiunire, non licere accedere ad coniugem, de qua dubito , an ut ui eam ducere in uxorem: eo quodi impedimentum, de quo ante nunquam dubitauit,& tamen quando veniam ad opus, sine aliquo dubio, vel krupulo accedo, S reddo debitum, sicut si quis constituat apud se scrib re in die festo , est peccatum : offert se occasio aliquid scribendi, Si scribit, in praxi non dubitans de illicito. His suppositis respondetur. Prima conclusio. Si quis bona, siue I. eonctu. mala fide contraxit, & certo cognouit
non esse verum matrimonium, cum ta
li certitudine, neq; potest exigere debitum., neq; reddere: etiam existente praecepto Ecclesiae. Probatur ex c. In- qtuisitioni. de se n. excom. Et c. Dominus. de a. nuptijs o ubi determInatum
est,st si quis coniugum fit certus de vita prioris, nullo modo licet reddere, neq; petere. Ratio est. Quilibet tene- Ratio. tur sub mor xati no accedere ad aliena:& si sit foemina, no accedere ad aliensi, sed in casu quando est certitudo de priori , est accessus ad alienam : ergo nullo modo licet: quia siue sit exigendo,fiue reddedo, peccatu est mortale .
Dixi, etiam si sit Ecclesiae praeceptu quia Ecclesia non potest qiuod illicitum est, & iure Diuino, & naturali prohibitum , licitum facere, sed fornicatio iure Diuiuo, & naturali est illicita, ut supra dictum est in quo defecerunt Duran. & Martinus, qui dicut Duran. last non de se sit malum , ut supra dixi q. d. 3 3 - q. mus in a. p. art. 18.& in hac 3. p. ar. Io ) i. Et Mar-
ergo non potest fieri licita per Eccle- tin' in suosiae prseeptum. Et quod sit fornicatio de tepera- est : quia est accestus ad alienam, ill 1- tia. q. a. de
Et confirmatur . Ecclesiae praeceptu De quo. fundatur in falsa praesumptione, scili- Soto de iucet matrimonium verum esse inter ta sit. & iur. les, at Ecesesiae praeceptum fundatum libri. q- 3. in falsa praesuri ptione , non obligat in art. 3.
foro conscientiae, secluso scandalo : ut
ipsa Ecclesia explicat, & declarat . Haec conclusio nulli dubia est. a. conclusio. Qui dubius est,uel su- 1. conclu.spitionem habet, an matrimonium sit validnm, quia fuit impedimentum vel quia dubitat de vita alterius couiugis, manente dubio, nullo modo potest exigere debitum. Patet. Cui li- I.Ratio. bet praeceptum est non agere contra
conscientiam ; sed existente tali dubio, petere debitum est aaere contra